ΘΕΜΑ Α1
α. Εθνικό κίνημα, που αναπτύχθηκε από τους Οθωμανούς με μεγάλη καθυστέρηση και με στόχο να προληφθεί ο περαιτέρω ακρωτηριασμός της αυτοκρατορίας. Το τουρκικό εθνικό κίνημα εκδηλώθηκε ως αντίδραση στις επεμβάσεις των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων και στην πρόσφατη προσπάθεια των λαών της περιοχής να τερματίσουν την τουρκική κυριαρχία στην Ευρώπη, καθώς και ως ρήξη με το καθεστώς του σουλτάνου, που είχε αποδειχτεί ανίκανο να αντιδράσει αποτελεσματικά εναντίον των εχθρών της αυτοκρατορίας. Το Νεοτουρκικό Κίνημα του 1908, που υποσχέθηκε στους λαούς της αυτοκρατορίας ισονομία, ισοπολιτεία και ευρύτατο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα, είχε ως στόχο τον εκτουρκισμό της αυτοκρατορίας. Ο στόχος αυτός εκδηλώθηκε κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913) και κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918) και πήρε τη μορφή της εθνοκάθαρσης της αυτοκρατορίας με την εκδίωξη των χριστιανών της χώρας .
β. Ο ανταγωνισμός που επικράτησε ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις της εποχής (ΗΠΑ και ΕΣΣΔ) κατά την περίοδο που ακολούθησε τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο και ο οποίος δεν οδήγησε ποτέ σε ένοπλη γενικευμένη σύρραξη αλλά σε διάφορες κρίσεις μεταξύ τους. Η αρχή του τοποθετείται χρονικά μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου (1945) και η ολοκλήρωσή του στην κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης (1989).
γ. Τον Μάιο του 1949 ιδρύθηκε το Συμβούλιο της Ευρώπης, διεθνής οργανισμός που αποσκοπεί στην ανάδειξη της κοινής ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς και στην προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
ΘΕΜΑ Α2
α-6
β-7
γ-3
δ-2
ε-1
ΘΕΜΑ Β1
α. Κατευθυντήριοι στόχοι των νικητριών δυνάμεων του Α’ Παγκοσμίου πολέμου ήταν, με αρκετές διαφοροποιήσεις ανάμεσά τους: α) η ρύθμιση του γερμανικού ζητήματος, που θα διαιώνιζε τη μειονεκτική θέση της Γερμανίας και θα απέτρεπε επικίνδυνη αύξηση της ισχύος της, και β) η χάραξη νέων συνόρων στην κεντρική και την ανατολική Ευρώπη και στην εγγύς ανατολή, με γνώμονα όχι τα δυναστικά συμφέροντα αλλά τις διαφορές εθνότητες.
β. Στη συνθήκη ειρήνης που υπογράφηκε ανάμεσα στη Γερμανία και τις νικήτριες δυνάμεις, την περίφημη συνθήκη των Βερσαλλιών (28 Ιουνίου 1919), υπερίσχυσαν οι απόψεις και οι επιδιώξεις της Γαλλίας, η οποία άλλωστε ήταν η περισσότερο ενδιαφερόμενη δύναμη. Οι κυριότεροι όροι της συνθήκης ήταν εδαφικοί, στρατιωτικοί και οικονομικοί. Η Γερμανία έχασε την Αλσατία και τη Λωρραίνη, τις όποιες προσάρτησε η Γαλλία, καθώς και διάφορες μικρότερες περιοχές, που προσάρτησαν το Βέλγιο και η Πολώνια. Η Γερμανία έχασε επίσης όλες τις αποικίες της. Εξίσου βαρείς ήταν οι στρατιωτικοί όροι. Αποκρατικοποιήθηκε η ανατολική όχθη του Ρήνου σε βάθος 50 χιλιομέτρων και καταλείφθηκε από τους συμμάχους. Η Γερμανία υποχρεώθηκε επίσης να καταβάλει πολεμικές αποζημιώσεις δυσανάλογες προς τις δυνατότητες της.
ΘΕΜΑ Β2
α) Η επικράτηση των Ελλήνων στον πόλεμο κατά της φασιστικής Ιταλίας, σε εποχή που όλες οι χώρες της Ευρώπης είχαν -συχνά και εθελούσια- υποταγεί στον Άξονα, χαιρετίστηκε ως νίκη των ελεύθερων λαών κατά των δυνάμεων της βίας και του ολοκληρωτισμού. Και στο στρατηγικό πεδίο, όμως η νίκη των Ελλήνων απέτρεψε την επικράτηση του Άξονα στο βόρειο ήμισυ της Ανατολικής Μεσογείου και, κατ' επέκταση, σε τμήμα τουλάχιστον της Μέσης Ανατολής.
β) Η σημασία της ένοπλης ελληνογερμανικής σύρραξης είναι μεγάλη. Η αναγκαστική στροφή στα Βαλκάνια υποχρέωσε τον Χίτλερ να αναβάλει την εκτέλεση της επιχείρησης «Μπαρμπαρόσα» κατά της Σοβιετικής Ένωσης. Η μετάθεση της ημερομηνίας έναρξής της, από τα μέσα Μαΐου στις 22 Ιουνίου, είχε ως αποτέλεσμα να μην προλάβουν τελικώς τα γερμανικά στρατεύματα τον Νοέμβριο του 1941 να καταλάβουν το Λένινγκραντ και τη Μόσχα, προτού ακινητοποιηθούν εξαιτίας των αντίξοων καιρικών συνθηκών του ρωσικού χειμώνα.
ΘΕΜΑ Γ1
Από σχολικό βιβλίο σελ. 31 έως σελ. 32, « Η έκβαση της Επανάστασης ... αισιοδοξίας για το μέλλον».
Από το ιστορικό παράθεμα για την απάντηση σχετικά με την εθνική ανεξαρτησία:
· Το πρωτόκολλο της 3ης Φεβρουαρίου του 1830 υπογράφθηκε από τους πληρεξουσίους της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας και συγκεκριμένα από τους Άμπερντυν, Μονμορανσύ Λαβάλ και Λίβεν.
· Το άρθρο 1 του πρωτοκόλλου όριζε ότι η Ελλάδα μπορούσε να σχηματίσει ανεξάρτητο κράτος και μπορούσε να απολαμβάνει όλα τα δικαιώματα που αρμόζουν σε ένα ανεξαρτητο κράτος σε επίπεδο διακιοσύνης, πολιτικής, διοίκησης και εμπορίου.
Από το ιστορικό παράθεμα για την απάντηση σχετικά με την εδαφική έκταση:
· Το άρθρο 2 του πρωτοκόλου όριζε ότι τα σύνορα της Ελλάδας ξεκινούσαν από τις εκβολές του Ασπροποτάμου ( Αχελώου) και κατέληγαν στο όρος Αρτοτίνα, και επίσης από το όρος Οίτη εως τον κόλπο του Ζητουνίου ( Λαμία).
· Τ ο πρωτόκολλο άφηνε εκτός των συνόρων της χώρας μεγάλο τμήμα της Στερεάς Ελλάδας και κυρίως της Δυτικής.
Από το ιστορικό παράθεμα για την απάντηση σχετικά με τη μορφή του πολιτεύματος:
· Το άρθρο του πρωτοκόλου όριζε ότι η ελληνική κυβέρνηση θα ήταν μοναρχική και θα στηριζόταν στο κληρονομικό χαρακτήρα απόκτησης τίτλου που αποκτούσε ο πρωτότοκος γιος.
· Έπρεπε η κυβέρνηση να στηρίζεται στον ηγεμόνα που θα έφερε τον τίτλο «Ηγεμών Κυριάρχης της Ελλάδος».
· Το άρθρο 8 όριζε ότι καθεμιά από τις τις τρεις Αυλές έπρεπε να διατηρεί την εξουσία της εγγύησης του συνόλου όλων τωνπαραπάνω συμβιβασμών και άρθρων.
Επίλογος
Οι προστάτιδες Δυνάμεις θεωρούσαν ότι με το πρωττό θα επιτυγχανόταν η οριστική επίλυση του ζητήματος. Από την πλευρά τους οι Ελλήνες θεωρούσαν το πρώτο σγκεκριμένα άρθρο του πρωτοκόλλου θα ισοδυναμούσε με την απαρχή του ελέυθερου πολιτικού βίου του έθνους, γεγονός που επαληθεύθηκε γιατί με το έγγραφο αυτό τερματιζόταν η Ελληνική Επάνασταση.
ΘΕΜΑ Δ1
Από το σχολικό βιβλίο σελ 98 – 99, « Η οικονομική και κοινωνική συγκυρία ... με μεθόδους δημοκρατικές».
Από το ιστορικό παράθεμα Α΄:
· Η μαζική κατανάλωση και η μαζική παραγωγή προιόντων δμιούργησαν την ευημερία της δεκαετίας του ΄20.
· Όο και περισσότεροι άνθρωποι πλέον μπορούσαν να αγοράσουν διάφορα καταναλωτικά αγαθά (αυτοκίνητα, μικρές ηλεκτρικές συσκευές, ραδιόφωνα, φωνογράφους, ενδύματα από συνθετικά υφάσματα, λόγω της προόδου που σημειώθηκε στην επιστήμη της χημείας).
· Η επικράτηση του οχταώρου στον εργασιακό χώρο έδωσε τη δυνατότητα για περισσότερο ελεύθερο χρόνο για ποιοτική ζωή στους ανθρώπους όλων των τάξεων και όχι μόνο στους πλουσίους.
· Ενδεικτικό είναι ότι αυξανόταν συνεχώς ο αριθμός των ανθρώπων που είχαν τη δυνατότητα να παραθερίσουν, ενώ παράλληλα παρατηρήθηκε έκρηξη ενδιαφέροντος σε Ευρώπη και ΗΠΑ για τον αθλητισμό και τη κατασευή ανάλογων σταδίων (κυριαρχία ποδοσφαίρου στην Ευρώπη και μπειζ-μπολ στις ΗΠΑ).
Το περιεχόμενο του ιστορικού παραθέματος Β΄ έρχεται σε αντίθεση με εκείνο του Α΄, δείχνοντας και τα όρια της ευημερίας σε Ευρώπη και Αμερική και άρα και κάποια αρνητικά φαινόμενα στον οικονομικό κυρίως χώρο.
· Ειδικότερα οι χώρες με καθαρά γεωργική οικονομία και με εξαγωγές αγροτικών προιόντων άρχισαν να υποφέρουν απο τη συσσώρευση αποθεμάτων και από την πτώση των τιμών των προιόντων αυτών.
· Συγκεκριμένα, η κεντρική και ανατολική Ευρώπη που εξήγαγε μεγάλες ποσότητες σιταριού, οι οποίες κάλυπταν προπολεμικά στο μισό τις αντίστοιχες ανάγκες τη υπόλοιπης ηπείρου, γνώρισε τον περιορισμό στο 10% στο σύνολο της εμπορικής αυτής δραστηριότητας, εξαιτίας του αμερικανικού ανταγωνισμού.
· Στη Γαλλία παρά την ύπαρξη υψηλών τελωνειακών δασμών για την προστασία της εγχώριας αγροτικής παραγωγής, παρατηρήθηκε αδυναμία συναγωνισμού με τα ξένα προιόντα.
· Τέλος, στη Γερμανία συνεβαινε ακριβώς το ίδιο και επιπλέον οι αγρότες καταχρεώνονταν και υποθήκευαν τη γη τους με αποτέλεσμα την εξαθλίωση τους. (Παράδειγμα: ανατολικά του Έλβα, το ύψος των χρεών στα 1929 ξεπερνούσε την αξία των κτημάτων σε ποσοστό 50 ως 100%).