Ο βερισμός (ιταλικά verismo) είναι καλλιτεχνικό κίνημα το οποίο εκδηλώθηκε στην Ιταλία, στους τομείς της λογοτεχνίας, της μουσικής και των εικαστικών τεχνών.
Στη λογοτεχνία, παρουσιάστηκε στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα με βασικούς εισηγητές τους συγγραφείς Λουίτζι Καπουάνα, Τζιοβάνι Βέργκα και την Γκράτσια Ντελέντα. Οι δύο πρώτοι ήταν από τη Σικελία, η Ντελέντα από τη Σαρδηνία. Πρόδρομοι του βερισμού ήταν οι Γάλλοι συγγραφείς Ονορέ ντε Μπαλζάκ (εκπρόσωπος του ρεαλισμού) και Εμίλ Ζολά (εκπρόσωπος του νατουραλισμού).
Οι συγγραφείς του κινήματος του βερισμού επεδίωκαν την όσο το δυνατόν πιο πιστή και αντικειμενική περιγραφή της καθημερινότητας και της ψυχολογίας των κατώτερων τάξεων του ιταλικού νότου. Χρησιμοποιούσαν γλώσσα άμεση, λιτή στην αφήγησή τους και πρόσεχαν τις λεπτομέρειες, ενώ έφτιαχναν διαλόγους πολύ ρεαλιστικούς. Η αντικειμενικότητα στην περιγραφή ήταν ο κύριος στόχος των συγγραφέων του βερισμού, σε σημείο ώστε να μην γίνεται καν αισθητή η παρουσία του συγγραφέα μέσα από τις γραμμές του έργου του.
Το έργο με το οποίο πρωτοεμφανίζεται ο βερισμός, είναι μια συλλογή διηγημάτων του Λουίτζι Καπουάνα «Πορτρέτα γυναικών» (Profili di donne), η οποία κυκλοφόρησε το 1877.
Οι βεριστές συγγραφείς προέρχονταν κατ' αποκλειστικότητα από τη νότιο Ιταλία. Τη δεκαετία του 1920 η άνοδος του φασισμού έφερε νέα λογοτεχνικά ήθη. Κυριάρχησαν συγγραφείς όπως ο ντ' Ανούντσιο. Το καθεστώς Μουσολίνι δεν ευνοούσε τη ρεαλιστική αναπαράσταση της πραγματικότητας από τους βεριστές, οι οποίοι εξαφανίστηκαν από το λογοτεχνικό προσκήνιο. Αλλά ο βερισμός έκανε θριαμβευτική επάνοδο στη λογοτεχνική και γενικότερα στην καλλιτεχνική ζωή της Ιταλίας μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο μέσω του νεορεαλισμού.
Ο βερισμός είναι κάτι αντίστοιχο με την ηθογραφία στην νεοελληνική λογοτεχνία. Και οι δύο αυτές τάσεις εμφανίστηκαν προς το τέλος του 19ου αιώνα, στηρίζονταν δε σε εθνοκεντρικές ιδεολογικές αρχές.
Περισσότερα φιλολογικά θέματα εδώ.