Η σεξουαλική παρακαταθήκη των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων
Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι έχουν αφήσει πολλές «κληρονομιές» στην ανθρωπότητα ανάμεσα στις οποίες η δημοκρατία, η φιλοσοφία, τα μαθηματικά κ.ά.
Έχουν όμως αφήσει και πολλές… σεξουαλικές παρακαταθήκες, όπως αποτυπώνονται σε αρχαία γλυπτά, αγγεία και τοιχογραφίες. Αγάλματα με πέη σε στύση, σκηνές κτηνοβασίας, βιασμού ή σεξουαλικής επαφής μεταξύ αντρών. Μάλιστα, ορισμένα από αυτά είχαν και θρησκευτική σημασία.
Σύμφωνα με άρθρο της Carrie Vout - λέκτορα στο πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ- στη Huffington Post, οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι είχαν διαφορετική αντίληψη για τη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος, για τις σχέσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών, για τους θνητούς και τους θεούς, για το σημαίνει δημόσιο και τι ιδιωτικό.
Η ίδια έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο «Sex on Show: Seeing the Erotic in Greece and Rome», όχι για να δούμε τι συνέβαινε στις… «αρχαίες κρεβατοκάμαρες» (που μάλλον δεν έχει και μεγάλη διαφορά από αυτό που συμβαίνει σήμερα), αλλά ως καταγραφή του πώς οι δύο αυτοί πολιτισμοί χρησιμοποιούσαν το σεξ για να σκέφτονται ποιοι είναι και ποιοι θα ήθελαν να είναι, καθώς επίσης και για το τι τους ερέθιζε, ή τους διασκέδαζε.
Το γεγονός ότι τα μουσεία εκθέτουν αυτά τα ευρήματα δείχνει επίσης πολλά για τους συλλέκτες του 18ου και 19ου αιώνα, που τα διατήρησαν και τα συντήρησαν για να τα θαυμάζουμε εμείς σήμερα.
«Ποιες ήταν λοιπόν οι «απολαύσεις» στα αρχαία χρόνια και ποιες σήμερα;», αναρωτιέται η Vout και σχολιάζει ότι «μελετώντας αυτά τα στοιχεία μέσα στο πέρασμα των χρόνων, μπορούμε τελικά να μάθουμε περισσότερα για εμάς τους ίδιους».
1. Ομαδικό… χούφτωμα
Αγγείο της αρχαίας Ελλάδας του 6ου π.Χ. αιώνα. Είναι διακοσμημένο με ανδρικές φιγούρες, ενήλικες αν κρίνει κανείς από τα μούσια τους, οι οποίοι προσφέρουν δώρα (γιρλάντες και ζώα) σε αμούστακους νέους με αντάλλαγμα… ένα χάδι. Ορισμένοι είναι ιδιαίτερα ερεθισμένοι, ενώ το ζευγάρι στο κέντρο της εικόνας φαίνεται ότι έχει περάσει… στο επόμενο στάδιο της σεξουαλικής πράξης.
Θα ήταν αφελές, σχολιάζει η Vout, να θεωρήσει κανείς αυτήν την αναπαράσταση μόνο ως απόδειξη των οργίων που συνέβαιναν στην αρχαία Αθήνα. Αντίθετα, το νόημα είναι βαθύτερο. Θέλει να υπενθυμίσει στους θεατές της ότι όλα τα δώρα ζητούν κάτι ως αντάλλαγμα, καθώς επίσης και να «εγγυηθεί» την κανονιστικότητα των σχέσεων μεταξύ ανδρών στην αρχαία Ελλάδα.
2. Οι υπερβολές οδηγούν σε απώλεια της αξιοπρέπειας
Αγγείο της αρχαίας Ελλάδας, που χρονολογείται γύρω στο 500 π.Χ. Μπορεί οι εικόνες που αναπαριστά να είναι κάπως… «καυτές», όμως στην πραγματικότητα χρησιμοποιούνταν ως κανάτα για να διατηρείται δροσερό το κρασί κατά τη διάρκεια των γιορτινών εκδηλώσεων των ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων της αρχαίας Αθήνας.
Κατά τη διάρκεια των «συμποσίων», οι άντρες άφηναν τις γυναίκες τους στα σπίτια. Έπιναν πολύ και στο τέλος… έφευγαν αγκαζέ με τις εταίρες.
Οι φιγούρες μισός άντρας-μισό άλογο που αναπαριστώνται εδώ συμβολίζουν την απώλεια της αξιοπρέπειας, που μπορεί να προκύψει από την… πολύ διασκέδαση, και υπογραμμίζει το λόγο για τον οποίο έπρεπε να λατρεύεται ο θεός του κρασιού.
3. Ερμαφρόδιτοι
Από τον τέταρτο αιώνα π.Χ. οι καλλιτέχνες της αρχαίας Ελλάδας άρχισαν να χρησιμοποιούν πολύ τις εικόνες ερμαφρόδιτων, όπως αποτυπώνεται σε αυτό το άγαλμα, σε μια μεταγενέστερη ρωμαϊκή εκδοχή.
Η φιγούρα φαίνεται να σηκώνει το μανδύα της, για να αποκαλύψει την… πραγματική ταυτότητά της, που δεν είναι άλλη από ενός άντρα.
Σε έναν κόσμο στον οποίο τα αγάλματα γυμνών ανδρών ήταν πολύ κοινότυπα, αυτή η εικόνα είναι ιδιαίτερα προκλητική: το πέος του άνδρα δεν είναι μικρό και «ήρεμο» όπως στα περισσότερα αγάλματα, αλλά έτοιμο για… διείσδυση. Τι επίπτωση μπορεί να είχε αυτό στην αίσθηση ταυτότητας, ενός θεατή εκείνης της εποχής; Αναρωτιέται η Vout.
4. Οι χαρές των αγρών
Αυτό το επιτραπέζιο κεραμικό του 18ου αιώνα αναπαριστά το θεό Pan, ο οποίος ήταν μισός άντρας και μισός κατσίκα, κατά τη διάρκεια σεξουαλικής επαφής με μια θηλυκή κατσίκα.
Κατασκευάστηκε με βάση ένα αρχαίο μαρμάρινο εύρημα που ανακαλύφθηκε στη Villa dei Papiri στην αρχαία ρωμαϊκή πόλη Herculaneum, το οποίο ο ιδιοκτήτης του σπιτιού εξέθετε στον κήπο του. Τι μπορεί να ήθελε να δείξει ένας μορφωμένος Ρωμαίος, με μια βιβλιοθήκη γεμάτη φιλοσοφικά κείμενα εκθέτοντας αυτό το αντικείμενο;
5. Θεϊκή κτηνοβασία
Η ιστορία της Λήδας και του κύκνου είναι μία από τις πιο γνωστές και πιο περίεργες ιστορίες που έχουν επιβιώσει από την αρχαία ελληνική μυθολογία. Σύμφωνα με αυτή ο Δίας την είδε και την ερωτεύτηκε και προκειμένου να την κάνει δική του ζήτησε τη βοήθεια της θεάς Αφροδίτης. Εκείνη τον μεταμόρφωσε σε κύκνο, ενώ η ίδια πήρε τη μορφή αετού που τον κατεδίωκε. Τότε η θνητή Λήδα τον πήρε στην αγκαλιά της για να τον σώσει. Στη συνέχεια γέννησε δύο αυγά, από τα οποία προήλθαν ο Κάστορας, ο Πολυδεύκης, η Κλυταιμνήστρα και η Ελένη της Τροίας, γράφει η Vout.
Η αρχαία ρωμαϊκή αυτή λάμπα πετρελαίου αναπαριστά τη στιγμή της ερωτικής επαφής του Θεού Δία με τη Λήδα.
6. Σεξουαλική συνεύρεση μεταξύ δύο αντρών
Το Warren Cup, μια ασημένια κούπα από την αρχαία Ρώμη, αναπαριστά τη σεξουαλική συνεύρεση δύο αντρών. Πήρε το όνομά της από τον συλλέκτη της Edward Perry Warren. Αποκτήθηκε από το Βρετανικό μουσείο το 1999.
7. Στοματικός έρωτας στα λουτρά
Ένας άντρας πέφτει στο έδαφος για να κάνει στοματικό έρωτα σε μια γυναίκα. Πρόκειται για μια τοιχογραφία που διασώθηκε σε αποδυτήριο σε χώρο λουτρών της Πομπηίας. Αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι ανάλογες εικόνες αναπαριστούνταν πάνω από τα ράφια, στα οποία όσοι χρησιμοποιούσαν τα λουτρά άφηναν τα ρούχα τους.
Το προκλητικό περιεχόμενο δεν τους προκαλούσε ντροπή ή αμηχανία, αλλά λειτουργούσε ως σημάδι για το πού είχαν αφήσει τους χιτώνες τους.
Έχουν όμως αφήσει και πολλές… σεξουαλικές παρακαταθήκες, όπως αποτυπώνονται σε αρχαία γλυπτά, αγγεία και τοιχογραφίες. Αγάλματα με πέη σε στύση, σκηνές κτηνοβασίας, βιασμού ή σεξουαλικής επαφής μεταξύ αντρών. Μάλιστα, ορισμένα από αυτά είχαν και θρησκευτική σημασία.
Σύμφωνα με άρθρο της Carrie Vout - λέκτορα στο πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ- στη Huffington Post, οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι είχαν διαφορετική αντίληψη για τη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος, για τις σχέσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών, για τους θνητούς και τους θεούς, για το σημαίνει δημόσιο και τι ιδιωτικό.
Η ίδια έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο «Sex on Show: Seeing the Erotic in Greece and Rome», όχι για να δούμε τι συνέβαινε στις… «αρχαίες κρεβατοκάμαρες» (που μάλλον δεν έχει και μεγάλη διαφορά από αυτό που συμβαίνει σήμερα), αλλά ως καταγραφή του πώς οι δύο αυτοί πολιτισμοί χρησιμοποιούσαν το σεξ για να σκέφτονται ποιοι είναι και ποιοι θα ήθελαν να είναι, καθώς επίσης και για το τι τους ερέθιζε, ή τους διασκέδαζε.
Το γεγονός ότι τα μουσεία εκθέτουν αυτά τα ευρήματα δείχνει επίσης πολλά για τους συλλέκτες του 18ου και 19ου αιώνα, που τα διατήρησαν και τα συντήρησαν για να τα θαυμάζουμε εμείς σήμερα.
«Ποιες ήταν λοιπόν οι «απολαύσεις» στα αρχαία χρόνια και ποιες σήμερα;», αναρωτιέται η Vout και σχολιάζει ότι «μελετώντας αυτά τα στοιχεία μέσα στο πέρασμα των χρόνων, μπορούμε τελικά να μάθουμε περισσότερα για εμάς τους ίδιους».
1. Ομαδικό… χούφτωμα
Αγγείο της αρχαίας Ελλάδας του 6ου π.Χ. αιώνα. Είναι διακοσμημένο με ανδρικές φιγούρες, ενήλικες αν κρίνει κανείς από τα μούσια τους, οι οποίοι προσφέρουν δώρα (γιρλάντες και ζώα) σε αμούστακους νέους με αντάλλαγμα… ένα χάδι. Ορισμένοι είναι ιδιαίτερα ερεθισμένοι, ενώ το ζευγάρι στο κέντρο της εικόνας φαίνεται ότι έχει περάσει… στο επόμενο στάδιο της σεξουαλικής πράξης.
Θα ήταν αφελές, σχολιάζει η Vout, να θεωρήσει κανείς αυτήν την αναπαράσταση μόνο ως απόδειξη των οργίων που συνέβαιναν στην αρχαία Αθήνα. Αντίθετα, το νόημα είναι βαθύτερο. Θέλει να υπενθυμίσει στους θεατές της ότι όλα τα δώρα ζητούν κάτι ως αντάλλαγμα, καθώς επίσης και να «εγγυηθεί» την κανονιστικότητα των σχέσεων μεταξύ ανδρών στην αρχαία Ελλάδα.
2. Οι υπερβολές οδηγούν σε απώλεια της αξιοπρέπειας
Αγγείο της αρχαίας Ελλάδας, που χρονολογείται γύρω στο 500 π.Χ. Μπορεί οι εικόνες που αναπαριστά να είναι κάπως… «καυτές», όμως στην πραγματικότητα χρησιμοποιούνταν ως κανάτα για να διατηρείται δροσερό το κρασί κατά τη διάρκεια των γιορτινών εκδηλώσεων των ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων της αρχαίας Αθήνας.
Κατά τη διάρκεια των «συμποσίων», οι άντρες άφηναν τις γυναίκες τους στα σπίτια. Έπιναν πολύ και στο τέλος… έφευγαν αγκαζέ με τις εταίρες.
Οι φιγούρες μισός άντρας-μισό άλογο που αναπαριστώνται εδώ συμβολίζουν την απώλεια της αξιοπρέπειας, που μπορεί να προκύψει από την… πολύ διασκέδαση, και υπογραμμίζει το λόγο για τον οποίο έπρεπε να λατρεύεται ο θεός του κρασιού.
3. Ερμαφρόδιτοι
Από τον τέταρτο αιώνα π.Χ. οι καλλιτέχνες της αρχαίας Ελλάδας άρχισαν να χρησιμοποιούν πολύ τις εικόνες ερμαφρόδιτων, όπως αποτυπώνεται σε αυτό το άγαλμα, σε μια μεταγενέστερη ρωμαϊκή εκδοχή.
Η φιγούρα φαίνεται να σηκώνει το μανδύα της, για να αποκαλύψει την… πραγματική ταυτότητά της, που δεν είναι άλλη από ενός άντρα.
Σε έναν κόσμο στον οποίο τα αγάλματα γυμνών ανδρών ήταν πολύ κοινότυπα, αυτή η εικόνα είναι ιδιαίτερα προκλητική: το πέος του άνδρα δεν είναι μικρό και «ήρεμο» όπως στα περισσότερα αγάλματα, αλλά έτοιμο για… διείσδυση. Τι επίπτωση μπορεί να είχε αυτό στην αίσθηση ταυτότητας, ενός θεατή εκείνης της εποχής; Αναρωτιέται η Vout.
4. Οι χαρές των αγρών
Αυτό το επιτραπέζιο κεραμικό του 18ου αιώνα αναπαριστά το θεό Pan, ο οποίος ήταν μισός άντρας και μισός κατσίκα, κατά τη διάρκεια σεξουαλικής επαφής με μια θηλυκή κατσίκα.
Κατασκευάστηκε με βάση ένα αρχαίο μαρμάρινο εύρημα που ανακαλύφθηκε στη Villa dei Papiri στην αρχαία ρωμαϊκή πόλη Herculaneum, το οποίο ο ιδιοκτήτης του σπιτιού εξέθετε στον κήπο του. Τι μπορεί να ήθελε να δείξει ένας μορφωμένος Ρωμαίος, με μια βιβλιοθήκη γεμάτη φιλοσοφικά κείμενα εκθέτοντας αυτό το αντικείμενο;
5. Θεϊκή κτηνοβασία
Η ιστορία της Λήδας και του κύκνου είναι μία από τις πιο γνωστές και πιο περίεργες ιστορίες που έχουν επιβιώσει από την αρχαία ελληνική μυθολογία. Σύμφωνα με αυτή ο Δίας την είδε και την ερωτεύτηκε και προκειμένου να την κάνει δική του ζήτησε τη βοήθεια της θεάς Αφροδίτης. Εκείνη τον μεταμόρφωσε σε κύκνο, ενώ η ίδια πήρε τη μορφή αετού που τον κατεδίωκε. Τότε η θνητή Λήδα τον πήρε στην αγκαλιά της για να τον σώσει. Στη συνέχεια γέννησε δύο αυγά, από τα οποία προήλθαν ο Κάστορας, ο Πολυδεύκης, η Κλυταιμνήστρα και η Ελένη της Τροίας, γράφει η Vout.
Η αρχαία ρωμαϊκή αυτή λάμπα πετρελαίου αναπαριστά τη στιγμή της ερωτικής επαφής του Θεού Δία με τη Λήδα.
6. Σεξουαλική συνεύρεση μεταξύ δύο αντρών
Το Warren Cup, μια ασημένια κούπα από την αρχαία Ρώμη, αναπαριστά τη σεξουαλική συνεύρεση δύο αντρών. Πήρε το όνομά της από τον συλλέκτη της Edward Perry Warren. Αποκτήθηκε από το Βρετανικό μουσείο το 1999.
7. Στοματικός έρωτας στα λουτρά
Ένας άντρας πέφτει στο έδαφος για να κάνει στοματικό έρωτα σε μια γυναίκα. Πρόκειται για μια τοιχογραφία που διασώθηκε σε αποδυτήριο σε χώρο λουτρών της Πομπηίας. Αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι ανάλογες εικόνες αναπαριστούνταν πάνω από τα ράφια, στα οποία όσοι χρησιμοποιούσαν τα λουτρά άφηναν τα ρούχα τους.
Το προκλητικό περιεχόμενο δεν τους προκαλούσε ντροπή ή αμηχανία, αλλά λειτουργούσε ως σημάδι για το πού είχαν αφήσει τους χιτώνες τους.
Περισσότερα θέματα για την αρχαία Ελλάδα εδώ.