ΕΝΟΤΗΤΑ 55
Όξυνση της πολιτικής κρίσης και η δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967 (1963 – 1974)
Οι δύο κυβερνήσεις Γεωργίου Παπανδρέου (1963 – 1965)
Το κυβερνητικό έργο του Γ. Παπανδρέου:
§
Έλαβε μέτρα ανακούφισης των ασθενέστερων τάξεων.
§
Κατάργησε ορισμένα από τα αυταρχικά μέτρα σε
βάρος της Αριστεράς.
§
Προσπάθησε να περιορίσει τις αμερικανικές
επεμβάσεις στη χώρα.
§
Σε συνεργασία με τον παιδαγωγό Ε. Παπανούτσο,
επιχείρησε να προωθήσει καίριες αλλαγές στα εκπαιδευτικά πράγματα, όπως τη
θέσπιση της δωρεάν παιδείας και την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας.
Η πολιτική κρίση του 1965:
Το 1965 ξέσπασε σοβαρή κρίση στις σχέσεις Παπανδρέου και
βασιλιά Κωνσταντίνου -> Ο βασιλιάς φοβούμενος μήπως χάσει τον πλήρη
έλεγχο του στρατού αξίωσε να αναλάβει ο ίδιος το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας ->
Ο Γ. Παπανδρέου αντέδρασε -> Ο Κωνσταντίνος εξανάγκασε τον
πρωθυπουργό σε παραίτηση, ενώ προχώρησε και σε διάσπαση του κόμματός του,
πείθοντας στελέχη του να εγκαταλείψουν τον αρχηγό τους, γεγονός που
προσδιορίστηκε με τον πολιτικό όρο «αποστασία».
Η πορεία προς τη δικτατορία
(1965 – 1967)
§
Το Ιούλιο του 1965, έγιναν τεράστιες διαδηλώσεις γνωστές ως
«Ιουλιανά».
§
Σχηματίστηκε κυβέρνηση αποστατών και με τις ψήφους
της ΕΡΕ.
§
Με κοινή απόφαση του Παπανδρέου και του Π.
Κανελλόπουλου προκηρύχτηκαν εκλογές για το Μάιο του 1967.
§
Μπροστά στο ενδεχόμενο να προκύψουν πολιτικές
λύσεις ανεπιθύμητες στο μετεμφυλιακό κατεστημένο, ομάδα στρατηγών σχεδίαζε να
ζητήσει τη συνεργασία του βασιλιά προκειμένου να επιβληθεί δικτατορία.
Η απριλιανή δικτατορία (1967 –
1974)
Επιβολή της δικτατορίας:
§
Τελικά η δικτατορία επιβλήθηκε από μια
συνωμοτική ομάδα μεσαίων και ανώτερων αξιωματικών, που, την 21η
Απριλίου 1967, κατάλαβε πραξικοπηματικά την εξουσία, με επικεφαλής τον
συνταγματάρχη Γ. Παπαδόπουλο, επικαλούμενη:
Ø
την ανικανότητα των πολιτικών να αντιμετωπίσουν
τα προβλήματα,
Ø
τον κίνδυνο επιβολής κομμουνισμού στην Ελλάδα.
Η στάση του βασιλιά
Κωνσταντίνου:
§
Μετά το πραξικόπημα, ο βασιλιάς συνεργάστηκε με
τους πραξικοπηματίες.
§
Λίγο αργότερα, έδειξε ότι θέλει να ανατρέψει τη
δικτατορία, αλλά μετά από μία αποτυχημένη προσπάθεια αναχώρησε ανενόχλητος στο
εξωτερικό.
Η στάση των ΗΠΑ:
§
Ενώ η ΕΟΚ ανέστειλε τη διαδικασία σύνδεσης, οι
ΗΠΑ συνεργάστηκαν με τους δικτάτορες.
Τα κατασταλτικά μέτρα των
δικτατόρων:
§
Ανέστειλαν βασικά άρθρα του συντάγματος.
§
Διέκοψαν τη λειτουργία του κοινοβουλίου.
§
Διέλυσαν τα κόμματα και οργάνωσαν διώξεις σε
βάρος αντιφρονούντων.
§
Ανήγαγαν σε συνήθη πρακτική εκτοπίσεις, φυλακίσεις
και βασανιστήρια.
Ο αντιδικτατορικός αγώνας:
§ Οι
δημοκρατικοί πολίτες άρχισαν να δημιουργούν πυρήνες αντίστασης.
§ Οι
κηδείες των Παπανδρέου και Γ. Σεφέρη μετατράπηκαν σε διαδηλώσεις.
§ Κορυφαίες
αντιδικτατορικές εκδηλώσεις υπήρξαν:
Ø
η απόπειρα δολοφονίας του Παπαδόπουλου από τον
Αλ. Παναγούλη (1968),
Ø
το κίνημα του Ναυτικού (1973),
Ø
οι καταλήψεις της Νομικής Σχολής και του Πολυτεχνείου (1973).
Κατάρρευση της δικτατορίας:
Πραξικόπημα στην Κύπρο σε βάρος
του Μακαρίου -> Εισβολή του τουρκικού στρατού στην Κύπρο ->
Παράδοση της εξουσίας στους πολιτικούς το 1974.