O θυμός είναι ένα εντελώς φυσιολογικό, συνήθως υγιές ανθρώπινο συναίσθημα. Όταν όμως ξεφεύγει εκτός ελέγχου και μετατρέπεται σε καταστροφικό, τότε μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις, το σχολείο, τη δουλειά, και, γενικά, σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής, επηρεάζοντας την ποιότητα ζωής του ατόμου.
Από την ψυχολόγο Δρ. Λίζα Βάρβογλη
Ο άνθρωπος που θυμώνει και παραφέρεται συχνά έχει την αίσθηση ότι δεν ελέγχει τη ζωή του και ότι βρίσκεται στο έλεος απρόβλεπτων και δυνατών συναισθημάτων. Ειδικά στην περίοδο της εφηβείας, τα νέα άτομα έχουν έντονα και συχνά ξεσπάσματα θυμού.
Κι ενώ ο θυμός προκαλείται τόσο από εξωτερικές όσο και από εσωτερικές αιτίες, στην εφηβεία η κύρια αιτία του είναι εσωτερικά αίτια ή εξωτερικοί λόγοι, που όμως δεν έχουν από μόνοι τους αρκετή σημασία για να πυροδοτήσουν τόσο μεγάλη αντίδραση (επομένως πρόκειται για κάποια εσωτερική ερμηνεία που δίνει ο έφηβος σε αυτά τα εξωτερικά ερεθίσματα).
Οι έφηβοι μπορεί να αισθάνονται το ίδιο μπερδεμένοι με τους γονείς τους σχετικά με τα ξεσπάσματα θυμού που έχουν. Ο ακόμα περισσότερος θυμός και τα δάκρυα από τη μεριά του εφήβου, όταν ο γονιός προσπαθεί να του/της μιλήσει γι' αυτό το θέμα συνήθως δείχνουν ότι ο/η έφηβος ντρέπεται και νιώθει ότι δεν μπορεί ν' αλλάξει την κατάσταση.
Δεν είναι τυχαίο ότι στη διάρκεια της εφηβείας υπάρχουν περισσότερα ξεσπάσματα θυμού σε σχέση με άλλες περιόδους της ζωής του ανθρώπου. Εξελικτικά, πρόκειται για μια περίοδο όπου ο αγώνας για την ψυχολογική, κοινωνική και σωματική ανάπτυξη του ατόμου είναι τόσο έντονος, που επιφέρει αυξημένη απογοήτευση.
Ακόμα, είναι μια φάση της ζωής του ατόμου κατά την οποία μαθαίνει ποια είναι αυτά που μπορεί να ελέγξει και ποια όχι. Τέλος, υπάρχει πληθώρα στρεσσογόνων καταστάσεων, με τους φίλους, το σχολείο, τις επιδόσεις, τα σπορ, τους γονείς, που μπορεί να επιδεινώσουν το πρόβλημα του εφηβικού θυμού.
Η έκφραση του θυμού
Η ενστικτώδης, φυσική αντίδραση στο θυμό είναι συνήθως κάποια επιθετική ενέργεια. Από εξελικτική άποψη, ο θυμός είναι μια φυσιολογική αντίδραση προς διάφορες απειλές, η οποία στόχο έχει την προσαρμογή του ανθρώπου στο περιβάλλον του καθώς και την εξέλιξή του.
Ο θυμός προκαλεί δυνατά, επιθετικά συναισθήματα και συμπεριφορές, που επιτρέπουν στο άτομο να αμυνθεί και να υπερασπιστεί τον εαυτό του όταν βρίσκεται σε κίνδυνο. Έτσι, ως ένα βαθμό, ο θυμός είναι απαραίτητος για την επιβίωση του ανθρώπινου είδους.
Από την άλλη, δεν είναι δυνατόν να ξεσπάει κανείς στον οποιονδήποτε και το οτιδήποτε που τον ενοχλεί, χωρίς να θέτει κάποια όρια και χωρίς να του υπαγορεύει η κοινή λογική μέχρι που πρέπει να φτάσει ο θυμός: αυτό ακριβώς φαίνεται να κάνουν οι έφηβοι.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς
Ο άνθρωπος που θυμώνει και παραφέρεται συχνά έχει την αίσθηση ότι δεν ελέγχει τη ζωή του και ότι βρίσκεται στο έλεος απρόβλεπτων και δυνατών συναισθημάτων. Ειδικά στην περίοδο της εφηβείας, τα νέα άτομα έχουν έντονα και συχνά ξεσπάσματα θυμού.
Κι ενώ ο θυμός προκαλείται τόσο από εξωτερικές όσο και από εσωτερικές αιτίες, στην εφηβεία η κύρια αιτία του είναι εσωτερικά αίτια ή εξωτερικοί λόγοι, που όμως δεν έχουν από μόνοι τους αρκετή σημασία για να πυροδοτήσουν τόσο μεγάλη αντίδραση (επομένως πρόκειται για κάποια εσωτερική ερμηνεία που δίνει ο έφηβος σε αυτά τα εξωτερικά ερεθίσματα).
Οι έφηβοι μπορεί να αισθάνονται το ίδιο μπερδεμένοι με τους γονείς τους σχετικά με τα ξεσπάσματα θυμού που έχουν. Ο ακόμα περισσότερος θυμός και τα δάκρυα από τη μεριά του εφήβου, όταν ο γονιός προσπαθεί να του/της μιλήσει γι' αυτό το θέμα συνήθως δείχνουν ότι ο/η έφηβος ντρέπεται και νιώθει ότι δεν μπορεί ν' αλλάξει την κατάσταση.
Δεν είναι τυχαίο ότι στη διάρκεια της εφηβείας υπάρχουν περισσότερα ξεσπάσματα θυμού σε σχέση με άλλες περιόδους της ζωής του ανθρώπου. Εξελικτικά, πρόκειται για μια περίοδο όπου ο αγώνας για την ψυχολογική, κοινωνική και σωματική ανάπτυξη του ατόμου είναι τόσο έντονος, που επιφέρει αυξημένη απογοήτευση.
Ακόμα, είναι μια φάση της ζωής του ατόμου κατά την οποία μαθαίνει ποια είναι αυτά που μπορεί να ελέγξει και ποια όχι. Τέλος, υπάρχει πληθώρα στρεσσογόνων καταστάσεων, με τους φίλους, το σχολείο, τις επιδόσεις, τα σπορ, τους γονείς, που μπορεί να επιδεινώσουν το πρόβλημα του εφηβικού θυμού.
Η έκφραση του θυμού
Η ενστικτώδης, φυσική αντίδραση στο θυμό είναι συνήθως κάποια επιθετική ενέργεια. Από εξελικτική άποψη, ο θυμός είναι μια φυσιολογική αντίδραση προς διάφορες απειλές, η οποία στόχο έχει την προσαρμογή του ανθρώπου στο περιβάλλον του καθώς και την εξέλιξή του.
Ο θυμός προκαλεί δυνατά, επιθετικά συναισθήματα και συμπεριφορές, που επιτρέπουν στο άτομο να αμυνθεί και να υπερασπιστεί τον εαυτό του όταν βρίσκεται σε κίνδυνο. Έτσι, ως ένα βαθμό, ο θυμός είναι απαραίτητος για την επιβίωση του ανθρώπινου είδους.
Από την άλλη, δεν είναι δυνατόν να ξεσπάει κανείς στον οποιονδήποτε και το οτιδήποτε που τον ενοχλεί, χωρίς να θέτει κάποια όρια και χωρίς να του υπαγορεύει η κοινή λογική μέχρι που πρέπει να φτάσει ο θυμός: αυτό ακριβώς φαίνεται να κάνουν οι έφηβοι.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς
Τι πρέπει να μάθει ο έφηβος
Περισσότερα θέματα για την εφηβεία εδώ.