Το 2002 οι πωλήσεις έργων τέχνης άγγιζαν τα 850 εκατ. δολάρια. Σήμερα το ποσό έχει φτάσει τα 6 δισεκατομμύρια. Ποιοι είναι οι δέκα πιο ακριβοί πίνακες που πωλήθηκαν ποτέ βάσει της αξίας τους όπως έχει διαμορφωθεί από τον τρέχοντα πληθωρισμό; Τα νούμερα είναι ιλιγγιώδη και η αγοραπωλησία πινάκων αποδεικνύεται μια πρώτης τάξεως επένδυση από οικονομική άποψη. Αναπόφευκτα οι νέοι παράδεισοι της οικονομίας όπως το Κατάρ, «ο μεγαλύτερος αγοραστής σύγχρονης τέχνης στον κόσμο αυτή τη στιγμή», σύμφωνα με την εφημερίδα «The Art Newspaper», αγοράζουν τέχνη μετά μανίας. Τα μουσεία ανοίγουν το ένα μετά το άλλο και ο πιο ακριβός πίνακας του κόσμου θα αναρτηθεί στο νέο Εθνικό Μουσείο του Κατάρ το οποίο σχεδίασε ένας αστέρας της αρχιτεκτονικής, ο Ζαν Νουβέλ.
1. «Πότε θα παντρευτείς;»
Ο ούτως ή άλλως επίπλαστος εξωτισμός της Ταϊτής δεν βρήκε ποτέ την απήχηση που εκείνος περίμενε από το κοινό του Παρισιού. Να όμως που εν έτει 2015 ο πίνακας «Πότε θα παντρευτείς;» («Nafea Faa Ipoipo?», 1892) του Πολ Γκογκέν έγινε ο πιο ακριβός που πωλήθηκε ποτέ. Ο ελβετός συλλέκτης Ρούντολφ Στέχελιν, πάλαι ποτέ στέλεχος των Sotheby’s στον οποίο ανήκε, τον πούλησε έναντι 300 εκατ. δολαρίων σε μουσείο του Κατάρ.
2. «Οι χαρτοπαίκτες»
Ο Γκογκέν πήρε τα πρωτεία που μέχρι πρότινος κατείχε ο Σεζάν, καθώς το έργο του «Οι χαρτοπαίκτες» είχε πωληθεί το 2011 έναντι 250 εκατ. δολαρίων, μια τιμή-ρεκόρ που διπλασίαζε το ποσό που είχε δοθεί ποτέ έως τότε για ένα έργο τέχνης. Αγοραστής και πάλι η βασιλική οικογένεια του Κατάρ η οποία απέκτησε το έργο με τους δύο χωρικούς που παίζουν χαρτιά στην Εξ αν Προβάνς παροπλίζοντας με την προσφορά της όλους τους υποψήφιους μνηστήρες του πίνακα. Σοφή η επένδυση, μιας και η αξία του σήμερα ανέρχεται στα 263,1 εκατ. δολάρια. Ο προηγούμενος ιδιοκτήτης του ήταν ο εφοπλιστής Γιώργος Εμπειρίκος, ο οποίος λίγο προτού πεθάνει, το 2011, άρχισε να συζητάει την πώλησή του.
3. «Νο.5»
Κάπου εδώ μπαίνει στο παιχνίδι ο αφηρημένος εξπρεσιονισμός. Ο πίνακας «Νο.5» (1948) του Τζάκσον Πόλοκ πωλήθηκε έναντι 140 (σημερινά 164,4) εκατ. δολαρίων το 2006 σε ιδιωτική δημοπρασία των Sotheby’s σύμφωνα με τους «New York Times». Ο δισεκατομμυριούχος ιδιοκτήτης του, Ντέιβιντ Γκέφεν, συνιδρυτής της DreanWorks SKG, δεν μπόρεσε να αντισταθεί στην προσφορά του έτερου Ντέιβιντ (Μαρτίνες), ενός πάμπλουτου μεξικανού χρηματοοικονομικού συμβούλου. Οι δικηγόροι του βάλθηκαν να πείσουν τον κόσμο ότι δεν είχε αγοράσει εκείνος τον πίνακα, αλλά δεδομένης της μυστικοπάθειας και του χαμηλού προφίλ που επιδιώκει να καλλιεργεί συστηματικά, ουδείς πείστηκε.
Ο ούτως ή άλλως επίπλαστος εξωτισμός της Ταϊτής δεν βρήκε ποτέ την απήχηση που εκείνος περίμενε από το κοινό του Παρισιού. Να όμως που εν έτει 2015 ο πίνακας «Πότε θα παντρευτείς;» («Nafea Faa Ipoipo?», 1892) του Πολ Γκογκέν έγινε ο πιο ακριβός που πωλήθηκε ποτέ. Ο ελβετός συλλέκτης Ρούντολφ Στέχελιν, πάλαι ποτέ στέλεχος των Sotheby’s στον οποίο ανήκε, τον πούλησε έναντι 300 εκατ. δολαρίων σε μουσείο του Κατάρ.
2. «Οι χαρτοπαίκτες»
Ο Γκογκέν πήρε τα πρωτεία που μέχρι πρότινος κατείχε ο Σεζάν, καθώς το έργο του «Οι χαρτοπαίκτες» είχε πωληθεί το 2011 έναντι 250 εκατ. δολαρίων, μια τιμή-ρεκόρ που διπλασίαζε το ποσό που είχε δοθεί ποτέ έως τότε για ένα έργο τέχνης. Αγοραστής και πάλι η βασιλική οικογένεια του Κατάρ η οποία απέκτησε το έργο με τους δύο χωρικούς που παίζουν χαρτιά στην Εξ αν Προβάνς παροπλίζοντας με την προσφορά της όλους τους υποψήφιους μνηστήρες του πίνακα. Σοφή η επένδυση, μιας και η αξία του σήμερα ανέρχεται στα 263,1 εκατ. δολάρια. Ο προηγούμενος ιδιοκτήτης του ήταν ο εφοπλιστής Γιώργος Εμπειρίκος, ο οποίος λίγο προτού πεθάνει, το 2011, άρχισε να συζητάει την πώλησή του.
3. «Νο.5»
Κάπου εδώ μπαίνει στο παιχνίδι ο αφηρημένος εξπρεσιονισμός. Ο πίνακας «Νο.5» (1948) του Τζάκσον Πόλοκ πωλήθηκε έναντι 140 (σημερινά 164,4) εκατ. δολαρίων το 2006 σε ιδιωτική δημοπρασία των Sotheby’s σύμφωνα με τους «New York Times». Ο δισεκατομμυριούχος ιδιοκτήτης του, Ντέιβιντ Γκέφεν, συνιδρυτής της DreanWorks SKG, δεν μπόρεσε να αντισταθεί στην προσφορά του έτερου Ντέιβιντ (Μαρτίνες), ενός πάμπλουτου μεξικανού χρηματοοικονομικού συμβούλου. Οι δικηγόροι του βάλθηκαν να πείσουν τον κόσμο ότι δεν είχε αγοράσει εκείνος τον πίνακα, αλλά δεδομένης της μυστικοπάθειας και του χαμηλού προφίλ που επιδιώκει να καλλιεργεί συστηματικά, ουδείς πείστηκε.
4. «Woman III»
Μετά τον Πόλοκ ένας άλλος βασικός εκπρόσωπος της Σχολής της Νέας Υόρκης, ο Βίλεμ ντε Κούνινγκ, έχει την τιμητική του. Το «Woman III» είναι ένας από τους έξι πίνακες με το ίδιο θέμα που είχε ζωγραφίσει ανάμεσα στο 1951 και 1953. Αγοράστηκε από τον δισεκατομμυριούχο ιδιοκτήτη hedge fund Στίβεν Α. Κοέν, ιδιοκτήτη της SAC Capital Advisors LP, για το διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των 137,5 εκατ. δολαρίων το 2006. Σήμερα η αξία του ανέρχεται στα 161,5 εκατ. Ο Κοέν τον αγόρασε από τον Ντέιβιντ Γκέφεν ο οποίος τον είχε ανταλλάξει με ένα περσικό χειρόγραφο του 16ου αιώνα από το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Τεχεράνης. Εκεί ανήκε ο πίνακας, όμως μετά την επανάσταση του 1979 αποφασίστηκε ότι δεν μπορεί να εκτίθεται σε κοινή θέα.
Μετά τον Πόλοκ ένας άλλος βασικός εκπρόσωπος της Σχολής της Νέας Υόρκης, ο Βίλεμ ντε Κούνινγκ, έχει την τιμητική του. Το «Woman III» είναι ένας από τους έξι πίνακες με το ίδιο θέμα που είχε ζωγραφίσει ανάμεσα στο 1951 και 1953. Αγοράστηκε από τον δισεκατομμυριούχο ιδιοκτήτη hedge fund Στίβεν Α. Κοέν, ιδιοκτήτη της SAC Capital Advisors LP, για το διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των 137,5 εκατ. δολαρίων το 2006. Σήμερα η αξία του ανέρχεται στα 161,5 εκατ. Ο Κοέν τον αγόρασε από τον Ντέιβιντ Γκέφεν ο οποίος τον είχε ανταλλάξει με ένα περσικό χειρόγραφο του 16ου αιώνα από το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Τεχεράνης. Εκεί ανήκε ο πίνακας, όμως μετά την επανάσταση του 1979 αποφασίστηκε ότι δεν μπορεί να εκτίθεται σε κοινή θέα.
5. «Προσωπογραφία της Αντέλε Μπλοχ-Μπάουερ Ι»
Χρειάστηκαν τρία χρόνια για να ολοκληρωθεί η «Προσωπογραφία της Αντέλε Μπλοχ-Μπάουερ Ι» (1907) της βιεννέζας κυρίας της υψηλής κοινωνίας και στενής φίλης του Κλιμτ, η μόνη από τα μοντέλα του που ζωγράφισε δύο φορές. Τα φύλλα χρυσού και η περίτεχνη διακόσμηση στο ύφος του Jugenstil συνέβαλαν άραγε στη διαμόρφωση της τιμής του στα 135 εκατ. δολάρια το 2006 (και με σημερινά δεδομένα 158,5) τα οποία διέθεσε το 2006 ο Ρόναλντ Λόντερ, κληρονόμος της γνωστής εταιρείας καλλυντικών; Το σίγουρο είναι ότι πρόκειται για έναν από τους πίνακες που προκάλεσε τη δικαστική διαμάχη ανάμεσα στους κληρονόμους των αρχικών ιδιοκτητών οι οποίοι είχαν εκδιωχθεί από το ναζιστικό καθεστώς και το αυστριακό κράτος στο οποίο είχε περιέλθει ο πίνακας. Οι κληρονόμοι δικαιώθηκαν και πούλησαν τον πίνακα στον Λόντερ, ο οποίος τον ανάρτησε στη Neue Galerie του στη Νέα Υόρκη λέγοντας: «Αυτή είναι η δική μας Μόνα Λίζα».
Χρειάστηκαν τρία χρόνια για να ολοκληρωθεί η «Προσωπογραφία της Αντέλε Μπλοχ-Μπάουερ Ι» (1907) της βιεννέζας κυρίας της υψηλής κοινωνίας και στενής φίλης του Κλιμτ, η μόνη από τα μοντέλα του που ζωγράφισε δύο φορές. Τα φύλλα χρυσού και η περίτεχνη διακόσμηση στο ύφος του Jugenstil συνέβαλαν άραγε στη διαμόρφωση της τιμής του στα 135 εκατ. δολάρια το 2006 (και με σημερινά δεδομένα 158,5) τα οποία διέθεσε το 2006 ο Ρόναλντ Λόντερ, κληρονόμος της γνωστής εταιρείας καλλυντικών; Το σίγουρο είναι ότι πρόκειται για έναν από τους πίνακες που προκάλεσε τη δικαστική διαμάχη ανάμεσα στους κληρονόμους των αρχικών ιδιοκτητών οι οποίοι είχαν εκδιωχθεί από το ναζιστικό καθεστώς και το αυστριακό κράτος στο οποίο είχε περιέλθει ο πίνακας. Οι κληρονόμοι δικαιώθηκαν και πούλησαν τον πίνακα στον Λόντερ, ο οποίος τον ανάρτησε στη Neue Galerie του στη Νέα Υόρκη λέγοντας: «Αυτή είναι η δική μας Μόνα Λίζα».
6. «Το όνειρο»
Ο Κοέν φρόντισε να αγοράσει και «Το όνειρο» (1932), ένα πρώιμο δείγμα φοβισμού από τον Πικάσο στο οποίο εικονίζεται η 22χρονη ερωμένη του Μαρί-Τερέζ Γουόλτερ. Λέγεται ότι χρειάστηκε μόλις ένα απόγευμα για να ολοκληρωθεί ο πίνακας για τον οποίο ο Κοέν επένδυσε 155 εκατ. δολάρια το 2013. Ο προηγούμενος ιδιοκτήτης του, βασιλιάς των καζίνο Στιβ Γουίν, είχε συμφωνήσει να πουλήσει τον πίνακα στον Κοέν ήδη από το 2006, όμως η πώληση είχε αναβληθεί όταν ο Γουίν εξαιτίας της κακής του όρασης τραυμάτισε τον πίνακα με τον αγκώνα του. Ο Κοέν περίμενε υπομονετικά τη συντήρησή του και σήμερα βλέπει την αξία του να ανέρχεται στα 157,5 εκατ. δολάρια. Σε αυτόν ανήκει και ο περίφημος καρχαρίας του Χερστ, τον οποίο απέκτησε για το «ευτελές» ποσό των 8 εκατ. δολαρίων.
7. «Πορτρέτο του γιατρού Γκασέ»
Ενας από τους αγαπημένους πίνακες του Βίνσεντ βαν Γκογκ, το «Πορτρέτο του γιατρού Γκασέ» (1890), ο οποίος τον περιέθαλψε τους τελευταίους μήνες της ζωής του, πωλήθηκε το 1990 έναντι 82,5 εκατ. δολαρίων σε δημοπρασία των Christie’s στη Νέα Υόρκη. Το ποσό είχε διαθέσει ο ιάπωνας επιχειρηματίας Ροέι Σάιτο, ο δεύτερος μεγαλύτερος κατασκευαστής χαρτιού στην Ιαπωνία, ο οποίος είχε απειλήσει ότι θα έπαιρνε μαζί του τον πίνακα όταν θα πέθαινε. Λέγεται ότι οι Christie’s πρόλαβαν να αγοράσουν πίσω το έργο, οπότε τελικά δεν αποτεφρώθηκε μαζί του το 1996, όταν ο Ιάπωνας απεδήμησεν εις Κύριον. Το σίγουρο είναι ότι όποιος το έχει στην κατοχή του έχει δει την αξία του σχεδόν να διπλασιάζεται, καθώς σήμερα υπολογίζεται στα 149,5 εκατ. δολάρια.
Ενας από τους αγαπημένους πίνακες του Βίνσεντ βαν Γκογκ, το «Πορτρέτο του γιατρού Γκασέ» (1890), ο οποίος τον περιέθαλψε τους τελευταίους μήνες της ζωής του, πωλήθηκε το 1990 έναντι 82,5 εκατ. δολαρίων σε δημοπρασία των Christie’s στη Νέα Υόρκη. Το ποσό είχε διαθέσει ο ιάπωνας επιχειρηματίας Ροέι Σάιτο, ο δεύτερος μεγαλύτερος κατασκευαστής χαρτιού στην Ιαπωνία, ο οποίος είχε απειλήσει ότι θα έπαιρνε μαζί του τον πίνακα όταν θα πέθαινε. Λέγεται ότι οι Christie’s πρόλαβαν να αγοράσουν πίσω το έργο, οπότε τελικά δεν αποτεφρώθηκε μαζί του το 1996, όταν ο Ιάπωνας απεδήμησεν εις Κύριον. Το σίγουρο είναι ότι όποιος το έχει στην κατοχή του έχει δει την αξία του σχεδόν να διπλασιάζεται, καθώς σήμερα υπολογίζεται στα 149,5 εκατ. δολάρια.
8. «Τρεις μελέτες του Λούσιαν Φρόιντ»
Το τρίπτυχο «Τρεις μελέτες του Λούσιαν Φρόιντ» (1969) του Φράνσις Μπέικον πωλήθηκε έναντι 142,4 εκατ. δολαρίων το 2013. Ετσι ο «Φρόιντ» εκθρόνισε την «Κραυγή» του Μουνχ η οποία είχε πωληθεί την προηγούμενη χρονιά έναντι 120 εκατ. δολαρίων. Τον πίνακα αγόρασε η πρώην σύζυγος του Στίβεν Γουίν, Ελέιν, μαζί με την οποία ίδρυσαν το Wynn Casino Empire. Η τιμή του πίνακα σήμερα υπολογίζεται στα 144,7 εκατ. δολάρια.
Το τρίπτυχο «Τρεις μελέτες του Λούσιαν Φρόιντ» (1969) του Φράνσις Μπέικον πωλήθηκε έναντι 142,4 εκατ. δολαρίων το 2013. Ετσι ο «Φρόιντ» εκθρόνισε την «Κραυγή» του Μουνχ η οποία είχε πωληθεί την προηγούμενη χρονιά έναντι 120 εκατ. δολαρίων. Τον πίνακα αγόρασε η πρώην σύζυγος του Στίβεν Γουίν, Ελέιν, μαζί με την οποία ίδρυσαν το Wynn Casino Empire. Η τιμή του πίνακα σήμερα υπολογίζεται στα 144,7 εκατ. δολάρια.
9. «Χορός στο Μουλέν ντε λα Γκαλέτ»
Ο «Χορός στο Μουλέν ντε λα Γκαλέτ» (1896) του ιμπρεσιονιστή Πιερ Ογκίστ Ρενουάρ πωλήθηκε το 1990 έναντι 78,1 εκατ. δολαρίων. Η αξία του πίνακα σήμερα έχει σχεδόν διπλασιαστεί (141,5 εκατ. δολάρια). Για χρόνια ο πίνακας ανήκε στον Τζον Χέι Γουίτνεϊ της γνωστής οικογενείας συλλεκτών μέχρις ότου η χήρα του αποφάσισε να το πουλήσει μέσω των Sotheby’s. Ο γνωστός μας πλέον Σάιτο έγινε ο καινούργιος ιδιοκτήτης, ο πίνακας όμως κάποια στιγμή πέρασε σε άγνωστα χέρια ως παράπλευρη απώλεια εξαιτίας των ληξιπρόθεσμων οφειλών του σε δανειστές.
Ο «Χορός στο Μουλέν ντε λα Γκαλέτ» (1896) του ιμπρεσιονιστή Πιερ Ογκίστ Ρενουάρ πωλήθηκε το 1990 έναντι 78,1 εκατ. δολαρίων. Η αξία του πίνακα σήμερα έχει σχεδόν διπλασιαστεί (141,5 εκατ. δολάρια). Για χρόνια ο πίνακας ανήκε στον Τζον Χέι Γουίτνεϊ της γνωστής οικογενείας συλλεκτών μέχρις ότου η χήρα του αποφάσισε να το πουλήσει μέσω των Sotheby’s. Ο γνωστός μας πλέον Σάιτο έγινε ο καινούργιος ιδιοκτήτης, ο πίνακας όμως κάποια στιγμή πέρασε σε άγνωστα χέρια ως παράπλευρη απώλεια εξαιτίας των ληξιπρόθεσμων οφειλών του σε δανειστές.
10. «Αγόρι με πίπα»
Ενα αγόρι από το Παρίσι είναι το «Αγόρι με πίπα» (1905) του Πάμπλο Πικάσο το οποίο κοστολογείται σήμερα στα 130,6 εκατ. δολάρια. Είναι χαρακτηριστικό έργο της ροζ περιόδου του το οποίο πωλήθηκε το 2004 από τους Sotheby’s μέσω τηλεφώνου έναντι 104,2 εκατ. δολαρίων. Η συγκεκριμένη πώληση διπλασίασε το προηγούμενο ρεκόρ πώλησης που είχε σημειωθεί για τον συγκεκριμένο καλλιτέχνη: 55 εκατ. δολάρια για το «Γυναίκα με σταυρωμένα χέρια» το 2000.
Ενα αγόρι από το Παρίσι είναι το «Αγόρι με πίπα» (1905) του Πάμπλο Πικάσο το οποίο κοστολογείται σήμερα στα 130,6 εκατ. δολάρια. Είναι χαρακτηριστικό έργο της ροζ περιόδου του το οποίο πωλήθηκε το 2004 από τους Sotheby’s μέσω τηλεφώνου έναντι 104,2 εκατ. δολαρίων. Η συγκεκριμένη πώληση διπλασίασε το προηγούμενο ρεκόρ πώλησης που είχε σημειωθεί για τον συγκεκριμένο καλλιτέχνη: 55 εκατ. δολάρια για το «Γυναίκα με σταυρωμένα χέρια» το 2000.
Περισσότερα θέματα με πίνακες ζωγραφικής εδώ.