Πολλοί υποστηρίζουν πως η λέξη φτώχεια βγαίνει από το αρχαίο ελληνικό πτωχεία που σήμαινε ζητιανιά και προερχόταν από το ρήμα πτωχεύω.
Ωστόσο η λέξη κανονικά ετυμολογείται από το επίθετο φτωχός + το παραγωγικό επίθημα —ια.
Δεν ετυμολογείται από το το αρχαίο πτωχεία, διότι η συνίζηση θα απέδιδε /ía/ -> /iá/ (*φτωχειά). Στην ίδια κατηγορία ανήκει και το ουσιαστικό φτήνια < φτηνός + —ια (και όχι *φτηνιά).
Άλλοι πάλι υποστηρίζουν πως η λέξη φτώχεια προέρχεται από το ρήμα φτωχαίνω και όπως το ακριβαίνω δίνει την ακρίβεια, έτσι βγαίνει φτώχεια. Ωστόσο δεν ετυμολογείται από το ρήμα φτωχαίνω, αφού ο μηχανισμός παραγωγής από επίθετα είναι απλούστερος και επαρκώς τεκμηριωμένος. Χαρακτηριστικά παραδείγματα: άρρωστος > αρρώστ-ια (μεσν.), γυμνός > γύμν-ια (μεσν.).
Κι αν η ετυμολογία προβληματίζει και μπορεί να υπάρχουν ενστάσεις, η γραφή φτώχια μπορεί να δικαιολογηθεί και από τους κανόνες γραμματικής, οι οποίοι υπαγορεύουν πως:
- κατάληξη -εία < ρ. σε εύω, θηλ από αρσ. σε -υς και κάποια άλλα
- κατάληξη -ία < λοιπά ρήματα
- κατάληξη -εια: λέξεις που τονίζονται στην προπαραλήγουσα. Π.χ. συνήθεια, ευλάβεια, ακρίβεια
- κατάληξη -ια: λέξεις που τονίζονται στην παραλήγουσα (εδώ το -ια προφέρεται ως μία συλλαβή)
Επομένως το πτωχεία, δικαιολογείται από το πτωχεύω, αλλά το φτώ-χια είναι δισύλλαβο παροξύτονο, εμπίπτει λοιπόν στον τελευταίο κανόνα. Η υπερηφάνεια προφέρεται ως προπαροξύτονο και γι' αυτό γράφεται με -εια, σύμφωνα με τον τρίτο κανόνα, ενώ η περηφάνια προφέρεται ως παροξύτονο και γράφεται με -ια, σύμφωνα με τον τέταρτο κανόνα. Επίσης έχουμε γύμνια, φτήνια, ζήλια, αρρώστια, ορφάνια αλλά βέβαια και έγνοια (εξαίρεση).
Για το e-didaskalia.blogspot.gr
Αποστόλης Ζυμβραγάκης
Φιλόλογος
Δείτε περισσότερα γλωσσικά λάθη εδώ.