Συνθήκη του Πασάροβιτς, η συνθήκη που απετέλεσε την οριστική πλέον υποχώρηση των Οθωμανών από την Ευρώπη

Αποστόλης Ζυμβραγάκης
0
Η Συνθήκη του Πασάροβιτς ή Πασσάροβιτς υπήρξε μια πολύ σημαντική συνθήκη, τόσο στην ιστορία της Ευρώπης, όσο και για τον ελλαδικό χώρο, ειδικότερα, στη περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Γενικά

Κατά τη διάρκεια του Ενετοτουρκικού πολέμου (1714-1718) και ειδικότερα τον Απρίλιο του 1716, η Αυστρία προκειμένου ν΄ ανακόψει τη προέλαση του Οθωμανικού στρατού στις κτήσεις της, στη Δαλματία, έσπευσε και συμμάχησε με την Βενετία. Οι αυστριακές αυτοκρατορικές όμως νίκες που διαδέχονταν η μία την άλλη υποχρέωσε τον Οθωμανικό στρατό ν΄ ανακόψει τη προέλασή του. Έτσι στις 21 Ιουλίου του 1718 στο χωριό Πασάροβιτς*, λίγα χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Βελιγραδίου, υπογράφηκε η ομώνυμη συνθήκη μεταξύ του Αυτοκράτορα Καρόλου Στ' (της Αυστρίας), της συμμάχου Γαληνοτάτης Βενετίας και του Σουλτάνου Αχμέτ Γ', της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
(*)Πασάροβιτς ήταν το τότε γερμανικό όνομα της σημερινής πόλης Ποζάρεβατς (Σερβικά: Пожаревац).

Ειδικότερα

Tamis banat1718 1739.png
Η πανωλεθρία που είχε υποστεί ο οθωμανικός στόλος στη ναυμαχία της Ναυπάκτου, είχε αναγκάσει τους μετέπειτα Σουλτάνους στην αναδιοργάνωση του στόλου τους, τόσο στον εξοπλισμό όσο και στην εκπαίδευση, ώστε να φτάσει σχεδόν να υπερτερεί του άλλοτε ενδόξου της Βενετίας. Επίσης πριν την υπογραφή της συνθήκης αυτής είχαν προηγηθεί η Συνθήκη των Αθηνών (1687), (μεταξύ Βενετίας Τουρκίας), η Συνθήκη του Κάρλοβιτς (1699), μεταξύ Τουρκίας αφενός και Αυστρίας, Ρωσίας, Πολωνίας και Βενετίας αφετέρου, και η Συνθήκη Προύθου Ρουμανίας (1711), μεταξύ Ρωσίας Τουρκίας.
Αν και αρχικά ο ενετοτουρκικός πόλεμος (1715) είχε περιοριστεί μεταξύ Βενετίας Τουρκίας, η δεύτερη είχε καταλάβει την Τήνο, τα Κύθηρα και ολόκληρη την Πελοπόννησο καθώς και τα Φρούρια της Βενετίας στη Κρήτη. Μάλιστα τότε τα Κύθηρα είχαν χαρακτηριστεί το "μάτι των οχυρών της Κρήτης" (κατά τον W. Miller). Επίσης όπως αναφέρθηκε στην αρχή ο Αυτοκράτορας της Αυστρίας προσβλέποντας στην ασφάλεια των κτήσεών του θέλησε να μεσολαβήσει στη κατάπαυση αυτού του πολέμου. Πιστεύοντας όμως ο Σουλτάνος Αχμέτ Γ' στην υπεροχή του στρατού του κήρυξε τον πόλεμο και κατά της Αυστρίας, και έτσι η Αυστρία εισήλθε στο πόλεμο.
Βασικά με τη συνομολόγηση της Συνθήκης του Πασάροβιτς τερματίστηκε αυτός ο πόλεμος Αυστρίας - Βενετίας και Τουρκίας. Ειδικότερα και βάσει των διατάξεων αυτής:
  1. Η Βενετία παραιτείται και αναγνωρίζει την οριστική κυριαρχία της Πελοποννήσου και της Κρήτης από τους Τούρκους, παραχωρώντας επίσης την Τήνο και την Αίγινα.
  2. Η Τουρκία παραιτείται των Κυθήρων τα οποία ανακτά η Βενετία όπως και τις πόλεις στη Δαλματία και την Ήπειρο Βουθρωτό και Πρέβεζα καθώς και τη Βόνιτσα στην Ακαρνανία. Αντ΄ αυτών η Τουρκία διατηρεί στη κυριαρχία της τα νησιά του Ιονίου και την Πάργα.
  3. Επίσης η Τουρκία παραιτείται των διεκδικήσεών της και παραδίδει το Βελιγράδι, τη Βοσνία, την Ερζεγοβίνη, όπως και τη μικρή Βλαχία και το διαμέρισμα Τεμεσβάρ (σημερινή Τιμισοάρα).
  4. Τελικά απ΄ αυτή τη συνθήκη η Αυστρία ήταν εκείνη που έλαβε τη λεγόμενη "μερίδα του λέοντος". Συγκεκριμένα απόκτησε τα φρούρια του Τεμεσβάρ, Βελιγραδίου και Σεμετρίν. Επίσης πέτυχε πολλές ευνοϊκές διομολογήσεις έτσι ώστε το εμπόριο (αυτοκρατορικό κεφάλαιο) να μπορέσει να διανοίξει εμπορικούς δρόμους στη χερσόνησο του Αίμου και μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, φθάνοντας στη Θεσσαλονίκη και ακόμη στη Κωνσταντινούπολη, μια ιστορική οικονομικής φύσεως επιτυχία του Καρόλου που δεν θ΄ αργήσουν να υιοθετήσουν αργότερα στη πολιτική τους και οι Γερμανοί Αυτοκράτορες.
  5. Επίσης η Αυστρία ανέκτησε το δικαίωμα της προστασίας των καθολικών κατοίκων της Βόρειας Αλβανίας, δικαίωμα που αναγνωρίσθηκε, αργότερα όμως, πιο επίσημα, και από το Βατικανό δια του Κονκορδάτου, (= Παπική διμερής συμφωνία), του 1885.

Επιπτώσεις

Όπως καθίσταται φανερό και από τη μετέπειτα εξέλιξη των ιστορικών γεγονότων η συνθήκη του Πασάροβιτς αποτελεί σημαντικό σταθμό τόσο στην ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όσο και στην ιστορία της Ευρώπης γενικότερα αφού αυτή απετέλεσε την οριστική πλέον υποχώρηση των Οθωμανών από την Ευρώπη. Έτσι για την Ευρώπη ο επαπειλούμενος τουρκικός κίνδυνος στις αρχές του 18ου αιώνα εξέλιπε ενώ η άλλοτε κραταιά Οθωμανική Αυτοκρατορία άρχισε να συρρικνώνεται. Η δε κληρονομιά των εδαφών της άρχισε να δημιουργεί διπλωματικά το πολύπλοκο πρόβλημα το λεγόμενο Ανατολικό Ζήτημα.
Όμως ανεξάρτητα αυτών, ένα σημαντικό σημείο της συνθήκης ήταν οι διομολογήσεις του Καρόλου δια των οποίων άρχισε δειλά - δειλά η οικονομική και εξ αυτής η πολιτική ζωή των Ελλήνων του ελλαδικού χώρου. Εξ αυτών των αρχικών διομολογήσεων των Αψβούργων επετράπη αμοιβαία στους υπηκόους των δύο Αυτοκρατοριών να ναυσιπλοούν ελεύθερα και να ασκήσουν ελεύθερο εμπόριο σε ξηρά και θάλασσα. Ειδικά επ' αυτού, ένα μήνα μετά, ακολούθησε ιδιαίτερη συμφωνία στις 27 Ιουλίου στην οποία και καθορίζονταν οι διάφορες λεπτομέρειες διεξαγωγής των συναλλαγών. Τα αμοιβαία αυτά εμπορικά προνόμια που έσπευσαν πρώτοι να επωφεληθούν οι Έλληνες καραβοκύρηδες επικυρώθηκαν επίσης με τη Συνθήκη του Βελιγραδίου (1739). Σημαντικό επίσης σημείο των διομολογήσεων ήταν ότι οι Μακεδόνες μπορούσαν πλέον ν΄ αποκτήσουν την αυστριακή υπηκοότητα με δικαίωμα διεξαγωγής εμπορίου στις υπό Οθωμανική κυριαρχία περιοχές.
Τελική συνέπεια αυτής ήταν και οι μεγάλοι και έντονοι εμπορικοί ανταγωνισμοί που άρχισαν να σημειώνονται πλέον στην Αδριατική, μεταξύ Αυστρίας Βενετίας Βατικανού, και βεβαίως Γαλλίας και Αγγλίας στη συνέχεια.

Πηγές

  • Παπυρος Λαρούς Μπριττάνικα τ.48ος σ.227-228
  • Εκδοτική - Ιστορία Ελληνικού Έθνους τ.11ος, σ.50-51
  • Π. Χατζή Γενική Ιστορία σ.282
  • Α. Βακαλόπουλου Ιστορία Νέου Ελληνισμού τ.4ος σ.157, 176 και 226
  • Χ. Νικολάου Διεθνείς Συνθήκες - Συμφωνίες σ.28

Περισσότερα ιστορικά αφιερώματα εδώ.

Δημοσίευση σχολίου

0Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου (0)