Έχουν αναπτυχθεί διάφορες θεωρίες σχετικές με το πεδίο της συμβουλευτικής που έχει να κάνει με την επαγγελματική ανάπτυξη και τον επαγγελματικό προσδιορισμό. Μια από τις πιο διαδεδομένες είναι η τυπολογική θεωρία του Holland.
Η θεωρία του Holland επιχειρεί να συνταιριάξει τον άνθρωπο με το περιβάλλον. Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτή τη θεωρία οι πιο πολλοί άνθρωποι ανήκουν σε έναν ή σε περισσότερους από τους έξι τύπους προσωπικότητας του Holland και αυτό τους κάνει να έλκονται από εργασιακά περιβάλλοντα που περιγράφονται από αυτούς τους έξι τύπους.
Παρακάτω παραθέτονται οι έξι αυτοί τύποι προσωπικότητας, τα χαρακτηριστικά τους και τα χαρακτηριστικά του εργασιακού περιβάλλοντος που αντιστοιχούν σε καθέναν από αυτούς.
- ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ
Οι άνθρωποι που ανήκουν στο ρεαλιστικό τύπο προσωπικότητας θεωρούν τον εαυτό τους πρακτικό, μηχανικό, και ρεαλιστικό. Τους αρέσει να εργάζονται με εργαλεία, ζώα και μηχανήματα και έχουν καλές δεξιότητες στην εργασία με ζώα, φυτά, εργαλεία μηχανές και διάφορες συσκευές ενώ τείνουν να αποφεύγουν της δραστηριότητες που έχουν κοινωνικό χαρακτήρα. Το εργασιακό περιβάλλον που τους ταιριάζει είναι ένα περιβάλλον στο οποίο χρειάζεται να δρουν άμεσα και να λαμβάνουν αποφάσεις. Ο κατάλληλος εργασιακός ρόλος για αυτούς έχει να κάνει με πρακτικά καθήκοντα και καλό είναι να αποφεύγονται οι θεωρητικές και οι χρονοβόρες προσεγγίσεις.
- ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ
Οι άνθρωποι που ανήκουν στο διερευνητικό τύπο είναι καλοί στην κατανόηση και την επίλυση επιστημονικών και μαθηματικών προβλημάτων. Θεωρούν σημαντική την επιστήμη και τον εαυτό τους ακριβή, πνευματώδη και επιστημονικό. Τους αρέσει να μελετούν επιστημονικά προβλήματα ενώ δεν τους ενδιαφέρει η ηγεσία και η ενασχόληση με τις πωλήσεις. Το περιβάλλον της εργασίας τους πρέπει να σχετίζεται με την επίλυση προβλημάτων με επιστημονικό και θεωρητικό τρόπο και να απαιτεί δημιουργικότητα, σκέψη και ερευνητικό πνεύμα.
- ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ
Οι άνθρωποι που ανήκουν στον καλλιτεχνικό τύπο έχουν ικανότητες σε κάποια τέχνη όπως η μουσική ,η ζωγραφική, η συγγραφή, το θέατρο κ.α. Τους αρέσει να ασχολούνται με την τέχνη τους και θεωρούν τον εαυτό τους εκφραστικό, ανεξάρτητο και πρωτότυπο. Δεν τους αρέσει να ασχολείται με επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες. Τα περιβάλλοντα που έλκουν τέτοιους ανθρώπους είναι περιβάλλοντα που έχουν έντονο το στοιχείο της καλλιτεχνικής ενασχόλησης και είναι ασταθή , εναλλασσόμενα και μη δομημένα.
- ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ
Οι άνθρωποι που ανήκουν στον κοινωνικό τύπο θεωρούν τον εαυτό τους φιλικό εχέμυθο και αξιόπιστο και τους αρέσει να προσφέρουν βοήθεια σε άλλους ανθρώπους. Δεν τους αρέσει να ασχολούνται με μηχανήματα, εργαλεία ή ζώα. Τα καταφέρνουν καλά στη διδασκαλία, τη νοσηλευτική, τη συμβουλευτική και στην παροχή υποστήριξης και καθοδήγησης. Το κατάλληλο εργασιακό περιβάλλον για αυτούς χαρακτηρίζεται από συνεργασία, ομαδικό πνεύμα και προσφορά ενώ αποφεύγουν την ατομική εργασία.
- ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ
Για τους ανθρώπους που ανήκουν στον επιχειρηματικό τύπο έχει αξία η πολιτική, η επιχείρηση και η ηγεσία. Τους αρέσει να πείθουν τους άλλους ανθρώπους και να ασχολούνται με το εμπόριο πραγμάτων και ιδεών. Θεωρούν ότι είναι δραστήριοι και φιλόδοξοι. Έλκονται από εργασιακά περιβάλλοντα στα οποία έχουν τη δυνατότητα να ασκούν εξουσία και να πείθουν άλλους ανθρώπους. Θεωρούνται επιτυχημένοι στην εργασία τους αν αποκτήσουν δύναμη, εξουσία και οικονομική εξέλιξη.
- ΣΥΜΒΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ
Στους ανθρώπους που ανήκουν στο συμβατικό τύπο αρέσει να εργάζονται με αριθμούς, εκθέσεις ή μαθηματικά σύνολα και αποφεύγουν τις μη δομημένες δραστηριότητες. Θεωρούν τον εαυτό τους τακτικούς και οργανωμένους και έχουν την ικανότητα να εργάζονται με επιτυχία με αριθμούς και γραπτά αρχεία. Ένα εργασιακό περιβάλλον που ενθαρρύνει τη συστηματική εργασία και τη ρουτίνα είναι κατάλληλο για αυτούς, όπως και οι μονότονες εργασίες στις οποίες δε χρειάζεται να συνεργαστεί με άλλους.
Ο Holland αναφέρει πως οι άνθρωποι δεν ταυτίζονται με έναν συγκεκριμένο τύπο από αυτούς τους 6 αλλά με ένα συνδυασμό τους που προκύπτει αφού συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο σχετικό με τα ενδιαφέροντά τους (όπως το Self- Directed Search). Οι έξι τύποι προσωπικότητας και τα εργασιακά περιβάλλοντα που αντιστοιχούν σ’ αυτούς τους τύπους σχηματίζουν ένα εξάγωνο. Σε κάθε γωνία του εξαγώνου τοποθετείται ένας τύπος. Τη διάταξή τους σ’ αυτό το εξάγωνο την ονόμασε λογισμό. Οι τύποι που βρίσκονται σε κοντινές κορυφές του εξαγώνου έχουν μεγαλύτερη σχέση μεταξύ τους σε σύγκριση με αυτούς που δεν είναι κοντά ή που είναι σε αντίθετες θέσεις. Για τον Holland έχει μεγάλη σημασία η σύμπτωση δηλαδή το να ταιριάζει ο τύπος προσωπικότητας με το εργασιακό περιβάλλον και υποστηρίζει ότι αν επιτευχθεί αυτό αυξάνεται η εργασιακή ικανοποίηση του ατόμου, η δέσμευσή και η αφοσίωσή του στην εργασία, καθώς και η εργασιακή του απόδοση.
Βιβλιογραφία:
Βακόλα, Μ. & Νικολάου, Ι. (2012). Οργανωσιακή Ψυχολογία και Συμπεριφορά. Αθήνα: Rosili.
Περισσότερα χρήσιμα θέματα εδώ.