Το δημοψήφισμα του 1924 έγινε στις 13 Απριλίου από την Δ΄ Συντακτική Εθνοσυνέλευση που είχε συγκροτηθεί στις 2 Ιανουαρίου 1924. Η Μοναρχία καταργήθηκε στις 25 Μαρτίου 1924 και προκηρύχθηκε δημοψήφισμα για την επικύρωση της απόφασης της Συντακτικής.
Στις 25 Μαρτίου 1924 η Δ΄ Συντακτική Εθνοσυνέλευση εξέδωσε το ακόλουθο ψήφισμα:
Περί εκπτώσεως της Δυναστείας και ανακηρύξεως της Δημοκρατίας
- Κηρύττει οριστικώς έκπτωτον την δυναστείαν των Γλυξβούργων, στερεί όλα τα μέλη αυτής από παντός δικαιώματος επί του Θρόνου και της Ελληνικής ιθαγενείας και απαγορεύει εις αυτά την εν Ελλάδι διαμονήν.
- Αποφασίζει να συνταχθεί η Ελλάς εις δημοκρατίαν κοινοβουλευτικής μορφής, υπό τον όρο εγκρίσεως της αποφάσεως αυτής διά δημοψηφίσματος, ούτινος αι λεπτομέρειαι, περιλαμβάνουσαι τον χρόνον, τον τρόπον της ενεργείας και τας εγγυήσεις της αμερολήπτου διεξαγωγής του, θέλουν κανονισθή διά Διατάγματος.
- Επιτρέπει την αναγκαστικήν απαλλοτρίωσιν των κτημάτων των ανηκόντων εις τα μέλη της εκπτώτου Δυναστείας. Κτήματα περιελθόντα εις μέλη της εκπτώτου Δυναστείας εκ δωρεάς του Δημοσίου, δήμων, κοινοτήτων ή νομικών προσώπων ή αποκτηθέντα ή κατασκευασθέντα δι' εθνικών εράνων, περιέρχονται αυτοδικαίως, άνευ ουδεμίας αποζημιώσεως, εις το Δημόσιον ή τους οικείους δήμους, κοινότητας ή νομικά πρόσωπα.
- Ο Ναύαρχος Κουντουριώτης θέλει εξακολουθήσει να εκτελή ως μέχρι τούδε, καθήκοντα ρυθμιστού του πολιτεύματος μέχρι συντάξεως του δημοκρατικού Χάρτου της Ελλάδος.
Στις 13 Απριλίου 1924 η λαϊκή ψήφος επικύρωσε την παραπάνω απόφαση της Δ΄ Συντακτικής Συνέλευσης. Μία μερίδα των βασιλοφρόνων, με επικεφαλής τον Π. Τσαλδάρη, αρνήθηκε την εγκυρότητα του αποτελέσματος και δεν αναγνώρισε το νέο πολίτευμα, γιατί, όπως ισχυριζόταν, είχαν γίνει νοθείες. Το αναγνώρισε, όμως, ο Ιωάννης Μεταξάς και δήλωσε ότι θα πολιτευθεί μέσα στα πλαίσια του νέου πολιτεύματος με το κόμμα του, των Ελευθεροφρόνων, γεγονός που επέτεινε τη διάσπαση της φιλομοναρχικής μερίδας.
Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος το δέχτηκε και ο Ελευθέριος Βενιζέλος από το εξωτερικό. Ο Βενιζέλος είχε αναλάβει πρωθυπουργός για ένα μικρό διάστημα στις αρχές του 1924 (11 Ιανουαρίου 1924 - 6 Φεβρουαρίου 1924), δεν μπόρεσε, όμως, να συγκρατήσει το ρεύμα υπέρ της αλλαγής του πολιτεύματος και εγκατέλειψε τη χώρα.
Γενικά, ο λαός είχε κουραστεί από τη χρόνια πολιτική ανωμαλία και ήταν διατεθειμένος να δοκιμάσει το νέο πολίτευμα, με την ευχή ότι θα εξασφάλιζε πολιτική σταθερότητα.
Αποτελέσματα
| Δημοψήφισμα 1924 | Ψήφοι | ποσοστό | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Αριθμός % | |||||
| 1 | (Αβασίλευτη Δημοκρατία) ΝΑΙ | 758.742 | 69,95 % | ||
| 2 | (Βασιλευόμενη Δημοκρατία) ΟΧΙ | 325.322 | 30,05 % | ||
| Ψηφίσαντες | 1.084.064 | 100 % | |||
Την 1η Μαΐου ορκίστηκε πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Παύλος Κουντουριώτης.