Η Έλλη Λαμπρίδη (Αθήνα, 9 Ιαν. 1896 - Αθήνα, 28 Ιαν. 1970) ήταν Ελληνίδα παιδαγωγός, φιλόσοφος, συγγραφέας, βιβλιοκριτικός, αρθρογράφος και μεταφράστρια. Υπήρξε από τους πρωτεργάτες των αγώνων για τα δικαιώματα της γυναίκας.
Οικογένεια – Νεαρή ηλικία
Η Έλλη Λαμπρίδη γεννήθηκε στην Αθήνα την Πέμπτη 9 Ιανουαρίου 1896, πρώτο από τα τέσσερα παιδιά του Ιωάννη (1862-14.6.1914) και της Σοφίας, το γένος Φωτιάδη (1863-1941).
Ο πατέρας της, Ιωάννης Λαμπρίδης, νομικός, δημοσιογράφος, λόγιος και πολιτικός, καταγόταν από τα Δολιανά της Ηπείρου.
Τα αδέλφια της ήταν ο Φρίξος (1898-1980) –δικηγόρος και συγγραφέας, γνωστός με το ψευδώνυμο Λάμπρος Τασολάμπρος –, ο Ευμένης (1900-1992) –πολιτικός μηχανικός, σύντροφός του η γλύπτρια Τίτσα Χρυσοχοΐδου– και η Νίκη (1901), η οποία πέθανε δύο ετών, από μηνιγγίτιδα.
Το 1906 τελειώνει το τετρατάξιο Δημοτικό και στις 6 Ιουλίου του 1911 αποφοιτά από το, επίσης τετρατάξιο, Γ΄ Γυμνάσιο Αθηνών με βαθμό 8.40/45 (Λίαν καλώς).
Σπουδές
Τον Σεπτέμβριο του 1911 αρχίζει τη φοίτησή της στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών, στο τμήμα Φιλολογίας, από όπου αποφοιτά το 1915. Κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους παρακολουθεί μαθήματα με τους Γρ. Βερναρδάκη, Σπ. Λάμπρο, Σπυρ. Σακελλαρόπουλο, Νικ. Πολίτη, Μαργ. Ευαγγελίδη, Χ. Τσούντα, Σπ. Βάση, Γ. Χατζηδάκι.
Από το 1911 έως το 1916, σπουδάζει μουσική και πιάνο στο Ωδείο Αθηνών, με δασκάλους τον Ludwig von Wassenhoven, τον Jose de Bustinduy, Αύρα Θεοδωροπούλου (μουσικό, κριτικό και αγωνίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών), Λεονώρα Λεκατσά, κ.ά.
Στις 10 Αυγούστου 1915 λαμβάνει υποτροφία για τη Γερμανία από το Άθλον Όθωνος Α. Σταθάτου προς τελειοποίησιν των σπουδών της, δεν είναι όμως σε τυπική θέση να την αποδεχθεί, καθώς δεν έχει λάβει ακόμη το πτυχίο της. Την επόμενη χρονιά υποστάσα την νενομισμένην επί πτυχίω της Φιλολογίας εν τη Φιλοσοφική Σχολή δοκιμασίαν τη 3η Μαΐου 1916, ηξιώθη του βαθμού «Λίαν καλώς» (Βεβαίωση της Πρυτανείας με ημ. 8/8/1916 και αρ. 4803).
Στις 2 Ιουλίου η Επιτροπή Άθλου Όθωνος Σταθάτου αποφασίζει να εγκρίνει εκ νέου την υποτροφία της με προορισμό το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης στην Ελβετία. Στις 17 Οκτ. 1916 εγγράφεται στο Πανεπιστήμιο Ζυρίχης. Μέχρι τις 31 Μαΐου του 1919 σπουδάζει κοντά στους καθηγητές Willy Freytag, Gotthold F. Lipps, Arthur Wreschner, Hans Stettbacher, Av. Eleutheropoulos, κ.α. Ολοκληρώνει τις σπουδές της κατά το εαρινό εξάμηνο του 1919 και περνάει τις προαπαιτούμενες προφορικές εξετάσεις για τη λήψη του τίτλου της διδάκτορος τον Ιούλιο του ίδιου έτους. Κύριος κλάδος της είναι η Φιλοσοφία και δευτερεύοντες η Γενική Παιδαγωγική και η Ηθική. Ο τίτλος της διατριβής είναι Die Erkenntnisprinzipien bei Aristoteles [=Οι γνωσιολογικές αρχές στον Αριστοτέλη] και ο βαθμός της Magna cum laude. Μετά την οφειλόμενη εκτύπωση της διατριβής της, σε 175 αντίτυπα, λαμβάνει τον τίτλο της διδάκτορος φιλοσοφίας στις 22 Φεβρουαρίου του 1920.
Στις 25 Οκτωβρίου 1918 λαμβάνει εκ νέου υποτροφία του Άθλου Όθωνος Σταθάτου για τη Μ. Βρετανία pour étudier l’organisation scolaire des écoles féminines en général et du English Teachers College spécialement. Μεταβαίνει στην Αγγλία και παρακολουθεί μαθήματα στο Training College του Λονδίνου κατά τη διάρκεια του χειμερινού εξαμήνου 1919-20.
Μετά από πολλά χρόνια, το 1938, καταθέτει και πάλι αίτηση στο British Council για χορήγηση υποτροφίας στο Λονδίνο. Το ενδιαφέρον της επικεντρώνεται στη φιλοσοφία και στο εκπαιδευτικό σύστημα της Μ. Βρετανίας. Μαζί της λαμβάνουν υποτροφία ο Δημήτρης Καπετανάκης με την Ηρώ Πεζοπούλου. Η ίδια αναχωρεί στις 30 Σεπτεμβρίου 1939 για το Λονδίνο, όπου πληροφορείται πως θα σπουδάσει στο Νότινγχαμ (Queen’s Road, Beeston), στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο του University of London. Εκεί θα αναλάβει την εκπόνηση μελέτης για το αγγλικό εκπαιδευτικό σύστημα. Το 1940 παρακολουθεί μαθήματα σε Oxford, Cambridge και Nottingham. Από τις 19 Ιουλίου έως 15 Αυγούστου παρακολουθεί στο University of Oxford μαθήματα αγγλικής γλώσσας (Spoken English και Phonetics). Η υποτροφία της παρατείνεται για έναν επιπλέον χρόνο. Στο διάστημα αυτό, μεταξύ άλλων, επισκέπτεται τα μαθήματα του L. Wittgenstein. Με την κήρυξη του πολέμου στην Ελλάδα καταθέτει αίτημα για επιστροφή, που δεν γίνεται δεκτό.
Ερωτικές σχέσεις – Γάμος
Το 1916-17 γνωρίζεται στη Ζυρίχη με τον Μικέλε Γουναλάκη, φίλο του Νίκου Καζαντζάκη, τον οποίο ερωτεύεται. Η σχέση τους δεν ολοκληρώνεται.
Τον Οκτώβριο του 1917 φθάνει στη Ζυρίχη ο Νίκος Καζαντζάκης, για να επισκεφτεί τον πρόξενο Γιάννη Σταυριδάκη. Γνωρίζεται με την Ε.Λ., και συνάπτει μαζί της ερωτικό δεσμό. Πραγματοποιούν μαζί μια πολύμηνη εκδρομή σε διάφορα μέρη της Ελβετίας. Η σχέση τους λήγει στο τέλος του 1918.
Στην Κωνσταντινούπολη, αρχές του 1920, γνωρίζεται και συνάπτει ερωτική σχέση με τον μετέπειτα σύζυγό της Κων/νο Στυλιανόπουλο, Εκπαιδευτικό σύμβουλο της Ύπατης Ελληνικής Αρμοστείας στην ίδια πόλη και διευθυντή του περιοδικού Νέα Αγωγή, με καταγωγή από τη Σμύρνη. Στις 24 Αυγούστου 1922 τελείται ο γάμος τους στον Ι.Ν. Αγίας Σοφίας, στο Λονδίνο. Στις 23 Οκτωβρίου 1923 γεννιέται η μοναδική κόρη του ζεύγους. Σύντομα ο γάμος τους αρχίζει να εμφανίζει σημάδια διάλυσης. Το καλοκαίρι του 1924 η Έλλη Λαμπρίδη βαπτίζει την κόρη της στην Αθήνα, στην κατοικία της πατρικής της οικογένειας και την ονομάζει «Νίκη»,[6] το όνομα της αδελφής της που πέθανε μόλις δύο ετών. Βρίσκεται ήδη σε διάσταση με τον Κων. Στυλιανόπουλο. Τελικά, στις 17 Απριλίου 1928 εκδίδεται στην Αθήνα η ληξιαρχική πράξη διαζυγίου.
Κατά τη διάρκεια των σπουδών της στο Πανεπιστήμιο (1911-15) γνωρίζεται με τον Γιάννη Μηλιάδη, τον μετέπειτα αρχαιολόγο, και αναπτύσσεται μεταξύ τους αμοιβαία συμπάθεια, που θα εξελιχθεί αργότερα, το 1925, σε ερωτική σχέση. Η σχέση τους θα παρουσιάσει μεγάλες διακυμάνσεις (και μια διακοπή εξαιτίας της επανένωσής της με τον Ν. Καζαντζάκη το 1927), αλλά θα συντηρηθεί μέχρι το 1929. Το 1927 μάλιστα δρομολογεί έναν δεύτερο γάμο, με τον Γιάννη Μηλιάδη, χωρίς όμως ποτέ να πραγματοποιηθεί, αφού την Άνοιξη του 1927 αρχίζει η δεύτερη περίοδος ερωτικού δεσμού με τον Ν. Καζαντζάκη, που και πάλι θα διαρκέσει μόνο μερικούς μήνες.
Το 1937 ο πρώην σύζυγός της Κ. Στυλιανόπουλος διεκδικεί δικαστικά την κηδεμονία της Νίκης. Η Ε.Λ. κερδίζει τη δίκη. Την ίδια χρονιά δημιουργεί ερωτικό δεσμό με τον Αθανάσιο Ρουσόπουλο, καθηγητή του Πολυτεχνείου. Η σχέση τους θα λήξει μετά από μερικούς μήνες, το 1938.
Άγγελος Σικελιανός
Η φιλία της Έλλης Λαμπρίδη με τον Άγγελο Σικελιανό είναι η μόνη που άντεξε στην πορεία του χρόνου. Γνωρίστηκαν τέλη Σεπτεμβρίου του 1939. Γράφει η Λαμπρίδη:
Πρωτογνώρισα τον Άγγελο Σικελιανό την παραμονή της αναχώρησής μου για σπουδές στο εξωτερικό. Θεωρήθηκε αναποδιά μου που άφησα τη μητέρα και τ’ αδέρφια μου την τελευταία βραδυά μου στην Ελλάδα για να πάω στο Μαρούσι να γνωρίσω τον «ποιητή», που για το έργο του δεν ήξερα σχεδόν τίποτα. Ήμουν σωστός εικονοκλάστης τότε, όπως είναι φυσικό για κάθε νέο είκοσι χρονώ. Αλλά το βράδυ εκείνο, καθισμένη στη σκοτεινή Αττική γη, που τη νύχτα είναι σα να χάνει την υλική της σύσταση και τη δίνει όλη στον ουρανό και τ’ αστέρια του, με πλημμύρισε, καθώς άκουγα τα λόγια του, απερίγραπτη πνευματική ανάταση και απόλυτη πίστη στον τόπο μου και στις αιώνιες αξίες του, που κάθε τόσο ξαναενσαρκώνονται με καινούρια πρόσωπα. Ήξερα πως είχα βρει ολομεμιάς το ψυχικό μου κλίμα και την ουσία της Ελλάδας. Δεν είχαν ίχνος στόμφου τα λόγια εκείνα· ήταν ίσια διατύπωση παλιών, παραχωσμένων αληθειών, που φαίνονταν σωστά και απλά, και βαρειά σα χρυσάφι. Πριν πάρω το «θηρίο» να γυρίσω στην Αθήνα, μου υποσχέθηκε ο Σικελιανός να μου τηλεγραφεί κάθε τόσο να μου θυμίζει πως είμαι Ελληνίδα. Δεν τόκανε, φυσικά, μα ήταν ωραίο να θυμάμαι την υπόσχεση.
Η Έλλη Λαμπρίδη σε επιστολή της από το Λονδίνο με ημ. 19 Μαρτίου 1951, λίγο πριν πεθάνει ο Άγγελος Σικελιανός (19 Ιουν. 1951), του λέει χαρακτηριστικά:
Μεταξύ μας δε χρειάζονται υπομνήσεις πως «σε σκέπτομαι συχνά», κλπ. Σ’ έχω σχεδόν αδιάκοπα στο νου μου. Όταν μάθαινα πως είσαι τόσο άρρωστος, ήταν σα να μούλειπε ένα φως. ... ήθελα μόνο να σου πω πως για μένα είσαι κάτι αμέτρητα πολύτιμο, σαν αναπήδηση ζωντανού νερού. Θέλω μάλλον να μάθω για σένα παρά να σου πω τα δικά μου.
Έλλη Λαμπρίδη: Η λιόπαρδη της Οδύσ(σ)ειας του Ν. Καζαντζάκη
Κατά την περίοδο της α΄ γραφής τής Οδύσειας από τον Ν. Καζαντζάκη στην Αίγινα, η Έλλη Λαμπρίδη είναι παρούσα και συμπαραστάτης στο δύσκολο αυτό εγχείρημα του έλληλα λογοτέχνη. Ο ίδιος της γράφει, αρχές Δεκεμβρίου του 1927, πριν φύγει από το Κίεβο για Οδησσό, τα εξής:
Ο ερχομόςΣου στην Αίγινα –Σε βλέπω πάντα ν’ανοίγεις την πόρτα κατακόκινη, αχνίζοντας– λύτροσε την Αίγινα απο το Χαμο. Όλα όσα ζήσαμε, χαρήκαμε κ’υποφέραμε στο σπιτάκι αφτο, κυριέβουν την καρδιάμου και δεν μπορω να κρατήσω την κραβγη της αγωνίας: -Απο πού ερχόμαστε και προς τί η τόσο μεγάλη γλύκα που δίνει η γυναίκα στον άντρα; Daragaya maya, αγαπημένημου, να μπορούσα νάβρισκα ένα λόγο απλο να Σου πω πόσο ακατάλυτα είμαι μαζί Σου. Πότε θα Σε δω, πόσον καιρο θα Σε βλέπω, πότε θα Σε ξαναδω –η ζωη τούτη είναι ένα όνειρο αβάσταχτο κ’ η καρδια του αθρώπου πηδάει, χτυπάει και μάχεται να ξυπνήσει, πεθαίνοντας.
Η τιμή που της αποδίδεται από τον Ν. Καζαντζάκη καταδεικνύεται σαφώς από τη θέση που της αφιέρωσε στο επικό του ποίημα. Γράφει σε επιστολή του προς την Έλλη Λαμπρίδη τον Αύγουστο του 1927:
Αγαπημένημου, Αν θελήσει κανεις ν’αναλύσει το γράμμαΣου θα το βρει τόσο πλούσιο –σαν την ψυχη ενους μεγάλου ανθρώπου: οργη, αγάπη, μίσος, έγνια υψηλη, αδικία, τρυφερότητα, καρδια, νου, φαντασία –όλα. Με βρήκε ολότελα μόνο, σε μια στιγμη δημιουργικης έντασης –αν και Κυριακη σήμερα είπα να γράψω, για να γαληνέψω την πίκραμου που άδικα ματαιόθηκε ο ερχομόΣου εδω. Και νά, ήρθες ολάκαιρη θυμομένη, όλη νύχια, δόντια κίνηση –λιοπάρδισα. Και μου γενήθηκε έντονη η επιθυμία να δόσω του Οδυσέα ως μόνη συντροφια στην έρημο, στην άσκησήτου και στην καταστροφη της πολιτείας μου –μια λιόπαρδη. Αφτη θάναι μαζίτου πάντα, θα τον αγαπάει και θα τον τσαφουνίζει, θα τον γιομίζει πληγες και χάδια. Έτσι βρήκα πώς θα μπεις στην Οδύσεια, γιατι ωστόρα μου ήταν αδύνατο να Σε βάλω ως γυναίκα. Αφτο θα γίνει στη δέφτερη γραφη. Ωστόσο σημάδεψα σε διάφορα μέρη πού και πώς θα επεμβαίνεις –πληγόνοντας ή αγαπώντας ή και τα δυο μαζι.
Ο ίδιος ο Ν. Καζαντζάκης αποκαλύπτει εδώ πώς συνέλαβε τη μορφή της λεοπάρδαλης, που πράγματι θα ενέτασσε στη β΄ γραφή της Οδύσσειας, και τι κρυβόταν πίσω της: η Έλλη Λαμπρίδη, που ο έρωτάς του ξαναζούσε για δεύτερη φορά, μετά την πρώτη, εκείνη της Ζυρίχης, το 1917-18. Μ’ αυτόν τον τρόπο, τώρα, τον Αύγουστο του 1927, αποφασίζει να αποτυπώσει την ένταση της σχέσης τους και την επίδραση της Ε. Λαμπρίδη επάνω του. Για τον Ν.Καζαντζάκη η Ε. Λαμπρίδη είναι η λιόπαρδη, το τρικέφαλο αγαθο, φωτια, θεριο, καρδια παληκαρίσια! (Οδύσεια Ν 389).[10]
Εργασία
Το 1919, με αίτησή της προς το Άθλον Όθωνος Σταθάτου ζητάει άδεια για εργασία στην Κωνσταντινούπολη. Το Άθλον εγκρίνει το αίτημά της. Στις 29 Σεπ. 1919 τοποθετείται στο Ζάππειο Εθνικό Παρθεναγωγείο Κωνσταντινούπολης ως καθηγήτρια παιδαγωγικών, όπου θα αρχίσει να διδάσκει από το επόμενο σχολ. έτος Ψυχολογία και Παιδαγωγικά. Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους διορίζεται από την Εκπαιδευτική Επιτροπή του Οικουμενικού Πατριαρχείου υποδιευθύντρια του Διδασκαλείου Θηλέων, όπου θα αρχίσει τη διδασκαλία κατά τη διάρκεια του Β ἑξαμήνου σπουδών (1 Απρ. 1920). Αναλαμβάνει την διδασκαλία των Νεοελληνικών εν τη Α τάξει του τριταξίου Διδασκαλείου και την από κοινού μετά του Διευθυντού τού Διδασκαλείου διεύθυνσιν των διδακτικών ασκήσεων εις το προσηρτημένον μονοετές Διδασκαλείον. Στις 3 Μαΐου 1920 υπογράφει συμβόλαιο συνεργασίας για ένα ακαδημαϊκό έτος με το American College for Women Κωνσταντινούπολης, βάσει του οποίου is engaged as Head of the Greek department. Η έναρξη των μαθημάτων ορίζεται στις 15 Σεπτεμβρίου. Στις 2 Σεπ. του 1920 διορίζεται προσωρινά στο Κεντρικό Παρθεναγωγείο Σταυροδρομίου, όπου διδάσκει 8 ώρες Ελληνικά και 2 ώρες Ιστορία, εν ταις ανωτέραις τάξεσι. Τον Ιούλιο του 1921 ανακαλείται η εργασιακή της σχέση εξαιτίας της οικονομικής δυσχέρειας της σχολής, η οποία οδήγησε στην κατάργηση του Εμπορικού τμήματός της. Η ανάκληση αυτή δεν πραγματοποιήθηκε. Τελικά δίδαξε, Ελληνικά και Ιστορία στην Όγδοη τάξη, μέχρι τον Δεκέμβριο του 1922. Κατά τα έτη 1921-1923 συνεχίζει να εργάζεται στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο Κωνσταντινουπόλεως, όπου κατά το σχολικό έτος 1922-23 αναστέλεται η λειτουργία της Α τάξης με συνέπεια τη μείωση των ωρών διδασκαλίας της.
Από τον Σεπτέμβριο του 1923 έως το 1928 εργάζεται στο Αμερικανικό Κολλέγιο θηλέων, στο Παλαιό Φάληρο (Αθήνα).
Τον Ιανουάριο του 1929 διορίζεται ως καθηγήτρια των Παιδαγωγικών στο Διδασκαλείο Σερρών, θέση που τελικά δεν αποδέχεται. Στις 12 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους διορίζεται συνδιευθύντρια και καθηγήτρια στη Βιοτεχνική Σχολή Αθυρμάτων και Διακοσμητικής στην Αθήνα (μετέπειτα Παπαστράτειος), που είχε ιδρυθεί από τον Σύνδεσμο για τα δικαιώματα της γυναίκας. Το 1930 απολύεται από την Σχολή Αθυρμάτων και Διακοσμητικής. Τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς προσλαμβάνεται ως υποδιευθύντρια στο Μαράσλειο Διδασκαλείο, επί βαθμώ και μισθώ τμηματάρχου Α΄ τάξεως. Στις 18 Φεβρουαρίου 1931 της ανατίθεται από τον υπουργό Παιδείας Γ. Παπανδρέου και η διδασκαλία των Παιδαγωγικών στο Χαροκόπιο Διδασκαλείο Οικοκυρικής Εκπαίδευσης. Την ίδια χρονιά δέχεται διώξεις από τον διευθυντή και τους συναδέλφους της στο Μαράσλειο Διδασκαλείο, που στις 24 Φεβρουαρίου 1932 θα την οδηγήσουν σε μετάθεσή της λόγω ποινής εις το εν Τριπόλει Διδασκαλείον ως υποδιευθύντρια αυτού. Στην Τρίπολη, μετά από τη μετάκληση τού διευθυντή Παρασκευά Παρασκευοπούλου αναλαμβάνει τη διεύθυνση. Προβαίνει σε εκούσια ανταλλαγή με τον υποδιευθυντή του Διδασκαλείου Λαμίας. Τον Σεπτέμβριο μεταβαίνει στη νέα της θέση. Τον Οκτώβριο καταθέτει αίτηση μετάθεσης, με την οποία συνυποβάλει και αίτηση για αναρρωτική άδεια, που δεν της χορηγείται. Τελικά, εξαιτίας επιδημίας οστρακιάς, κλείνει το Διδασκαλείο και φεύγει για την Αθήνα, τον Νοέμβριο. Επιστρέφει στη Λαμία αρχές του 1933 μετά το τέλος της επιδημίας οστρακιάς. Δύο μήνες πριν τη λήξη του ακαδημαϊκού έτους αναλαμβάνει τη διεύθυνση του Διδασκαλείου Λαμίας. Κατά την επόμενη ακαδημαϊκή χρονιά υπηρετεί ως υποδιευθύντρια, καθώς δεν εγκρίνεται από το Υπουργείο η σχετική αίτησή της για διατήρηση της διευθυντικής θέσης.
Στις 17 Αυγούστου 1934 μετατίθεται στο Β΄ Γυμνάσιο Θηλέων Αθηνών ως υπεράριθμος... επί βαθμώ και μισθώ πρωτοβαθμίου καθηγητρίας (Τμηματάρχου Α τάξεως). Διαμαρτύρεται εγγράφως για τον υποβιβασμό, καταφεύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας, αλλά δεν δικαιώνεται. Στις 17 Ιουλίου 1935, με την εκκαθάριση του Μεταξά, απολύεται από το Β΄ Γυμνάσιο Θηλέων Αθηνών, διά αγωγήν ασυμβίβαστον προς το λειτούργημα. Προβαίνει σε κινήσεις για επαναφορά στην εκπαίδευση, χωρίς όμως επιτυχία.
Από το 1937 μέχρι το 1939 παραδίδει μαθήματα φιλοσοφίας και φροντιστηριακά στην αίθουσα του Ασκραίου. Τα μαθήματα αυτά θα τα εκδώσει αργότερα, το 1962 με τίτλο Εισαγωγή στη Φιλοσοφία Ι.
Η δράση της την περίοδο της κατοχής
Κατά την περίοδο 1942-1944 συνεργάζεται, μαζί με τον Δημ. Καπετανάκη και τον Δημ. Φωτιάδη, με το Γραφείο Πληροφοριών της ελληνικής κυβέρνησης στο Λονδίνο. Διατρέχει ολόκληρη τη Μ. Βρετανία και εκφωνεί ομιλίες για τα θέματα της υπό γερμανική κατοχή Ελλάδας. Λέει η ίδια χαρακτηριστικά:
Κατά τα τρία χρόνια που εργάστηκα με το Ελληνικό Γραφείο Πληροφοριών στο Λονδίνο έδωσα περισσότερες από τρακόσιες διαλέξεις, απ’ άκρη σ’ άκρη της χώρας και σε όλων των ειδών τα περιβάλλοντα: Κολλέγια και Συλλόγους Επιστημόνων, Ροταριανούς ομίλους, λαϊκές συγκεντρώσεις σε επαρχιακές πόλεις, όπου μου διέθεταν σχεδόν πάντα το Δημαρχείο, γυναικείους συλλόγους στα χωριά, σχολεία αγοριών και κοριτσιών, συνελεύσεις νεολαίας, πυροσβεστικούς σταθμούς, πολεμικά και άλλα εργοστάσια, ναυτικές βάσεις, στρατόπεδα γυναικών, και λοιπά και λοιπά. Και κάθε φορά, ενώ ξετύλιγα, κατά διαφορετικόν εκάστοτε τρόπο, τον τραγικό και μεγαλόπρεπο πίνακα, άκουγα τους στεναγμούς του κοινού, έβλεπα τα μάτια τους να δακρύζουν η να φωτίζονται από ενδιαφέρον για ο,τι δεν ήξεραν...
Ακόμη:
Νομίζω ότι προσέφερα σοβαράς υπηρεσίας με τις ομιλίες μου και τις επαφές μου με πλήθος οργανώσεις, όπως στην μικρογραφία της Κοινωνίας των Εθνών που οργάνωσε ο Λόρδος Σέσλι στο Λονδίνο, με τους εξαιρετικούς συνεργάτες του, τον Γκίλμπερτ Μέρραϋ, τον Επίσκοπο του Τσίτσεστερ, τον αείμνηστο Γιαν Μάζαρυκ και τόσους άλλους· τις διεθνείς εκπαιδευτικές και γυναικείες οργανώσεις, την επιτροπή του Λόρδου Μπόϋδ Ορρ για την ανακούφιση του λιμού και τόσες άλλες, που δε θυμούμαι τώρα... Δεν περνούσε εβδομάδα να μην κάνω τουλάχιστον μια δυό και πολλές φορές τρεις και τέσσερις. Στο ραδιόφωνο επίσης προς την κατεχόμενη Ελλάδα έκανα πολλές ομιλίες, και πλείστοι άνθρωποι θυμούνται ακόμη το θάρρος που τους ενέπνευσαν. Και τούτο θα ήταν αρκετό, έστω κι’ αν δεν είχα κάνει τίποτ’ άλλο. Είναι σχεδόν αδύνατο ν’ αποδείξει κανείς πως είναι πατριώτης, όταν όλη του η ύπαρξη το φωνάζει και όταν δεν μπορεί να νοηθεί η ζωή του χωρίς αυτό.
Η περίοδος 1946-1960
Τον Ιανουάριο του 1946 επιστρέφει προσωρινά στη Μεγ. Βρετανία, για να κλείσει διάφορες εκκρεμείς υποθέσεις της. Θα αναγκαστεί να παραμείνει μέχρι το 1960, γιατί στο μεταξύ της αφαιρέθηκε η ελληνική ιθαγένεια (1949) και το διαβατήριο, που θα της επιστραφεί το 1959, μετά από ενέργειες της Αμ. Φλέμιγκ.
Στη Μ. Βρετανία εργάζεται εντατικά, μέχρι το 1948, για τη διαφώτιση του εκεί πληθυσμού σχετικά με την κατάσταση στην Ελλάδα. Τα θέματα που την απασχολούν επικεντρώνονται στη σχέση Αμερικής και Ρωσίας, στον ρόλο των Ηνωμένων Εθνών και στους διωγμούς εναντίον των αγωνιστριών γυναικών, που αντιστάθηκαν στην υποτέλεια. Στο πλαίσιο της ενημέρωσης του βρετανικού λαού για την ιστορία της Ελλάδας προβάλλει σε 76 διαφάνειες, με κείμενα δικά της, film strip με θέμα, Greece Through the Ages.
Στις 12 Μαΐου 1948 εκδίδεται ερήμην, από το πενταμελές Εφετείο, ψήφισμα καταδίκης και φυλάκισης 2,1/2 ετών, εξαιτίας της συμμετοχής της στην αριστερίζουσα Ένωση για τη Δημοκρατία στην Ελλάδα (League for Democracy in Greece) και λόγω του ανθελληνικού περιεχομένου μιας μετάφρασής της (James Aldridge, Υπόγραψαν με την τιμή τους). Με Βασιλικό διάταγμα, που εκδόθηκε στις 29 Οκτωβρίου 1949, της επιβάλλεται στέρηση της ελληνικής ιθαγένειας. Τα κείμενα που δημοσιεύει αυτή την περίοδο αναφέρονται κυρίως στην καταδίκη της, στον εθνικισμό και στη συμπεριφορά των Βρετανών έναντι της Ελλάδας, που μαστίζεται από τον εμφύλιο πόλεμο.
Την περίοδο αυτή εμφανίζονται τα πρώτα συμπτώματα προβλημάτων όρασης με αιμορραγία του αμφιβληστροειδούς στο δεξί μάτι.
Τον Σεπτέμβριο του 1959 ανακαλείται η στέρηση της ελληνικής ιθαγένειας και βεβαιώνεται από το Πενταμελές Εφετείο η παραγραφή της ποινής φυλάκισής της ως μείνασα ανεκτέλεστος υπέρ τα δέκα έτη. Τον Ιούνιο του 1960 επιστρέφει στην Ελλάδα.
Η περίοδος της χούντας στην Ελλάδα
Με τη δικτατορία του Γ. Παπαδόπουλου της αφαιρείται, για δεύτερη φορά, το διαβατήριο, εξαιτίας της ανοιχτής κριτικής που ασκεί στο καθεστώς των συνταγματαρχών. Στις 11 Ιαν. 1968 καταθέτει δήλωση μετανοίας στο Γ Ἀστυνομικὸ Τμήμα (Υψηλάντου 2). Στις 23 Σεπτεμβρίου καλείται να παρουσιαστεί στην Υποδιεύθυνση Γενικής Ασφαλείας, ΚΔ Παράρτημα, Μπουμπουλίνας 18, στο γραφείο του Βασιλείου Λάμπρου, όπου ανακρίνεται περαιτέρω για τις πεποιθήσεις της.
Ο θάνατος
Το 1970, μετά από επώδυνη αρρώστια άφησε την τελευταία της πνοή την Τετάρτη 28 Ιανουαρίου.
Στις 8 Μαρτίου 2017, το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, με αφορμή τους εορτασμούς για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας και στο πλαίσιο του κύκλου εκδηλώσεων Πρόσωπα άξια τιμής, διοργάνωσε εκδήλωση αφιερωμένη στη μνήμη και το έργο της Έλλης Λαμπρίδη.
Μέλος οργανισμών και ιδρυμάτων – Συμμετοχές σε συνέδρια – Πολιτική
Στις 22 Δεκεμβρίου 1920 γίνεται τακτικό μέλος του εν Κωνσταντινουπόλει Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου.
Στις 12 Απρ. 1922 γίνεται τακτικό μέλος του Ελληνικού Καθηγητικού Συνδέσμου εν Κωνσταντινουπόλει.
Το 1925 συμμετέχει στις δραστηριότητες της Φοιτητικής Συντροφιάς.
Στις 21 Μαρτίου 1926 συστήνεται ο Σύλλογος Τελειοφοίτων και Παλαιών Μαθητριών και Διδασκαλισσών του εν Κων/πόλει Αμερικανικού Κολλεγίου, του οποίου είναι ιδρυτικό μέλος.
Την ίδια χρονιά (1926) εγγράφεται ως μέλος του Συνδέσμου για τα δικαιώματα της γυναίκας. Συμμετέχει στο 10ο Διεθνές Συνέδριο της Ενώσεως υπέρ της γυναικείας ψήφου στο Παρίσι (30 Μαΐ.-6 Ιουν.), ως ανταποκρίτρια της εφημ. Ελεύθερος Τύπος. Συμβάλλει στη σύνταξη του περιοδικού Ο Αγώνας της Γυναίκας, που είναι όργανο του Συνδέσμου για τα Δικαιώματα της Γυναίκας.
Στις 13 Ιουλίου 1927 γίνεται μέλος της Επιτροπής για τη μελέτη εκπαιδευτικών ζητημάτων στον Εκπαιδευτικό Όμιλο μαζί με τους Γληνό, Σωτηρίου, Καρούζο, Παπασπυρίδη, Βάρναλη, Ιμβριώτη, κ.α.
Ιδρυτικό μέλος της Εταιρίας για τη μελέτη της σημερινής Ρωσσίας, με έδρα την Αθήνα και ημερομηνία ίδρυσης 15 Γενάρη του 1928, μαζί με τον Κ. Ελευθερουδάκη και Ν. Καζαντζάκη.
Το 1930 η Ελλάδα γίνεται μέλος της International Federation of University Women (IFUW-Ένωση Επιστημόνων Γυναικών) και εκπροσωπείται από την Ε.Λ. Συμμετέχει στο 15ο συνέδριο της IFUW στην Πράγα.
Το 1931 λαμβάνει μέρος στο 16ο συνέδριο της International Federation of University Women στην Αμερική. Τον Ιούνιο του 1931 λαμβάνει συγχαρητήρια επιστολή του Γ. Παπανδρέου για τη συμβολή της στο συνέδριο.
Το 1939 συμμετέχει στον κύκλο μελέτης της Πολιτείας του Πλάτωνα με τους Κ. Δεσποτόπουλο, Ι.Ν. Θεοδωρακόπουλο, Δ. Καπετανάκη, Β. Λαούρδα και Κ. Τσάτσο, στο σπίτι του τελευταίου.
Τον Δεκέμβριο του 1941 γίνεται μέλος της London International Assembly.
Τον Μάιο του 1945 ιδρύεται ο Ελληνοσοβιετικός Σύνδεσμος με πρόεδρο τον Νίκο Κιτσίκη και αντιπρόεδρο τον Νίκο Καζαντζάκη. Η Ε.Λ. ανήκει επίσης στα ιδρυτικά μέλη. Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους διορίζεται από τον πρωθυπουργό Θεμ. Σοφούλη διευθύντρια στο γραφείο του υπουργού άνευ χαρτοφυλακίου Νίκο Καζαντζάκη, στο υπουργείο Εξωτερικών, όπου παραμένει για μερικούς μόνο μήνες.
Το 1946 εγγράφεται μέλος στην Ένωση για τη Δημοκρατία στην Ελλάδα (League for Democracy in Greece). Συμμετέχει στο διοικητικό συμβούλιο της Ένωσης. Θα παραιτηθεί το 1955 εξαιτίας των οφθαλμολογικών της προβλημάτων.
Το 1947 εκλέγεται πρόεδρος της Δημοκρατικής Ενώσεως Ελληνίδων Μ. Βρεττανίας. Την ίδια χρονιά γίνεται μέλος του Ελληνο-Σοβιετικού Συνδέσμου στη Μ. Βρετανία.
Το 1951 γίνεται μέλος της Union of Greek Democrats in Great Britain.
Το 1959 συμμετέχει στο Γ΄ Διεθνὲς Αντιαποικιακό συνέδριο του Βελιγραδίου.
Το 1961 εκλέγεται επίτιμο μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών.
Την ίδια χρονιά (1961) ταξιδεύει στην Τυνησία για να συμμετάσχει στο 4ο Αντιαποικιακό Συνέδριο. Την ίδια χρονιά συμμετέχει και στην 1η Διάσκεψη Κορυφής του Κινήματος των Αδεσμεύτων στο Βελιγράδι.
Το 1962 κατεβαίνει υποψήφια στο ψηφοδέλτιο του Ελληνικού Λαϊκού Κινήματος Ανεξαρτησίας (ΕΛΚΑ) του Νικολάου Πουλιοπούλου, στον συνδυασμό του υπολοίπου Νομού Αττικής. Το 1963 είναι μέλος της κοινής επιτροπής για την προπαρασκευή της ενοποιητικής συνδιάσκεψης για την ένωση και τη δράση του ΕΛΚΑ και της Σοσιαλιστικής Ένωσης. Καταθέτει συγκεκριμένες προτάσεις για τροπολογίες του Καταστατικού.
Το 1963 συμμετέχει στο Συνέδριο Αφρο-Ασιατικής Αλληλεγγύης στην Κύπρο.
Το 1964 συμμετέχει στο 6e Congrès des Partis sosialistes de la Communauté européenne, στη Ρώμη (Palazzo degli Uffici EUR), 17-18 Σεπτ. 1964, ως γενική γραμματέας του Στρατή Σωμερίτη, εκπροσωπώντας το Ελληνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα. Συμμετέχει, μαζί με τον Γιάννη Κουτσοχέρα, στο Διεθνές Συνέδριο του PEN [=Poets, Essayists, Novelists], στο Όσλο, 21-27 Ιουνίου 1964.
Το 1965 ταξιδεύει στη Σοβιετική Ένωση ως απεσταλμένη της Πανελλαδικής Ένωσης Γυναικών.
Το έργο
Παρατίθεται κατάλογος όλων των εντοπισμένων έργων της Έλλης Λαμπρίδη (μελέτες, δοκίμια, μονογραφίες, άρθρα, βιβλιοκρισίες, μεταφράσεις). Ο αριθμός των τίτλων ξεπερνάει τους 300. Σ' αυτόν θα πρέπει να προστεθούν επιπλέον τα 161 λήμματα που συνέγραψε στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια και τα 13 λήμματα στο Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Ελευθερουδάκη.
1919. Die Erkenntnisprinzipien bei Aristoteles.
1920. <The Greek educational work in Constantinople>.
1921. Εκ της βιογραφίας της Ελληνίδος Παιδαγωγού Αικατερίνης Λασκαρίδου, 1842-1916.
1922. Η Ελληνική Εκπαίδευσις. Εμπορικὴ Σχολή Θηλέων. Pestalozzi, Το κύκνειον άσμα.
1925. Η γυναίκα στην Ήπειρο. Η θέση της φιλοσοφίας σχετικά με την επιστήμη.
1926. Οι ιδέες του Beloch για το ρόλο της προσωπικότητας στην ιστορία: διάλεξη της δ. Σέμνης Παπασπυρίδη. La situation légale de la femme. Η υπηκοότης της πανδρεμένης γυναίκας. Το παρισινόν συνέδριον. Γυναίκες και πορτοκαλάδες. Αι γυναίκες εναντίον του Ναπολεοντείου κώδικος. Φεμινισμός και Ειρήνη. Αποτελέσματα του 10ου Διεθνούς Συνεδρίου της Ενώσεως υπέρ της γυναικείας ψήφου. Αφορμή: Η ‘Γυναικεία Κίνησις’ στην Ελλάδα. Δύο άνθρωποι μιλούν: Η Μουντίτα κ’ εγώ. Το Ινστιτούτο πνευματικής συνεργασίας. Ποίον το έργον του. Η χώρα που χαμογελά. Φιλοσοφικές δοκιμές: Ποιος μάς δίνει το σκοπό της ζωής μας. Μέσα από τις γιορτές των Δελφών. Απάντησις στον Άλκη Θρύλο.
1926-34 Λήμματα στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια.
1927. Η συζήτηση για τους κοινωνικούς νόμους. Προϋπόθεσες. Κριτικές παρατηρήσεις στο σύγχρονο φεμινισμό. Από την ψυχολογία της εφηβικής ηλικίας. Η παράστασις των αρχαίων δραμάτων σήμερον. Η παράστασις του Προμηθέως εις τους Δελφούς. Η εργαστηριακή μέθοδος Dalton Plan. Ν. Καζαντζάκη, Νικηφόρος Φωκάς, δράμα, Αθήνα, 1927 (Βκ).
1927-31 Λήμματα στο Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ελευθερουδάκη.
1928. P. Valery, Το πνεύμα και τα όνειρα του ανθρώπου
1929. Οι Αιγαίοι. Κρητομυκηναϊκός πολιτισμός. Τα Ανώτερα Παρθεναγωγεία. Ο Μπερξόν και η Φιλοσοφία του. Απρίλης 1929. Ένα γράμμα. Το συνέδριο της ειρήνης. Henri Bergson, Η διανοητική προσπάθεια. Η Νεώτερη Φυσική. Μπερνάρ Σω, Ο Οδηγός της έξυπνης γυναίκας προς το σοσιαλισμό και την κεφαλαιοκρατία. P.L. Estève, Γύρω από τον Βαλερύ. Jules Laforgue, Θρυλικές ηθικολογίες. Αμλέτος. F.C.S. Schiller, Πραγματισμός και Ουμανισμός. Kenneth Brown, Ο Βουδισμός Α΄.
1930. Ο Σπέγκλερ και η μορφολογία της Ιστορίας.
1931. Το νέο πνεύμα και το νέο σχολείο. Η Δελφική Ιδέα.
1932. Αλκυονίδες. Η νεοελληνική λογοτεχνία στο σχολείο. Α΄.
1933. Στην τάξι μου. Ο ποιητής Otokar Bregina με μετάφραση ποιημάτων του. Strohmayer Wilhelm, Ψυχοπαθολογία του παιδιού. 12 μαθήματα για δασκάλους.
1934. Τα τσαρούχια. Μια καθυστερημένη απάντηση. Ο φόνος. Φιλόλογος ή λογοτέχνης;. Π. Πρεβελάκη: Δοκίμιο Γενικής Εισαγωγής στην Ιστορία της Τέχνης (Βκ). Erwin Wexberg: Κοινωνία και Εργασία. (μτφρ. Σ. Μαρκέτου) (Βκ). Αγνής Ρουσσοπούλου-Σουδίτου: Τι πρέπει να γνωρίζη ο πολίτης (Βκ). Τ. Δημοπούλου: Ο Διθύραμβος του Ρόδου (Βκ). Χ. Θεοδωρίδη, Εισαγωγή στη Φιλοσοφία, Έκδοσις Δημητράκου, 1933 (Βκ).
1935. Η φιλοσοφική μας στήλη. Παναΐτ Ιστράτι. Ο μύθος του Εικοστού αιώνα (Βκ). Η ελευθερία στη σκέψη. Άγγλοι Πεζογράφοι: Α . D.H. Lawrence. Από μακρυά.... Σπύρου Μελά, Ιούδας (Βκ). Γαλάτεια Καζαντζάκη, Άντρες, Εκδ. Γκοβόστη (Βκ). Λουκή Ακρίτα, Νέος με καλάς συστάσεις (Βκ). Απ. Αργυροπούλου, Ερωτική Ψυχολογία (Βκ). Γιάννη Σκαρίμπα, Μαριάμπας (Βκ). Αντώνη Κόμη, Κ.Π. Καβάφης (Βκ). Κωστή Μπαστιά, Τ’ Αλιευτικά (Βκ). Κ. Άργη, Στη Ζωή, στην Αγάπη (μυθιστόρημα) (Βκ). Θ. Νικολούδη, Η φυγή (Δράμα) (Βκ). Χρ. Παρασκευαΐδου, Αλκαίου και Σαπφούς, Σωζόμενα (Έμμετρος μετάφρασις) (Βκ). Γεωργίου Ζάρκου, Ζωντανά Πτώματα (Βκ). Paul Valéry, της Γαλλικής Ακαδημίας, Ευπαλίνος ή ο αρχιτέκτων.
1936. Οι «Προοδευτικοί». Οι «Συντηρητικοί». Οι «Πνευματικοί». Όσβαλδ Σπένγκλερ. Διδασκαλεία και Παιδαγωγικές Ακαδημίες. La philosophie en Grèce. Σπυρ. Καλλιάφα, Χαρακτήρες η ψυχολογικοί τύποι (Βκ). Θ. Καλλιγιάννη, Ελβίρα (Εκδ. Γκοβόστη) (Βκ). Πίνδαρος. Ολυμπιακά. Μετάφραση Π. Λεκατσά, Αθήνα (Βκ). Μ. Τριανταφυλλίδη, Από τη γλωσσική μας ιστορία (Βκ). Ι. Καραβίδα, Κράτος και Παιδεία (Βκ). Ποίημα. Της Ισπανίδος Carmen Conden.
1937. La poésie grecque des cinquante dernières années. Το Βαλκανικό Ινστιτούτο. Σύντομες Γνώμες. Le mouvement Delphique. Όταν ένας φιλόσοφος κυβερνά. Το έργον του Μάζαρυκ. Προς νέα ανθρωπιστικά ιδεώδη. Ένας άνθρωπος, ένα έργον. Η κοινοτική πολιτεία του κ. Κ.Δ. Καραβίδα (Βκ). Νίκολας Μπάχτιν, Εισαγωγή στη Σπουδή της Νεοελληνικής (Βκ). Οι Κατακτητές (Βκ). Δρος Alexis Carrel, Ο άνθρωπος, ο Μέγας Άγνωστος (Βκ). Α. Ρουσοπούλου, Προς ουσιαστικόν Λογισμόν και Τάξιν. Κατασκευάζειν και χαίρειν (Βκ). Χρ. Καμπούρη, Τα ψυχοφυσικά φαινόμενα (Βκ). R.N. Coudenhove-Kalergi, Το σύγχρονο μίσος κατά των Εβραίων (Βκ). Κλεάνθους Γεωργιάδου, Η καταγωγή των Κυπρίων (Βκ). Coudenhove-Kalergi, Επανάστασις δια της τεχνικής (Βκ). J. Gryparis – Le Lierre. Z. Papantoniou, Sérénade a la fenêtre d’un savant – Agreste. C. Hadzopoulos – A la fenêtre. Angelos Sikelianos – Das le champ désert. Ν. Μπανέσκου, Μεταξύ Ρουμάνων και Ελλήνων. Τι μας διδάσκει το παρελθόν. Peteris Kikauka (Πέτρος Κικαύκας), Αι εντυπώσεις μου από την Ελλάδα. Αλεξ. Στάϊνμετς, Το Πανεπιστήμιον Αθηνών. Επί τη 100ετηριδι του. Gilbert Murray, Η αξία της Ελλάδος για το μέλλον του κόσμου.
1938. Πλάτωνος Μένων. Ένας παιδαγωγός. Η σημερνή πνευματική Ελλάδα. Ομιλία με τον εαυτό μου. Μεταθέσεις. Το Βαλκανικό Ινστιτούτο. Το Βαλκανικόν Ινστιτούτον του Βελιγραδίου. Χίτλερ και Ρίλκε. Leo Frobenius. Κοινωνία και Ψυχολογία. Παν. Αντύπα, Τα πρακτικώτερα πορίσματα της ψυχολογίας (Βκ). P.M. Schuhl, Μηχανικός πολιτισμός και φιλοσοφία (Βκ). Ε. Παπανούτσου, Περί επιστήμης (Βκ). Προς ένα νέον Ουμανισμόν. Προς ένα νέον Ουμανισμόν. Λόγος του Ν. Ντυαμέλ. Προς έναν νέον Ουμανισμόν. Λόγος του Joan Estelrich. Πως είναι δυνατόν να καθορισθή ένας Ουμανισμός σύγχρονος. Πρέπει να δημιουργηθή νέα Λογική εξ αιτίας της Νεωτέρας Φυσικής (Δεν υπάρχει τοιαύτη ανάγκη). Alfred Obermann, Η σημερινή κατάστασις της Γερμανικής Λογοτεχνίας. [19] Η νέα αγγλική λογοτεχνία. [20] F. Delherbe, Κοινωνικαί αιτίαι της γερμανικής δυνάμεως. [21] Dr Bernhard Aschner (του πανεπ. της Βιέννης), Που πηγαίνει η Ιατρική;. Το ιερόν Γιασουκούνι. Το πάνθεον όπου ακούονται οι παλμοί της ιαπωνικής αυτοκρατορίας. Υπό Σετούο Ουενόδα. Ο βιολογικός και κοσμογονικός δυισμός κατά τον Belot. Γαβριήλ ντ’ Αννούντσιο. Η ρωσσική ψυχή: “ολίγον φως αλλά πολλή θέρμη”. Τα Απομνημονεύματα του Κίπλιγκ και ο “Μπέρναρ Σω”, του Φρανκ Χάρρις. Κόμητος Χέρμαν Κάυζερλιγκ, Πρόοδος. Επιδράσεις του ανθρωπίνου περιβάλλοντος επί της εξελίξεως των επιστημών. Το Ιαπωνικόν θέατρον. Αλφρέδου Φήρκαντ, Ο πολιτισμός του 19ου αιώνος και του παρόντος. Ο Ernst Jünger προφήτης ενός νέου κόσμου. Η έννοια της ελευθερίας κατά τον Πωλ Βαλερύ.
1939. Το μυθιστόρημα του φιλοσόφου G. Santayana. Η θέση του H.G. Wells στην Αγγλική Λογοτεχνία. Σχόλιο στη Μητέρα του Θεού. Είναι το φιλοσοφικόν σύστημα προσωπικόν έργον;. Η εξωσχολική ζωή των νέων. Sigmund Freud. Δημοτικισμός και Φιλοσοφία. Γ. Σαραντάρη, Συμβολή σε μια Φιλοσοφία της Ύπαρξης - Η Παρουσία του Ανθρώπου (Βκ). Π. Ωρολογά, Ίων Δραγούμης(Βκ). Ιμμ. Καντ, Προλεγόμενα εις πάσαν μέλλουσαν Μεταφυσικήν (μετάφρασις, εισαγωγή και σχόλια Χ. Γιερού) (Βκ). Η Οδύσσεια του Ν. Καζαντζάκη (Βκ). Παντελή Πρεβελάκη, Το χρονικό μιας Πολιτείας (Βκ). Αγγλικές βεβαιότητες (Βκ). Στ. Χιλιαδάκη, Βυζαντινό Τρίπτυχο (Βκ). Ο άνθρωπος και το κλίμα (Βκ). Novalis: Ποιήματα. Μετάφραση Γ. Πολίτη (Βκ). Joseph Yahuda, Βιολογική Οικονομία (Βκ). Hans Freyer, Εισαγωγή εις την Κοινωνιολογίαν. Στην καρδιά του κυκλώνος με τον Richard Hughes. Υλικοί περιορισμοί εις τον συναγωνισμόν του εναερίου εξοπλισμού. Υπό του Συν/ρχου Chateauneuf.
1940. Public education in Greece-A kind of splendid adventure. Public education in Greece-Universities and University Colleges.
1941. Greek week in a girls’ school; Exploring the qualities of Hellenism.
1942. 27 Απριλίου 1941-27 Απριλίου 1942. Do the training colleges need reconstruction?. J.A. Williamson, Ζωή και ανάπτυξη της Βρεττανικής αυτοκρατορίας. H.V. Hodson, Η Βρεττανική αυτοκρατορία.
1943. The Challenge to allied education. Some replies to Mr. Lindsay. Greek Unity. Život řeckých žen za války.
1944. “Ancient and Modern Greece” by Dr. Helle Lambridis. Greece and Bulgaria. Τη υπερμάχω στρατηγώ...
1945. Linguaphone Greek course. Η δίαιτα του λαού στην εμπόλεμη Αγγλία. Ο Βρετανικός λαός και η Ελλάδα. Η μεταπολεμική μας Παιδεία. Χρ. Ευελπίδη. Ουτοπίες και Πραγματικότητες (Βκ). Η αυριανή Ελλάδα (εκδ. των Αμερικανών Φίλων της Ελλάδας, Ν. Υόρκη 1943) - Η δόξα που είναι η Ελλάς (επιμέλεια Χίλδα Χιους, Οξφόρδη, 1944) (Βκ).
1946. Η Αμερική και Ρωσσία, οι δύο μεγάλοι αντίπαλοι κόσμοι. Θα επικρατήσει ο ένας απ’ τους δυό; Θα συγκυριαρχήσουν; Η θα ενσωματωθούν σ’ ένα ενιαίο οικουμενικό πολιτισμό;. Οργανισμὸς Παιδείας, Επιστήμης και Πολιτισμού. Greek life. Ο διωγμός των ελληνίδων. Τρία Μηνύματα. James Aldridge, Υπόγραψαν με την τιμή τους.
1947. Η ιστορία της Δυτικής φιλοσοφίας του Russell (Βκ). Greece during the occupation.
1948. Lives in London-‘Jailed’ by Athens. Woman Doctor Tried in Absence. Another Way To Help. A Greek sentence. Greek children. Greek justice. Greek children. Έθνος και Εθνικισμός. Ημερομηνίες. I see. Olympic games not in the tradition. Η ογδόη επέτειος της Ελληνικής Αντίστασης.
1951. <The argument that Greece has no historical claim on Cyprus>.
1952. Δοκίμια κριτικά και φιλοσοφικά.
1953. Ένα Γράμμα. Λονδίνο, 3 Απριλίου 1953.
1956. Χαιρετισμός προς την Καινούρια Εποχή. Το διάβασμα της Μινωϊκής Γραφής.
1957. Ελεύθερες συνειδήσεις μιλήσετε!. Σύγχρονη αγγλική φιλοσοφία.
1958. Μάτια. Φαντασιοκόπημα μεταφρασμένο από τ’ αγγλικά
1959. Οι θυμωμένοι νέοι. Άγγελος Σικελιανός (Προσωπική Μνήμη). Γιουγκοσλαβία Α΄ -Β΄. Περί μίαν Έκθεσιν (Μερικαί αντιρρήσεις). Αντρέ Μωρουά, Η ζωή του Φλέμιγκ.
1960. Νίκη . Ανδρέας Κάλβος. Σκιαμαχία.
1961. Πόσα ελληνικά ξέρομε (Είναι πλούσια η Ελληνική γλώσσα). Η χώρα και οι άνθρωποι της Τυνησίας αποκτούν τη νέα τους μορφή και υπόσταση. Ο Μπουργκίμπα, αγωνιστής, οδηγός και κυβερνήτης. Πώς ένα νέον κράτος μορφώνει τον λαόν του. Η πυρετώδης προσπάθεια της Τυνησίας να συγχρονισθή και να στελεχωθή. Το κοράνι συγχρονίζεται και οι άραβες σκέπτονται δυτικά. Βασικές αρχές και κατευθύνσεις που προσδιορίζουν τη διαμόρφωση και την πορεία της Τυνησίας. Για να αισθανθούν οι νέοι πως η χώρα είναι δική τους. Σκληρός αγώνας στην Τυνησία για την παραγωγική κινητοποίηση του πληθυσμού. ‘Και τι έγινε ο μπέης;’. Πνευματική ανεξαρτησία. Η κοινωνική μεταρρύθμισις στην Τύνιδα. Ένα ανέκδοτο γράμμα του Ψυχάρη. Βραδυές στο θέατρο. Αγγλικά έργα στο Παρίσι και Γαλλικά στο Λονδίνον. Πίντερ, Όσμπορν, Σάρτρ, Ανούϊγ, Ζενέ. Βραδυές στο θέατρο. Η Τζων Λίτλεγουδ απογοητεύεται από τις πολλές επιτυχίες της. Ο Λώρενς του Ράττιγκαν. «Η Δίκη του Άντερσονβιλ» στο θέατρο «Νεράϊδα». Πάλι ο Μπρέχτ. Σαν Σι, Μια πριγκίπισσα τρώει ξύλο. Τζάο Χσιν, Μετεωρολογία και Γεωργία. Τσούο Χάϊ, Ματιές στην παλιά κινεζική ζωγραφική.
1962. Εισαγωγή στη Φιλοσοφία Ι. Θουκυδίδου Ιστορία. Η Ελλάδα στην αντιπυρηνική μάχη. Indépendance d’Algérie. Contre la guerre. Η Κρήτη ανήκει στην Ευρώπη φυσικά. Φιλοσοφία και Λογοτεχνία. Αν Τσιγκ, Εικόνες της κινεζικής πρωτοχρονιάς. Γεν Σεγκ Τάο, Η κλασική και η σύγχρονη λογοτεχνία. Μάο Γι Σαγκ, Το πέτρινο τόξο, σύμβολο των γεφυριών της Κίνας. G. Delagère, Οι κινέζοι είχαν τους πρώτους πυραύλους. Βαν Τσουγκ Γιουάν, Μια κοινότητα χτίζει δικό της εργοστάσιο. Λιν Γιν, Μια πολιτεία βιοτεχνών. Ρου Σου Σάο-Τσουάν, Δυό γενεές παίζουνε σκάκι. Τσεντς Γκχσεν, Το αστεροσκοπείο του Πεκίνου. Χου Γεν Τσιχ, Χσου Χσια Κε: εξερευνητής και γεωγράφος. Ο μεγάλος κόσμος της Σαγκάης. Ο Δράκοντας. Τό παιδί που αγαπούσε τα τριζόνια. Κινεζικό παραμύθι. Che Khing, Το μάζεμα. Η τέχνη των σφραγίδων. Greek-Chinese Chronicles, Table of the contents», Transl. H.L.. Yiu Han, Σούμα Τσιέν, ένας μεγάλος ιστορικός. Feng Mou, Στη χώρα της λίμνης τ’ ουρανού. Στην αυτόνομη περιοχή Τάϊ του Σιτσουάνγκ Παννά. Lucie Faure, Σιαν, η αρχαία πρωτεύουσα. Η καμπάνα και το τύμπανο. Η μεγάλη Παγόδα του Άγριου Κύκνου. Το Μουσείο. Το τζαμί. Δυο μικροί ζωγράφοι. Chen Lin Jui, Ο Κουάν Χαν Τσιγκ στην εποχή μας. Γιαγκ Χσιαγκ Κβέϊ, Οι πρώτες εκατό Σχολές.
1963. Erdachtes Gespräch mit Wittgenstein. Δυο προδοσίες. Οι αρχαίοι και μεις. Les deux trahisons. Η ελεύθερη σκέψη. Θουκυδίδης. Τι δεν είπε ο κ. Παπανδρέου εις την Θεσσαλονίκην. Το Συνέδριο της ΑΑΑ και η ενότητα των Αδεσμεύτων. Το ζωντανό παράδειγμα της ερήμου που ξανανθίζει. Η θαυμαστή και καρποφόρος προσπάθεια των εποίκων του Ισραήλ για να αναστήσουν τον τόπο τους. Άλματα και στη βιομηχανία παρουσιάζει το νέον Ισραήλ. Μια συγχρονισμένη βιομηχανία που όλο και επεκτείνει την παραγωγή και τις εξαγωγές της. Τα κίνητρα που τραβούν τους Εβραίους της Διασποράς. Οι Εβραίοι ξαναμαθαίνουν τη γλώσσα των προγόνων τους. Ένα γλωσσικό ζήτημα διαφορετικό από το δικό μας. Υπάρχει επαγωγή στην επιστήμη; Karl Popper, The Logic of Scientific Discovery (Hutchinson, 21960) (Βκ). Tsao Hsueh-Chin, Το όνειρο της κόκκινης κάμαρας. Η Μαούνα, πιστός παλαίμαχος των μεταφορών. Chu Tsu Min, Νέα επιτεύγματα στην κινεζική λογοτεχνία.
1964. Έλλη Λαμπρίδη: Θ’ αρκεστώ να τονίσω τ’ αδύνατα σημεία που βλέπω και στις δύο απόψεις. Μπέρτραντ Ράσσελ. Η ελευθερία στην Κύπρο -Δεν είναι υπόθεση μόνο των Κυπρίων. Να φτιάξουμε πραγματικές πόλεις και χωριά. Εντυπώσεις από το Συνέδριο του ΠΕΝ στο Όσλο. Χρονιά Διεθνούς Συνεργασίας. Zedong Mao, Ο Μάο Τσε Τουνκ για την τέχνη και τη λογοτεχνία. Matthew Arnold.
1965. Ζαν-Πωλ Σάρτρ, Το Είναι και το Μηδέν. Η Κριτική του Διαλεκτικού Λογισμού. Η στροφή του Ζαν-Πωλ Σάρτρ. <The Writer and Semantics>. Αγγελικὴ Χατζημιχάλη. Το ‘Φιντανάκι’. Στη μάχη για τη Δημοκρατία. Εντυπώσεις από τη Σοβιετική Ένωση. Η αισθητική Αγωγή. Εντυπώσεις από τη Σοβιετική Ένωση. Μια άλλη άποψη για τον Μπερξόν. Bertrand Russell . Kirkegaard - Ο στοχασμός του και η ύπαρξη. Του Jean Brun. William James.
1966. Οι αρχαίοι κ’ εμείς. Ὁ Θουκυδίδης ως φιλόσοφος της ιστορίας. Η Γλώσσα μας. Είναι Δημοτική η Τρίτη; E. H. Gombrich, Η αισθητική του Φρόϋντ. Κώστα Παπαϊωάννου, Ο Μαρξ και το μοντέρνο κράτος.
1967. Ph. Vellacott, Ο Χορός στον Οιδίποδα τύραννο.
1976. Empedocles.
2004. Φανταστικός διάλογος με τον Wittgenstein. Εισαγωγή στη Φιλοσοφία.
2014. Έλλη Λαμπρίδη & Νίκη, Αλληλογραφία 1939-1944.
2016. Επιστολές προς Ν. Καζαντζάκη, Δ. Καπετανάκη, Π. Πρεβελάκη, Γ. Σεφέρη, Α. Σικελιανό.
2017. Σημειώματα στην Οδύσσεια του Ν. Καζαντζάκη. Εμπεδοκλής, Περί Φύσεως - Καθαρμοί (Εισαγωγή Έλλη Λαμπρίδη, Απόδοση Άγις Θέρος).
Το κληροδότημα Φιλοσοφική Βιβλιοθήκη Έλλης Λαμπρίδη
Το 1932 η Έλλη Λαμπρίδη προαγοράζει διαμέρισμα επί της Υψηλάντου 9 (τότε Τιμολέοντος), στο Κολωνάκι. Η Εταιρεία που οικοδομούσε την πολυκατοικία χρεωκοπεί και χάνει μεγάλο ποσό της προκαταβολής. Με πολλούς κόπους και ένα δάνειο κατορθώνει να κρατήσει το διαμέρισμα. Στην ιδιόγραφη Διαθήκη (19 Φεβ. 1969) αναφέρει:
Επειδή θεωρώ ότι η φιλοσοφία και η φιλοσοφική παιδεία είναι εντελώς παρημελημένα εν Ελλάδι και επειδή εγώ η ιδία μολονότι ηργάσθην αρκετά εις φιλοσοφικάς μελέτας, εν τούτοις δεν εξετέλεσα την αποστολήν, την οποίαν εθεώρουν αποκλειστικόν και κυριώτατον σκοπόν της ζωής μου, επειδή επί πλέον έχασα την μόνην μου κόρην, ήτις θα ήτο η φυσική κληρονόμος μου, απεφάσισα να αφήσω όλην την κινητήν και ακίνητον περιουσίαν μου δια να ιδρυθή μία Φιλοσοφική Βιβλιοθήκη...
Εκτελεστές της διαθήκης ορίζονται οι, Κων. Δεσποτόπουλος (πρόεδρος της Επιτροπής), Αλέξης Διαμαντόπουλος, Ιωάννης Γκοβόστης, Εύη Τουλούπα, Χρυσάνθη Κληρίδη, Ευτυχία Αναγνώστου-Κακκαρά και Φανή Σημίτη. Η Επιτροπή του Κληροδοτήματος αποφάσισε το 1980 την παραχώρησή του στην Ακαδημία Αθηνών. Ο τότε γ.γ. της Ακαδημίας Αθηνών Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος αποδέχτηκε την προσφορά και βοήθησε στη διαδικασία πραγμάτωσης.
Σήμερα η Φιλοσοφική Βιβλιοθήκη Έλλης Λαμπρίδη, που ξεκίνησε με πυρήνα τα 650 βιβλία της προσωπικής της βιβλιοθήκης, στεγάζεται στο ιδιόκτητο διαμέρισμά της και διαθέτει περίπου 7500 βιβλία, όλα από δωρεές πέντε επωνύμων βιβλιοθηκών (Β.Ν. Τατάκη, Χ. Γιερού, Κέντρου Φιλοσοφικών Ερευνών, Τάσου Γιανναρά και Κ.Ι. Δεσποτοπούλου).
Περισσότερα αφιερώματα εδώ.