Το ρήμα φαίνω, φαίνομαι αλλά και φάος, φως, με την πρόθεση περί σχηματίζει τη λέξη περιφάνεια (όπως επιφάνεια, πε-ρι-φά-νει-α), η οποία σημαίνει το περίβλεπτο (αυτό που φαίνεται γύρω -γύρω), το ευδιάκριτο, το απολύτως φανερό και άρα φωτεινό, καθαρό, ο περιφανής ή περίφανος άνθρωπος.
Το ρήμα φαίνω, φαίνομαι αλλά και φάος, φως, με την πρόθεση υπερ (πάνω από) σχηματίζει τη λέξη υπερηφάνεια, η οποία σημαίνει το θετικό συναίσθημα που νιώθει κάποιος όταν έχει επιτελέσει ένα αξιόλογο έργο, το οποίο έχει ως αποτέλεσμα την αυτοεπιβεβαίωσή του, το συναίσθημα που νιώθει κάποιος όταν συνειδητοποιεί την αξία του ως άνθρωπος και πλήττεται όταν κάποιος προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπειά του και (αρνητικά) την αλαζονεία. Με τα χρόνια η λέξη υπερηφάνεια, έχασε το υ- κι έγινε και περηφάνια.
Η διαφορά στην ορθογραφία της κατάληξης προκύπτει από τους κανόνες της νεοελληνικής γραμματικής που υπαγορεύουν πως:
Η υπερηφάνεια προφέρεται ως προπαροξύτονο και γι' αυτό γράφεται με -εια, σύμφωνα με τον τρίτο κανόνα, ενώ η περηφάνια προφέρεται ως παροξύτονο και γράφεται με -ια, σύμφωνα με τον τέταρτο κανόνα.
Έτσι λοιπόν, άλλο η υπερηφάνεια ή περηφάνια κι άλλο η περιφάνεια.
Το ρήμα φαίνω, φαίνομαι αλλά και φάος, φως, με την πρόθεση υπερ (πάνω από) σχηματίζει τη λέξη υπερηφάνεια, η οποία σημαίνει το θετικό συναίσθημα που νιώθει κάποιος όταν έχει επιτελέσει ένα αξιόλογο έργο, το οποίο έχει ως αποτέλεσμα την αυτοεπιβεβαίωσή του, το συναίσθημα που νιώθει κάποιος όταν συνειδητοποιεί την αξία του ως άνθρωπος και πλήττεται όταν κάποιος προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπειά του και (αρνητικά) την αλαζονεία. Με τα χρόνια η λέξη υπερηφάνεια, έχασε το υ- κι έγινε και περηφάνια.
Η διαφορά στην ορθογραφία της κατάληξης προκύπτει από τους κανόνες της νεοελληνικής γραμματικής που υπαγορεύουν πως:
- κατάληξη -εία < ρ. σε εύω, θηλ από αρσ. σε -υς και κάποια άλλα
- κατάληξη -ία < λοιπά ρήματα
- κατάληξη -εια: λέξεις που τονίζονται στην προπαραλήγουσα. Π.χ. συνήθεια, ευλάβεια, ακρίβεια
- κατάληξη -ια: λέξεις που τονίζονται στην παραλήγουσα (εδώ το -ια προφέρεται ως μία συλλαβή)
Η υπερηφάνεια προφέρεται ως προπαροξύτονο και γι' αυτό γράφεται με -εια, σύμφωνα με τον τρίτο κανόνα, ενώ η περηφάνια προφέρεται ως παροξύτονο και γράφεται με -ια, σύμφωνα με τον τέταρτο κανόνα.
Έτσι λοιπόν, άλλο η υπερηφάνεια ή περηφάνια κι άλλο η περιφάνεια.
Για το e-didaskalia.blogspot.gr
Αποστόλης Ζυμβραγάκης
Φιλόλογος
Δείτε περισσότερα γλωσσικά λάθη εδώ.