Τι σημαίνει η αρχαία ελληνική φράση "άνθρωπος: ο αναθρών ά όπωπε";

Άνθρωπος: ο αναθρών ά όπωπε = Άνθρωπος: αυτός που αναλογίζεται και κρίνει όσα έχει δει

Η φράση αυτή αποδίδεται στον Σωκράτη και την έχει καταγράψει ο Πλάτωνας στον Πλατωνικό διάλογο «ΚΡΑΤΥΛΟΣ», ο οποίος αναφέρεται στην ιστορία, φιλοσοφία και ετυμολογία των ονομάτων της ελληνικής γλώσσας.

Περί του ονόματος «άνθρωπος», δίδεται από τον Σωκράτη στον «ΚΡΑΤΥΛΟ» η ακόλουθος ετυμολογική ερμηνεία (την παραθέτω εδώ σε μετάφρασι):

[...ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Νομίζω ότι και το όνομα των ανθρώπων, μία από αυτές τις αλλοιώσεις υπέστη, καθώς και αυτό έγινε όνομα, ενώ πριν ήταν έκφρασις. Με την αφαίρεσιν του γράμματος Άλφα και με την μεταβολήν του τόνου της λήγουσας από οξύτερο σε βαρύτερο.

ΕΡΜΟΓΕΝΗΣ: Τι εννοείς ;

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Ιδού τι εννοώ: Το όνομα «άνθρωπος» σημαίνει ότι τα μεν άλλα ζώα τίποτε από όσα βλέπουν δεν μελετούν, δεν συλλογίζονται και δεν αναθρούν … τίποτε ήτοι δεν παρατηρούν με προσοχή… ο δε άνθρωπος άπαξ και δεί κάτι – άπαξ δηλαδή και«όπωπε» κάτι – και αναθρεί και συλλογίζεται ό,τι όπωπε. Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι ο άνθρωπος σωστά ονομάστηκε «άνθρωπος», διότι είναι το μοναδικό ζώον, το οποίον «αναθρεί ά όπωπε», παρατηρεί δηλαδή με μεγάλη προσοχή ό,τι έχει δεί….].

Βλέπουμε λοιπόν ότι ο Σωκράτης δίνει την πληροφορία ότι η λέξη «άνθρωπος» στην πρωτογένεσιν της ήταν περιφραστικός επιθετικός προσδιορισμός του όντος, το οποίον διέφερε από τα ζώα βασικά ως προς τον τρόπον με τον οποίον χρησιμοποιούσε τον νουν του και ως προς τις διανοητικές του ικανότητες.

Έτσι ο περιφραστικός επιθετικός προσδιορισμός «αναθρών ά οπωπε», συνεπτύχθη μονολεκτικά  σε «ανάθρωπος», και εν συνεχεία με την αφαίρεση του γράμματος «α»μεταξύ των φθόγγων «ν» και «θ» και της μεταφοράς του τόνου στην πρώτην συλλαβή της λέξεως, διαμορφώθηκε η λέξη  «άνθρωπος»!


Δείτε τι σημαίνουν περισσότερες αρχαίες ελληνικές φράσεις εδώ.

Για το e-didaskalia.blogspot.gr
Αποστόλης Ζυμβραγάκης
Φιλόλογος