Ο Σεπτέμβριος, ή Σεπτέμβρης, ή Τρυγητής είναι ο πρώτος μήνας του Φθινοπώρου, ο μήνας που μας φέρνει τη γλυκιά εποχή με τα πρωτοβρόχια και τις πρώτες ψύχρες.
Η ονομασία του έχει προέλευση Λατινική (September, -bris) και ετυμολογείται από το septem = επτά, ο έβδομος μήνας. Το septem προέρχεται από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα *septm- που σημαίνει επίσης επτά και έδωσε αντίστοιχα ονόματα και στις άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες («sept» στην γαλλική, «sette» στην ιταλική κλπ).
Στο παλιό ρωμαϊκό (σεληνιακό) ημερολόγιο η χρονιά ξεκινούσε τον Μάρτιο (άνοιξη) και ο Σεπτέμβριος ήταν ο έβδομος μήνας. Το 153 π.Χ., με διάταγμα της Συγκλήτου ο πρώτος μήνας του έτους έγινε ο Ιανουάριος και έτσι ο Σεπτέμβριος έγινε ο ένατος. Αργότερα, όταν καθιερώθηκε το νέο διορθωμένο (Ιουλιανό) ημερολόγιο από τον Ιούλιο Καίσαρα το 46 π.Χ., ο Σεπτέμβριος παρέμεινε ο ένατος μήνας του χρόνου, διατηρώντας ταυτόχρονα το όνομά του, όπως και οι Οκτώβριος, Νοέμβριος και Δεκέμβριος (όγδοος, ένατος και δέκατος αντίστοιχα στο παλιό ρωμαϊκό ημερολόγιο).
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η ετυμολογική πρόταση που παρατίθεται παρακάτω, χωρίς όμως να υπάρχει γι’ αυτήν ισχυρή γλωσσολογική στήριξη: «Σεπτέμβριον γὰρ αὐτὸν ὠνόμασαν, οἷον ἕβδομον ἀπὸ τοῦ ἦρος–σέπτεμ γὰρ τὰ ἑπτὰ καὶ βὲρ τὸ ἔαρ»(Joannes Lydus Laurentius στην Πατρολογία του Migne).
Στην αρχαία Αθήνα αντιστοιχούσε (μερικά) με τον μήνα Βοηδρομιώνα (15 Σεπτεμβρίου – 13 Οκτωβρίου) και στο γαλλικό επαναστατικό ημερολόγιο με τον Fructidor (από τέλη Αυγούστου έως τέλη Σεπτεμβρίου). Στις λαϊκές ονομασίες του, εκτός από Τρυγητής απαντά και ως Σταυριάτης, γιατί στις 14 εορτάζεται από τους χριστιανούς η Ύψωση του Τίμιου Σταυρού, ως Ορτυκολόγος, λόγω της αφθονίας των ορτυκιών που αυτό το μήνα ετοιμάζονται ν’ αποδημήσουν, καθώς και με άλλες τοπικές ονομασίες όπως Πετμεζάς στην Ήπειρο. Επίσης, τον Σεπτέμβριο ξεκινά και το εκκλησιαστικό έτος των Ορθοδόξων.
Στην καθημερινή ζωή των Ελλήνων έχει συνδεθεί με πολλές λειτουργίες, ασχολίες και δράσεις. Εορτάζεται η μεγάλη χριστιανική γιορτή του Σταυρού, ξεκινάει στις περισσότερες περιοχές της χώρας μας ο τρύγος και γίνονται και πολλές άλλες γεωργικές εργασίες. Ανοίγουν και λειτουργούν τα σχολεία όλων των βαθμίδων και, τον παλιό καιρό ήταν ο καλύτερος μήνας για τα ιστιοφόρα, καθώς ο καλός καιρός που επικρατούσε μετά τα μελτέμια, επέτρεπε τα ασφαλή, κοντινά και μακρινά ταξίδια στη θάλασσα. Επίσης, στην παλιά Αθήνα, παραδοσιακά ήταν ο μήνας των μετακομίσεων και τότε συνήθιζαν ν’ αλλάζουν σπίτι όσοι δεν είχαν ιδιόκτητη κατοικία. Ιστορικά έχει πρωτίστως συνδεθεί με την επαναστατική επιβολή του Συντάγματος στον βασιλιά Όθωνα, από τον εξεγερμένο λαό, που έγινε στις 3 Σεπτεμβρίου 1843 (απ’ όπου και η ομώνυμη κεντρική οδός της Αθήνας).
Δείτε τα πάντα για τον Σεπτέμβριο εδώ.
Περισσότερες σημασίες λέξεων εδώ.