Ο πολύπλευρος και υπεύθυνος ρόλος του γονιού είναι συχνά, άχαρος. Η αλήθεια είναι ότι συχνά μπορεί ο ρόλος αυτός να είναι πιεστικός. Την ίδια στιγμή, οι απρόβλεπτες αντιδράσεις και η μη αναμενόμενη συμπεριφορά του παιδιού, είναι ικανά να δημιουργήσουν αμηχανία στον γονέα σχετικά με το ποια είναι η συνετή προσέγγιση και αντιμετώπιση μίας κατάστασης.
Δεν σπανίζουν, επίσης, οι παρανοήσεις που αφορούν την ίδια τη σχέση γονιού με το παιδί του. Η κάθε σχέση είναι μοναδική και επίσης, παρόμοιες καταστάσεις ή συμπεριφορές μπορεί να γεννήσουν εντελώς διαφορετικές αντιδράσεις.
Παρατηρούνται ωστόσο κοινές τάσεις και δυναμικές οι οποίες διατρέχουν την αναντικατάστατη σχέση γονέα- παιδιού, ανάλογα με το ηλικιακό και αναπτυξιακό στάδιο που βρίσκεται το παιδί.
Η αντίληψη ενός παιδιού ίσως είναι ανώριμη ακόμη να συλλάβει το μεγαλείο της αγάπης και τις προθέσεις του γονιού, με αποτέλεσμα να επαναλαμβάνονται ορισμένα κακώς κείμενα. Ορισμένα λάθη που μπορούν να διορθωθούν και να ωφελήσουν τους δεσμούς της οικογένειας και το ίδιο το παιδί ως προσωπικότητα.
- Δεν αφήνετε το παιδί σας να μιλήσει
Συμβαίνει ένας γονέας να μιλά ο ίδιος, όταν στην πραγματικότητα κάποιος τρίτος έχει απευθύνει μία ερώτηση στο παιδί. Όταν κάποιος τρίτος μιλά στο παιδί σας, ιδιαίτερα σε μικρή ηλικία, όπως για παράδειγμα όταν το ρωτά σχετικά με το όνομα ή το σχολείο του, ο στόχος δεν είναι ποτέ η οποιαδήποτε απάντηση στον τρίτο άνθρωπο. Περισσότερο καλλιεργείται η κοινωνικοποίηση του παιδιού και, μαζί με αυτήν, οι κοινωνικές του δεξιότητες, όπως είναι η αίσθηση της αυτονομίας και της αυτοπεποίθησης. Το παιδί είναι μία αυτοτελής προσωπικότητα, την εξέλιξη της οποίας ο γονιός είναι παρών για να ενθαρρύνει. Όταν λοιπόν ο γονέας αντικαθιστά τη φωνή του παιδιού του, αυτό μπορεί να οδηγήσει στην αίσθηση της ανικανότητας να σας μιμηθεί- πράγμα εξ’ ορισμού αδύνατον- και έτσι να οδηγηθεί στην ανάπτυξη της ανασφάλειας, της αναποφασιστικότητας, έλλειμμα αυτοεκτίμησης.
- Προσπαθώντας να γίνουμε «φίλοι»
Καθένας από τους δύο γονείς είναι, στα μάτια του παιδιού του ένας κανονικός ήρωας. Η μαμά και ο μπαμπάς είναι τα σημαντικότερα πρόσωπα στη ζωή ενός παιδιού και η σπουδαιότητά τους είναι ακλόνητη.
Ακόμη και όταν το παιδί σάς αγνοεί ή σάς παρακούει και αντιμιλά, ακόμη και τότε δεν τίθεται ζήτημα της αγάπης του προς τους γονείς του.
Η εμπιστοσύνη, η ασφάλεια και η σταθερότητα είναι αξίες και αισθήσεις που εμπνέονται μέσα από τις γονεϊκές φιγούρες, και όχι μέσα από τις φιλικές συναναστροφές.
Οι γονείς μην υποβαθμίζετε τον σπουδαίο αυτό ρόλο στην προσπάθεια ν΄ αντιμετωπίσετε την πρόσκαιρη ενδεχομένως κρίση ή εσωστρέφεια του παιδιού σας.
- Ανάγκη ή επιθυμία
Η διαχωριστική γραμμή της ανάγκης από την επιθυμία για οτιδήποτε, είναι κάτι υποκειμενικό και μοναδικό στην κάθε οικογένεια. Το οικογενειακό λοιπόν μέτρο που διαχωρίζει τις ανάγκες από τις επιθυμίες είναι καλό να γίνεται σαφές και να επαναλαμβάνεται όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο.
Στον αντίποδα, μπορεί κάποιες επιθυμίες ή ανάγκες που εκφράζονται εκ μέρους των παιδιών ν’ αγνοούνται ή ν΄ αμελούνται. Ακόμη χειρότερο, αυτές να γίνονται αντικείμενο κατηγοριών.
- Η επίλυση
Μία έξυπνη στάση που μπορεί να υιοθετηθεί όταν το παιδί συγχέει την ανάγκη με την επιθυμία είναι η συζήτηση και η εξήγηση –όχι απολογία- των αναγκών και των επιθυμιών. Όταν βέβαια, οι συνθήκες το επιτρέπουν ο γονιός μπορεί να κρίνει πότε μπορεί να ενδώσει σε κάποια επιθυμία του παιδιού του.
- Τα βοηθάτε με το παραμικρό
Ένα παιδί, στην ηλικία των τριών ετών είναι πλέον σε θέση να φοράει τα παπούτσια και τα ρούχα του και να μαζεύει τα παιχνίδια του. Ας φανταστούμε λοιπόν, τον βαθμό στον οποίο ευνοούμε την αυτοεκτίμηση και την αυτονομία του παιδιού όταν το ορίζουμε υπεύθυνο για όσα μπορεί να φέρει εις πέρας, αντί να σπεύδουμε να κάνουμε το κάθε τι για εκείνο-διαβρώνοντας με τον τρόπο αυτό την εμπιστοσύνη που έχει στον εαυτό του. Τα μαθήματα, για παράδειγμα και οι εργασίες του σχολείου είναι ένα έργο που ανατίθεται από τον δάσκαλο στον μαθητή. Πρόκειται για μία υποχρέωση που ανατίθεται άμεσα στο ίδιο σας το παιδί και που, όταν αυτό γίνεται συνειδητό, το οδηγεί στην καλλιέργεια των αναγκαίων δεξιοτήτων της ζωής.
- Διαφορετικές προτιμήσεις
Ενδέχεται το θέμα της διαφωνίας σας να είναι μία δραστηριότητα, μία μουσική επιλογή, κάποιο ρούχο ή οτιδήποτε άλλο. Γονείς και παιδιά δεν έχουν κατ’ ανάγκη ίδιες προτιμήσεις, ούτε κοινά γούστα. Αποφεύγετε να δημιουργείτε σύγχυση στο παιδί σας μεταξύ των πραγμάτων που του αρέσουν με εκείνα που «θα έπρεπε» να του αρέσουν. Η δημιουργία ενοχών δεν εξυπηρετεί κανένας μέσα στη σχέση γονέα και παιδιού.
- Οικονομική διαχείριση
Η σχέση με τα χρήματα, και η ενοχική ή η καταχρηστική σχέση των ανθρώπων με τα χρήματα ενδέχεται να καλλιεργείται αρχικά μέσα από την οικογένεια.
Ανεξάρτητα από τις υποκειμενικές δυνατότητες της κάθε οικογένειας, στο παιδί είναι καλό να παρέχονται δύο πράγματα: ένα χαρτζιλίκι και η ελευθερία της διάθεσής του, μέσα σε κάποια όρια. Το ζήτημα της διάθεσης είναι κάτι που θα απασχολήσει το παιδί, μέσα από την προσωπική του εμπειρία. Εκείνο το οποίο ο γονιός μπορεί να κάνει είναι να διδάξει στο παιδί του την αξία της αποταμίευσης και τον τρόπο εξοικονόμησης.
- Επιλογή δραστηριοτήτων
Όταν κάποιος είναι λάτρης μίας ασχολίας, είναι σχεδόν αδύνατον να καταλάβει πώς είναι δυνατόν οι υπόλοιποι να μην έχουν το ίδιο πάθος. Πόσω μάλλον όταν πρόκειται για το ίδιο το παιδί μας. Η πιθανότητα ωστόσο, το παιδί να τρέφει εντελώς διαφορετικές προτιμήσεις από εκείνες των γονιών είναι αρκετά ισχυρή. Οι γονείς είναι λοιπόν εκεί, προκειμένου να διαισθάνονται, ν’ αντιλαμβάνονται τις κλίσεις του παιδιού και να το ενθαρρύνουν στο να τις καλλιεργήσει, είτε πρόκειται για κάποιο χόμπι ή άθλημα ή, οποιαδήποτε ευχάριστη για το παιδί ενασχόληση.
- Μην πιστώνεστε τις επιτυχίες των παιδιών σας
Όσο και αν, ως γονιός μπορεί κάποιος ν’ ακτινοβολεί από υπερηφάνεια για τις εξαιρετικές επιδόσεις ενός παιδιού, αυτές είναι καρπός της προσωπικής προσπάθειας και του χαρίσματος του παιδιού. Είναι αναγκαίο το παιδί να συνειδητοποιεί τόσο τα κατορθώματά του, όσο και τη σπουδαιότητά τους. Ανεξάρτητα από το πόσο καθοριστικά μπορεί κάποιος να επηρέασε το παιδί του ή να το ώθησε στη συγκεκριμένη κατεύθυνση, η επιτυχία αποδίδεται σε εκείνο.
- Διαλέγουμε τα δώρα τους
Η συνήθεια του να διαλέγουν οι γονείς τα δώρα των παιδιών τους στερείται λογικής. Ένα δώρο είναι προορισμένο για το παιδί και έχει σκοπό να το χαροποιήσει και να ταιριάζει ως εκ τούτου με τις επιθυμίες του.
- Ανάμιξη με τις προσωπικές του υποθέσεις
Στην περίπτωση αυτή αναφερόμαστε κυρίως στην εφηβική ηλικία και τις σχέσεις που αναπτύσσονται στο ηλικιακό αυτό στάδιο.
Ο καθένας μας αναγνωρίζει το άγχος του γονιού σε σχέση με τα συναισθήματα του παιδιού του. Η πικρή αλήθεια είναι πως, κατά πάσα πιθανότητα, το παιδί θα πληγωθεί ή, με κάποιον τρόπο θ’ απογοητευθεί. Εάν οι γονείς παραμείνουν ψύχραιμοι και συγκρατημένοι, τότε το παιδί τους θα αισθάνεται πως έχει ένα καταφύγιο εμπιστοσύνης και ασφάλειας. Αντίθετα, όταν αισθάνεται προσπάθεια εισβολής ή καταπίεσης, τότε ίσως αναπτύξει εσωστρέφεια και αποφυγή από τους γονείς.
- Ενδυματολογικές επιταγές
Πέρα από το γεγονός ότι τα παιδιά της σημερινής εποχής είναι ενημερωμένα και τέλεια κατατοπισμένα σε θέματα ενδυματολογικά, οι ενδυματολογικές επιλογές είναι μία μορφή έκφρασης και επικοινωνίας του παιδιού με το περιβάλλον του. Στην επικοινωνία αυτή, ο γονιός δε βοηθά όταν γίνεται παρεμβατικός ή επικριτικός.
- Εκθέτετε το παιδί δημόσια
Θυμηθείτε πόσο μεγάλος και σημαντικός φαντάζετε στα μάτια του παιδιού σας. Φανταστείτε τώρα, τι συμβαίνει στη συνείδηση του παιδιού σας όταν εσείς, αυτή η τόσο σημαντική μορφή του βάζετε τις φωνές δημόσια. Πρόκειται για μία ταπεινωτική εμπειρία. Όσο και αν για εσάς μοιάζει ακίνδυνο, αποφεύγετε να δημιουργείτε συναισθήματα ντροπής ενώπιον τρίτων στο παιδί σας.
Το να είναι κανείς γονιός είναι κάτι μαγικό. Απαιτεί, από την άλλη διαρκή επανάληψη, εξάσκηση, εκμάθηση, διαίσθηση, επικοινωνία και κατανόηση. Είναι μία κανονική τέχνημε την άψογη γνώση της οποίας κανείς δεν έχει γεννηθεί. Στην πορεία αυτή πάντα συμβαίνουν λάθη, παρεξηγήσεις και αβλεψίες. Εκείνο που έχει όμως σημασία είναι η αποδοχή που αισθάνεται το παιδί από μέρους των γονιών του.