Το ορόσημα της ατομικής και συλλογικής αντίστασης!
Υπάρχουν φορές που το κοπάδι ξεστρατίζει από την πεπατημένη, χρειάζεται όμως ένα μαύρο πρόβατο για να γίνει η μεγάλη διαφορά.
Κι έτσι άνθρωποι μετατρέπονται σε σύμβολα αγώνα, με τις ιστορικές τους πράξεις να λειτουργούν ως φάροι αντίστασης απέναντι σε απολυταρχικά καθεστώτα και κάθε λογής καταπίεση φυσικά.
Άτομα και σύνολα ανθρώπων βάλθηκαν λοιπόν να διεκδικήσουν μια καλύτερη ζωή, με τις απλές πολλές φορές (αν και όχι πάντα) πράξεις αμφισβήτησης της εξουσίας να κλιμακώνονται και να οδηγούν σε παγκόσμια γεγονότα.
Όσο για το τι συνιστά πράξη διαμαρτυρίας, θα μπορούσαμε αναμφίβολα να συμπεριλάβουμε εξεγέρσεις και επαναστάσεις, αλλά και αστικές ταραχές και διαδηλώσεις, κάνοντας το πράγμα πραγματικά ανεξάντλητο.
Αυτές πάντως τις πράξεις διαμαρτυρίας δεν θα ήθελες να τις αφήσεις έξω…
Οι υψωμένες γροθιές στους Ολυμπιακούς Αγώνες (1968)
Ο χαιρετισμός της αφρο-αμερικανικής κοινότητας, που αποκαλείται «Black Power», γίνεται ανυψώνοντας το δεξί χέρι φορώντας μαύρο γάντι. Πρόκειται για χειρονομία που αφορά στα δικαιώματα των μαύρων και ήταν σύμβολο διαμαρτυρίας και αγώνα. Στις 16 Οκτωβρίου 1968 λοιπόν, οι δύο αμερικανοί ολυμπιονίκες Tommie Smith και John Carlos ύψωσαν τις μαυροφορεμένες γροθιές τους την ώρα που εκτελούνταν ο εθνικός ύμνος των ΗΠΑ, ως πράξη διαμαρτυρίας για τις συνθήκες ζωής των Αφρο-Αμερικανών και την καταπάτηση των δικαιωμάτων τους. Ταυτοχρόνως, οι πρωταθλητές του σπριντ ανέβηκαν στο βάθρο χωρίς παπούτσια, φορώντας μόνο μαύρες κάλτσες, για να συμβολίσουν τη φτώχεια των μαύρων στην Αμερική. Ο Smith φορούσε επιπρόσθετα και μαύρο μαντίλι, άλλο ένα σύμβολο της μαύρης περηφάνιας, ενώ ο συμπατριώτης του είχε αφήσει το φερμουάρ του παντελονιού του ανοιχτό, δηλώνοντας τη συμπαράστασή του στο εργατικό κίνημα. Η κίνηση δίχασε την αμερικανική κοινή γνώμη όσο λίγες και οι δύο πλευρές οχυρώθηκαν πίσω από τα φυλετικά σύνορά τους: για τους λευκούς ήταν προδότες, για τους μαύρους ήταν ήρωες! Η εξοργισμένη Ολυμπιακή Επιτροπή εκδίωξε άρον-άρον τους ολυμπιονίκες από τους Αγώνες, την ίδια ώρα που ο λευκός αυστραλός συναθλητής τους, Peter Norman, μπήκε στο στόχαστρο της αυστραλιανής κοινωνίας, καθώς συντάχθηκε με τη διαμαρτυρία των μαύρων πρωταθλητών: παρά το γεγονός ότι προκρίθηκε στους επόμενους Ολυμπιακούς, αποκλείστηκε από την ολυμπιακή αποστολή της χώρας του. Όσο για τους Αμερικανούς, μπορεί να έχασαν τα μετάλλια, το μήνυμά τους έκανε ωστόσο τον γύρο του κόσμου, με το μνημειώδες φωτογραφικό στιγμιότυπο να γίνεται σύμβολο του κινήματος για τα δικαιώματα των μαύρων πολιτών της Αμερικής…
Η αυτοπυρπόληση βουδιστή μοναχού (1963)
Ο 66χρονος μοναχός του βουδισμού Thich Quang Duc διαμαρτυρήθηκε για τις διώξεις των βουδιστών ιερέων από το καθεστώς του Νοτίου Βιετνάμ βάζοντας φωτιά στον εαυτό του μπροστά στα μάτια του έκπληκτου πλήθους. Η τραγική πράξη διαμαρτυρίας έμελλε να μετατραπεί σε ένα από τα πλέον κλασικά φωτογραφικά ενσταντανέ της περιπέτειας του Βιετνάμ, κάνοντας ακόμα και τον πρόεδρο Κένεντι να παραδεχτεί ότι η ζοφερή εικόνα είχε χαραχτεί στη μνήμη του, κλέβοντας το συναίσθημα από πολλές ακόμα ιστορικές στιγμές της εποχής. Η πράξη του Duc βρήκε μάλιστα αρκετούς μιμητές στις τάξεις των βουδιστών μοναχών και καλογριών, με τη δημόσια αυτοπυρπόλησή τους να παίζει τον δικό της ρόλο στην ανατροπή τελικά της νοτιοβιετναμέζικης κυβέρνησης. Στα χρόνια μάλιστα που θα έρχονταν, αρκετοί ακόμα γενναίοι και αλτρουιστές αγωνιστές θα κατέφευγαν στο ίδιο μέσο διαμαρτυρίας για να κάνουν τον πλανήτη να ακούσει τα δίκαια αιτήματά τους. Ήταν η αυτοπυρπόληση που ακούστηκε στα πέρατα της οικουμένης…
Οι πυροβολισμοί στο Πανεπιστήμιο Κεντ (1970)
Παραμένοντας στην ταραγμένη περίοδο του Πολέμου του Βιετνάμ, πολλές λαμπρές πορείες διαμαρτυρίας και μαζικότατες αντιπολεμικές διαδηλώσεις κατέκλυσαν τις ΗΠΑ, αν και μία μόνο από δαύτες έμελλε να μετατραπεί στο αδιαφιλονίκητο σύμβολο της φοιτητικής εξέγερσης κατά του άδικου πολέμου. Ήταν ο πυροβολισμός και ο θάνατος 4 νεαρών φοιτητών του Πανεπιστημίου Κεντ από την Εθνοφυλακή του Οχάιο, την ώρα που διαμαρτύρονταν για την αμερικανική εισβολή στην Καμπότζη, που κλιμάκωσε την κατάσταση, η οποία κατέληξε σε γενικευμένες ταραχές, καμένα πανεπιστημιακά κτίρια και νεκρούς φυσικά. Οι φωτογραφίες των νεκρών έκαναν τον γύρο του πλανήτη και τα αντιπολεμικά αισθήματα των Αμερικανών αυξήθηκαν καθοριστικά, την ίδια ώρα που οι πυροβολισμοί οδήγησαν σε ακόμα πιο μαζικές φοιτητικές διαδηλώσεις, με ένα πρωτοφανές κύμα σπουδαστικής οργής να ξεσπά και να μαστίζει έτσι το έθνος…
Το μποϊκοτάζ στα λεωφορεία του Μοντγκόμερι (1955-1956)
Η ειρηνική διαμαρτυρία του μποϊκοτάζ, γνωστή σε κάθε γωνιά του πλανήτη, έμελλε να πάρει μια περίεργη τροπή στις ΗΠΑ, όταν οι μαύροι πολίτες της χώρας άρχισαν να μποϊκοτάρουν τη χρήση των αστικών συγκοινωνιών στην πόλη Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα, ως διαμαρτυρία για τον φυλετικό διαχωρισμό. Όταν η Αφρο-Αμερικανή Ρόζα Παρκς συνελήφθη γιατί αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της σε λευκό και να καθίσει στο ειδικό «για μαύρους» τμήμα των λεωφορείων, τόσο οι μαύροι όσο και αρκετοί λευκοί πολίτες αρνήθηκαν να χρησιμοποιήσουν τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Το περίφημο μποϊκοτάζ, που κράτησε περισσότερο από έναν χρόνο, ήταν ένα από τα πλέον πετυχημένα ιστορικά παραδείγματα ειρηνικής διεκδίκησης ανθρώπινων δικαιωμάτων, λειτουργώντας ως σπίθα που θα γινόταν σε λίγο φωτιά, πυροδοτώντας τον τεράστιο κοινωνικό αγώνα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ κατά των πολιτικών του φυλετικού διαχωρισμού. Το μποϊκοτάζ κατέληξε με το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ να χαρακτηρίζει αντισυνταγματικό τον φυλετικό διαχωρισμό στις δημόσιες συγκοινωνίες, σε αυτό που ήταν πράγματι η πρώτη εμφατική νίκη του κινήματος των Αφρο-Αμερικανών. Κι όλα αυτά γιατί μια μαύρη γυναίκα αρνήθηκε απλώς να σηκωθεί από τη θέση της, αρνήθηκε να σκύψει το κεφάλι δηλαδή για άλλη μια φορά στον λευκό δυνάστη…
Οι δύο ιδιαίτερες πορείες της Ουάσιγκτον (1925/1963)
Η Ιστορία έχει μια βιτριολική αίσθηση ειρωνείας και χιούμορ και ένα από τα γλαφυρότερα παραδείγματα είναι οι δύο μαζικότατες πορείες που έλαβαν χώρα στην αμερικανική πρωτεύουσα για λόγους που έρχονται σε τραγική αντίθεση μεταξύ τους! Από τη μία, η πορεία στις 8 Αυγούστου 1925, όταν κάπου 50.000-60.000 μέλη της διαβόητης ρατσιστικής οργάνωσης Κου Κλουξ Κλαν (ΚΚΚ) πλημμύρισαν την Ουάσιγκτον, διαδηλώνοντας κατά της θεωρίας της εξέλιξης, που μόλις είχε αρχίσει να διδάσκεται στα σχολειά της χώρας. Η δυναμικότατη κινητοποίηση των λευκών φαντασμάτων έσπειρε τρόμο στους κατοίκους, καθώς η μέχρι πρότινος σκιώδης σέχτα κυκλοφορούσε πια ανοιχτά στις γνωστότερες λεωφόρους της Ουάσιγκτον, με τα πρόσωπά τους μάλιστα ακάλυπτα!
Τέσσερις δεκαετίες σχεδόν αργότερα, στις 28 Αυγούστου 1963, οι ίδιοι δρόμοι θα πλημμύριζαν από τους διαχρονικούς στόχους της ΚΚΚ, την αφρο-αμερικανική κοινότητα, όταν ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ κάλεσε τους μαύρους οπαδούς του στην πρωτεύουσα για να μοιραστεί μαζί τους το όνειρό του για μια Αμερική δικαιοσύνης, ίσων δικαιωμάτων και ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Κάπου 200.000-250.000 μαύροι πολίτες έδωσαν το δυναμικό παρών στην κινητοποίηση, στη μαζικότερη ανθρώπινη συγκέντρωση που έβλεπε ποτέ η Ουάσιγκτον, αναγκάζοντας την τηλεόραση να ασχοληθεί για πρώτη φορά με διαδήλωση και μάλιστα με μαύρη διαδήλωση. Κανείς πια δεν μπορούσε να αγνοεί την ηχηρότατη φωνή των ανθρώπων που υπέφεραν από τις πολιτικές του λευκού…
Η κοινωνική ανυπακοή του Γκάντι (1915-1948)
Το παγκόσμιο σύμβολο της ειρηνικής διαμαρτυρίας, ο άνθρωπος που μίλησε για δικαιολογημένη ανυπακοή και αφιέρωσε τη ζωή του στην απελευθέρωση ενός έθνους με μη βίαια μέσα, οδήγησε αγέρωχα τη διακριτική επανάστασή του κατά του βρετανικού ζυγού, δίνοντας κάποια στιγμή την πολυπόθητη ανεξαρτησία στην Ινδία. Οι απεργίες πείνας που έκανε ανάγκαζαν έναν λαό πολλών εκατομμυρίων να καρδιοχτυπά για τη ζωή του και να τον ακολουθεί πιστά, παραμερίζοντας διαφορές και συμφέροντα. Οι ειρηνικές πορείες του των χιλιάδων χιλιομέτρων με τα πόδια μετατράπηκαν σε μια από τις πιο αλλόκοτες μορφές διαμαρτυρίας που είχε δει ποτέ η οικουμένη, κάνοντας τον αμήχανο βρετανό δυνάστη να αντιδρά με βίαιους τρόπους που πετύχαιναν ακριβώς τους στόχους του φιλειρηνικού ηγέτη. Και κάτι ακόμα: όλοι έχουμε δει τον Γκάντι να κάθεται μπροστά στον αργαλειό και να φτιάχνει νήμα για να ράψει τα ρούχα του. Ήταν άλλη μια πράξη διαμαρτυρίας, καθώς οι Βρετανοί είχαν αναγκάσει τους Ινδούς να αγοράζουν τα ρούχα τους αποκλειστικά από τη Μεγάλη Βρετανία, παρά το γεγονός ότι το βαμβάκι προερχόταν από την Ινδία! Κάθε νήμα λοιπόν που εξύφαινε ήταν άλλη μια πράξη δικαιολογημένης ανυπακοής…
Ο «Άνθρωπος με τα Μαύρα» Τζόνι Κας (δεκαετία 1970)
Δεν είναι ασυνήθιστο οι αστέρες της μουσικής να κάνουν ιδιαίτερες στιλιστικές επιλογές, καθώς μόδα και μουσική βιομηχανία πάνε συχνά χέρι-χέρι. Η περίπτωση όμως του μονίμως μαυροφορεμένου Τζόνι Κας μόνο σε αυτό δεν εντάσσεται! Την ώρα λοιπόν που οι συνάδελφοί του εμφανίζονταν στη σκηνή με φανταχτερά και πολύχρωμα ρούχα, ο διακριτικός μουσικός κυκλοφορούσε αποκλειστικά με μαύρα και έπρεπε να το δηλώσει σε τραγούδι του για να καταλάβει ο κόσμος την ιδιαίτερη αυτή στιλιστική επιλογή. Εξήγησε λοιπόν με τους στίχους του ότι μέσω της μαύρης φορεσιάς του ήθελε να θυμίσει στην ανθρωπότητα όλους τους αναξιοπαθούντες του πλανήτη, τους φτωχούς, τους άστεγους, τους πεινασμένους, τους τροφίμους των φυλακών, τα θύματα του πολέμου, τους εθισμένους στα ναρκωτικά, τους γέρους και ανήμπορους και όσους γενικά ζουν στο περιθώριο της κοινωνίας. Με τέτοια δυστυχία γύρω του, δεν είχε κανέναν λόγο να είναι χαρούμενος ο Κας και τα ρούχα του έπρεπε ακριβώς να δηλώνουν το αλλόκοτο αυτό κοινωνικό πένθος που βίωνε. Η ιδιαίτερη και ήσυχη-ήσυχη αυτή πράξη διαμαρτυρίας του Τζόνι Κας έκανε το οικουμενικό του μήνυμα να ακουστεί από εκατομμύρια ανθρώπους στα μήκη και τα πλάτη της Γης…
Ο «Tank Man» της Πλατείας Τιενανμέν (1989)
Το ημερολόγιο έγραφε 4 Ιουνίου 1989 όταν εκτυλίχθηκε σε όλη της τη ζοφερή μεγαλοπρέπειά η τραγωδία στην κεντρική πλατεία της κινεζικής πρωτεύουσας, εκεί που κάπου 240 (σύμφωνα με τις κυβερνητικές πηγές) με 2.000 άνθρωποι (μη κυβερνητική εκτίμηση) σκοτώθηκαν από τα πυρά του στρατού, που ήταν εφοδιασμένος με άρματα μάχης και αυτόματα όπλα. Η Πλατεία Τιενανμέν, το σύμβολο του μαοϊκού καθεστώτος («Πύλη της Ουράνιας Γαλήνης» την αποκαλούσε το κομμουνιστικό καθεστώς), φιλοξένησε τη γιγαντιαία φοιτητική εξέγερση που ζητούσε πολιτικές ελευθερίες και ανθρώπινα δικαιώματα. Μέσα στο χάος και την καταστροφή λοιπόν, ένας ανώνυμος άντρας μπήκε μπροστά στα άρματα μάχης αψηφώντας τον κίνδυνο για τη ζωή του. Η πράξη απείθειας και ανυπακοής έγινε ένα από τα θρυλικότερα ενσταντανέ όλων των εποχών, καθώς το τανκ σταμάτησε τελικά μπροστά στον γενναίο άντρα, ο οποίος πιστεύεται ότι δεν πέθανε στα αιματηρά γεγονότα, αν και κανείς δεν ξέρει, καθώς ποτέ δεν διεκδίκησε δάφνες για τον ηρωισμό του, παραμένοντας απλός, ανώνυμος και διακριτικότατος ήρωας…
Κι έτσι άνθρωποι μετατρέπονται σε σύμβολα αγώνα, με τις ιστορικές τους πράξεις να λειτουργούν ως φάροι αντίστασης απέναντι σε απολυταρχικά καθεστώτα και κάθε λογής καταπίεση φυσικά.
Άτομα και σύνολα ανθρώπων βάλθηκαν λοιπόν να διεκδικήσουν μια καλύτερη ζωή, με τις απλές πολλές φορές (αν και όχι πάντα) πράξεις αμφισβήτησης της εξουσίας να κλιμακώνονται και να οδηγούν σε παγκόσμια γεγονότα.
Όσο για το τι συνιστά πράξη διαμαρτυρίας, θα μπορούσαμε αναμφίβολα να συμπεριλάβουμε εξεγέρσεις και επαναστάσεις, αλλά και αστικές ταραχές και διαδηλώσεις, κάνοντας το πράγμα πραγματικά ανεξάντλητο.
Αυτές πάντως τις πράξεις διαμαρτυρίας δεν θα ήθελες να τις αφήσεις έξω…
Οι υψωμένες γροθιές στους Ολυμπιακούς Αγώνες (1968)
Ο χαιρετισμός της αφρο-αμερικανικής κοινότητας, που αποκαλείται «Black Power», γίνεται ανυψώνοντας το δεξί χέρι φορώντας μαύρο γάντι. Πρόκειται για χειρονομία που αφορά στα δικαιώματα των μαύρων και ήταν σύμβολο διαμαρτυρίας και αγώνα. Στις 16 Οκτωβρίου 1968 λοιπόν, οι δύο αμερικανοί ολυμπιονίκες Tommie Smith και John Carlos ύψωσαν τις μαυροφορεμένες γροθιές τους την ώρα που εκτελούνταν ο εθνικός ύμνος των ΗΠΑ, ως πράξη διαμαρτυρίας για τις συνθήκες ζωής των Αφρο-Αμερικανών και την καταπάτηση των δικαιωμάτων τους. Ταυτοχρόνως, οι πρωταθλητές του σπριντ ανέβηκαν στο βάθρο χωρίς παπούτσια, φορώντας μόνο μαύρες κάλτσες, για να συμβολίσουν τη φτώχεια των μαύρων στην Αμερική. Ο Smith φορούσε επιπρόσθετα και μαύρο μαντίλι, άλλο ένα σύμβολο της μαύρης περηφάνιας, ενώ ο συμπατριώτης του είχε αφήσει το φερμουάρ του παντελονιού του ανοιχτό, δηλώνοντας τη συμπαράστασή του στο εργατικό κίνημα. Η κίνηση δίχασε την αμερικανική κοινή γνώμη όσο λίγες και οι δύο πλευρές οχυρώθηκαν πίσω από τα φυλετικά σύνορά τους: για τους λευκούς ήταν προδότες, για τους μαύρους ήταν ήρωες! Η εξοργισμένη Ολυμπιακή Επιτροπή εκδίωξε άρον-άρον τους ολυμπιονίκες από τους Αγώνες, την ίδια ώρα που ο λευκός αυστραλός συναθλητής τους, Peter Norman, μπήκε στο στόχαστρο της αυστραλιανής κοινωνίας, καθώς συντάχθηκε με τη διαμαρτυρία των μαύρων πρωταθλητών: παρά το γεγονός ότι προκρίθηκε στους επόμενους Ολυμπιακούς, αποκλείστηκε από την ολυμπιακή αποστολή της χώρας του. Όσο για τους Αμερικανούς, μπορεί να έχασαν τα μετάλλια, το μήνυμά τους έκανε ωστόσο τον γύρο του κόσμου, με το μνημειώδες φωτογραφικό στιγμιότυπο να γίνεται σύμβολο του κινήματος για τα δικαιώματα των μαύρων πολιτών της Αμερικής…
Η αυτοπυρπόληση βουδιστή μοναχού (1963)
Ο 66χρονος μοναχός του βουδισμού Thich Quang Duc διαμαρτυρήθηκε για τις διώξεις των βουδιστών ιερέων από το καθεστώς του Νοτίου Βιετνάμ βάζοντας φωτιά στον εαυτό του μπροστά στα μάτια του έκπληκτου πλήθους. Η τραγική πράξη διαμαρτυρίας έμελλε να μετατραπεί σε ένα από τα πλέον κλασικά φωτογραφικά ενσταντανέ της περιπέτειας του Βιετνάμ, κάνοντας ακόμα και τον πρόεδρο Κένεντι να παραδεχτεί ότι η ζοφερή εικόνα είχε χαραχτεί στη μνήμη του, κλέβοντας το συναίσθημα από πολλές ακόμα ιστορικές στιγμές της εποχής. Η πράξη του Duc βρήκε μάλιστα αρκετούς μιμητές στις τάξεις των βουδιστών μοναχών και καλογριών, με τη δημόσια αυτοπυρπόλησή τους να παίζει τον δικό της ρόλο στην ανατροπή τελικά της νοτιοβιετναμέζικης κυβέρνησης. Στα χρόνια μάλιστα που θα έρχονταν, αρκετοί ακόμα γενναίοι και αλτρουιστές αγωνιστές θα κατέφευγαν στο ίδιο μέσο διαμαρτυρίας για να κάνουν τον πλανήτη να ακούσει τα δίκαια αιτήματά τους. Ήταν η αυτοπυρπόληση που ακούστηκε στα πέρατα της οικουμένης…
Οι πυροβολισμοί στο Πανεπιστήμιο Κεντ (1970)
Παραμένοντας στην ταραγμένη περίοδο του Πολέμου του Βιετνάμ, πολλές λαμπρές πορείες διαμαρτυρίας και μαζικότατες αντιπολεμικές διαδηλώσεις κατέκλυσαν τις ΗΠΑ, αν και μία μόνο από δαύτες έμελλε να μετατραπεί στο αδιαφιλονίκητο σύμβολο της φοιτητικής εξέγερσης κατά του άδικου πολέμου. Ήταν ο πυροβολισμός και ο θάνατος 4 νεαρών φοιτητών του Πανεπιστημίου Κεντ από την Εθνοφυλακή του Οχάιο, την ώρα που διαμαρτύρονταν για την αμερικανική εισβολή στην Καμπότζη, που κλιμάκωσε την κατάσταση, η οποία κατέληξε σε γενικευμένες ταραχές, καμένα πανεπιστημιακά κτίρια και νεκρούς φυσικά. Οι φωτογραφίες των νεκρών έκαναν τον γύρο του πλανήτη και τα αντιπολεμικά αισθήματα των Αμερικανών αυξήθηκαν καθοριστικά, την ίδια ώρα που οι πυροβολισμοί οδήγησαν σε ακόμα πιο μαζικές φοιτητικές διαδηλώσεις, με ένα πρωτοφανές κύμα σπουδαστικής οργής να ξεσπά και να μαστίζει έτσι το έθνος…
Το μποϊκοτάζ στα λεωφορεία του Μοντγκόμερι (1955-1956)
Η ειρηνική διαμαρτυρία του μποϊκοτάζ, γνωστή σε κάθε γωνιά του πλανήτη, έμελλε να πάρει μια περίεργη τροπή στις ΗΠΑ, όταν οι μαύροι πολίτες της χώρας άρχισαν να μποϊκοτάρουν τη χρήση των αστικών συγκοινωνιών στην πόλη Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα, ως διαμαρτυρία για τον φυλετικό διαχωρισμό. Όταν η Αφρο-Αμερικανή Ρόζα Παρκς συνελήφθη γιατί αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της σε λευκό και να καθίσει στο ειδικό «για μαύρους» τμήμα των λεωφορείων, τόσο οι μαύροι όσο και αρκετοί λευκοί πολίτες αρνήθηκαν να χρησιμοποιήσουν τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Το περίφημο μποϊκοτάζ, που κράτησε περισσότερο από έναν χρόνο, ήταν ένα από τα πλέον πετυχημένα ιστορικά παραδείγματα ειρηνικής διεκδίκησης ανθρώπινων δικαιωμάτων, λειτουργώντας ως σπίθα που θα γινόταν σε λίγο φωτιά, πυροδοτώντας τον τεράστιο κοινωνικό αγώνα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ κατά των πολιτικών του φυλετικού διαχωρισμού. Το μποϊκοτάζ κατέληξε με το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ να χαρακτηρίζει αντισυνταγματικό τον φυλετικό διαχωρισμό στις δημόσιες συγκοινωνίες, σε αυτό που ήταν πράγματι η πρώτη εμφατική νίκη του κινήματος των Αφρο-Αμερικανών. Κι όλα αυτά γιατί μια μαύρη γυναίκα αρνήθηκε απλώς να σηκωθεί από τη θέση της, αρνήθηκε να σκύψει το κεφάλι δηλαδή για άλλη μια φορά στον λευκό δυνάστη…
Οι δύο ιδιαίτερες πορείες της Ουάσιγκτον (1925/1963)
Η Ιστορία έχει μια βιτριολική αίσθηση ειρωνείας και χιούμορ και ένα από τα γλαφυρότερα παραδείγματα είναι οι δύο μαζικότατες πορείες που έλαβαν χώρα στην αμερικανική πρωτεύουσα για λόγους που έρχονται σε τραγική αντίθεση μεταξύ τους! Από τη μία, η πορεία στις 8 Αυγούστου 1925, όταν κάπου 50.000-60.000 μέλη της διαβόητης ρατσιστικής οργάνωσης Κου Κλουξ Κλαν (ΚΚΚ) πλημμύρισαν την Ουάσιγκτον, διαδηλώνοντας κατά της θεωρίας της εξέλιξης, που μόλις είχε αρχίσει να διδάσκεται στα σχολειά της χώρας. Η δυναμικότατη κινητοποίηση των λευκών φαντασμάτων έσπειρε τρόμο στους κατοίκους, καθώς η μέχρι πρότινος σκιώδης σέχτα κυκλοφορούσε πια ανοιχτά στις γνωστότερες λεωφόρους της Ουάσιγκτον, με τα πρόσωπά τους μάλιστα ακάλυπτα!
Τέσσερις δεκαετίες σχεδόν αργότερα, στις 28 Αυγούστου 1963, οι ίδιοι δρόμοι θα πλημμύριζαν από τους διαχρονικούς στόχους της ΚΚΚ, την αφρο-αμερικανική κοινότητα, όταν ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ κάλεσε τους μαύρους οπαδούς του στην πρωτεύουσα για να μοιραστεί μαζί τους το όνειρό του για μια Αμερική δικαιοσύνης, ίσων δικαιωμάτων και ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Κάπου 200.000-250.000 μαύροι πολίτες έδωσαν το δυναμικό παρών στην κινητοποίηση, στη μαζικότερη ανθρώπινη συγκέντρωση που έβλεπε ποτέ η Ουάσιγκτον, αναγκάζοντας την τηλεόραση να ασχοληθεί για πρώτη φορά με διαδήλωση και μάλιστα με μαύρη διαδήλωση. Κανείς πια δεν μπορούσε να αγνοεί την ηχηρότατη φωνή των ανθρώπων που υπέφεραν από τις πολιτικές του λευκού…
Η κοινωνική ανυπακοή του Γκάντι (1915-1948)
Το παγκόσμιο σύμβολο της ειρηνικής διαμαρτυρίας, ο άνθρωπος που μίλησε για δικαιολογημένη ανυπακοή και αφιέρωσε τη ζωή του στην απελευθέρωση ενός έθνους με μη βίαια μέσα, οδήγησε αγέρωχα τη διακριτική επανάστασή του κατά του βρετανικού ζυγού, δίνοντας κάποια στιγμή την πολυπόθητη ανεξαρτησία στην Ινδία. Οι απεργίες πείνας που έκανε ανάγκαζαν έναν λαό πολλών εκατομμυρίων να καρδιοχτυπά για τη ζωή του και να τον ακολουθεί πιστά, παραμερίζοντας διαφορές και συμφέροντα. Οι ειρηνικές πορείες του των χιλιάδων χιλιομέτρων με τα πόδια μετατράπηκαν σε μια από τις πιο αλλόκοτες μορφές διαμαρτυρίας που είχε δει ποτέ η οικουμένη, κάνοντας τον αμήχανο βρετανό δυνάστη να αντιδρά με βίαιους τρόπους που πετύχαιναν ακριβώς τους στόχους του φιλειρηνικού ηγέτη. Και κάτι ακόμα: όλοι έχουμε δει τον Γκάντι να κάθεται μπροστά στον αργαλειό και να φτιάχνει νήμα για να ράψει τα ρούχα του. Ήταν άλλη μια πράξη διαμαρτυρίας, καθώς οι Βρετανοί είχαν αναγκάσει τους Ινδούς να αγοράζουν τα ρούχα τους αποκλειστικά από τη Μεγάλη Βρετανία, παρά το γεγονός ότι το βαμβάκι προερχόταν από την Ινδία! Κάθε νήμα λοιπόν που εξύφαινε ήταν άλλη μια πράξη δικαιολογημένης ανυπακοής…
Ο «Άνθρωπος με τα Μαύρα» Τζόνι Κας (δεκαετία 1970)
Δεν είναι ασυνήθιστο οι αστέρες της μουσικής να κάνουν ιδιαίτερες στιλιστικές επιλογές, καθώς μόδα και μουσική βιομηχανία πάνε συχνά χέρι-χέρι. Η περίπτωση όμως του μονίμως μαυροφορεμένου Τζόνι Κας μόνο σε αυτό δεν εντάσσεται! Την ώρα λοιπόν που οι συνάδελφοί του εμφανίζονταν στη σκηνή με φανταχτερά και πολύχρωμα ρούχα, ο διακριτικός μουσικός κυκλοφορούσε αποκλειστικά με μαύρα και έπρεπε να το δηλώσει σε τραγούδι του για να καταλάβει ο κόσμος την ιδιαίτερη αυτή στιλιστική επιλογή. Εξήγησε λοιπόν με τους στίχους του ότι μέσω της μαύρης φορεσιάς του ήθελε να θυμίσει στην ανθρωπότητα όλους τους αναξιοπαθούντες του πλανήτη, τους φτωχούς, τους άστεγους, τους πεινασμένους, τους τροφίμους των φυλακών, τα θύματα του πολέμου, τους εθισμένους στα ναρκωτικά, τους γέρους και ανήμπορους και όσους γενικά ζουν στο περιθώριο της κοινωνίας. Με τέτοια δυστυχία γύρω του, δεν είχε κανέναν λόγο να είναι χαρούμενος ο Κας και τα ρούχα του έπρεπε ακριβώς να δηλώνουν το αλλόκοτο αυτό κοινωνικό πένθος που βίωνε. Η ιδιαίτερη και ήσυχη-ήσυχη αυτή πράξη διαμαρτυρίας του Τζόνι Κας έκανε το οικουμενικό του μήνυμα να ακουστεί από εκατομμύρια ανθρώπους στα μήκη και τα πλάτη της Γης…
Ο «Tank Man» της Πλατείας Τιενανμέν (1989)
Το ημερολόγιο έγραφε 4 Ιουνίου 1989 όταν εκτυλίχθηκε σε όλη της τη ζοφερή μεγαλοπρέπειά η τραγωδία στην κεντρική πλατεία της κινεζικής πρωτεύουσας, εκεί που κάπου 240 (σύμφωνα με τις κυβερνητικές πηγές) με 2.000 άνθρωποι (μη κυβερνητική εκτίμηση) σκοτώθηκαν από τα πυρά του στρατού, που ήταν εφοδιασμένος με άρματα μάχης και αυτόματα όπλα. Η Πλατεία Τιενανμέν, το σύμβολο του μαοϊκού καθεστώτος («Πύλη της Ουράνιας Γαλήνης» την αποκαλούσε το κομμουνιστικό καθεστώς), φιλοξένησε τη γιγαντιαία φοιτητική εξέγερση που ζητούσε πολιτικές ελευθερίες και ανθρώπινα δικαιώματα. Μέσα στο χάος και την καταστροφή λοιπόν, ένας ανώνυμος άντρας μπήκε μπροστά στα άρματα μάχης αψηφώντας τον κίνδυνο για τη ζωή του. Η πράξη απείθειας και ανυπακοής έγινε ένα από τα θρυλικότερα ενσταντανέ όλων των εποχών, καθώς το τανκ σταμάτησε τελικά μπροστά στον γενναίο άντρα, ο οποίος πιστεύεται ότι δεν πέθανε στα αιματηρά γεγονότα, αν και κανείς δεν ξέρει, καθώς ποτέ δεν διεκδίκησε δάφνες για τον ηρωισμό του, παραμένοντας απλός, ανώνυμος και διακριτικότατος ήρωας…