Κάθε οικογένεια φροντίζει αυτές τις μέρες να δημιουργήσει εορταστική ατμόσφαιρα στο σπίτι, στολίζοντάς το, ψήνοντας γιορτινά γλυκά και ετοιμάζοντας τη λίστα των δώρων, η οποία περιλαμβάνει όλα αυτά που επιθυμούν τα παιδιά. Τι γίνεται, όμως, στην περίπτωση που τα χρήματα δεν περισσεύουν για να καλύψουν τις απαιτήσεις των παιδιών; Πώς πρέπει να μιλήσουν οι γονείς στα παιδιά που ζητούν, όταν εκείνοι αδυνατούν να προσφέρουν τόσα δώρα; Και τι χρειάζεται πραγματικά ένα παιδί για να είναι ευτυχισμένο στις γιορτές; Η σύμβουλος ψυχικής υγείας και οικογενειακή ψυχοθεραπεία κ. Δήμητρα Βαϊτσου απαντά.
Περισσότερα θέματα για γονείς εδώ.
Τα παιδιά ζητούν ή οι γονείς θέλουν συνεχώς να δίνουν;
Αρκετοί παιδοψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι το προφίλ ενός παιδιού αντικατοπτρίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από το οικογενειακό πλαίσιο στο οποίο μεγαλώνει. Γονείς που έχουν την ανάγκη να «δίνουν» συνεχώς ύλη, αυτόματα θα μάθουν στα παιδιά τους να ζητούν και να διεκδικούν οτιδήποτε δουν και τους κάνει εντύπωση.
Τα παιδιά μαθαίνουν από τους γονείς τους, δεν ζητούν αν δεν τους δοθούν αντικείμενα, δεν γίνονται υπερβολικά εάν δεν έχουν μάθει στην υπερκατανάλωση. Εάν κάποιος παρατηρήσει γύρω του, ακόμα και πριν γεννηθεί ένα παιδί, γονείς και στενοί συγγενείς προσπαθούν να εφοδιαστούν με τα οτιδήποτε προκειμένου να είναι το παιδί τους αυτάρκες –και μάλιστα σε υπερβολικό βαθμό. Μοιάζει σαν να πιστεύουν οι μεγάλοι ότι το μικρό παιδάκι, το βρέφος, θα τους αξιολογήσει, θα τους κρίνει, θα τους αποδεχτεί ή όχι, σύμφωνα με την ποσότητα των αντικειμένων που έχει γύρω του!
Ποια είναι η θέση και η ευθύνη των γονέων; Οι περισσότεροι, λίγα χρόνια πριν και σπανιότερα στις μέρες μας, λόγω πολλών επαγγελματικών υποχρεώσεων και εξαιτίας έλλειψης χρόνου είχαν την τάση να προσπαθούν να αναπληρώσουν το συναισθηματικό κενό αγοράζοντας συνεχώς αντικείμενα. Το σύνδρομο της στέρησης και της υπερπροσφοράς είναι στοιχείο που χαρακτηρίζει έντονα την ελληνική οικογένεια. Οι περισσότεροι σκέφτονταν ότι θέλουν να προσφέρουν τα πάντα, επειδή δεν θέλουν να στερηθούν τα παιδιά τους όπως οι ίδιοι σε παρόμοιες ηλικίες. Αυτή η τάση, όμως, είναι επικίνδυνη. Υπάρχουν φορές που γονείς προσφέρουν πολλά πράγματα, τα οποία ούτε καν έχει ζητήσει το παιδί τους, με αποτέλεσμα να του δημιουργούν αρκετή πίεση, και μάλιστα αίσθημα ενοχής σε μεγαλύτερες ηλικίες, για το ότι πρέπει να δέχεται οτιδήποτε του δίνεται ακόμα και εάν δεν έχει ερωτηθεί.
Υπάρχουν, βέβαια, και ορισμένες περιπτώσεις γονέων που δεν αγοράζουν τίποτα στο παιδί τους, φοβούμενοι μην κακομάθει –μία εντελώς ακραία αντιμετώπιση. Αυτό που χρειάζεται είναι να τηρείται ένα μέτρο σε όλα και να αποφεύγονται οι ακραίες σκέψεις και ενέργειες.
Τι μπορεί να κάνει ο γονιός για να προσεγγίσει τις ανάγκες του παιδιού;
Στην νέα οικονομική πραγματικότητα που βιώνει η ελληνική κοινωνία έχει προστεθεί η μεγάλη αγωνία των γονέων για τα δώρα που καλούνται να πάρουν στα παιδιά τους. Για να αποφευχθεί, ο κάθε γονιός θα χρειαστεί να εφεύρει νέους τρόπους και μέσα προκειμένου να προσεγγίσει τις πραγματικές ανάγκες του παιδιού του, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να κατασκευάσουν μαζί διάφορα είδη δώρων και να τα μοιράσουν ο ένας στον άλλον.
Στις πιο μικρές ηλικίες, στα νήπια ή στα παιδιά προσχολικής ηλικίας, η φαντασία και το παιχνίδι είναι που πραγματικά κερδίζουν και εντυπωσιάζουν τα παιδιά. Αρκετές ημέρες πριν τα Χριστούγεννα μπορούν, λοιπόν, οι γονείς να βγουν με τα παιδιά τους βόλτα σ' ένα πάρκο ή σ' ένα βουνό και να προμηθευτούν διάφορα υλικά της φύσης για να φτιάξουν όλοι μαζί ένα χειροποίητο δέντρο, ή να πρωτοτυπήσουν μαζί με μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά και να φτιάξουν χειροποίητα δωράκια στολίζοντάς τα με υλικά της φύσης.
Ένας γονιός που δεν ενοχοποιείται εύκολα και δεν αγχώνεται για το πώς «θα το πάρει το παιδί του» βρίσκει τρόπους και λύσεις στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης και μαθαίνει να γίνεται εφευρετικός και να εμπνέεται από τα πιο απλά πράγματα. Δεν βρίσκονται λύσεις όταν ο νους ταλανίζεται διαρκώς από τη σκέψη «δεν θα τα καταφέρω, δεν είμαι ικανός ως γονιός για να πάρω κάτι για το παιδί μου». Τα Χριστούγεννα είναι μία γιορτή που το κάθε μέλος μιας οικογένειας χρειάζεται να βιώνει όμορφα, ευχάριστα και όχι με ενοχικά συναισθήματα. Γονείς και νονοί χρειάζεται να καταλάβουν ότι σημασία δεν έχει η ποσότητα και η ακρίβεια σε κάτι, αλλά η πράξη, η αγάπη και ο τρόπος που αυτό το «κάτι» δίνεται.
Και αν το παιδί επιμένει έντονα, απαιτώντας κάτι;
Συχνότερα στο παρελθόν και σπανιότερα σήμερα αρκετοί γονείς ή νονοί πήγαιναν με τα παιδιά στα μαγαζιά για να διαλέξουν το δώρο τους. Τα μικρά παιδιά, όμως, δεν έχουν την αίσθηση του ακριβού ή του φθηνού, έτσι μπορεί να ζητήσουν οτιδήποτε, φέρνοντας τον κηδεμόνα σε δύσκολη θέση. Αυτό στις μέρες μας μπορεί να αποφεύγεται. Εάν τα παιδιά ζητούν με ένταση και επιμονή κάτι, αυτό που ο γονιός μπορεί να κάνει άμεσα είναι να θέσει στο παιδί του να επιλέξει από μία λίστα δώρων που ο ίδιος θα έχει ετοιμάσει, ύστερα από έρευνα αγοράς και τιμών, έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στις οικονομικές του δυνατότητες.
Ας μην ανησυχούν, λοιπόν, οι γονείς. Το παιδί, τουλάχιστον μέχρι την προσχολική ηλικία, περιμένει την πράξη, δεν αξιολογεί εάν το δώρο είναι οικονομικά ακριβό ή όχι. Ακόμα και για τα παιδιά μεγαλύτερης -σχολικής- ηλικίας, όμως, μπορεί να γίνεται μία ώριμη συζήτηση από μεριάς των γονέων, αναφορικά με το τι τους λείπει περισσότερο και τι θα ήθελαν να έχουν αυτές τις γιορτές. Στη συνέχεια θα μπορέσει ο γονιός να αποφασίσει τι μπορεί να διαθέσει.
Τι χρειάζεται το παιδί για να είναι ευτυχισμένο στις γιορτές;
Εκείνο που ίσως ξεχνούν οι ενήλικες, και καταλήγουν να αγχώνονται στον βωμό του καταναλωτισμού, είναι ότι για τα παιδιά τα Χριστούγεννα ουσιαστικά είναι η αναβίωση ενός παραμυθιού. Από τις πρώτες κιόλας ημέρες των γιορτών τα παιδιά αρχίζουν να βιώνουν μία κατάσταση μαγική, την οποία οι ενήλικες μπορεί πια να έχουν ξεχάσει ή να μην είναι πλέον σε θέση να αντιληφθούν. Ο στολισμός του δέντρου, τα κάλαντα, ο στολισμός των δρόμων, τα παραμύθια που έχουν ακούσει ή διαβάσει και μιλούν για χιονισμένα τοπία, ελάφια, έλκηθρα, ο ερχομός του πολυαγαπημένου Άη Βασίλη με το σάκο με τα δώρα και η κάθοδός του από την καμινάδα του σπιτιού, είναι μόνο λίγα από τα στοιχεία της παραμυθένιας αυτής ατμόσφαιρας. Για τα παιδιά έχει μεγαλύτερη σημασία η διατήρηση αυτής της ατμόσφαιρας και η απολαβή χαράς μέσα από αυτή, παρά η απόκτηση ενός συγκεκριμένου τύπου δώρου. Εκείνα θέλουν κυρίως να μπουν και να απολαύσουν χαρούμενα το ωραίο αυτό παραμύθι!
Όσο για τα μεγαλύτερα παιδιά, τα οποία πιθανώς κατανοούν την οικονομική δυσχέρεια της οικογένειας, δεν θέλουν να βλέπουν τους γονιούς στρεσαρισμένους και γεμάτους ενοχές επειδή δε μπορούν να τους προσφέρουν τα πάντα. Το παιδί δεν στερείται όταν έχει τον γονιό του πλάι του, όταν νιώθει δύναμη και ασφάλεια κοντά του.
Όταν υπάρχει αγάπη στην οικογένεια εκτιμώνται πολύ οι τρυφερές πράξεις και όχι τα ακριβά δώρα. Τα παιδιά χρειάζονται ειλικρίνεια, όχι μόνο στα λόγια αλλά κυρίως στις πράξεις, από τους μεγαλύτερους. Δε χρειάζονται πάρτι και ακριβά ρεβεγιόν για να περάσει καλά μία οικογένεια. Μια βόλτα στα στολισμένα μαγαζιά, σπιτικά κουλουράκια και εδέσματα με την συμμετοχή των παιδιών είναι αρκετά για να περάσει ευχάριστα. Η περίοδος των διακοπών είναι μία ευκαιρία για διάλειμμα από την καθημερινότητα και τα προβλήματα. Η κάθε οικογένεια χρειάζεται να δίνει προσοχή στις ουσιαστικές και πραγματικές της ανάγκες, στοιχεία που δίνουν ηρεμία και φροντίδα στις μεταξύ τους σχέσεις.
Όταν υπάρχει αγάπη στην οικογένεια εκτιμώνται πολύ οι τρυφερές πράξεις και όχι τα ακριβά δώρα. Τα παιδιά χρειάζονται ειλικρίνεια, όχι μόνο στα λόγια αλλά κυρίως στις πράξεις, από τους μεγαλύτερους. Δε χρειάζονται πάρτι και ακριβά ρεβεγιόν για να περάσει καλά μία οικογένεια. Μια βόλτα στα στολισμένα μαγαζιά, σπιτικά κουλουράκια και εδέσματα με την συμμετοχή των παιδιών είναι αρκετά για να περάσει ευχάριστα. Η περίοδος των διακοπών είναι μία ευκαιρία για διάλειμμα από την καθημερινότητα και τα προβλήματα. Η κάθε οικογένεια χρειάζεται να δίνει προσοχή στις ουσιαστικές και πραγματικές της ανάγκες, στοιχεία που δίνουν ηρεμία και φροντίδα στις μεταξύ τους σχέσεις.
Όσο για την θλίψη των γονιών που νιώθουν ότι στερούν από την οικογένειά τους, αυτή έχει να κάνει περισσότερο με την απογοήτευση -και δικαιολογημένη- για τη γενικότερη εξέλιξη της οικονομικής κατάστασης και το αδιέξοδο που οι ίδιοι βιώνουν. Ας μην σβήνει η ελπίδα. Τα πάντα μπορούν να επιλυθούν και όλα επιτυγχάνονται κοιτώντας πάντα μπροστά με τις πραγματικές συνθήκες που βιώνει η κάθε μία οικογένεια.
Περισσότερα θέματα για γονείς εδώ.