Κάποια είναι γνωστά μνημεία που συμπεριλαμβάνονται στον κατάλογο Μνημείων Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Άλλα είναι αστικά μνημεία, αρχιτεκτονικά «κοσμήματα», ορόσημα εποχών και καταστάσεων, που κουβαλούν την ιστορία της καθημερινότητάς τους. Το κοινό τους στοιχείο: εκτός από την αναγνωρισμένη αξία τους, το καθένα για διαφορετικούς λόγους, ο κίνδυνος να χαθούν για πάντα.
Στον κατάλογο που ακολουθεί συμπεριλαμβάνονται μνημεία που οι περισσότεροι γνωρίζουμε και άλλα που δεν είναι τόσο γνωστά. Η εγκατάλειψη, η παραμέληση, τα στοιχεία της Φύσης, οι αρχιτεκτονικές εξελίξεις ή οι ανελέητη ανάπτυξη τα απειλούν και δυσκολεύουν τη «μάχη» της επιβίωσής τους.
Δείτε μερικά από αυτά και σπεύστε να τα επισκεφθείτε, αν μπορείτε, πριν να φιλοξενούνται μόνο σε βιβλία ιστορίας και οδηγούς πόλεων.
Σταθμός Teufelsberg, Βερολίνο
Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού πολέμου, η αμερικανική υπηρεσία πληροφοριών NSA χρησιμοποιούσε τον «πύργο» αυτό για να «κατασκοπεύει» το Ανατολικό Μπλοκ. Σήμερα, εγκαταλειμμένος και μισοκατεστραμμένος, διατηρείται ως ένα δυνατό αναμνηστικό του παρελθόντος του Βερολίνου. Χρόνο με το χρόνο όμως η φθορά και τα σημάδια βανδαλισμού γίνονται όλο και πιο έντονα.
Βασιλικό παλάτι Caserta, Ιταλία
Είναι το παλάτι με τον μεγαλύτερο όγκο στον κόσμο- πάνω από δύο εκατομμύρια κυβικά μέτρα. Περιλαμβάνεται και αυτό στον κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO και χτίστηκε κατ’ εντολή του βασιλιά των Βουρβόνων Καρόλου ΙΙΙ ως αντίπαλο δέος των Βερσαλλιών. Πιθανώς η εικόνα του να μη ν είναι άγνωστη σε πολλούς καθώς έγιναν εκεί γυρίσματα για τις ταινίες Star Wars και Mission Impossible. Ωστόσο η εγκατάλειψη έχει κοστίσει πολύ στο παλάτι: το 2014 κατέρρευσε ένα μέρος της οροφής ενώ η γραφειοκρατία καθυστερεί τα σχέδια για την ανακαίνισή του.
Βικτωριανά αεριοφυλάκια, Βρετανία
Έχουν τεθεί εκτός λειτουργίας από τη δεκαετία του ’60 αλλά αποτελούν αναμφίβολα ένα γραφικό στοιχείο της βρετανικής κουλτούρας. Η εταιρεία διαχείρισής τους έχει αρχίσει την αποσυναρμολόγηση και διάλυσή τους για να πουλήσει τη γη σε κατασκευαστικές εταιρείες. Ωστόσο υπάρχει μια εκστρατεία για τη διάσωση τουλάχιστον των αεριοφυλακίων στο Bethnal Green του Λονδίνου που χρονολογούνται από το 1866.
Οικία Melnikov, Μόσχα
Σχεδιασμένο από τον διάσημο αβανγκάρντ Ρώσο αρχιτέκτονα Konstantin Melnikov, αυτό το εντυπωσιακό κυλινδρικό οικοδόμημα αποτέλεσε την οικία του αρχιτέκτονα και ένα ξεχωριστό δημιούργημα σε πλήρη αντίθεση με τη γνωστή σοβιετική αρχιτεκτονική. Σήμερα ζει εκεί η εγγονή του αρχιτέκτονα αλλά το κτίσμα αντιμετωπίζει σοβαρό κίνδυνο κατάρρευσης καθώς οι εργασίες κατασκευής κοντινού πάρκινγκ προκάλεσαν μεγάλες ρωγμές.
Εκκλησία Yemrehanna Kristos, Αιθιοπία
Αυτή η εκκλησία βρίσκεται μέσα σε σπηλιά στην κορυφογραμμή σε υψόμετρο 2.700 μέτρων και σε απόσταση 42 χιλιομέτρων από την πιο κοντινή πόλη. Αυτό συνέβαλε και στη διατήρησή της, όμως οι εργασίες κατασκευής δρόμου που οδηγεί στο ναό και τείχους στο εξωτερικό του, καθώς και ενδείξεις δομικές ασταθειών έχουν στρέψει εκεί την προσοχή του Παγκόσμιου Ταμείου Μνημείων.
Πύργος Nakagin, Τόκιο
Χαρακτηριστικό παράδειγμα του αρχιτεκτονικού κινήματος του Μεταβολισμού ο πύργος Nakagin αποτελείται από 140 ξεχωριστές κάψουλες που λειτουργούν σαν ζωντανά κύτταρα και μπορούν να αφαιρεθούν μεμονωμένα. Ολοκληρώθηκε το 1972 και σήμερα είναι σχεδόν ακατοίκητος. Η ανάγκη για ανακαίνιση είναι προφανής.
Τερματικός Σταθμός Union, Σινσινάτι
Κατασκευασμένος το 1933, στη εποχή της άνθισης της Art Deco, ο σταθμός αυτός αποτελούσε το επίκεντρο των σιδηροδρομικών μεταφορών στο Σινσινάτι έως το 1972. Στη συνέχεια μετατράπηκε σε εμπορικό κέντρο και εν τέλει έγινε μουσείο το 1990. Βρίσκεται σε εξέλιξη καμπάνια για τη συγκέντρωση πόρων ώστε να γίνουν οι απαραίτητες εργασίες ανακαίνισης.
Τέμενος Djingareyber, Τιμπουκτού
Είναι το μεγαλύτερο από τα τρία μεγάλα τζαμιά του Τιμπουκτού και έγινε στόχος επίθεσης μαχητών της Αλ Κάιντα το 2012, ενώ είχε περιληφθεί στη λίστα με τα απειλούμενα μνημεία της UNESCO. Το μνημείο απειλείται επίσης από την αστικοποίηση, την ερημοποίηση και την κλιματική αλλαγή.
Σταθμός λεωφορείων στο Preston, Βρετανία
Άρχισε να λειτουργεί το 1969 στη βρετανική πόλη Preston και αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα του αρχιτεκτονικού κινήματος του Μπρουταλισμού στο οποίο κυριαρχούν τα υλικά και όχι η αισθητική και συγκεκριμένα η χρήση σκυροδέματος. Απέφυγε την κατεδάφιση το 2013 και τώρα είναι αντικείμενο διεθνούς διαγωνισμού προκειμένου να μετατραπεί σε κέντρο νεότητας.
Potosi, Βολιβία
Βρίσκεται σε υψόμετρο 4.090 μέτρων και πρόσφατα συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο απειλούμενων μνημείων της UNESCO λόγω της μεταλλευτικής δραστηριότητας που συνεχίζεται εδώ και πέντε αιώνες στο παρακείμενο βουνό Cerro Rico. Το έδαφος, πορώδες και ασταθές πια, προκαλεί κίνδυνο κατολισθήσεων ενώ ήδη η κορυφή έχει αρχίσει να υποχωρεί.
Τοιχογραφίες του Πικάσο, Όσλο
Οι πρώτες απόπειρες του Πικάσο σε τοιχογραφίες σε τσιμέντο κοσμούν δύο κυβερνητικά κτήρια στο Όσλο της Νορβηγίας. Και τα δύο υπέστησαν σοβαρές ζημιές κατά την αιματηρή και πολύνεκρη επίθεση του Άντερς Μπρέιβικ το 2011. Με δεδομένο το πολύ υψηλό κόστος εργασιών αποκατάστασης- στα 70 εκατομμύρια δολάρια- έγινε μία πρόταση να κατεδαφιστούν τα κτήρια και οι τοιχογραφίες να τοποθετηθούν αλλού. Ωστόσο η κοινή γνώμη είναι διχασμένη καθώς το έργο σχεδιάστηκα ειδικά γι’ αυτά τα κτήρια.
Νησί της Μοζαμβίκης
Το μοναδικό μείγμα πορτογαλικών επιρροών και τοπικής αρχιτεκτονικής χάρισε στην πόλη- φρούριο μία θέση στον κατάλογο της UNESCO με τα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς το 1991. Μετά τις ζημιές που προκάλεσε τυφώνας το 1994 έχει τεθεί υπό παρακολούθηση. Η ανάγκη παρακολούθησης επιβεβαιώθηκε πέρσι λόγω της αύξησης του τουρισμού και της ανάγκης να εκπονηθεί ένα ρεαλιστικό σχέδιο προστασίας.
Η παλιά πόλη της Ιερουσαλήμ
Περιλαμβάνεται στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO από τις αρχές της δεκαετίας του ’80. Ιερή πόλη για τρεις θρησκείες, προσελκύει εκατομμύρια τουρίστες στα περισσότερα από 200 μνημεία της. Τα σχέδια για τη συντήρησή της ωστόσο προχωρούν με πολύ αργούς ρυθμούς.
Πέτρα, Ιορδανία
Η ροδοκόκκινη αρχαία πόλη της Πέτρας είναι ο βασικός τουριστικός προορισμός της Ιορδανίας. Αυτό είναι και το μεγαλύτερο πρόβλημα: τα εκατομμύρια χέρια που αγγίζουν τη λαξευμένη στο βράχο πόλη, ο άνεμος και η διάβρωση που προκαλεί η βροχή, φθείρουν τον ναό Al Kazneh που υποχώρησε κατά 1,5 ίντσες τον περασμένο αιώνα. Οι καμήλες και τα γαϊδουράκια συμβάλλουν επίσης στη φθορά των μονοπατιών ενώ η αυξημένη υγρασία μπορεί να βλάψει τη δομική σταθερότητα του οικοδομήματος.
Περισσότερα ταξιδιωτικά αφιερώματα εδώ.