Η ιστορία του Παναθηναϊκού

Παναθηναϊκός Α.Ο.
Όνομα	Παναθηναϊκός Αθλητικός Όμιλος
Ίδρυση	3 Φεβρουαρίου 1908
Χρώματα	Πράσινο, Λευκό
Έμβλημα	Τριφύλλι

Ο Παναθηναϊκός Αθλητικός Όμιλος (Π.Α.Ο.) είναι ελληνικός αθλητικός σύλλογος. Η ονομασία του συλλόγου παραπέμπει^[1] στο αρχαίο έργο του Ισοκράτη Παναθηναϊκός,^[2] το οποίο παρουσίαζε την ανωτερότητα των Αθηναίων ως προς την εκπαίδευση,^[3] τη δημοκρατική φύση τους^[4] αλλά και τη στρατιωτική ισχύ τους, την οποία χρησιμοποιούσαν προς όφελος όλων των Ελλήνων.^[5][6] Είναι ένας από τους δημοφιλέστερους ελληνικούς συλλόγους.^[7][8][9] Με ιστορική έδρα το γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας στoυς Αμπελοκήπους, ο Παναθηναϊκός αποτελεί το μοναδικό σύλλογο που εδρεύει στο Δήμο Αθηναίων και ταυτόχρονα συμμετέχει στα περισσότερα πρωταθλήματα πρώτης κατηγορίας των ομαδικών αθλημάτων της χώρας. Έμβλημα του συλλόγου είναι το πράσινο τριφύλλι. Ο Παναθηναϊκός έχει ενεργά τμήματα για 22 αθλήματα. Το τμήμα του μπάσκετ ανδρών εδρεύει στο Ολυμπιακό Αθλητικό Κέντρο Αθηνών (Ο.Α.Κ.Α.), τα τμήματα βόλεϊ στο κλειστό του Πανελληνίου στην Κυψέλη και του πόλο στο κολυμβητήριο Ιλισίων.
Ο Παναθηναϊκός είναι ο πιο επιτυχημένος ελληνικός σύλλογος με εκατοντάδες τίτλους σε εγχώριο επίπεδο, ενώ έχει κατακτήσει έξι πρωταθλήματα Ευρώπης στο μπάσκετ. Αρκετοί από τους αθλητές του έχουν σημειώσει αξιόλογες επιτυχίες και έχουν κερδίσει τρόπαια με τα εθνικά χρώματα.
Ο «ευρωπαϊκός προσανατολισμός» αποτέλεσε εξαρχής βασικό στοιχείο της «ταυτότητας» του Παναθηναϊκού, με απόγειο τη συμμετοχή του στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης, το 1971, στο Γουέμπλεϊ απέναντι στον Άγιαξ.^[10],^[11] Οι ομάδες ποδοσφαίρου και μπάσκετ έχουν σημειώσει μεγάλες διακρίσεις κατά τις δεκαετίες της ευρωπαϊκής τους παρουσίας. Η ομάδα ποδοσφαίρου είναι η μοναδική ελληνική ομάδα που έχει συμμετάσχει σε τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών και του Διηπειρωτικού Κυπέλλου ενώ έχει αγωνιστεί 2 ακόμη φορές σε ημιτελικό της κορυφαίας ευρωπαϊκής διοργάνωσης. Η ομάδα μπάσκετ κατατάσσεται στην 2η θέση στην Ευρώπη σε κατακτήσεις ευρωπαϊκών πρωταθλημάτων έχοντας 6 τίτλους. Μετρά επίσης και ένα Διηπειρωτικό Κύπελλο.

Ιστορία του Συλλόγου

1908-1910 Ποδοσφαιρικός Όμιλος Αθηνών

Το σήμα του Ποδοσφαιρικού Ομίλου Αθηνών

Ιδρύθηκε από τον Γιώργο Καλαφάτη το 1908, όταν αυτός και άλλοι 40 αθλητές έφυγαν από τον Πανελλήνιο Γυμναστικό Σύλλογο, επειδή ο τελευταίος κατήργησε το ποδοσφαιρικό του τμήμα θεωρώντας το ασύμβατο με το στίβο.^[12] Στις 3 Φεβρουαρίου 1908 διεξήχθη η πρώτη σύσκεψη των αθλητών και αποφασίστηκε η δημιουργία ενός αμιγώς ποδοσφαιρικού συλλόγου.
Το όνομα που δόθηκε στην ομάδα ήταν Π.Ο.Α. (Ποδοσφαιρικός Όμιλος Αθηνών), αφού οι ιδρυτές της ομάδας ήταν Αθηναίοι - και μάλιστα γόνοι διακεκριμένων αθηναϊκών οικογενειών.^[13] "Εκείνο που γι’αυτούς είχε σημασία ήταν πως θα βάπτιζαν την ομάδα τους, την ομάδα της Αθήνας μας. Όλοι τους -αν και τόσο μικροί- εφλέγοντο από την ίδια μεγάλη πίστι και πεποίθησι. Ότι και τ’όνομα της ομάδος τους θα πρέπει να είναι αθηναϊκό. Να μιλάη στην καρδιά του κάθε Αθηναίου και της κάθε Ατθίδας." (Λ. Πανουργιάς, 1955).^[14] Το γήπεδο του ΠΟΑ ήταν το οικόπεδο στο Λούνα Παρκ της οδού Πατησίων, ιδιοκτησίας Καραπάνου και είναι ο χώρος που στεγάζεται σήμερα η Ανωτάτη Εμπορική Σχολή. Με την προσωπική εργασία των αθλητών και τη χορηγία του επιχειρηματία Μαρίνου Μαρινάκη ο χώρος μετατράπηκε σε γήπεδο και γραφεία του συλλόγου.^[13] Τα χρώματα της ομάδας ήταν το κόκκινο και το λευκό.^[15] Αθλητής της ομάδας - και συγκεκριμένα τερματοφύλακας - υπήρξε ο Ολυμπιονίκης Κώστας Τσικλητήρας ο οποίος έχασε τη ζωή του το 1913 στους Βαλκανικούς Πολέμους σε ηλικία 25 ετών, ενώ προπονητής της ομάδας ήταν ο Άγγλος Τζον Σίριλ Κάμπελ.
H πρώτη μεγάλη επιτυχία του ΠΟΑ ήταν η νίκη με 9-0 απέναντι στον Πειραϊκό Σύνδεσμο στον τελικό του Κυπέλλου ποδοσφαιρίσεως που διοργάνωσε ο Δήμος Τρικκαίων σε συνεργασία με την Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων το Σεπτέμβριο του 1908. Δύο μήνες αργότερα ο ΠΟΑ κατάφερε να κατακτήσει και το ετήσιο πρωτάθλημα του ΣΕΓΑΣ.

1910-1918 Πανελλήνιος Ποδοσφαιρικός Όμιλος

Το σήμα του Πανελληνίου Ποδοσφαιρικού Ομίλου

Στα τέλη του 1909 υπήρξε διοικητική αστάθεια. Ο πρόεδρος Μαρίνος Μαρινάκης συμπεριφερόταν απολυταρχικά όντας ο κύριος χρηματοδότης της ομάδας και τελικά ήρθε σε ρήξη με τον ιδρυτή του ΠΟΑ Γιώργο Καλαφάτη.
Η μη συμμετοχή στο ετήσιο πρωτάθλημα και η δυσαρέσκεια στο πρόσωπο του Μαρίνου Μαρινάκη από την πλειονότητα των μελών του ΠΟΑ οδήγησαν στη διάσπαση. Τα πρώτα σύννεφα εμφανίστηκαν όταν η συμπεριφορά του Μαρινάκη θεωρήθηκε περίεργη, αφού συχνά κατάρτιζε την ενδεκάδα με παίκτες που προέρχονταν από τον Εθνικό ΓΣ τους οποίους είχε φέρει ο ίδιος, ενώ κάτι ανάλογο προσπάθησε να πράξει και στο ΔΣ αλλοιώνοντας υπέρ του τη σύνθεσή του. Η κατάσταση αυτή δεν άρεσε στον Γιώργο Καλαφάτη, τον αρχηγό της ομάδας. Κάποια μέλη του ΠΟΑ προσπάθησαν να γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ του Μαρινάκη και του Καλαφάτη αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Ο Μαρινάκης ήταν ανένδοτος και υποστήριζε ότι αυτός ήταν ο ΠΟΑ αφού αυτός τον χρηματοδοτούσε.
Οι δύο άνδρες δεν τα βρήκαν και στις αρχές του 1910 ο Γιώργος Καλαφάτης μαζί με 35 μέλη-παίκτες της ομάδας αποχώρησαν. Έτσι, στις 7 Μαρτίου 1910^[16] ο κορμός της ομάδας του Καλαφάτη μετονομάστηκε σε Π.Π.Ο. (Πανελλήνιος Ποδοσφαιρικός Όμιλος). Τα χρώματα της νέας ομάδας ήταν το πράσινο και το λευκό. Έδρα του ΠΠΟ ήταν το γήπεδο Σιμοπούλου στην πλατεία Αγάμων, κοντά στην πλατεία Αμερικής. Αμέσως μετά τη δημιουργία του, ο ΠΠΟ τιμωρήθηκε από το ΣΕΓΑΣ με δεκατετράμηνο αποκλεισμό^[17] κατά το διάστημα του οποίου εθεωρείτο παρακλάδι του ΠΟΑ.^[18] Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μην αναγνωριστεί από το ΣΕΓΑΣ έως το 1911. Στο μεταξύ ο ΠΟΑ κατέκτησε το πρωτάθλημα του ΣΕΓΑΣ το Δεκέμβριο του 1910, στη συνέχεια όμως ατρόφησε ώσπου το 1912 απορροφήθηκε από τον ΠΣ Γουδί.
Ο ΠΠΟ ενισχύεται με μεταγραφές, κορυφαίες εκ των οποίων ήταν οι Κωνσταντινουπολίτες Μιχάλης Ρόκκος και Μιχάλης Παπάζογλου. Το Φεβρουάριο του 1911, ενώ βρισκόταν ακόμα σε τιμωρία, διοργανώνει τουρνουά ποδοσφαίρου στο οποίο ανακηρύσσεται νικητής, και το Δεκέμβριο του 1911 κατακτά το ετήσιο πρωτάθλημα του ΣΕΓΑΣ σε μια σειρά αγώνων απέναντι στον Πειραϊκό Σύνδεσμο. Το 1912, μετά την απορρόφηση του ΠΟΑ από το Γουδί, ο ΠΠΟ μεταφέρεται στο γήπεδο της οδού Πατησίων και μετεγγράφεται στο σύλλογο ο Λουκάς Πανουργιάς.^[19] Την ίδια χρονιά ιδρύεται και το τμήμα της ξιφασκίας. Το 1914 γίνεται μέλος του συλλόγου ο Απόστολος Νικολαΐδης. Τα επόμενα χρόνια η Ελλάδα βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση, οι περισσότεροι αθλητές του ΠΠΟ επιστρατεύονται λόγω του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και ο σύλλογος αγωνίζεται για την επιβίωση του. Καταφέρνει όμως να κατακτήσει άλλο ένα πρωτάθλημα, αυτό του 1915.

1918-1922 Πανελλήνιος Ποδoσφαιρικός & Αγωνιστικός Όμιλος

Το σήμα του Πανελληνίου Ποδοσφαιρικού Αγωνιστικού Ομίλου

Το 1918 ο ΠΠΟ μετονομάζεται σε Π.Π.Α.Ο. (Πανελλήνιος Ποδοσφαιρικός & Αγωνιστικός Όμιλος) και καθιερώνεται το τριφύλλι ως έμβλημα.^[20][21] Το 1919 διοργανώνονται οι Διασυμμαχικοί Αγώνες στο Παρίσι, σημαντικό αθλητικό γεγονός της εποχής. Ο ΣΕΓΑΣ αρνήθηκε να αποστείλει ποδοσφαιρική ομάδα και περιορίστηκε στο στίβο. Ο Γιώργος Καλαφάτης συστήνει μικτή εθνική ομάδα ποδοσφαίρου 18 αθλητών με 6 ποδοσφαιριστές του ΠΠΑΟ. Παράλληλα, κατά τη διεξαγωγή των Αγώνων ο Καλαφάτης συγκεντρώνει αθλητικό υλικό αλλά και τεχνογνωσία από τα άλλα αθλήματα που διεξάγονταν και επιστρέφοντας στην Ελλάδα υποστηρίζει έτσι τα νέα τμήματα του ΠΠΑΟ.^[22] Η κίνηση αυτή ήταν πολύ σημαντική για τον ΠΠΑΟ καθώς ήταν πλέον σε θέση να καλλιεργήσει το τμήμα στίβου και το τμήμα βόλεϊ την ίδια χρονιά, από το 1922 το τμήμα μπάσκετ και από το 1924 το τμήμα πινγκ πονγκ.
Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1920 στην Αμβέρσα, ο Καλαφάτης ήταν ο εκλέκτορας, προπονητής και αρχηγός της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου η οποία συμπεριλάμβανε και τρεις ακόμα ποδοσφαιριστές του ΠΠΑΟ. Το 1921 και το 1922 ο ΠΠΑΟ κατακτά τα δύο πρώτα πρωταθλήματα που διοργάνωσε η ΕΠΣΕ. Στις 8 Μαρτίου 1922 παραχωρείται στον ΠΠΑΟ ο χώρος της Περιβόλας για την ανέγερση γηπέδου αλλά η υπόθεση δεν ξεκαθάρισε έως τις 7 Ιουλίου 1924 οπότε και έγινε η οριστική παραχώρηση του χώρου όπου σήμερα στεγάζεται το Γήπεδο Απόστολος Νικολαϊδης.^[23]

1922: Μετονομασία σε Παναθηναϊκός Αθλητικός Όμιλος

Στην πρώτη καταγεγραμμένη ιστορία του σωματείου, έκδοσης το 1948, περιγράφεται

«Πώς ο Σύλλογος απέκτησε την σημερινή του ονομασία ως Παναθηναϊκός Α.Ο.»
Προηγουμένως ο Σύλλογος έφερε, ως γνωστόν, την επωνυμίαν «Πανελλήνιος». Με την ονομασία όμως αυτήν συνεχέετο με τον -υφιστάμενον και τότε- σημερινόν Πανελλήνιον Γ.Σ.
Χαρακτηριστικόν είναι ότι έγγραφα ανήκοντα εις τον ένα Σύλλογον έφθαναν εκ παραδρομής εις τον άλλον. Τούτο βέβαια δεν ήτο δυνατόν να γίνη ανεκτόν από τα μέλη του Συλλόγου τα οποία με τον διακρίνοντα αυτά ζήλον ήθελαν όχι μόνον την πρόοδόν του αλλά και την κατά πάντα... ανεξαρτησίαν του.
Ούτω απεφασίσθη η νέα αλλαγή του ονόματός του. Προς τούτο προεκηρύχθη... πρόχειρος διαγωνισμός μεταξύ των μελών ένα έκαστον των οποίων υπεχρεώθη να υποδείξει και μίαν νέαν επωνυμίαν. Μεταξύ των άλλων επροτάθη υπό του σημερινού Γεν. Γραμματέως του ΠΑΟ Μιχ. Παπάζογλου η ονομασία «Παναθηναϊκός Α.Ο.». Αύτη ενεκρίθη από όλα τα μέλη παμψηφεί και ούτω ο σύλλογος φέρει την επωνυμίαν αυτήν από του έτους 1923.

"Η Ιστορία του Παναθηναϊκού (1908-1948)", Πάνος Μακρίδης-Σπύρος Καραθανάσης, έκδοσις Αθλητικής Βιβλιοθήκης, Αθήναι 1948, σελ. 34

Ο Μιχάλης Παπάζογλου (διευθυντής του ταξιδιωτικού γραφείου Γενικόν Πρακτορείον Εισιτηρίων Αθηνών) διετέλεσε επί 45 σχεδόν χρόνια ποδοφαιριστής (1911 με περίπου 1918) και παράγοντας (γενικός αρχηγός, γενικός γραμματέας, ταμίας) του Παναθηναϊκού. Μία δε από τις υπάρχουσες τρεις εκδοχές, του αποδίδει και την πατρότητα της ιδέας για καθιέρωση του τριφυλλιού ως επίσημου εμβλήματος γύρω στα 1918. Αναφορικά πάντως με το 1923 ως έτος της οριστικής μετονομασίας, η παραπάνω πηγή σαφώς και σφάλλει.

Η επιστολή της 21ης Ιουλίου του 1922 στην ΕΟΑ περί μετονομασίας σε Παναθηναϊκός ΑΟ.

Ήδη από το καλοκαίρι του 1922, το σωματείο έχει γνωστοποιήσει στην Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή (ακόμη τότε ΕΟΑ) με το υπ' αριθμόν 52/31.07.1922 έγγραφο (πρωτοκολλήθηκε από εκείνη στις 17 Αυγούστου με α.α. 211) την απόφαση της Γενικής του Συνέλευσης περί αλλαγής της επωνυμίας σε Παναθηναϊκός Αθλητικός Όμιλος.^[24] Προς το παρόν, δεν έχει εξακριβωθεί η ημερομηνία της συνέλευσης εκείνης ή έστω της καταχώρησης της συγκεκριμένης απόφασης στο βιβλίο πρακτικών του συλλόγου, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο τμήμα του προπολεμικού αρχείου του έχει καταστραφεί ή χαθεί.
Για τη μετονομασία, όμως, ενός σωματείου απαιτείται να αποφασίσει με αυξημένη ή και απόλυτη πλειοψηφία (αναλόγως με τα ορισθέντα στο καταστατικό) η ετήσια τακτική Γενική Συνέλευση των μελών του. Είναι επίσης γνωστό από προηγούμενα και επόμενα χρόνια, πως στον Παναθηναϊκό αυτή λάμβανε χώρα κατά το μήνα Μάιο ή Ιούνιο, δηλαδή προς το τέλος της αγωνιστικής περιόδου. Τεκμαίρεται, συνεπώς, ότι η συνέλευση του 1922 πραγματοποιήθηκε έπειτα από τις 10 Απριλίου (23 με το ισχύον τώρα Γρηγοριανό ημερολόγιο) και τη λήξη του Β' πρωτάθληματος της ΕΠΣ Ελλάδος, του τελευταίου ποδοσφαιρικού τίτλου ο οποίος κατακτήθηκε πριν την υιοθέτηση της νέας επωνυμίας.
Χαρακτηριστικό του ερασιτεχνικού επιπέδου στον τότε ελληνικό αθλητισμό, αποτελεί το γεγονός πως ο σύλλογος δεν είναι υποχρεωμένος σε τροποποίηση του καταστατικού του ώστε να επισημοποιήσει το νέο όνομα. Παρότι έχει εγγραφεί με κάποιο από τα παλαιότερα στις υφιστάμενες αθλητικές ομοσπονδίες και ενώσεις, εκείνες εξακολουθούν να τον λογίζουν ως κανονικό μέλος τους (ΣΕΑΓΣ, ΕΠΣΕ) και ως πλήρως ενεργό σωματείο (ΕΟΑ). Αυτό, εξαιτίας οικονομικών ίσως λόγων, δεν θα προβεί σε αλλαγή του καταστατικού παρά μόνο μετά την παρέλευση 1,5 έτους και συγκεκριμένα στις αρχές του 1924, όπως πιστοποιεί η γραμματεία του Πρωτοδικείου Αθηνών το 1950 με τη βεβαίωσή της 194/01.08.1950.

Η βεβαίωση του Πρωτοδικείου Αθηνών περί καταχώρησης στις 16 Φεβρουαρίου 1924 του ΠΑΟ στο Βιβλίο Ανεγνωρισμένων Σωματείων.

Έχει διατυπωθεί η άποψη,^[25] πως εν τέλει η τροποποίηση "το πιθανότερο είναι ότι έχει να κάνει με τις ενέργειες του Παναθηναϊκού να κατοχυρώσει νομικά" τη χρήση της δημοτικής αγροτικής έκτασης Περιβόλα επί της σημερινής Λεωφόρου Αλεξάνδρας, όπου από το Μάϊο του 1922 ^[26] κατασκευάζει το ομώνυμο γήπεδο με ίδιους πόρους (αυτό αιτιολογεί την οικονομική δυσπραγία). Πράγματι, το προσωρινό (διετές) ενοικιαστήριο λήγει στις 13 Απριλίου 1924 σύμφωνα με την υπ' αριθμόν 3294/25.02.1922 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Αθηναίων ^[27] και η οποιαδήποτε πράξη ανανέωσής του οφείλει να λάβει χώρα υπό τη νέα επωνυμία (τελικά η Δ' Εθνική Συνέλευση θα ψηφίσει το καλοκαίρι του 1924 την επ' αόριστον παραχώρηση της χρήσης του αγρού).
Το ίδιο επιβάλλεται να συμβεί και στις διαδικασίες για την ίδρυση της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Αθηνών ΕΠΣΑ, της οποίας οι Παναθηναϊκός και Απόλλωνας Σμύρνης θα αποτελέσουν σύντομα τα ιδρυτικά της μέλη. Λαμβάνοντας υπόψη τη δεδομένη αιτία, πιθανολογείται ότι το τροποποιημένο καταστατικό κατατέθηκε στο Πρωτοδικείο προς αναγνώριση έπειτα από τις 13 Ιανουαρίου 1924. Δηλαδή τον τελευταίο αγώνα του συλλόγου στα πλαίσια του πρωταθλήματος της ΕΠΣ Ελλάδος, πριν την αποχώρηση διαμαρτυρίας από εκείνη ώστε να δημιουργηθεί η ΕΠΣΑ και να διοργανωθεί άμεσα το πρώτο αθηναϊκό πρωτάθλημα με έναρξη στις 20 Απριλίου.
Εκ παραδρομής, ορισμένες πηγές τοποθετούν τη λήψη της απόφασης περί οριστικής μετονομασίας του Πανελλήνιου ΠΑΟ, στη Γενική Συνέλευση της 15ης Μαΐου 1924.^[28] Ουσιαστικά, η συγκεκριμένη ημερομηνία έπεται κατά διετία της ορθής και μερικούς μήνες της τροποποίησης του καταστατικού, υποχρεωτικής για λόγους συναλλαγών με τις αρχές της ελληνικής πολιτείας και όχι αναγνώρισης από τους αθλητικούς φορείς.

1922-1924

Απόστολος Νικολαΐδης

Εκτός από τις αρχές του αθλητισμού στη χώρα, το σωματείο δημοσιοποιεί βέβαια την αλλαγή επωνυμίας του και στον Τύπο της εποχής. Στο εξής, θα πρόκειται για τον Παναθηναϊκό Αθλητικό Όμιλο σε αγώνες κάθε ομαδικού ή ατομικού αθλήματος το οποίο καλλιεργεί, όπως ενδεικτικά ποδοσφαίρου, καλαθόσφαιρας και στίβου:

• 15 Ιανουαρίου 1923, ποδοσφαιρικός αγώνας Παναθηναϊκού - Πανιωνίου για το πρωτάθλημα Ε.Π.Σ. Ελλάδος 1922-1923:

"Σήμερον εν τω Ποδηλατοδρομίω του Ν. Φαλήρου πρώτη εμφάνισις των σμυρναϊκών ποδοσφαιρικών σωματείων εις επισήμους αγώνας. Ώρα 2 1/4 μ.μ. Πανιώνιος Γυμναστ. Σύλλογος εναντίον Παναθηναϊκού Αγωνιστικού και Ποδοσφαιρικού Ομίλου. Ώρα 4 μ.μ. Αθηναϊκός Αθλητικός Σύλλογος εναντίον Ποδοσφ. Συλλόγου "Απόλλων" Σμύρνης".^[29]

• 9 Απριλίου 1923, αθλητική εορτή στο Παναθηναϊκό Στάδιο με αγώνες στίβου, μπάσκετ και διελκυστίνδας και τη συμμετοχή των ομάδων Εθνικού Γ.Σ., Πανελληνίου Γ.Σ. και Παναθηναϊκού. Μετείχαν οι αθλητές του Παναθηναϊκού Φ. Ασπρογέρακας, Απόστολος Νικολαΐδης, Μαλακατές, Πανουργιάς, Καλογερόπουλος, Ανδρίτσος:

"Θριαμβευτική επιτυχία έστεψε την χθεσινήν πρωτότυπον αγωνιστικήν εορτήν, ην εξετέλεσαν τα τρία αθλητικά μας σωματεία ο Πανελλήνιος, ο Εθνικός και ο Παναθηναϊκός στο Στάδιον... Δρόμος με σάκκους: 1) Φ. Ασπρογέρακας Παναθηναϊκού... Άλμα επί κοντώ: 1) Α. Νικολαΐδης Παναθηναϊκού... Σκυταλοδρομία 1500μ: 3) Παναθηναϊκός (Μαλακατές, Ασπρογέρακας και Πανουργιάς)... Δρόμος ζευγών 1) Ζεύγος Καλογερόπουλος-Ανδρίτσος Παναθηναϊκού... Εγένετο προσέτι επίδειξις μπάσκετ μπωλ παρ' ομάδων των συλλόγων Παναθηναϊκού και Εθνικού και διελκυστίνδας παρ' ομάδος του Παναθηναϊκού καθ' ομάδος μικτής Πανελληνίου και Εθνικού".^[30]

• 6 Μαϊου 1923, συμμετοχή του Παναθηναϊκού στους αθλητικούς αγώνες "Δ΄ Παναθήναια":

"Εις τους αγώνας τούτους μετέχουν δια των αρίστων πρωταθλητών των πάντα τα γυμναστικά σωματεία Αθηνών και Πειραιώς ήτοι Πανελλήνιος, Εθνικός, Παναθηναϊκός, Πανιώνιος, Απόλλων Σμύρνης, Πειραϊκός Σύνδεσμος...".^[31]

1925-1940

Αντώνης Καρυοφύλλης

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1928 στο Άμστερνταμ ο αθλητής στίβου του Παναθηναϊκού Αντώνης Καρυοφύλλης παρέλασε ως σημαιοφόρος. Ήταν η πρώτη διοργάνωση κατά την οποία η Ελλάδα άνοιξε την παρέλαση.^[32]
Νέα τμήματα δημιουργούνται και καλλιεργούνται από τον Παναθηναϊκό. Το 1928 ιδρύονται τμήμα ποδηλασίας, τμήμα σκοποβολής και τμήμα χόκεϊ επι χόρτου. Το 1929 ιδρύεται το τμήμα μπιλιάρδου^[33]. Το 1930 ιδρύονται το τμήμα κολύμβησης, το τμήμα πόλο και το τμήμα χάντμπολ. Το 1930 σημειώνεται η πιο μεγάλη νίκη του ποδοσφαιρικού τμήματος απέναντι στον Ολυμπιακό με 8-2 παράλληλα με την κατάκτηση του πρώτου επίσημου πρωταθλήματος Ελλάδας για το σύλλογο. Όμως η ομάδα αυτή δε θα συνεχίσει να πρωταγωνιστεί καθώς διαγράφεται ο Άγγελος Μεσσάρης το 1932 και αργότερα ο Γιώργος Καλαφάτης ενώ η μισή ποδοσφαιρική ομάδα τιμωρείται με 2ετή αποκλεισμό μετά από διαφωνίες με τον Απόστολο Νικολαΐδη.^[34]
Το 1932 ο Νίκος Μαντζάρογλου κατακτά το ασημένιο μετάλλιο στο Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα πινγκ πονγκ.^[35] Το 1935 ο Γιώργος Βήχος κατακτά το πρώτο του μετάλλιο στο Παγκόσμιο πρωτάθλημα σκοποβολής. Συνολικά κατέκτησε 5 παγκόσμια μετάλλια (2 ασημένια και 3 χάλκινα) έως το 1947.^[36] Το 1937 ιδρύεται το γυναικείο τμήμα μπάσκετ. Το 1938 ο Αθανάσιος Αραβοσιτάς αναδεικνύεται Βαλκανιονίκης στο Τυφέκιο Ακριβείας.^[37]

1940-1945

Το Γήπεδο της Λεωφόρου

Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος αναστέλλει τις αθλητικές λειτουργίες και οι αθλητές του Παναθηναϊκού επιστρατεύονται. Στις 19 Νοεμβρίου 1940 ο Μίμης Πιερράκος σκοτώνεται στο ελληνοιταλικό μέτωπο.^[38] Ο Γενικός Γραμματέας του ΠΑΟ Μιχάλης Παπάζογλου συμμετείχε στην αντιστασιακή ομάδα του αθλητή του Ηρακλή Γιώργου Ιβάνοφ και συνελήφθη από τους Γερμανούς κατηγορούμενος για σαμποτάζ και κατασκοπεία. Ο διευθυντής του γηπέδου της Λεωφόρου Αλεξάνδρας Αντώνης Βρεττός, παρότι το γήπεδο είχε επιταχθεί από τους Ιταλούς,^[39] μετέτρεψε τους απρόσιτους χώρους του γηπέδου σε χώρους αντίστασης εξοπλισμένους με ραδιόφωνα, ενώ 4 ημέρες πριν από την αποχώρηση των Γερμανών ο Βρεττός ύψωσε την ελληνική σημαία στο γήπεδο^[40].
Την άνοιξη του 1942 ο Παναθηναϊκός και η ΑΕΚ διοργάνωσαν φιλικό αγώνα για να ενισχύσουν με τα έσοδά του νοσηλευόμενους του νοσοκομείου Σωτηρία. Οι Γερμανοί επενέβησαν ορίζοντας διαιτητή έναν Αυστριακό αξιωματικό, ενώ απαίτησαν μέρος των εσόδων. Οι αρχηγοί των ομάδων Κρητικός και Μαρόπουλος αποφάσισαν να μη γίνει ο αγώνας και οι φίλαθλοι, αφού συμφώνησαν, προχώρησαν σε επεισόδια αγανάκτησης απέναντι στους κατακτητές^[40]. Ακολούθησε μια από τις μεγαλύτερες αντιπολεμικές διαδηλώσεις, όταν το πλήθος των 15.000 φιλάθλων κατευθύνθηκε προς την Ομόνοια.^[41] Ο αγώνας αυτός έμεινε στην ιστορία ως το Αντιστασιακό Ντέρμπι.^[41]

1945-1960

Ο Τάφος του Ινδού

Το 1945 η ομάδα βόλεϊ και το 1946 η ομάδα μπάσκετ του Παναθηναϊκού κατακτούν τα πρώτα τους πρωταθλήματα. Το Φεβρουάριο του 1947 ιδρύεται το τμήμα πυγμαχίας του συλλόγου και το 1947 το τμήμα καταδύσεων.
Το 1947 ο Κώστας Μυλωνάς αγωνίζεται στο Παγκόσμιο πρωτάθλημα σκοποβολής στη Στοκχόλμη και κατακτά 3 ασημένια και χάλκινα μετάλλια.^[36] Το 1950 ο Γιώργος Καλαφάτης επιστρέφει στον Παναθηναϊκό και επανεγγράφεται στα μητρώα του συλλόγου. Το 1951 στους πρώτους Μεσογειακούς Αγώνες, ο Στέφανος Πετράκης αναδεικνύεται πρώτος νικητής στα 100μ^[37]. Το 1952 ο Κώστας Μυλωνάς, στο Παγκόσμιο πρωτάθλημα σκοποβολής στο Όσλο κατακτά το χρυσό μετάλλιο στο πιστόλι κατά ανδρείκελων μαζί με ένα ασημένιο και ένα χάλκινο μετάλλιο ακόμα.
Το 1958 ο Γιώργος Οικονομίδης και ο Γιώργος Μουζάκης συνθέτουν τον ύμνο του Παναθηναϊκού, τον οποίο θα ερμηνεύσει το 1962 ο Γιάννης Βογιατζής^[37]. Το 1959 κατασκευάστηκε στο Γήπεδο Απόστολος Νικολαΐδης το το πρώτο κλειστό γυμναστήριο στην Ελλάδα, γνωστό ως «Τάφος του Ινδού».
Το 1959 ο πυγμάχος Δημήτρης Μιχαήλ κατακτά το το χάλκινο μετάλλιο στα 63,5 κιλά στους Μεσογειακούς Αγώνες του Λιβάνου.^[36] Νέα τμήματα ιδρύονται στον Παναθηναϊκό το 1959 τμήμα άρσης βαρών, τμήμα σκάκι, ενώ επανιδρύεται το τμήμα ξιφασκίας το 1960. Το 1960 η ΦΙΦΑ ανακοινώνει πως ο Παναθηναϊκός είναι ο αρχαιότερος ελληνικός ποδοσφαιρικός σύλλογος^[42].^[43]

1961-1970

Το πέταλο του γηπέδου του Π.Α.Ο. όπου βρίσκεται η Θύρα 13

Το 1961 ο πυγμάχος του Παναθηναϊκού Δημήτρης Μιχαήλ αναδεικνύεται Βαλκανιονίκης στα 63 κιλά. Το 1962 ιδρύεται το τμήμα γυμναστικής και το 1963 τμήμα καταδύσεων. Το 1964 ο Παναθηναϊκός γίνεται η μοναδική ποδοσφαιρική ομάδα που κατακτά αήττητη το πρωτάθλημα Ελλάδος συμπληρώνοντας παράλληλα επτά κατακτήσεις πρωταθλημάτων ποδοσφαίρου.^[44] Λίγο νωρίτερα το Φεβρουάριο της ίδιας χρονιάς έφυγε από τη ζωή ο ιδρυτής του ΠΑΟ Γιώργος Καλαφάτης.
Το 1966 ιδρύεται το τμήμα πάλης. Την ίδια χρονιά ιδρύεται η Θύρα 13 ενιαίος φορέας των οργανωμένων συνδέσμων του Παναθηναϊκού. Επίσης το 1966 Χρήστος Παπανικολάου κατακτά το ασημένιο μετάλλιο στο επί κοντώ στο Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα στίβου της Βουδαπέστης.^[45]
Το 1967 ο πυγμάχος Βαγγέλης Οικονομάκος κατακτά το χρυσό στα 71 κιλά στους Μεσογειακούς αγώνες της Τύνιδας.^[36] Στην ίδια διοργάνωση ο αρσιβαρίστας Χρήστος Ιακώβου κατέκτησε το χάλκινο μετάλλιο στα 75 κιλά σημειώνοντας παράλληλα παγκόσμιο ρεκόρ εφήβων, ενώ ο αρσιβαρίστας Τσούκας κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο.^[46]
Το 1968 ο Απόστολος Νικολαΐδης παραπέμπεται σε δίκη από τη χούντα για να αποξενωθεί από τα αθλητικά και διοικητικά του πόστα.^[47] Στο πλευρό του βρέθηκε ο Γιώργος Ανδριανόπουλος, ο οποίος υπερασπίστηκε θερμά την αθωότητά του.
Το 1969 ομάδα μπάσκετ του Παναθηναϊκού συμμετέχει στα ημιτελικά του Κυπέλλου Κυπελλούχων Ευρώπης. Την ίδια χρονιά ιδρύεται το γυναικείο τμήμα βόλεϊ. Το 1970 ο Χρήστος Παπανικολάου σημειώνει παγκόσμιο ρεκόρ στο επί κοντώ στους Βαλκανικούς Αγώνες που διεξάγονταν στο στάδιο Καραϊσκάκη και γίνεται ο πρώτος Έλληνας πρωταθλητής που σημείωσε κορυφαία επίδοση στον κόσμο, ενθουσιάζοντας το παράλληλα τους θεατές.^[48]

1971-1980

Το 1971 ο Παναθηναϊκός διεκδίκησε το τρόπαιο του Κυπέλλου Πρωταθλητριών

Το 1971 η ομάδα ποδοσφαίρου του Παναθηναϊκού σημειώνει τις μεγαλύτερες επιτυχίες της εκτός συνόρων και αγωνίζεται στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης απέναντι στον πανίσχυρο Άγιαξ και στον τελικό του Διηπειρωτικού Κυπέλλου απέναντι στην πρωταθλήτρια Λατινικής Αμερικής Νασιονάλ Μοντεβιδέο.
Το 1972 ο Αντώνης Αντωνιάδης με 39 γκολ αναδεικνύεται ο δεύτερος σκόρερ στην Ευρώπη και κατακτά το ασημένιο παπούτσι. Την ίδια χρονιά η ομάδα μπάσκετ του Παναθηναϊκού αγωνίζεται στα ημιτελικά του Κυπέλλου Πρωταθλητριών. Επίσης το 1972 στο Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα κλειστού στίβου στο Γκρενόμπλ, ο Σπήλιος Ζαχαρόπουλος κατακτά το ασημένιο μετάλλιο στα 1500 μέτρα.^[48] Στους Βαλκανικούς Αγώνες του 1972 ο Ανδρέας Βγενόπουλος και ο Γιάννης Χατζησαράντος κατακτούν αργυρά μετάλλια.^[49] Στο Παγκόσμιο πρωτάθλημα άρσης βαρών του 1972 ο Χρήστος Ιακώβου κατακτά το ασημένιο μετάλλιο στο ντεβολπέ, ενώ αναδείχθηκε πέμπτος στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου.^[46]
Στους Βαλκανικούς Αγώνες του 1973 ο Ανδρέας Βγενόπουλος και ο Γιάννης Χατζησαράντος κατακτούν και πάλι από ένα αργυρό μετάλλιο.^[50]
Το 1974 η ομάδα πινγκ πονγκ του Παναθηναϊκού αγωνίστηκε στα ημιτελικά του Κυπέλλου Κυπελλούχων χάνοντας από τη Χέρτα Βερολίνου με 5-3.^[51] Το 1977 η ομάδα ποδοσφαίρου του Παναθηναϊκού κατακτά το Βαλκανικό Πρωτάθλημα και μαζί το ελληνικό νταμπλ.
Το 1978 ιδρύεται το τμήμα μοντέρνου πένταθλου και το 1980 το τμήμα τζούντο. Το 1979 η ομάδα ποδοσφαίρου του ΠΑΟ γίνεται επαγγελματική και αυτονομείται διοικητικά με πρώτο πρόεδρο το Γιώργο Βαρδινογιάννη^[52] ο οποίος παρέλαβε την προεδρία από το Τζακ Νικολαΐδη. Το 1980 η ομάδα βόλεϊ του Παναθηναϊκού αγωνίζεται στον τελικό του Κυπέλλου Κυπελλούχων Ευρώπης. Το 1980 ιδρύεται το γυναικείο τμήμα ποδοσφαίρου από την ΠΑΕ, το οποίο λειτούργησε έως το 1982.^[53]

1981-1990

Δημήτρης Σαραβάκος

Το 1981 η γυναικεία ομάδα βόλεϊ του Παναθηναϊκού αγωνίζεται στο φάιναλ φορ του Ευρωπαϊκού Κυπέλλου Συνομοσπονδιών. Την ίδια χρονιά ιδρύεται το τμήμα τοξοβολίας και εγκαινιάζεται το προπονητικό κέντρο της Παιανίας.
Το 1982 η ομάδα μπάσκετ του Παναθηναϊκού κατακτά την 5η θέση στο Κύπελλο Πρωταθλητριών Ευρώπης. Το 1982 ο αθλητής στίβου του ΠΑΟ Χρήστος Καραγιώργος καταρρίπτει το παγκόσμιο ρεκόρ στα 7 μίλια ανδρών. Το 1984 ο Ηλίας Κελεσίδης αναδεικνύεται βαλκανιονίκης στην ποδηλασία^[37].
Το 1984 η ομάδα ποδοσφαίρου επιστρέφει μετά από 7 χρόνια στην κορυφή του πρωταθλήματος κατακτώντας πανηγυρικά το νταμπλ με προπονητή τον Γιάτσεκ Γκμοχ. Την επόμενη χρονιά αποκτάται από τον Παναθηναϊκό ο Δημήτρης Σαραβάκος που έγινε ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους ποδοσφαιριστές στην ιστορία της ομάδας και επί των ημερών του ο ΠΑΟ σημείωσε σημαντικές επιτυχίες σε Ελλάδα και Ευρώπη. Το 1985 η ομάδα ποδοσφαίρου του Παναθηναϊκού αγωνίζεται στα ημιτελικά του Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης. Το 1988 η ομάδα ποδοσφαίρου αγωνιζόμενη στο Κύπελλο ΟΥΕΦΑ απέκλεισε μετά από εντυπωσιακές εμφανίσεις την Οσέρ, τη Γιουβέντους και τη Χόνβεντ.
Το 1989 η ομάδα βόλεϊ του Παναθηναϊκού αγωνίζεται στο φάιναλ φορ του Κυπέλλου Κυπελλούχων Ευρώπης και κατακτά την τρίτη θέση. Το ίδιο έτος ο Παύλος Γιαννακόπουλος αναλαμβάνει την προεδρία του τμήματος μπάσκετ. Το 1990 ιδρύεται το τμήμα ποδοβόλεϊ^[33].

1991-2000

Ο Νίκος Γκάλης

Το 1992 το τμήμα μπάσκετ γίνεται επαγγελματικό και αυτονομείται διοικητικά υπό την προεδρία του Παύλου Γιαννακόπουλου. Την ίδια χρονιά ο Παναθηναϊκός αποκτά το Νίκο Γκάλη, με την ένταξη του οποίου σηματοδοτείται η έξοδος της ομάδας μπάσκετ από την παρακμή και από την 8η θέση της προηγούμενης σεζόν ο ΠΑΟ διεκδικεί το πρωτάθλημα. Επίσης το 1992 ιδρύεται το τμήμα συγχρονισμένης κολύμβησης^[33]. Το 1993 πυγμάχος του Παναθηναϊκού Πάρης Βασιλικός κατακτά το ασημένιο μετάλλιο στους Μεσογειακούς Αγώνες στο Ρουσιγιόν.
Το 1994 με το Νίκο Γκάλη στη σύνθεση του και το 1995 με τον Παναγιώτη Γιαννάκη η ομάδα μπάσκετ του Παναθηναϊκού κατακτά την τρίτη θέση στην Ευρώπη. Την επόμενη χρονιά το 1996 στέφεται Πρωταθλητής Ευρώπης κατακτώντας το πρώτο ευρωπαϊκό τρόπαιο του συλλόγου και λίγους μήνες αργότερα η ομάδα μπάσκετ του Παναθηναϊκού κατέκτησε και το Διηπειρωτικό Κύπελλο μπάσκετ.
Το 1996 η ποδοσφαιρική ομάδα του Παναθηναϊκού συμμετέχει στον ημιτελικό του Τσάμπιονς Λιγκ και αποκλείεται από τον Άγιαξ.
Το 1996 ο αρσιβαρίστας Λεωνίδας Σαμπάνης γίνεται ο πρώτος αθλητής του Παναθηναϊκού που κατακτά ολυμπιακό μετάλλιο, όταν αναδείχθηκε δεύτερος στην κατηγορία των 58 κιλών στην Ολυμπιάδα της Ατλάντα. Από το 1995 έως το 2000 κατέκτησε επίσης την 1η Θέση στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα 1995 (58.75κ), 1η Θέση στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα 1996 (59.00κ), 2η Θέση στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα 1997 (58.90κ), 2η Θέση στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα 1998 (61.40κ), 1η Θέση στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα 1998 (61.76κ), 2η Θέση στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα 1999 (61/66κ), 2η Θέση στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα 1999 (61.40). Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2000 στο Σίδνεϋ κατακτά το ασημένιο μετάλλιο στα 61.3 κιλά.
Το 2000 η ομάδα μπάσκετ του Παναθηναϊκού κατακτά το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα στο φάιναλ φορ της Θεσσαλονίκης. Το 2000 η γυναικεία ομάδα βόλεϊ του Παναθηναϊκού αγωνίζεται στον τελικό του Ευρωπαϊκού Κυπέλλου Συνομοσπονδίας.

2001-2010

Εορτασμός 100 ετών

Το 2001 το ποδοσφαιρικό τμήμα του Παναθηναϊκού αναδείχθηκε ως η καλύτερη ομάδα στον κόσμο για το μήνα Σεπτέμβριο από την IFFHS (International Federation of Football History & Statistics) και υπήρξε μοναδικό επίτευγμα για ελληνικό σύλλογο. Η ομάδα καλαθοσφαίρισης αγωνίζεται στον τελικό του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος μπάσκετ και το 2002 κατακτά το τρίτο ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα μπάσκετ στην Μπολόνια, αγωνιζόμενος ενάντια στα προγνωστικά. Το 2002 ο αρσιβαρίστας Λεωνίδας Σαμπάνης κατακτά την 1η Θέση στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα στα 61.65 κιλά.
Το 2004 η αθλήτρια στίβου Χρυσοπηγή Δεβετζή κατακτά το ασημένιο μετάλλιο στο τριπλούν στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας και το χάλκινο στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα κλειστού στίβου. Το 2004 η ομάδα βόλεϊ των ανδρών αγωνίζεται στο φάιναλ φορ του Κυπέλλου Συνομοσπονδιών Ευρώπης.
Το 2005 η ομάδα καλαθοσφαίρισης του ΠΑΟ συμμετέχει στο φάιναλ φορ της Ευρωλίγκα και αναδεικνύεται τρίτη. Το 2006 η ανδρική ομάδα βόλεϊ αναδεικνύεται τρίτη στο φάιναλ φορ του Ευρωπαϊκού Κύπελλου κορυφαίων ομάδων πετοσφαίρισης.
Το 2007 η γυναικεία ομάδα βόλεϊ του Παναθηναϊκού κατακτά το ευρωπαϊκό τουρνουά της Σόφιας. Το 2007 η ομάδα μπάσκετ του Παναθηναϊκού κατακτά στην Αθήνα, την Ευρωλίγκα για τέταρτη φορά στην ιστορία, ενώ συνοδεύει το τρόπαιο με την κατάκτηση του ελληνικού πρωταθλήματος και του κυπέλλου συμπληρώνοντας το Τριπλ Κράουν.
Το 2008 ο Παναθηναϊκός συμπληρώνει και γιορτάζει τα 100 χρόνια ιστορίας του συλλόγου. Κάνει το νταμπλ στο μπάσκετ και στο βόλεϊ γυναικών και η ανδρική ομάδα βόλεϊ κατακτά το κύπελλο.
Το 2009 η γυναικεία ομάδα βόλεϊ αγωνίζεται στον τελικό του Ευρωπαϊκού Challenge Cup και η ανδρική ομάδα βόλεϊ στον τελικό του Ευρωπαϊκού Κυπέλλου Συνομοσπονδιών. Το 2009 η ομάδα μπάσκετ κατακτά το πέμπτο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα και για δεύτερη φορά το Τριπλ Κράουν αφού και στην Ελλάδα κατέκτησε το πρωτάθλημα και το κύπελλο.
Το 2010 η ποδοσφαιρική ομάδα του Παναθηναϊκού κατέκτησε το πρωτάθλημα ενώ παράλληλα αναδείχθηκε και κυπελλούχος. Η γυναικεία ομάδα βόλεϊ κάνει, για ακόμη μία φορά, το νταμπλ, ενώ η ανδρική ομάδα βόλεϊ κατακτά το κύπελλο. Η ομάδα μπάσκετ κατακτά το πρωτάθλημα Ελλάδας.

2011-Σήμερα

Το 2011 η ομάδα μπάσκετ κατακτά το έκτο ευρωπαϊκό πρωτάθλημά της και παράλληλα γίνεται η δεύτερη ομάδα σε κατακτήσεις ευρωπαϊκών πρωταθλημάτων στην ιστορία του αθλήματος. Το 2012 η ομάδα κατακτά το κύπελλο Ελλάδας και την τέταρτη θέση στην Ευρωλίγκα. Το 2012 δημιούργηθηκε από οπαδούς του Παναθηναϊκού το πολιτικό κόμμα Παναθηναϊκό Κίνημα (ΠΑΝ.ΚΙ) με σκοπό να λυθεί το πρόβλημα με το γήπεδο του Παναθηναϊκού. Στις Ελληνικές βουλευτικές εκλογές Ιουνίου 2012 συγκέντρωσε συνολικά 12.439 ψήφους (0,20 %)^[54]. Η ίδρυση ενός νέου τμήματος του Παναθηναϊκού ανακοινώνεται για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια. Είναι η ομάδα Ράγκμπι, η δημιουργία της οποίας ανακοινώνεται την 7η Νοεμβρίου 2013.

Έμβλημα του Συλλόγου

Μ.Παπάζογλου

Έμβλημα του Παναθηναϊκού είναι το τριφύλλι που φέρει συμβολισμούς από την αρχαιότητα και είναι διαδεδομένοι σε πολλούς λαούς ανά τον κόσμο. Συμβολίζει την ισορροπία ανάμεσα στο πνεύμα την ψυχή και το σώμα.^[55] Επίσης συμβολίζει την καλοτυχία, τη γονιμότητα, την αναγέννηση και την αιώνια ζωή. Ο Άγιος Πατρίκιος δίδασκε το δόγμα της Αγίας Τριάδας χρησιμοποιώντας το τριφύλλι για να απεικονίσει την τρισυπόστατη μορφή του Θεού.^[56]
To τριφύλλι του ΠΑΟ σχεδιάστηκε για πρώτη φορά το 1918 από τον Γεώργιο Χατζόπουλο, διευθυντή της Εθνικής Πινακοθήκης και μέλος του συλλόγου. Η προέλευση του τριφυλλιού ως εμβλήματος του συλλόγου δεν είναι απολύτως ξεκάθαρη. Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή, υπεύθυνος της υιοθέτησής του ήταν ο Κωνσταντινουπολίτης αθλητής Μιχάλης Παπάζογλου. Το τριφύλλι ήταν το έμβλημα που χρησιμοποιούσε όταν αγωνιζόταν στον προηγούμενό του σύλλογο, τη Χαλκηδόνα. Έτσι, όταν το 1911 ήρθε από το Βόσπορο στην Αθήνα και εντάχθηκε στον Παναθηναϊκό, πρότεινε αυτό να γίνει το επίσημο έμβλημα του ΠΑΟ.
Η δεύτερη εκδοχή υποστηρίζει ότι την πηγή έμπνευσης για το τριφύλλι αποτέλεσε ο ιρλανδικής καταγωγής Καναδός μαραθωνοδρόμος Γουίλιαμ Σέρινγκ, που το 1906 στη Μεσολυμπιάδα της Αθήνας είχε τερματίσει πρώτος στο Παναθηναϊκό Στάδιο φορώντας μια λευκή στολή με ένα μεγάλο πράσινο τριφύλλι στο στήθος.^[57]
Μια τρίτη εκδοχή λέει πως ο Απόστολος Νικολαΐδης, κατά τις σπουδές του στη Γερμανία, είχε παρακολουθήσει τη γερμανική ομάδα SpVgg Fürth που φορούσε πράσινα και λευκά χρώματα έχοντας έμβλημα το τριφύλλι, και πρότεινε εκείνος το έμβλημα αυτό στον Παναθηναϊκό.^[58] Είναι αρκετά πιθανός και ο συνδυασμός όλων των παραπάνω εκδοχών.

Ύμνος του Συλλόγου

Ο πρώτος ύμνος του Παναθηναϊκού συνετέθη την περίοδο 1947-48 από τον Πάνο Κόκκινο με τίτλο Προχωρείτε προς τη Νίκη.^[59][60][61] Ο Ύμνος του Παναθηναϊκού που καθιερώθηκε έως σήμερα δημιουργήθηκε το 1958. Γράφτηκε από το Γιώργο Οικονομίδη και μελοποιήθηκε από το Γιώργο Μουζάκη, μετά από ένα νικηφόρο αγώνα επί του Απόλλωνα. Μόλις βγήκαν από το γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, ο Γιώργος Οικονομίδης αυτοσχεδίασε την αρχή του ύμνου: «Σύλλογος μεγάλος...». Σ' ένα πακέτο τσιγάρα Κεράνης, αστραπιαίως, ο Μουζάκης σχεδίασε ένα πρόχειρο πεντάγραμμο, όπου δεν άργησε να αποτυπώσει την «Παναθηναϊκή» μουσική. Όταν πήγαν στο στούντιο το 1962, ο Γιάννης Βογιατζής έβαλε τη φωνή του.^[37] Το σφύριγμα που ακούγεται στην αρχή και στο τέλος, ο Μουζάκης το «άρπαξε» από τη μουσική της ταινίας Η Γέφυρα του Ποταμού Κβάι.

Οι φίλαθλοι του Παναθηναϊκού και η Θύρα 13

Ο κεντρικός σύνδεσμος της ιστορικής Θύρας 13

Ο πρώτος σύλλογος φιλάθλων του Παναθηναϊκού ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1952 από το Χρήστο Μωυσίδη που υπήρξε και ο πρώτος προεδρός του. Σκοπός υπήρξε η δημιουργία μιας φιλαθλητικής οικογένειας και η ενίσχυση του Παναθηναϊκού. Στη λέσχη του συλλόγου οι φίλαθλοι ασχολούνταν με τεχνικά παιχνίδια, διαλέξεις και προβολές αθλητικού περιεχομένου. Μέλη όπως δικηγόροι, μηχανικοί και γιατροί παρείχαν βοήθεια και ηθική συμπαράσταση στους αθλητές του Παναθηναϊκού.^[62] Η Θύρα 13 πρωτολειτούργησε επίσημα με καταστατικό το έτος 1966 όντας ο πρώτος αναγνωρισμένος σύνδεσμος οργανωμένων φιλάθλων στην Ελλάδα. Πήρε το όνομα αυτό από την ομώνυμη θύρα του γηπέδου της Λεωφόρου Αλεξάνδρας (σήμερα Γήπεδο Απόστολος Νικολαΐδης), καθώς εκεί συγκεντρώνονταν οι οργανωμένοι φίλαθλοι του ΠΑΟ. Εκτός από τον σύνδεσμο της Θύρας 13 λειτουργούσαν και άλλοι σύνδεσμοι με την ονομασία της περιοχής τους. Θύρα 13 ονομάζεται σήμερα ο ενιαίος φορέας των οργανωμένων συνδέσμων του Παναθηναϊκού.
Το 1981 ο Γιώργος Βαρδινογιάννης για να αποτρέψει τα επεισόδια στους αγωνιστικούς χώρους δημιούργησε την ΠΑ.ΛΕ.ΦΙ.Π. και την αναγνώρισε ως το μοναδικό επίσημο σύνδεσμο του Παναθηναϊκού. Το 1986 μέλη της ΠΑ.ΛΕ.ΦΙ.Π. ιδρύουν το Green Club που μετέπειτα ονομάστηκε Green Cockneys Club. Το 1988 ιδρύθηκε ο σύνδεσμος των Mad Boys και το 1994 οι Athens Fans. Το 1998 ο Γιώργος Βαρδινογιάννης επέστρεψε στην παλαιότερη απόφασή του και έδωσε και πάλι στην ΠΑ.ΛΕ.ΦΙ.Π. το προνόμιο του μοναδικού συνδέσμου του Παναθηναϊκού. Το 2006 μετά από συνεργασία του συνδέσμου Athens Fans και ανεξαρτήτων συνδέσμων δημιουργήθηκε ο Ενιαίος Φορέας Συνδέσμων Θύρας 13. Η έδρα του Ενιαίου Φορέα βρίσκεται στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, 300 μέτρα μακριά από το Γήπεδο Απόστολος Νικολαΐδης.

Τμήματα του Συλλόγου

Οι φανέλες του Παναθηναϊκού στο ποδόσφαιρο

Οι φανέλες του Παναθηναϊκού στο μπάσκετ

Κατά τη διάρκεια της ιστορίας του ο σύλλογος έχει δημιουργήσει ομάδες σε 30 διαφορετικά αθλήματα. Διαθέτει τμήματα σε Ποδόσφαιρο (ίδρυση 1908), Ξιφασκία (ίδρυση 1912), Στίβο (ίδρυση 1919), Βόλεϊ (ίδρυση 1919), Μπάσκετ (ίδρυση 1922), Πινγκ πονγκ (ίδρυση 1924), Ποδηλασία (ίδρυση 1928), Σκοποβολή (ίδρυση 1928), Χόκευ επι χόρτου (ίδρυση 1928 και επανασύσταση το 2014), Μπιλιάρδο (ίδρυση 1929), Κολύμβηση (ίδρυση 1930), Πόλο (ίδρυση 1930), Χειρόσφαιρα (ίδρυση 1930), Πυγμαχία (ίδρυση 1946), Καταδύσεις (ίδρυση 1947), Άρση Βαρών (ίδρυση 1959), Σκάκι (ίδρυση 1960), Οπλομαχία (ίδρυση 1960), Γυμναστική (ίδρυση 1961), Θαλάσσιο Σκι (ίδρυση 1963), Πάλη (ίδρυση 1965), Μοντέρνο Πένταθλο (ίδρυση 1977), Τζούντο (ίδρυση 1978), Τοξοβολία (ίδρυση 1981), Ιστιοπλοΐα (ίδρυση ?), Ποδοβόλεϊ (ίδρυση 1990), Συγχρονισμένη Κολύμβηση (ίδρυση 1992), Ράγκμπι (ίδρυση 2013), Μπέιζμπολ (ίδρυση 2014), Καράτε (ίδρυση 2014). Είναι ένας από τους μεγαλύτερους αθλητικούς συλλόγους στην Ελλάδα και σε διεθνή κλίμακα, με βάση τον αριθμό διαφορετικών αθλητικών τμημάτων που διατηρεί.

Κατηγορία	Τμήματα
Επαγγελματικά	Ποδόσφαιρο ανδρών  • Μπάσκετ ανδρών  • Βόλεϊ ανδρών
Ερασιτεχνικά ομαδικά	Ποδόσφαιρο νέων  • Μπάσκετ γυναικών  • Βόλεϊ γυναικών  • Πόλο ανδρών  • Ράγκμπι  • Χόκεϊ επί χόρτου  • Μπέιζμπολ
Ερασιτεχνικά ατομικά	Στίβος  • Ποδηλασία  • Κολύμβηση  • Καταδύσεις • Πινγκ Πονγκ
Ερασιτεχνικά ένοπλα	Σκοποβολή  • Τοξοβολία  • Ξιφασκία
Ερασιτεχνικά βαρέα	Πυγμαχία  • Πάλη  • Άρση Βαρών
Ανενεργά	Ποδόσφαιρο γυναικών  • Χάντμπολ  • Χάντμπολ γυναικών  • Πόλο γυναικών  • Θαλάσσιο Σκι  • Κωπηλασία  • Ιστιοπλοΐα •Συγχρονισμένη κολύμβηση  • Μοντέρνο πένταθλο  • Γυμναστική  • Τζούντο  • Ποδοβόλεϊ • Μπιλιάρδο  • Σκάκι

Τίτλοι Επαγγελματικών Τμημάτων

Τμήμα Ποδοσφαίρου

Η ποδοσφαιρική ομάδα

Σύνολο Τίτλων (41)

• 20 Πρωταθλήματα Ελλάδας: 1930, 1949, 1953, 1960, 1961, 1962, 1964, 1965, 1969, 1970, 1972, 1977, 1984, 1986, 1990, 1991, 1995, 1996, 2004, 2010
• 17 Κύπελλα Ελλάδας: 1940, 1948, 1955, 1967, 1969, 1977, 1982, 1984, 1986, 1988, 1989, 1991, 1993, 1994, 1995, 2004, 2010
• 3 Σούπερ Καπ Ελλάδας: 1988, 1993, 1994
• 1 Βαλκανικό Κύπελλο: 1977

Τμήμα Καλαθοσφαίρισης Ανδρών

Σύνολο Τίτλων (55)

• 33 Πρωταθλήματα Ελλάδας: 1946, 1947, 1950, 1951, 1954, 1961, 1962, 1967, 1969, 1971, 1972, 1973, 1974, 1975, 1977, 1980, 1981, 1982, 1984, 1998, 1999, 2000, 2001, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2013
• 15 Κύπελλα Ελλάδας: 1979, 1982, 1983, 1986, 1993, 1996, 2003, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2012, 2013, 2014
• 6 Πρωταθλήματα Ευρώπης - Ευρωλίγκα: 1996, 2000, 2002, 2007, 2009, 2011
• 1 Διηπειρωτικό Κύπελλο: 1996

Τμήμα Πετοσφαίρισης Ανδρών

Σύνολο Τίτλων (25)

• 18 Πρωταθλήματα Ελλάδας: 1963, 1965, 1966, 1967, 1970, 1971, 1972, 1973, 1975, 1977, 1982, 1984, 1985, 1986, 1995, 1996, 2004, 2006
• 6 Κύπελλα Ελλάδας: 1982, 1984, 1985, 2007, 2008, 2010
• 1 Σούπερ Καπ Ελλάδας: 2006

Τίτλοι Ερασιτεχνικών Τμημάτων

Τμήμα Πετοσφαίρισης Γυναικών

Σύνολο Τίτλων (29)

• 24 Πρωταθλήματα Ελλάδας: 1970, 1971, 1972, 1973, 1977, 1978, 1979, 1982, 1983, 1985, 1988, 1990, 1991, 1992, 1993, 1998, 2000, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011

• 5 Κύπελλα Ελλάδας: 2005, 2006, 2008, 2009, 2010

Τμήμα Καλαθοσφαίρισης Γυναικών

Σύνολο Τίτλων (5)

• 4 Πρωταθλήματα Ελλάδος: 1998, 2000, 2005, 2013

• 1 Κύπελλο Ελλάδας: 2000

Τμήμα Στίβου

Σύνολο Τίτλων (66)

• 23 Πρωταθλήματα Ελλάδας Ανοιχτού Στίβου Ανδρών: 1955, 1956, 1957, 1958, 1959, 1960, 1961, 1962, 1963, 1964, 1965, 1966, 1967, 1968, 1969, 1970, 1971, 1972, 1973, 1974, 1977, 1989, 1990

• 4 Πρωταθλήματα Ελλάδας Κλειστού Στίβου Ανδρών: 1986, 1989, 1990, 1994

• 30 Πρωταθλήματα Ανώμαλου Δρόμου Ανδρών : 1930, 1931, 1932, 1933, 1934, 1938, 1954, 1955, 1956, 1965 (γενική), 1967 (πολλαπλή), 1968, 1968 (πολλαπλή), 1969, 1969 (πολλαπλή), 1970, 1971, 1972, 1973, 1974, 1975, 1977, 1978, 1979, 1980, 1983, 1996, 1997, 1998, 2012

• 3 Πρωταθλήματα Ελλάδας Ανοιχτού Στίβου Γυναικών: 1946, 1947, 1949

• 6 Πρωταθλήματα Ανώμαλου Δρόμου Γυναικών:1949, 1950, 1983, 1984, 1985, 1986

Τμήμα Ποδηλασίας

Σύνολο Τίτλων (48)

• 15 Πρωταθλήματα Γενικής Βαθμολογίας: 1951, 1952, 1953, 1954, 1956, 1958, 1963, 1967^[63], 1969, 1973, 1982, 1985, 1989 ,1990, 1997

• 23 Πρωταθλήματα Δημόσιας Οδού Ανδρών: 1951, 1952, 1953, 1954, 1956 , 1957, 1958, 1959, 1962 ,1963, 1965, 1967, 1969, 1970, 1973, 1980, 1982, 1983, 1984, 1985, 1989, 1990, 1997

• 10 Πρωταθλήματα Πίστας Ανδρών: 1954, 1956, 1958, 1967, 1968^[64], 1969, 1985, 1986, 1989, 1990

Τμήμα Ξιφασκίας

Σύνολο Τίτλων (41)

• 13 Πρωταθλήματα Γενικής Βαθμολογίας: 1963, 1964, 1965, 1966, 1967, 1968^[65], 1969^[66], 1970, 1971, 1972, 1973, 1974, 1975

• 11 Πανελλήνια Πρωταθλήματα Ομαδικού Ξίφους Ασκήσεως: 1965, 1966, 1967, 1968^[67], 1969^[68], 1970, 1971, 1973, 1975, 1977, 1978

• 12 Πανελλήνια Πρωταθλήματα Ομαδικού Ξίφους Μονομαχίας: 1964, 1965, 1966, 1967, 1969^[69], 1970, 1973, 1974, 1975, 1976, 1977, 1980

• 5 Πανελλήνια Πρωταθλήματα Ομαδικού Σπάθης: 1964, 1970, 1971, 1973, 1974

Τμήμα Πυγμαχίας

Σύνολο Τίτλων (32)

• 30 Πρωταθλήματα Ανδρών: 1949, 1950, 1951, 1952, 1954, 1955, 1957, 1958, 1959, 1960, 1964, 1966, 1967, 1968, 1969, 1971, 1972 , 1973, 1974, 1975, 1976, 1977, 1982 , 1986, 1992, 1993, 1996, 1997, 1998, 2011

• 2 Κύπελλα Ανδρών: 1988, 1999

Τμήμα Επιτραπέζιας Αντισφαίρισης

Σύνολο Tίτλων (18) ^[70]

• 11 Πρωταθλήματα Ελλάδας Ανδρών: 1951, 1952, 1955, 1956, 1959, 1960, 1961, 1962, 1966, 1968, 1975

• 3 Κύπελλα Ελλάδας ανδρών: 1965, 1966, 1969

• 3 Πρωταθλήματα Ελλάδας Γυναικών: 1972^[71], 1973, 1974

• 1 Κύπελλο Ελλάδας Γυναικών: 1972

Τμήμα Τοξοβολίας

Σύνολο Τίτλων (7)

• 4 Πρωταθλήματα Ανδρών: 1983, 1984, 1985, 1986

• 3 Πρωταθλήματα Γυναικών: 1984, 1985, 1986

Τμήμα Κολύμβησης

Σύνολο Τίτλων (12)

• 12 Πρωταθλήματα Ελλάδας Open: 1952, 1953, 1954, 1955, 1956, 1957, 1958, 1963, 1964, 1965, 1966, 1968

Τμήμα Σκοποβολής

'Σύνολο Τίτλων (10)

• 10 Πρωταθλήματα Ομαδικού:

1958, 1960, 1964, 1965, 1982, 1983, 1984, 1989, 1990, 1991

Τμήμα Άρσης Βαρών

Σύνολο Τίτλων (6)

• 6 Πρωταθλήματα Ανδρών: 1964, 1965, 1966, 1967, 1968, 1969

Τμήμα Σκακιού

Σύνολο Τίτλων (13)

• 10 Πρωταθλήματα Ελλάδας: 1964, 1965, 1966, 1967, 1969^[72], 1970^[73], 1971, 1973, 1974, 1976

• 3 Κύπελλα Ελλάδας: 1972, 1973^[74], 1974^[75]

Τμήμα Καταδύσεων

Σύνολο Τίτλων (3)

• 3 Πρωταθλήματα Ελλάδας: 1969, 1972, 1975

Τμήμα Μοντέρνου Πεντάθλου

Σύνολο Τίτλων (2)

• 2 Πρωταθλήματα Ελλάδας: 1980, 1987^[76]

Τμήμα Γυμναστικής

Σύνολο Τίτλων (1)

• 1 Πρωτάθλημα Ελλάδας Ανδρών: 1972

Τμήμα Πάλης

Σύνολο Τίτλων (1)

• 1 Πρωτάθλημα Ελλάδας Ελληνορωμαϊκής Ανδρών: 2014

Ευρωπαϊκές και παγκόσμιες επιτυχίες

Η ποδοσφαιρική ομάδα του Παναθηναϊκού που συμμετείχε στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης (το σημερινό Τσάμπιονς Λιγκ)

Ο Παναθηναϊκός έχει διεκδικήσει και κατακτήσει ευρωπαϊκά και διηπειρωτικά τρόπαια στο μπάσκετ ανδρών, ενώ συνολικά τέσσερα από τα αθλητικά τμήματα που διατηρεί έχουν μετάσχει σε τελικό αγώνα ή φάση ευρωπαϊκής διοργάνωσης και ένα ακόμα σε ημιτελική. Επίσης, τα ανδρικά ποδόσφαιρο και μπάσκετ αγωνίστηκαν από μία φορά στους τελικούς των αντίστοιχων διηπειρωτικών κυπέλλων, με το δεύτερο να κατακτά τον τίτλο το 1996. Αξιοσημείωτο είναι ότι από τις 44 αθλητικές περίοδους ανάμεσα σε 1969 και 2012, στις 25^[77] (άρα συχνότερα από διετία) ένα τουλάχιστον τμήμα του Παναθηναϊκού μετείχε σε ημιτελική ή και τελική φάση κάποιας διεθνούς διοργάνωσης, με αποκορύφωμα το 2009 όταν και προκρίθηκαν τρία. Καταγράφεται ένα σύνολο 31 διακρίσεων στα 44 αυτά χρόνια, σε πέντε από τα οποία μεταξύ 1994 και 1998 αυτές είναι συνεχείς (6 ευρωπαϊκές επιτυχίες τριών τμημάτων και η παγκόσμια του μονίμως παρόντος μπάσκετ), ενώ το μεγαλύτερο διάστημα χωρίς παρουσία στην ημιτελική, έστω, φάση σημειώθηκε την 4ετία 1990 με 1993, δηλαδή την ακριβώς προηγούμενη. Ιδιαίτερα τα 20 χρόνια 1994-2013 υπάρχουν ισάριθμες διακρίσεις (από τα ανδρικά ποδόσφαιρο, μπάσκετ, βόλεϊ και το γυναικείο βόλεϊ) και τη 10ετία 2004-2013 σημειώνονται 9 (όχι το ποδόσφαιρο).

Περίοδος	Ποδόσφαιρο ανδρών	Μπάσκετ ανδρών	Βόλεϊ ανδρών	Βόλεϊ γυναικών	Πινγκ πονγκ ανδρών
1968-69		Κύπελλο Κυπελλούχων: ημιτελικός
1969-70
1970-71	Κύπελλο Πρωταθλητριών: φιναλίστ
1971-72	Διηπειρωτικό Κύπελλο: φιναλίστ	Κύπελλο Πρωταθλητριών: ημιτελικός
1972-73
1973-74					Κύπελλο Κυπελλούχων: ημιτελικός
1974-75
1975-76
1976-77
1977-78	Βαλκανικό Κύπελλο: κυπελλούχος
1978-79
1979-80			Κύπελλο Κυπελλούχων: 2η θέση
1980-81				Κύπελλο Συνομοσπονδίας: 4η θέση
1981-82		Κύπελλο Πρωταθλητριών: ημιτελικός γύρος
1982-83
1983-84
1984-85	Κύπελλο Πρωταθλητριών: ημιτελικός
1985-86
1986-87
1987-88
1988-89			Κύπελλο Κυπελλούχων: 3η θέση
1989-90
1990-91
1991-92
1992-93
1993-94		Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα: 3η θέση
1994-95		Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα: 3η θέση		Κύπελλο Κυπελλούχων: 4η θέση
1995-96	Τσάμπιονς Λιγκ: ημιτελικός	Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα: πρωταθλητής
1996-97		Διηπειρωτικό Κύπελλο: νικητής
1997-98		Ευρωκύπελλο: ημιτελικός
1998-99
1999-00		Ευρωλίγκα: πρωταθλητής		Κύπελλο Κυπελλούχων: φιναλίστ
2000-01		Σουπρολίγκα: φιναλίστ
2001-02		Ευρωλίγκα: πρωταθλητής
2002-03
2003-04			CEV Cup: 4η θέση
2004-05		Ευρωλίγκα: 3η θέση
2005-06			CEV Top Teams Cup: 3η θέση
2006-07		Ευρωλίγκα: πρωταθλητής
2007-08
2008-09		Ευρωλίγκα: πρωταθλητής	CEV Cup: φιναλίστ	Challenge Cup: φιναλίστ
2009-10
2010-11		Ευρωλίγκα: πρωταθλητής
2011-12		Ευρωλίγκα: 4η Θέση
2012-13
σύνολα επιτυχιών	5	16	5	4	1

Πρόεδροι του Συλλόγου

Μέχρι και το 1979 ο πρόεδρος του Παναθηναϊκού ηγούνταν όλων των τμημάτων του συλλόγου. Από το 1979 το τμήμα ποδοσφαίρου ανεξαρτοποιήθηκε διοικητικά με τη δημιουργία της ΠΑΕ. Το ίδιο συνέβη το 1992 όταν συστάθηκε η ΚΑΕ για το τμήμα μπάσκετ και αργότερα με το ΤΑΑ στο τμήμα βόλεϊ.^[78],^[79]

Γ. Τσόχας

Γ. Χατζόπουλος

Π. Καρασεβδάς

Κ. Κοτζιάς

Λ. Πανουργιάς

Απ. Νικολαΐδης

Περίοδος Πρόεδρος 1908 Αλέξανδρος Καλαφάτης 1908-1909 Μαρίνος Μαρινάκης 1910 Ευθύμιος Χρύσης 1911 Γεώργιος Βρατσάνος 1912 Ιωάννης Μάσβουλας 1913 Γεώργιος Γεννηματάς 1914-1918 Γεώργιος Τσόχας 1919 Χρήστος Μερισιμιτζάκης 1920 Νικόλαος Κυριακίδης 1921 Γεώργιος Χατζόπουλος 1922-1923 Πάνος Σαββίδης 1924-1926 Παντελής Καρασεβδάς 1927 Δημήτριος Δαμασκηνός 1928-1930 Παντελής Καρασεβδάς 1931-1933 Νικόλαος Ξηρός 1934 Γεώργιος Γιαννουλάτος 1935-1936 Γεώργιος Τσόχας 1937-1939 Κωνσταντίνος Κοτζιάς 1940 Γεώργιος Κοζώνης 1941-1944 Eυάγγελος Σταμάτης 1945-1951 Κωνσταντίνος Κοτζιάς 1952-1961 Ιωάννης Μοάτσος 1962-1966 Λουκάς Πανουργιάς 1967-1968 Ματθαίος Κουμαριανός 1969 Γεώργιος Ασημακόπουλος 1970 Γεώργιος Μερίκας 1971 Δημήτριος Χαμοσφακίτης 1971-1972 Μιχάλης Κίτσιος 1973 Σπυρίδων Ανέστης 1974 Ιωάννης Οικονομόπουλος 1974-1979 Απόστολος Νικολαΐδης 1979-1983 Τζακ Νικολαΐδης 1983-1987 Μάκης Ιθακήσιος 1987-1997 Παύλος Γιαννακόπουλος 1997-1999 Θοδωρής Αλούπης 1999-2009 Θανάσης Γιαννακόπουλος 2009-2010 Μιχάλης Κίτσιος 2010-2011 Νίκος Ρισβάς 2011-2013 Αχιλλέας Μακρόπουλος 2013- Ηλίας Μιχαλαριάς

ΠΑΕ ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΣ Περίοδος Πρόεδρος 1979-2000 Γιώργος Βαρδινογιάννης 2000-2003 Άγγελος Φιλιππίδης 2002 Στέλιος Σπανουδάκης [80] 2003-2008 Αργύρης Μήτσου 2008-2010 Νικόλας Πατέρας 2010 Νίκος Κωνσταντόπουλος 2010 Νικόλας Πατέρας 2011 Τζόνι Βεκρής 2011 Δημήτρης Γόντικας 2012 Γιάννης Αλαφούζος ΚΑΕ ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΣ Περίοδος Πρόεδρος 1992-2000 Παύλος Γιαννακόπουλος 2000-2002 Δημήτρης Παναγούλιας [81] 2002-2003 Γιώργος Παναγούλιας [81] 2003-2012 Παύλος Γιαννακόπουλος 2012- Δημήτρης Γιαννακόπουλος ΤΑΑ ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΣ Περίοδος Πρόεδρος 2001-2008 Βλάσσης Σταθοκωστόπουλος 2008-2009 Θανάσης Γιαννακόπουλος 2009-2011 Θοδωρής Λιακόπουλος 2011 Στράτος Σωπήλης 2011- Χρόνης Ακριτίδης

Προπονητές των τμημάτων

Άθλημα	Προπονητής
Ποδόσφαιρο	Γιάννης Αναστασίου
Μπάσκετ Ανδρών	Αργύρης Πεδουλάκης
Μπάσκετ Γυναικών	Γιασεμή Σαμαντούρα
Βόλεϊ Ανδρών	Γιάννης Λάϊος
Βόλεϊ Γυναικών	Γιώργος Ρούσσης
Πόλο	Φάνης Κουντουδιός
Στίβος	Ζήσης Κουρέλος, Απόστολος Μόσχος, Συμεών Αναστασιάδης, Σπύρος Βασδέκης
Πυγμαχία	Άγγελος Χαρίσης, Μανώλης Μπακρυσιώρης
Τοξοβολία	Ελένη Μαυροδήμου

100+1 Μεγάλοι Παναθηναϊκοί 1908-2008

Τον Ιούλιο του 2009 διεξήχθη ψηφοφορία από την εφημερίδα Πράσινη για την ανάδειξη των 100 σημαντικότερων προσωπικοτήτων του συλλόγου για το διάστημα των 100 πρώτων χρόνων της ομάδας. Ακολουθεί η λίστα με τη σειρά κατάταξης σύμφωνα με τους ψήφους των φιλάθλων.^[82] Εκτός ψηφοφορίας των 100, τέθηκε ο ιδρυτής του Παναθηναϊκού Γιώργος Καλαφάτης, του οποίου η προσφορά στο σύλλογο θεωρήθηκε εκ των προτέρων δεδομένη και αναγνωρισμένη.

Θέση Όνομα Ιδιότητα 1 Φραγκίσκος Αλβέρτης καλαθοσφαιριστής 2 Κριστόφ Βαζέχα ποδοσφαιριστής 3 Παύλος Γιαννακόπουλος παράγοντας 4 Μίμης Δομάζος ποδοσφαιριστής 5 Θανάσης Γιαννακόπουλος παράγοντας 6 Ζέλικο Ομπράντοβιτς προπονητής 7 Δημήτρης Σαραβάκος ποδοσφαιριστής 8 Κώστας Μαυρίδης ποδοσφαιριστής 9 Δημήτρης Κοσσόβας παλαιστής 10 Γιώργος Βαρδινογιάννης παράγοντας 11 Γιάννης Ζαβραδινός παράγοντας 12 Δημήτρης Διαμαντίδης καλαθοσφαιριστής 13 Τότης Φυλακούρης ποδοσφαιριστής 14 Φέρεντς Πούσκας προπονητής 15 Δημήτρης Ιτούδης προπονητής 16 Αντώνης Αντωνιάδης ποδοσφαιριστής 17 Απόστολος Κόντος καλαθοσφαιριστής 18 Γιώργος Καραγκούνης ποδοσφαιριστής 19 Μιχάλης Γεωργαντής πετοσφαιριστής 20 Τάκης Οικονομόπουλος ποδοσφαιριστής 21 Χουάν Ραμόν Ρότσα ποδοσφαιριστής 22 Δημήτρης & Γιάννης Χατζησαράντος Ξιφομάχοι 23 Απόστολος Νικολαΐδης παράγοντας 24 Αντώνης Μαντζαβελάκης παράγοντας 25 Γιάννης Κυράστας ποδοσφαιριστής 26 Γιάννης Μαλακατές παράγοντας 27 Νίκος Λυμπερόπουλος ποδοσφαιριστής 28 Ντέγιαν Μποντιρόγκα καλαθοσφαιριστής 29 Άγγελος Μεσσάρης ποδοσφαιριστής 30 Βαγγέλης Πανάκης ποδοσφαιριστής 31 Στόγιαν Βράνκοβιτς καλαθοσφαιριστής 32 Τάκης Λουκανίδης ποδοσφαιριστής 33 Μιχάλης Βουτσαράς ποδοσφαιριστής 34 Γιώργος Κασιδόκωστας κολυμβητής 35 Ρούξι Ντουμιτρέσκου πετοσφαιρίστρια 36 Στέφαν Μπόμπεκ προπονητής 37 Γιόζεφ Βάντσικ ποδοσφαιριστής 38 Βέλιμιρ Ζάετς ποδοσφαιριστής 39 Γιάννης Παπαντωνίου ποδοσφαιριστής 40 Ρενέ Χένρικσεν ποδοσφαιριστής 41 Γιώργος Κολοκυθάς καλαθοσφαιριστής 42 Γιάννης Διακογιάννης δημοσιογράφος 43 Χρήστος Παπανικολάου αθλητής στίβου 44 Γιώργος Βασιλακόπουλος καλαθοσφαιριστής 45 Γιώργος Δόγας δημοσιογράφος 46 Γιώργος Τσόχας παράγοντας 47 Νίκος Γκάλης καλαθοσφαιριστής 48 Γιάννης Γκούμας ποδοσφαιριστής 49 Βασίλης Κωνσταντίνου ποδοσφαιριστής 50 Μαρία Λουκά πινγκ πονγκ

Θέση Όνομα Ιδιότητα 51 Λιβέρης Ανδρίτσος καλαθοσφαιριστής 52 Λουκάς Πανουργιάς ποδοσφαιριστής 53 Μιχάλης Κίτσιος παράγοντας 54 Ιωάννης Μοάτσος παράγοντας 55 Κώστας Ανδρίτσος ποδοσφαιριστής 56 Ντομινίκ Ουίλκινς καλαθοσφαιριστής 57 Γιάννης Καλιτζάκης ποδοσφαιριστής 58 Μάικ Μπατίστ καλαθοσφαιριστής 59 Χρήστος Δημόπουλος ποδοσφαιριστής 60 Τάκης Κορωναίος καλαθοσφαιριστής 61 Νίκος Κούρκουλος ηθοποιός 62 Αντώνης Φώτσης καλαθοσφαιριστής 63 Δημήτρης Ανδρεόπουλος πετοσφαιριστής 64 Κώστας Λινοξυλάκης ποδοσφαιριστής 65 Τάσος Στεφάνου παράγοντας 66 Πανίκος Χρυσοστόμου κολυμβητής 67 Ίβιτσα Όσιμ προπονητής 68 Χουάν Μπορέλι ποδοσφαιριστής 69 Διαμαντής Πατέρας παράγοντας 70 Ρούλης Αγραπιδάκης πετοσφαιριστής 71 Δημήτρης Γόντικας πετοσφαιριστής 72 Ζαχαρίας Πιτυχούτης ποδοσφαιριστής 73 Κώστας Πρίφτης πινγκ πονγκ 74 Αδάμαντος Τριανταφύλλης ποδοσφαιριστής 75 Γιάννης Καμπαδέλλης αθλητής στίβου 76 Γιώργος Βλάχος ποδοσφαιριστής 77 Γαβρίλος Γαζής ποδοσφαιριστής 78 Βασίλης Δανιήλ προπονητής 79 Κώστας Ελευθεράκης ποδοσφαιριστής 80 Χάρης Γραμμός ποδοσφαιριστής 81 Χρήστος Ιακώβου αρσιβαρίστας 82 Αριστείδης Καμάρας ποδοσφαιριστής 83 Γιώργος Μοιρέας παράγοντας 84 Άγγελος Μπασινάς ποδοσφαιριστής 85 Ανδρέας Μπεργελές πετοσφαιριστής 86 Νένα Νικολαΐδου καλαθοσφαιρίστρια 87 Μιχάλης Παπάζογλου παράγοντας 88 Νίκος Τζουνάκος ποδοσφαιριστής 89 Λία Μήτση πετοσφαιρίστρια 90 Σωτήρης Πανταλέων πετοσφαιριστής 91 Σωτήρης Αγγελόπουλος ποδοσφαιριστής 92 Κώστας Αντωνίου ποδοσφαιριστής 93 Εμμάνουελ Ολισαντέμπε ποδοσφαιριστής 94 Έντγκαρ Τζόουνς καλαθοσφαιριστής 95 Ντιμίτρι Απανασένκο υδατοσφαιριστής 96 Μάριος Μαρινάκος ποδοσφαιριστής 97 Γιούρι Φιλίποφ πετοσφαιριστής 98 Ιγνάτιος Ψυλλάκης σκοπευτής 99 Σοφία Αγγελάκη πετοσφαιρίστρια 100 Στράτος Αποστολάκης ποδοσφαιριστής

Παραπομπές - σημειώσεις

1. Jump up ↑ Γουέμπλεϊ 1971: Το έπος του Παναθηναϊκού και της πρωτεύουσας! Επίσημη σελίδα παλαιμάχων Παναθηναϊκού
2. Jump up ↑ greek-language.gr - Ισοκράτης, Κατάλογος κειμένων
3. Jump up ↑ greek-language.gr - Ισοκράτης, Ο ορθώς πεπαιδευμένος άνδρας
4. Jump up ↑ greek-language.gr - Ισοκράτης, Η εγκαθίδρυση του πρώτου "δημοκρατικού" πολιτεύματος – Η θέση του ομιλητή για τα είδη των πολιτευμάτων
5. Jump up ↑ greek-language.gr - Ισοκράτης, Οι Αθηναίοι ως ευεργέτες των υπόλοιπων Ελλήνων: η ναυμαχία της Σαλαμίνας
6. Jump up ↑ greek-language.gr - Ισοκράτης, Η στρατιωτική ανωτερότητα της Αθήνας
7. Jump up ↑ Τι ψήφισαν οι 65.857 φίλαθλοι στην μεγαλύτερη απογραφή ποδοσφαίρου και μπάσκετ που έγινε ποτέ, από το gazzetta
8. Jump up ↑ [1], Έλαβον: ΟΣΦΠ 39%, ΠΑΟ 30%, ΑΕΚ 15%, ΠΑΟΚ 11%, Άρης 5%. Ύστερα από 15ετή έρευνα δύο πανεπιστημιακοί στο βιβλίο τους καταγράφουν την ιστορία και γεωγραφία του ελληνικού ποδοσφαίρου, 30/06/2009, ΤΑ ΝΕΑ – tanea.gr
9. Jump up ↑ [2], H πιο πρόσφατη... «απογραφή»: 36% Oλυμπιακοί (1,677 εκατομμύρια), 30,2% Παναθηναϊκοί, Sentragoal, Βαγγέλης Μπραουδάκης
10. Jump up ↑ Κατά τον Κιτροέφ, ο «ευρωπαϊκός προσανατολισμός» αποτέλεσε εξαρχής βασικό στοιχείο της «ταυτότητας» του συλλόγου Παναθηναϊκού tovima.gr
11. Jump up ↑ Το ευρωπαϊκό μεγαλείο ήταν, είναι και θα είναι προτεραιότητα για τον Παναθηναϊκό, 100 χρόνια Παναθηναϊκός • Η ιστορία 1908-2008", Σήφης Βοτζάκης (συνεργ. Βαγγέλης Μελέκογλου), Εκδόσεις Α.Α Λιβάνη, Αθήνα 2008, σελ. 515
12. Jump up ↑ 100 Χρόνια Παναθηναϊκός - Η Ιστορία 1908-2008, Εκδόσεις Λιβάνη, σελ.23
13. ↑ ^{Jump up to: 13,0 13,1} 100 Χρόνια, Επετειακή έκδοση του GOAL NEWS, 2008, σελ.5
14. Jump up ↑ Παναθηναϊκός 106 ετών gazzetta.gr
15. Jump up ↑ Σίφης Βοτζάκης, 100 Χρόνια Παναθηναϊκός - Η Ιστορία 1908-2008, εκδόσεις Λιβάνη, 2008, σελ. 26, 28, 30
16. Jump up ↑ 100 Χρόνια Παναθηναϊκός, Εκδόσεις Λιβάνη σελ.41
17. Jump up ↑ Σύμφωνα με τον κανονισμό του ΣΕΑΓΣ: «Αθλητής παραιτηθείς ή αποκλεισθείς υπό τίνος Σωματείου και γενόμενος δεκτός εν εταίρω τοιούτω, δεν δύναται να διαγωνισθεί εις οίους δήποτε αγώνας ως αθλητής του νέου Σωματείου, ειμή μετά παράδοση 14 μηνών.» Από το βιβλίο: Σίφης Βοτζάκης, 100 Χρόνια Παναθηναϊκός - Η Ιστορία 1908-2008, εκδόσεις Λιβάνη, 2008, σελ. 50
18. Jump up ↑ Β. Τούτσικας, Ν. Σαρίδης, 100 Χρόνια Παναθηναϊκός, Ειδική έκδοση της εφημερίδας Sportday, 2008, σελ. 100
19. Jump up ↑ 100 Χρόνια, Επετειακή έκδοση του GOAL NEWS, 2008, σελ.8
20. Jump up ↑ pao.gr Μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, ο ΠΠΟ έχει υιοθετήσει το πράσινο χρώμα και το έμβλημα του τριφυλλιού
21. Jump up ↑ sansimera.gr Το 1918 Αλλαγές είχαμε και στο χρώμα της ομάδας, που από κόκκινο έγινε πράσινο
22. Jump up ↑ 100 Χρόνια, Επετειακή έκδοση του GOAL NEWS, 2008, σελ.11
23. Jump up ↑ 100 Χρόνια, Επετειακή έκδοση του GOAL NEWS, 2008, σελ.14
24. Jump up ↑ "Αθλητισμός και Όψεις της Αστικής Κοινωνικότητας, Γυμναστικά και Αθλητικά Σωματεία 1870-1922", Χριστίνα Κουλούρη, έκδοση Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών • Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών ΕΙΕ, Αθήνα 1997, ISBN 960-7138-19-8, σελ. 189-υποσημείωση 84
25. Jump up ↑ Πότε ακριβώς έχει τα 100ά γενέθλιά του ο Παναθηναϊκός, εφημ. «το Βήμα», 03.02.2008
26. Jump up ↑ Τα ιστορικά ορόσημα του ΠΑΟ, Σύλλογος Παλαιμάχων Αθλητών Παναθηναϊκού Α.Ο
27. Jump up ↑ "Η Ιστορία του Παναθηναϊκού (1908-1948)", Πάνος Μακρίδης-Σπύρος Καραθανάσης, έκδοσις Αθλητικής Βιβλιοθήκης, Αθήναι 1948, σελ. 34
28. Jump up ↑ για παράδειγμα, "100 χρόνια Παναθηναϊκός", συλλογικό έργο, επετειακή έκδοση εφημ. «Goal News», Αθήνα 2008, σελ.17
29. Jump up ↑ εφ. "Εμπρός", 15/1/1923.
30. Jump up ↑ "Εμπρός", 10/4/1923.
31. Jump up ↑ εφ. "Εμπρός", 3/5/1923.
32. Jump up ↑ Πρώτη η ελληνική σημαία από το 1928: Η τιμή δόθηκε στον «πράσινο» Καρυοφύλλη
33. ↑ ^{Jump up to: 33,0 33,1 33,2} Τα ιστορικά στοιχεία των τμημάτων του ΠΑΟ - Σύλλογος Παλαιμάχων Παναθηναϊκού
34. Jump up ↑ 100 Χρόνια, Επετειακή έκδοση του GOAL NEWS, 2008, σελ.23-24
35. Jump up ↑ 100 Χρόνια, Επετειακή έκδοση του GOAL NEWS, 2008, σελ.187
36. ↑ ^{Jump up to: 36,0 36,1 36,2 36,3} 100 Χρόνια, Επετειακή έκδοση του GOAL NEWS, 2008, σελ.192
37. ↑ ^{Jump up to: 37,0 37,1 37,2 37,3 37,4} Τα ιστορικά ορόσημα του ΠΑΟ, από τον παλαίμαχο πρωταθλητή Γιώργο Λιβέρη
38. Jump up ↑ Η ιστορία του ήρωα Μίμη Πιερράκου sentragoal.gr
39. Jump up ↑ Μια ζωή αντίσταση leoforos.gr
40. ↑ ^{Jump up to: 40,0 40,1} Είπαν το δικό τους ΟΧΙ gazzetta.gr
41. ↑ ^{Jump up to: 41,0 41,1} Ιστορίες από την Κατοχή sport24.gr
42. Jump up ↑ http://www.palaimaxoipanathinaikou.gr/1046/ta-istorika-orosima-tou-panathinaikou/ Τα ιστορικά ορόσημα του Παναθηναϊκού, του Γιώργου Λιβέρη, επίσημη σελίδα Συλλόγου Παλαιμάχων του Παναθηναϊκού
43. Jump up ↑ Επίσης η εφημερίδα Αθήναι σε άρθρο της τον Απρίλιο του 1914 αναφέρει τον Παναθηναϊκό ως το αρχαιότερο των ποδοσφαιρικών σωματείων. Το δημοσίευμα παρατίθεται στο βιβλίο Σίφης Βοτζάκης, 100 Χρόνια Παναθηναϊκός - Η Ιστορία 1908-2008, εκδόσεις Λιβάνη, 2008, σελ. 61 https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Efimerida_Athinai_1914.jpg
44. Jump up ↑ Αήττητος και μάγκας ο Παναθηναϊκός το 1964 prasinanea.gr
45. Jump up ↑ 100 Χρόνια, Επετειακή έκδοση του GOAL NEWS, 2008, σελ.180
46. ↑ ^{Jump up to: 46,0 46,1} 100 Χρόνια, Επετειακή έκδοση του GOAL NEWS, 2008, σελ.189
47. Jump up ↑ Για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νέοι - Σύλλογος παλαιμάχων Παναθηναϊκού
48. ↑ ^{Jump up to: 48,0 48,1} 100 Χρόνια, Επετειακή έκδοση του GOAL NEWS, 2008, σελ.181
49. Jump up ↑ 100 Χρόνια, Επετειακή έκδοση του GOAL NEWS, 2008, σελ.193
50. Jump up ↑ 100 Χρόνια, Επετειακή έκδοση του GOAL NEWS, 2008, σελ.193
51. Jump up ↑ 100 Χρόνια, Επετειακή έκδοση του GOAL NEWS, 2008, σελ.188
52. Jump up ↑ Όταν το «τριφύλλι» αλλάζει sentragoal.gr
53. Jump up ↑ Η ιστορία του Παναθηναϊκού στο γυναικείο ποδόσφαιρο - womensoccer.gr
54. Jump up ↑ Αποτελέσματα Εθνικών Εκλογών 2012, από το Υπουργείο Εσωτερικών, 18 Ιουνίου 2012.
55. Jump up ↑ Επίσημη σελίδα Παναθηναϊκού.
56. Jump up ↑ St. Patrick's Day Facts: Snakes, a Slave, and a Saint National Geographic Retrieved 10 February 2011
57. Jump up ↑ Αποθέωση του Τριφυλλιού στο «Στάδιο», δύο χρόνια πριν την ίδρυση του Παναθηναϊκού. greenzone.gr
58. Jump up ↑ 100 Χρόνια, Επετειακή έκδοση του GOAL NEWS, 2008, σελ.10
59. Jump up ↑ Ο πρώτος ύμνος του Παναθηναϊκού! onsports.gr
60. Jump up ↑ Ο πρώτος πράσινος ύμνος ήταν... Κόκκινος! gazzetta.gr
61. Jump up ↑ Ο πρώτος ύμνος του Παναθηναϊκού prasinanea.gr
62. Jump up ↑ 100 Χρόνια, Επετειακή έκδοση του GOAL NEWS, 2008, σελ.42
63. Jump up ↑ Αθλητική Ηχώ 12 Απριλίου 1968, σελίδα 8
64. Jump up ↑ Αθλητική Ηχώ 15 Ιουλίου 1968, σελίδα 8
65. Jump up ↑ Αθλητική Ηχώ 29 Μαΐου 1968 σελίδα 2
66. Jump up ↑ Αθλητική Ηχώ 15 Ιουνίου 1969 σελίδα 6
67. Jump up ↑ Αθλητική Ηχώ. 16 Μαρτίου 1968, σελίδα 6
68. Jump up ↑ Αθλητική Ηχώ 27 Μαΐου 1969, σελίδα 6
69. Jump up ↑ Αθλητική Ηχώ 3 Ιουνίου 1969, σελίδα 6
70. Jump up ↑ tabletennis.gr Ομαδικοί τίτλοι
71. Jump up ↑ Αθλητική Ηχώ, 16 Μαΐου 1972, σελίδα 8 δεξιά. Ο Παναθηναϊκός πρωταθλητής 1972 στις γυναίκες.
72. Jump up ↑ Αρχείο Αθλητικής Ηχούς, σελίδα 6.
73. Jump up ↑ Αρχείο Αθλητικής Ηχούς, 10/1/1971, σελίδα 4 κάτω δεξιά. Συνέντευξη Ν. Καζιλάρη.
74. Jump up ↑ Αρχείο Αθλητικής Ηχούς, 20 Μαρτίου 1973, σελίδα 4 Τελικός Κυπέλλου Ελλάδος: Παναθηναϊκος-Πανελλήνιος 3-1
75. Jump up ↑ Αρχείο Αθλητικής Ηχούς, 13 Ιουλίου 1974, σελίδα 4 κάτω δεξιά Ανασκόπηση της δραστηριότητας των τμημάτων του Γ.Σ. Άρη Νίκαιας. Στο τμήμα για το σκάκι αναφέρει:"...ανεδείχθη τρίτη δύναμις εις το Κύπελλον Ελλάδος, μετά τον πρωταθλητή ΠΑΟ και τη δεύτερη Ηλιούπολι."
76. Jump up ↑ http://img40.imageshack.us/f/34970188.jpg/
77. Jump up ↑ συνυπολογίζονται οι τελικοί των διηπειρωτικών κυπέλλων ανδρών ποδοσφαίρου 1972 και μπάσκετ 1996, παρότι για τις συγκεκριμένες διοργανώσεις δεν υφίσταται ημιτελική φάση, με το δικαίωμα συμμετοχής να αποκτάται μέσω της πορείας κατά την προηγούμενη αγωνιστική χρονιά σε κύπελλα επιπέδου ηπείρου
78. Jump up ↑ Για Πάντα Πρωταθλητές, Εκδόσεις ΣΚΑΪ Βιβλίο, 2009 σελ.168
79. Jump up ↑ onsports.gr Όλοι οι πρόεδροι του ΠΑΟ
80. Jump up ↑ πρόεδρος για μία εβδομάδα λόγω τιμωρίας του Φιλιππίδη
81. ↑ ^{Jump up to: 81,0 81,1} Ιδιοκτήτες οι αφοι Γιαννακόπουλοι
82. Jump up ↑ Εφημερίδα Πράσινη 7 Αυγούστου 2009 σελ.19

Πηγές

• Πάνος Φιαμέγκος, Παναθηναϊκός 1908-1998 - 90 χρόνια ιστορικής πορείας
• 100 Χρόνια Παναθηναϊκός - Η Ιστορία 1908-2008, Εκδόσεις Λιβάνη, 2008
• 100 Χρόνια, Επετειακή έκδοση του GOAL NEWS, 2008
• Για Πάντα Πρωταθλητές, Εκδόσεις ΣΚΑΪ Βιβλίο, 2009
• Glory Days - Τα χρυσά χρόνια 1992 - 2007, ΚΑΕ Παναθηναϊκός, 2007
• Ιστοσελίδα Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού
• Αθλητική ηχώ
• Εφημερίδα "Η ΠΡΑΣΙΝΗ" όπως καταχωρήθηκε σε άρθρο της την 29 Μαρτίου 2012 με τίτλο "Ασπίδα στους τίτλους μας!" και σε συνεργασία με τον μελετητή-ιστορικό Γιώργο Κουσουνέλο(Αθλητικογράφο-Συγγραφέα)

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα

Panathinaikos

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Το έπος του Γουέμπλεϊ
• Οι έδρες του Παναθηναϊκού leoforos.gr
• Πότε ακριβώς έχει τα 100ά γενέθλιά του ο Παναθηναϊκός. Άρθρο του Γιάννη Γεωργάκη στο Βήμα, 3/02/2008

Επίσημες ιστοσελίδες

• Παναθηναϊκός Α.Ο., ερασιτέχνης Π.Α.Ο. - Επίσημο website
• Παναθηναϊκός Α.Ο. Π.Α.Ε. - Επίσημο website (Ελληνικά & Αγγλικά)
• Panathinaikos B.C. - Επίσημο website (σε Ελληνικά & Αγγλικά)
• Panathinaikos volleyball - Επίσημο website (Ελληνικά)
• Panathinaikos Youth Academy (σε Ελληνικά)
• Η επίσημη σελίδα των Παλαιμάχων αθλητών του Παναθηναϊκού - Η Ιστορία και τα νέα του συλλόγου
• Το blog Παλαιμάχων αθλητών του Παναθηναϊκού

[απόκρυψη] π • σ • ε Παναθηναϊκός Αθλητικός Όμιλος Επαγγελματικά τμήματα Ποδόσφαιρο ανδρών · Μπάσκετ ανδρών · Βόλεϊ ανδρών Ερασιτεχνικά τμήματα Ποδόσφαιρο νέων · Μπάσκετ γυναικών · Βόλεϊ γυναικών · Πόλο ανδρών  · Ράγκμπι · Χόκεϊ επί χόρτου  · Μπέιζμπολ · Κολύμβηση · Καταδύσεις · Στίβος · Ποδηλασία · Πινγκ Πονγκ · Σκοποβολή · Τοξοβολία · Ξιφασκία · Άρση Βαρών · Πυγμαχία · Πάλη · Μοντέρνο πένταθλο  · Καράτε Ανενεργά τμήματα Ποδόσφαιρο γυναικών · Χάντμπολ · Ποδόσφαιρο σάλας · Ποδοβόλεϊ · Πόλο γυναικών · Θαλάσσιο Σκι · Συγχρονισμένη κολύμβηση · Κωπηλασία  · Ιστιοπλοΐα · Γυμναστική · Τζούντο · Σκάκι · Μπιλιάρδο Πρόεδροι τμημάτων Ηλίας Μιχαλαριάς · Γιάννης Αλαφούζος · Δημήτρης Γιαννακόπουλος · Χρόνης Ακριτίδης Έδρες τμημάτων Γήπεδο Λεωφόρου Αλεξάνδρας · Ολυμπιακό Στάδιο · Ολυμπιακό Κλειστό Γυμναστήριο · Τάφος του Ινδού · Κλειστό Γλυφάδας · Κλειστό Πανελληνίου · Ολυμπιακό Κολυμβητήριο Αθλητές Ποδοσφαιριστές · Καλαθοσφαιριστές · Πετοσφαιριστές · Υδατοσφαιριστές · Κολυμβητές · Στίβου · Ποδηλάτες · Πυγμάχοι · Παλαιστές · Αρσιβαρίστες · Ξιφομάχοι · Σκοπευτές · Τοξότες · Σκακιστές Προπονητές Ποδοσφαίρου · Μπάσκετ · Βόλεϊ · Πόλο · Στίβου · Ξιφασκίας · Tοξοβολίας · Πυγμαχίας · Πάλης Προσωπικότητες Γιώργος Καλαφάτης · Απόστολος Νικολαΐδης · Μιχάλης Παπάζογλου · Λουκάς Πανουργιάς Ντέρμπι Ντέρμπι αιωνίων ποδοσφαίρου · Αθηναϊκό ντέρμπι · Ντέρμπι αιωνίων μπάσκετ · Ευρωπαϊκοί τελικοί Διάφορα Παναθηναϊκό Κίνημα · Δήμος Αθηναίων · Παναθηναϊκός του Ισοκράτη

[απόκρυψη] π • σ • ε Ελληνικοί αθλητικοί σύλλογοι με διεθνή τρόπαια
Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα	Μπάσκετ Ανδρών Ολυμπιακός (3) · Παναθηναϊκός (6) Πόλο Ανδρών Ολυμπιακός (1) Γυναικών Βουλιαγμένη (2) · Γλυφάδα (2)
Ευρωπαϊκά Κύπελλα	Μπάσκετ Ανδρών ΑΕΚ (2) · Άρης (1, 1, 1) · Μαρούσι (1) · ΠΑΟΚ (1, 1) Γυναικών Αθηναϊκός (1) Βόλεϊ Ανδρών Ολυμπιακός (2) Πόλο Ανδρών Βουλιαγμένη (1) Γυναικών Βουλιαγμένη (1) · Εθνικός Πειραιώς (1) Χάντμπολ Ανδρών Διομήδης Άργους (1) Μπιτς χάντμπολ Γυναικών Avant Garde - ΑΣ Πρωτοπόροι Θεσσαλονίκης (1) Πάλη Ανδρών Ολυμπιακός (1)
Ευρωπαϊκά Σούπερ Καπ	Πόλο Ανδρών Ολυμπιακός (1) Γυναικών Βουλιαγμένη (2)
Διηπειρωτικά Tρόπαια	Μπάσκετ Ανδρών Ολυμπιακός (1) · Παναθηναϊκός (1)

 

Πηγή

http://e-didaskalia.blogspot.gr/