| Ροβέρτος Α' | |
|---|---|
 Βικτοριανή απεικόνιση του Ροβέρτου | |
Βασιλιάς των Σκώτων
| |
| Περίοδος εξουσίας | |
| 25 Μαρτίου 1306 – 7 Ιουνίου 1329 | |
| Στέψη | Σκόουν, Σκωτία |
| Προκάτοχος | Τζων Μπάλλιολ |
| Διάδοχος | Δαυίδ Β΄ της Σκωτίας |
| Οίκος | Οίκος των Μπρους |
| Γέννηση | 11 Ιουλίου 1274 Κάστρο Τέρνμπερι, Έιρσερ,Σκωτία |
| Θάνατος | 7 Ιουνίου 1329 (54 ετών) Κάρντρος, Φερθ οβ Κλάιντ,Σκωτία |
| Τόπος ταφής | Αββαείο του Ντανφέρμλιν (το σώμα) - Αβαείο Μέλροουζ (η καρδιά) |
| Πατέρας | Ροβέρτος του Μπρους, 6ος λόρδος του Αναντέιλ |
| Μητέρα | Μάρτζορι, κόμισσα του Κάρικ |
| Σύζυγος | Ισαβέλλα του Μαρ Ελισάβετ του Μπουργκ |
Ο Ροβέρτος Α΄ της Σκωτίας, γνωστός και ως Ροβέρτος Μπρους (11 Ιουλίου 1274 - 7 Ιουνίου 1329) ήταν βασιλιάς της Σκωτίας (1306-1329). Ενώ οι πατρικοί του πρόγονοι ήταν Σκώτοι-Νορμανδοί, οι μητρικοί του πρόγονοι ήταν Φράγκοι-Κέλτες. Πρόκειται για το σημαντικότερο πρόσωπο της Σκωτσέζικης ιστορίας, ο μεγαλύτερος βασιλιάς της Σκωτίας.
Πρωταγωνιστικός ο ρόλος του στους πολέμους της Σκωτσέζικης ανεξαρτησίας, κατά τον οποίο διεκδίκησε τον θρόνο ως τρισέγγονος του βασιλιά Δαυίδ Α΄ της Σκωτίας. Πρώτο παιδί του Ροβέρτου του Μπρους, 6ου λόρδου του Αναντέιλ και της Μάρτζορι του Κάρικ, κόρης του Νιλ, κόμη του Κάρικ. Η μητέρα του περιγράφεται ως εκπληκτική γυναίκα, που είχε φυλακίσει τον πατέρα του προκειμένου να την παντρευτεί. Από αυτήν κληρονόμησε την Κέλτικη κομητεία του Κάρικ.
Λίγα είναι γνωστά για την παιδική του ηλικία. Αναφέρεται ότι μιλούσε με άνεση όλες τις Σκωτσέζικες διαλέκτους, όπως και τα Λατινικά.
Ο Ροβέρτος Μπρους δυσαρεστήθηκε έντονα όταν ο βασιλιάς της Αγγλίας Εδουάρδος Α΄ παραχώρησε το στέμμα της Σκωτίας στον Τζων Μπάλλιολ (1292), ενώ νόμιμος βασιλιάς της Σκωτίας ήταν ο παππούς του, Ρόμπερτ ντε Μπρους, 5ος κόμης του Άναντεϊλ. Ο παππούς του παραιτήθηκε στην κομητεία του Άναντεϊλ υπέρ του πατέρα του, ενώ ο πατέρας του, με τον θάνατο την ίδια χρονιά της συζύγου του, παραχώρησε (1292) την Κέλτικη κομητεία του Κάρικ στον ίδιο. Πατέρας και γιος συμμάχησαν κατά του βασιλιά της Αγγλίας Εδουάρδου Α΄ και του υποτελούς βασιλιά του στην Σκωτία Τζων Μπάλλιολ.
Συμμετοχή με τον πατέρα του σε κινήματα κατά των Άγγλων
Τον Απρίλιο του 1294 επετράπη στον Ροβέρτο Μπρους τον νεώτερο από τον βασιλιά της Αγγλίας Εδουάρδο Α΄ ως ένδειξη καλής θέλησης να επισκεφτεί ενάμισι χρόνο την Ιρλανδία.
Παντρεύτηκε το 1295 την πρώτη σύζυγό του, Ισαβέλλα του Μαρ (πέθανε το 1302), κόρη του Ντόναλντ Α΄ του Μαρ, από την πρώτη σύζυγό του, Ελένη. Μερικές αναπόδεικτες πηγές αναφέρουν ότι η Ελένη ήταν κόρη του Ουαλού κυβερνήτη Λιουέλιν του Μεγάλου (1173 - 1240), και της Ιωάννας, μιας νόθας κόρης του βασιλιά της Αγγλίας Ιωάννη του Ακτήμονα.
Τον Αύγουστο του 1296, ο νεώτερος Μπρους και ο πατέρας του ορκίστηκαν πίστη στον βασιλιά Εδουάρδο Α΄, αλλά ο νεώτερος Ροβέρτος έσπασε τον όρκο του την επόμενη χρονιά, όταν ενώθηκε στο πλευρό των Σκωτσέζων επαναστατών κατά του βασιλιά. Επείγοντα βασιλικά γράμματα του ζήτησαν να υποστηρίξει τον στρατηγό του Εδουάρδου, Ιωάννη του Βαρέν, 7ο κόμη του Σάρεϊ, ενώ αυτός αντίθετα λεηλάτησε τα εδάφη που ανήκαν στον Εδουάρδο.
Στις 7 Ιουλίου ο Μπρους και οι υποστηρικτές του πιέστηκαν να υπογράψουν την Συνθήκη του Ιρβάιν, όπου τα εδάφη του περιορίστηκαν πέρα από την θάλασσα, ενώ συγχωρήθηκε από τον βασιλιά Εδουάρδο για την εναντίον του προδοσία. Έδωσε σύμφωνα με τους όρους της συνθήκης και την κόρη του, Μάρτζορι Μπρους, ως όμηρο. Λίγο μετά τη μάχη του Στέρλινγκ, ο πατέρας του έκαψε το Αγγλικό κάστρο του Ερ και ο βασιλιάς Εδουάρδος Α΄, επιστρέφοντας από την νίκη του στη μάχη του Φόλκιρκ, καθαίρεσε τους κόμητες του Άναντεϊλ και Κάρρικ από τα εδάφη που τους είχαν ανατεθεί.
Η συμμαχία με τον Ροβέρτο Μπρους κρίθηκε από τον βασιλιά αναγκαία να διατηρηθεί και τοποθετήθηκε με τον Ιωάννη Κόμυν φύλακας της Σκωτίας, αντικαθιστώντας τον Γουίλιαμ Γουάλας. Αλλά ο Ιωάννης, ως ανιψιός και υποστηρικτής του έκπτωτου από το 1296 βασιλιά της Σκωτίας Τζων Μπάλλιολ, ήταν εχθρός του Μπρους, που απαιτούσε τον Σκωτσέζικο θρόνο για λογαριασμό του. Εγκαταστάθηκε και τρίτος φρουρός, ο Γουίλιαμ Λάμπερτον, επίσκοπος του Αγίου Ανδρέα (1299), προκειμένου να γεφυρώσει τις διαφορές που υπήρχαν μεταξύ των προηγουμένων δυο. Την επόμενη χρονιά όμως, ο Ροβέρτος Μπρους παραιτήθηκε και αντικαταστάθηκε από τον σερ Γκίλμπερτ, 1ο λόρδο του Άμφραβιλ και κόμη του Άνγκους.
Τον Μάιο του 1301, οι τρεις κόμητες παραιτήθηκαν μαζί από τη θέση του φρουρού της Σκωτίας και αντικαταστάθηκαν από τον Τζον ντε Σούλις ως μοναδικό φρουρό, ο οποίος δεν ήταν με το μέρος κανενός. Έκανε απεγνωσμένες προσπάθειες να επιστρέψει ο βασιλιάς Ιωάννης στον θρόνο της Σκωτίας.
Αμφιλεγόμενη στήριξη στον Εδουάρδο Α΄
Τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου, ο βασιλιάς Εδουάρδος επιχείρησε 6 εκστρατείες κατά της Σκωτίας. Ενώ κυρίευσε το Μπόθγουελ και το κάστρο του Τέρνμπερι, δεν μπόρεσε να αντιπαρατεθεί με την Σκωτσέζικη στρατιωτική ικανότητα περισσότερο και αναγκάστηκε να υπογράψει εννεάμηνη συνθήκη τον Ιανουάριο του 1302. Τότε και ο Ροβέρτος Μπρους με πολλούς άλλους ευγενείς που βρίσκονταν ως τότε με το μέρος των πατριωτών, δήλωσαν υποταγή στον Εδουάρδο Α΄. Υπήρχαν φήμες ότι ο Μπάλλιολ σχεδίαζε να επιστρέψει στον Σκωτσέζικο θρόνο, ενώ ο Σούλις που ήταν υποστηρικτής του έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να τον διευκολύνει. Αλλά ο Μπρους δεν το ήθελε αυτό με κανέναν τρόπο, γιατί θα εκμηδενίζονταν οι δικές του πιθανότητες να γίνει βασιλιάς.
Ενώ έδειξε πρόθυμος να υπερασπίσει τον βασιλιά Εδουάρδο Α΄, έστειλε γράμμα στους μοναχούς του αββαείου του Μελρόουζ τον Μάρτιο του 1302, τονίζοντάς τους ότι είναι έτοιμος να προσφέρει για την ελευθερία της πατρίδας του μέσα από τον εθνικό στρατό της, όταν του ζητηθεί. Το 1303 ο Εδουάρδος επιτέθηκε ξανά στην Σκωτία, φτάνοντας ως το Εδιμβούργο, στη συνέχεια πήγε στο Περθ, όπου έμεινε ως τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου, και τέλος βάδισε προς το Αμπερντήν. Ενώ όλη η χώρα ήταν υπό την κατοχή του, όλοι οι Σκωτσέζοι λόρδοι εκτός του Γουίλιαμ Γουάλας τον Ιανουάριο του 1304 δήλωσαν την υποταγή τους.
Στις 11 Ιουνίου 1304, ενώ ο Εδουάρδος πολιορκούσε το κάστρο του Στέρλινγκ, έγινε ένας μυστικός όρκος φιλίας ανάμεσα στον Ροβέρτο Μπρους και τον Γουίλιαμ Λάμπερτον. Ο όρκος αυτός ήταν τόσο ισχυρός, ώστε αν ένας από τους δύο τολμούσε να τον παραβιάσει, θα ήταν υποχρεωμένος να πληρώσει στον άλλον αποζημίωση 10.000 λιρών. Εκδήλωσαν τον βαθύ πατριωτισμό τους, τα μελλοντικά τους σχέδια για την ανεξαρτητοποίηση της Σκωτίας από τους Άγγλους. Ήταν έτοιμοι να ξεκινήσουν τη δράση τους αναμένοντας τον θάνατο του ήδη πολύ ηλικιωμένου εκείνη την εποχή βασιλιά Εδουάρδου Α΄.
Δυσπιστία του Εδουάρδου Α΄ απέναντι του
Με την υποστήριξη των Σκωτσέζων ευγενών, ο Άγγλος βασιλιάς συγκάλεσε το κοινοβούλιο της χώρας του, προκειμένου να τοποθετήσει τον κυβερνήτη της Σκωτίας που θα ήταν υπό την κηδεμονία του Αγγλικού στέμματος. Ορίστηκε τελικά ο κόμης του Ρίτσμοντ, ανιψιός του βασιλιά Εδουάρδου, ενώ ο Γουίλιαμ Γουάλας τελικά συνελήφθη και εκτελέστηκε στις 23 Αυγούστου 1305. Αμέσως μετά, τον Σεπτέμβριο του 1305, ο Ροβέρτος Μπρους κλήθηκε από τον βασιλιά Εδουάρδο να εγκαταλείψει το κάστρο του Κίλντραμι. Θεωρήθηκε υπεύθυνος για συνωμοσία εναντίον του από κάποια φράση που είπε στον πολύ καλό φίλο του στρατηγό Άιμερ ντε Λουζινιάν. Επίσης ισχυρίστηκε ότι έχει ο Μπρους πολλές εκτάσεις και τίτλους στην Σκωτία, καθώς και ηγετικές φιλοδοξίες να κατακτήσει το Σκωτσέζικο στέμμα εις βάρος του ίδιου ως Άγγλου βασιλιά. Η κατάσταση στη Σκωτία δεν ήταν καλύτερη, αφού κατηγορήθηκε για προδοσία βρισκόμενος περιοδικά στο πλευρό των Γάλλων. Επικεφαλής του εναντίον του κινήματος στην Σκωτία ήταν ο Ιωάννης Κόμυν που είχε συγκεντρώσει με το μέρος του πολλούς Άγγλους και Σκωτσέζους ευγενείς. Διεκδικούσε και ο ίδιος το στέμμα, καταγόμενος από την παλιά Κέλτικη βασιλική οικογένεια, ενώ ήταν και ανιψιός του πρώην βασιλιά της Σκωτίας Τζων Μπάλλιολ. Ο Μπρους τον κάλεσε σε συνάντηση στο Νταμφρίς στις 10 Φεβρουαρίου 1306.
Ο Μπρους επιτέθηκε στον Κόμυν στο ιερό της εκκλησίας των Φραγκισκανών μοναχών, τον έπληξε θανάσιμα αλλά αυτός επέζησε. Δύο από τους υποστηρικτές του επέστρεψαν πίσω στην εκκλησία και τον αποτελείωσαν. Αφορίστηκε από την εκκλησία για την εγκληματική του πράξη, αφορίστηκαν και οι υποστηρικτές του και τελικά αφορίστηκε ολόκληρη η χώρα. Ο ίδιος στέφθηκε βασιλιάς της Σκωτίας ως Ροβέρτος Α΄ στο Περθ στις 25 Μαρτίου, αλλά δεν κατόρθωσε ουσιαστικά να γίνει βασιλιάς όσο ζούσε ο Εδουάρδος Α΄. Τον Ιούνιο του 1306 ηττήθηκε στη μάχη του Μέθβεν και αργότερα κατέφυγε στο νησί Ράτλιν στις βόρειες ακτές της Ιρλανδίας.
Ο ηλικιωμένος βασιλιάς Εδουάρδος Α΄ βάδισε βόρεια, προκειμένου να τον συλλάβει και να τον εκτελέσει, δήμευσε όλα τα εδάφη του μοιράζοντας τα στους ακολούθους του και τον επικήρυξε. Ο Μπρους, η σύζυγός του Ελισάβετ, η κόρη του, Μάρτζορι, και η αδελφή του, Μαρία Μπρους, κατέφυγαν στο ιερό του Τέιν, όπου ο αδελφός του, Νιλ, εκτελέστηκε. Αλλά στις 7 Ιουλίου πέθανε ο βασιλιάς Εδουάρδος και τα πράγματα ήταν πολύ εύκολα πλέον για τον Ροβέρτο Μπρους, αφού στον Αγγλικό θρόνο ανέβηκε ο αδύναμος γιος του, Εδουάρδος Β΄, οπότε η τύχη γύρισε υπέρ του.
Απελευθέρωση της Σκωτίας από τους Άγγλους, θριαμβευτικές νίκες
Ο Ροβέρτος Μπρους και οι ακόλουθοί του επέστρεψαν σε δύο ομάδες τον Φεβρουάριο στην Σκωτία. Η πρώτη ομάδα με τον ίδιο τον Μπρους και τον αδελφό του Εδουάρδο στρατοπέδευσε στο κάστρο του Τέρνμπερι και ξεκίνησε τον πόλεμο στην Νοτιοδυτική Σκωτία. Η δεύτερη ομάδα με τους αδελφούς του Τόμας και Αλέξανδρο στρατοπέδευσε μόλις νοτιότερα στο Λοχ Ράιαν, αλλά σύντομα συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν.
Τον Απρίλιο ο Ροβέρτος Μπρους είχε δύο συνεχόμενες νίκες στο Γκλεν Τρουλ και επί του κόμη του Πέμπροουκ στη μάχη του Λούντουν Χιλ. Μετά από μια σοβαρή ασθένεια, νίκησε τον Ιωάννη Κόμυν στη μάχη του Ινβερούρι τον Μάιο του 1308 και άλλο ένα σώμα εχθρών του στην μάχη του Μπράντερ. Τον Μάρτιο του 1309 είχε υπό τον έλεγχό του όλο τον βορρά της Σκωτίας και σύστησε το πρώτο κοινοβούλιο. Την επόμενη χρονιά τον αναγνώρισε και η εκκλησία. Τα επόμενα χρόνια υπέταξε μια σειρά από Αγγλικά κάστρα και ξεκίνησε τις επιδρομές στη βόρεια Αγγλία. Στρατοπέδευσε στο νησί του Μαν, όπου κυρίευσε το κάστρο του Ρούσεν τον Ιούνιο του 1313, στερώντας τους Άγγλους από ένα οχυρό μεγάλης σημασίας γι' αυτούς.
Ο αδελφός του, Εδουάρδος Μπρους, πολιόρκησε το κάστρο του Στέρλινγκ, όπου ο κυβερνήτης του, Φίλιππος του Μόουμπραϊ, συμφώνησε να συνθηκολογήσει, και τον Μάρτιο του 1314 ο σερ Τζέιμς Ντάγκλας κυρίευσε τα κάστρα του Εδιμβούργου. Το Μάιο του ίδιου χρόνου σε νέα του επιδρομή στην Αγγλία ο Μπρους υπέταξε τη νήσο του Μαν. Ο Ροβέρτος Μπρους εγγυήθηκε την στρατιωτική ανεξαρτησία του από την Αγγλία μετά τη μάχη του Μπάνοκμπερν (1314). Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους στρατιωτικούς αρχηγούς όλων των εποχών.
Επιχειρήσεις στην Ιρλανδία
Αφού ολοκλήρωσε τις στρατιωτικές του επιτυχίες στη Σκωτία, ξεκίνησε με τις επιδρομές του στην Ιρλανδία (1315) νέα φάση στους πολέμους του με τους Άγγλους. Στόχος του ήταν να δημιουργήσει το μεγάλο Κέλτικο βασίλειο της Σκωτίας, στο οποίο θα συμπεριλαμβανόταν και η Ιρλανδία. Εκτός από τους πολέμους, έκανε και προπαγανδιστικές εκστρατείες στους Ιρλανδούς, προκειμένου να τον υποστηρίξουν στην προσπάθεια του, κάνοντας γαμήλιους δεσμούς και με την οικογένεια των Μπουργκ από το 1302 που διοικούσε την σημαντικότερη Ιρλανδική κομητεία, Όλστερ. Διακήρυξε επίσης, προκειμένου να διεκδικήσει τα δικαιώματά του και στον θρόνο της Ιρλανδίας, ότι η μητέρα του καταγόταν από την παλιά Κέλτικη βασιλική οικογένεια της Ιρλανδίας.
Στην κομητεία Όλστερ κατάφεραν να αποκτήσουν την υποστήριξη, αλλά όχι στο Νότο, όπου οι Ιρλανδοί δεν μπορούσαν να κατανοήσουν τη διαφορά ανάμεσα στην Αγγλική κατοχή και την δική του. Έτσι ηττήθηκε στη μάχη του Φόγκχαρτ, όπου σκοτώθηκε και ο αδελφός του Εδουάρδος.
Εκτός από τον στρατιωτικό τομέα κατάφερε να έχει και σημαντικές διπλωματικές επιτυχίες. Ο Πάπας Ιωάννης ΚΒ΄ ανακάλεσε τον εις βάρος του αφορισμό για την δολοφονία του Ιωάννη Κόμυν. Τέλος το (1328) ο ανήλικος ακόμα βασιλιάς της Αγγλίας Εδουάρδος Γ΄, αναγνώρισε επίσημα τη Σκωτία ως βασίλειο ανεξάρτητο από το Αγγλικό στέμμα, και τον Ροβέρτο Μπρους ως νόμιμο βασιλιά. Ο Ροβέρτος Μπρους πέθανε έναν χρόνο αργότερα από αμφιλεγόμενη ασθένεια και τον διαδέχθηκε ο γιος του, Δαυίδ Β΄ της Σκωτίας.
Κληρονόμοι
Παντρεύτηκε το 1302 σε δεύτερο γάμο του την Ελισάβετ του Μπουργκ (η οποία πέθανε το 1327), κόρη του Ριχάρδου του Μπουργκ 2ου, κόμη του Ούλστερ, με την οποία παιδιά του ήταν:
- Δαυίδ Β΄ της Σκωτίας
- Ματθίλδη (πέθανε το 1353)
- Μαργαρίτα (πέθανε το 1345)
Είχε και άλλα πολλά εξώγαμα παιδιά.