Η απελευθέρωση του Μετσόβου και η ενσωμάτωση του με την υπόλοιπη Ελλάδα, έγινε από τον Ελληνικό Στρατό στις 31 Οκτωβρίου 1912, πέντε ημέρες μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.
Κατά τη διάρκεια του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου, μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912) και την σταθεροποίηση του μετώπου στη περιοχή της Μακεδονίας, ο ελληνικός στρατός διαθέτει πλέον την δυνατότητα μίας δυναμικής επέμβασης στο μέτωπο της Ηπείρου όπου μέχρι τότε περιορίζονταν σε έναν αμυντικό ρόλο.
Σημαντική διάβαση
Ο έλεγχος της πολύ σημαντικής διάβασης μεταξύ Ηπείρου Θεσσαλίας και Μακεδονίας συνιστούσε σημαντική παράμετρο για την επιτυχία αυτού του εγχειρήματος γεγονός που προϋπόθετε την κατάληψη του Μετσόβου.
Χρονικό της απελευθέρωσης
Το τελευταίο δεκαήμερο του Οκτωβρίου του 1912, σώματα εθελοντών Κρητικών καθώς και ένα απόσπασμα 340 περίπου οπλιτών του τακτικού στρατού με επικεφαλής τον αντισυνταγματάρχη Μήτσα, προωθούνται μέσω του Θεσσαλικού χώρου στην ελληνοτουρκική μεθόριο που διέσχιζε τότε τα ανατολικά υψώματα του Μετσόβου.
Στις 31 Οκτωβρίου του 1912 τα ελληνικά σώματα, συνεπικουρούμενα από ανταρτικές ομάδες της Ηπείρου και Μετσοβιτών εθελοντών, έχοντας διαβεί ήδη από την νύχτα την κορυφογραμμή Κατάρας- Ζυγού επιτίθενται από τις 6π.μ. κατά ων τουρκικών φρουρών οι οποίες αριθμούσαν 205 στρατιώτες και διέθεταν παράλληλα 2 κανόνια. Οι πυροβολισμοί διήρκεσαν ως τις 4 μ.μ. οπότε υψώθηκε λευκή σημαία από τους εντός του φρουρίου του Μετσόβου πολιορκημένος Οθωμανούς στρατιώτες και υπαλλήλους προκειμένου να παραδοθούν.
Πανελλήνιος ενθουσιασμός
Η είδηση της απελευθέρωσης του Μετσόβου, πατρίδα μεγάλων ευεργετών του Έθνους προκάλεσε ενθουσιασμό στο πανελλήνιο ενώ οι ημερήσιες οι εφημερίδες της Θεσσαλίας και των Αθηνών αφιέρωσαν πανηγυρικά άρθρα. Η κατάληψη της περιοχής του Μετσόβου αποτέλεσε γεγονός καθοριστικής σημασίας για τον στρατιωτικό σχεδιασμό των Ελληνικών δυνάμεων, αναφορικά με την επικείμενη απελευθέρωση των Ιωαννίνων η οποία συνέβη μετά από 4 μήνες. Για τους ίδιους του Μετσοβίτες σηματοδοτούσε τον τερματισμό της Οθωμανικής κυριαρχίας που διήρκεσε σχεδόν πέντε αιώνες.