Η διαμάχη για το συρτάκι "Ζορμπάς"

Όλος ο κόσμος έχει θαυμάσει το μουσικό έπος, το συρτάκι από την ταινία "Ζορμπάς", μια σύνθεση με την υπογραφή του Μίκη Θεοδωράκη, η οποία τον έκανε παγκοσμίως γνωστό. Ωστόσο αν και η σύνθεση έχει την υπογραφή του Μίκη Θεοδωράκη, η μουσική έχει γίνει αντικείμενο διαμάχης. 

Αρχικά, ας δούμε τι λέει η πλευρά που αμφισβητεί τον κύριο Θεοδωράκη:

Το συρτάκι "Ζορμπάς" κυκλοφόρησε το 1964 στην ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη «Ζορμπάς ο Έλληνας» (Zorba the Greek).

Το θέμα από τον Ζορμπά ήταν από τραγούδι του κρητικού μουσικού Γιώργου Κουτσουρέλη.

Ο Κουτσουρέλης διεκδίκησε δικαστικά τα πνευματικά δικαιώματα του τραγουδιού και τα κέρδισε.

Ο ίδιος ο Γιώργος Κουτσουρέλης είπε: "Εγώ το περίφημο και περιβόητο  “Κρητικό συρτάκι”, που δεν ξέρω αν πρέπει να το αναφέρω τώρα , μου το εκμεταλλεύτηκε ο Μίκης Θεοδωράκης , το εμπνεύστηκα στο κρεβάτι μεταξύ ύπνου και μη. Μισοκοιμώμουν. Θυμάμαι που σηκώθηκα αυτομάτως, πήγα κι έπιασα το λαγούτο μου κι άρχισα να ψάχνω και κάπως βιαστικά μη τυχόν και μου φύγουν απ΄το μυαλό αυτές οι νότες, που μου ήρθαν όπως προείπα, μεταξύ ύπνου και μη. Πράγματι σταθεροποίησα τις βασικές φωνές και μετά από ειδική μελέτη και όταν βρισκόμουν σε κατάλληλη ψυχική διάθεση  το τελειοποίησα και παρουσίασα τη σύνθεση που την ηχογράφησα σε δίσκο στην Κολούμπια το 1950  σαν “Αρμενοχωριανό συρτό”  και μετά το ξαναηχογράφησα με τίτλο “Κρητικό  συρτάκι” το 1953".

Ακούστε αποσπάσματα από το τραγούδι του Γιώργου Κουτσουρέλη. Από το 2:25 και μετά θα καταλάβετε την ομοιότητα.



Ας δούμε τώρα τη υποστηρίζει η πλευρά του κύριου Θεοδωράκη, μέσα από το δημοσίευμα του Θεοδωρακισμού, theodorakism.blogspot.gr:

"Ο Μίκης Θεοδωράκης βρέθηκε στην Κρήτη μετά την εξορία του στην Μακρόνησο. Εκεί άκουσε για πρώτη φορά τον Κρητικό παραδοσιακό Συρτό στα πανηγύρια των Χανιωτών που κρατούσαν δυο και τρεις μέρες, που όπως περιγράφει στην αυτοβιογραφία του «Οι δρόμοι του Αρχάγγελου» του άρεσε και τον επηρέασε τόσο, ώστε συνέθεσε ένα δικό του έργο έχοντας ως πηγή έμπνευσης αυτόν τον Κρητικό Δημοτικό σκοπό και το ονόμασε «Συρτό Χανιώτικο», μια που ΠΟΤΕ ο Θεοδωράκης δεν απέκρυψε τις πηγές έμπνευσής του ή τις οποιεσδήποτε επιρροές που κατά καιρούς δέχθηκε.

Το έργο αυτό παρουσιάστηκε σε πρώτη εκτέλεση στις 21 Σεπτεμβρίου του 1951 στα Χανιά, από την Μικρή Συμφωνική Ορχήστρα Χανίων, και την Αλίκη Βατικιώτη (πιάνο), ενώ διηύθυνε ο ίδιος ο Μίκης Θεοδωράκης. Το συγκεκριμένο μοτίβο το περιέλαβε ο Θεοδωράκης και στο μπαλέτο του «Ορφέας και Ευρυδίκη» που συνέθεσε και παρουσίασε το 1952 με την Ορχήστρα Εγχόρδων της ΚΟΑ και διεύθυνση του Τάτση Αποστολίδη. Το γνωστό σε όλους μας πλέον θέμα χρησιμοποιήθηκε το 1964 στην ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη «Zorba the Greek» που όπως όλοι γνωρίζουμε έκανε και την ταινία και όλους τους συντελεστές της διάσημους σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Ο φερόμενος από τα εν λόγω δημοσιεύματα του διαδικτύου ως «πραγματικός συνθέτης του Ζορμπά» πράγματι διεκδίκησε δικαστικά την πατρότητα της μουσικής αυτής, πότε νομίζετε;;; ΕΠΙ ΧΟΥΝΤΑΣ, ΔΕΚΑΕΞΙ ολόκληρα χρόνια μετά την πρώτη εκτέλεση του έργου «Συρτός Χανιώτικος» και ΤΡΙΑ ολόκληρα χρόνια μετά τη διεθνή επιτυχία του φιλμ του Κακογιάννη, όταν ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν φυλακισμένος από την Χούντα. Ας βγάλουν οι αναγνώστες τα συμπεράσματά τους για την επιλογή της χρονικής στιγμής…

Ακόμα ένα τεράστιο ψέμα είναι ότι εκδόθηκε δικαστική απόφαση που δικαίωσε τον κ. Γ. Κουτσουρέλη. Όπως διαβεβαιώνει ο δικηγόρος του Μίκη Θεοδωράκη κ. Χριστόφορος Αργυρόπουλος που είχε αναλάβει τότε την υπεράσπισή του, η δίκη ΜΑΤΑΙΩΘΗΚΕ γιατί ο ενάγων κ. Γ. Κουτσουρέλης εγκατέλειψε. Είναι γνωστό ότι μια αστική δίκη προχωρεί με πρωτοβουλία του ενάγοντος, δηλ. στην περίπτωσή μας του κ. Κουτσουρέλη, ο οποίος όμως εγκατέλειψε, ενώ η υπόθεση βρισκόταν στο στάδιο της εξέτασης μαρτύρων.

Δική μας εξήγηση: Προφανώς ο «ενάγων» είδε ότι ακόμα και σε συνθήκες Χούντας και διωγμών του Θεοδωράκη, θα ήταν πολύ δύσκολο να κάνει το «άσπρο μαύρο» και να κερδίσει τη δίκη.

Η αλήθεια λοιπόν είναι ακόμα χειρότερη για όσους υποστηρίζουν τις περίεργες αυτές θεωρίες. Ακόμα και επί χούντας η υπόθεση ήταν τόσο εξόφθαλμα στημένη εναντίον του Μίκη Θεοδωράκη που δεν υπήρχε καμία περίπτωση να μην δικαιωθεί.

Καμία δικαστική απόφαση λοιπόν δεν δικαίωσε ΠΟΤΕ κανέναν που αμφισβήτησε την πατρότητα του έργου του Μίκη Θεοδωράκη, όπως ψευδώς και με κακή πίστη διατείνονται τις τελευταίες ημέρες και ώρες κάποια blogs του διαδικτύου". -http://theodorakism.blogspot.gr/2016/10/blog-post_40.html 

Η προσωπική μου άποψη είναι πως όπως και να έχει, η μουσική αυτή έγινε γνωστή από την τεράστια προσωπικότητα του κ. Μίκη Θεοδωράκη κι αυτό είναι αδιαμφισβήτητο. Το αν η σύνθεση ανήκει στον κ. Κουτσουρέλη ή αν ο κ. Θεοδωράκης απλά εμπνεύστηκε από αυτόν είναι κάτι που δεν μπορώ να το κρίνω, εφόσον είμαι ο πλέον αναρμόδιος. Ωστόσο, το να συκοφαντείται ο κ. Θεοδωράκης είναι μια προσφιλής συνήθεια των πολιτικών του αντιπάλων, μιας και η εξέχουσα αυτή προσωπικότητα δε διακρίνεται μόνο για τις μουσικές του συνθέσεις, αλλά και για την κοινωνικοπολιτική του δράση. Πιθανότατα, λοιπόν, η όλη διαμάχη να είναι απλά και μόνο άλλο ένα "χτύπημα" των αντιπάλων του, αφού, όπως λέει και η πλευρά που τον υποστηρίζει, έχει παραδεχτεί και ο ίδιος την πηγή έμπνευσής του. Κάτι, όχι μόνο θεμιτό, αλλά και αναγκαίο, καθώς για να συνθέσεις ένα οποιοδήποτε έργο, πρέπει πρώτα απ' όλα να σε εμπνεύσει κάτι. Παρ' όλα αυτά δε θέλω να αδικήσω και την πλευρά του κ. Κουτσουρέλη, για κάτι που δεν έχω βαθιές γνώσεις. Ίσως, να υπάρχει κάτι παραπάνω από έμπνευση. Στο τέλος, ενδεχομένως δεν έχει καν σημασία. Η δημιουργία του κ. Κουτσουρέλη με "αγγίζει" βαθιά, αφού ως Κρητικός, κάθε φορά που την ακούω, νιώθω το μαγικό ταξίδι στις ρίζες. Το μόνο που μπορώ να κάνω, λοιπόν, είναι να βάλω για ακόμα μια φορά τον "Ζορμπά" και τον "Αρμενοχωριανό", ν' απολαύσω αυτές τις μοναδικές δημιουργίες που σε ταξιδεύουν με κλειστά μάτια και να ευχαριστήσω τον Θεό που με αξίωσε να γεννηθώ και ζω σε μια χώρα που έχει μουσικούς σαν τον κ. Θεοδωράκη και τον κ. Κουτσουρέλη...


Περισσότερα θέματα για μουσική εδώ.