Η εκμάθηση της δεύτερης γλώσσας αποτελεί ένα από τα πιο βασικά μαθήματα του σχολικού προγράμματος. Η διδασκαλία της αγγλικής γλώσσας αποτελεί πρόκληση τόσο για τους γονείς όσο και για τους δασκάλους, καθώς πολλοί είναι εκείνοι που πιστεύουν πως ένα παιδί με δυσλεξία και μαθησιακές δυσκολίες πρέπει πρώτα να εμπεδώσει τη μητρική του γλώσσα και έπειτα να προχωρήσει στην ξένη γλώσσα. Με μερικά απλά βήματα, μπορεί η εισαγωγή στην πρώτη ανάγνωση και γραφή στην ξένη γλώσσα να γίνει πιο εποικοδομητική, πιο ευχάριστη και πιο προσιτή στα παιδιά με δυσλεξία και μαθησιακές δυσκολίες.
Τα βασικά βήματα για τη διδασκαλία πρώτης ανάγνωσης και γραφής
Το πρώτο βήμα είναι να διδαχθούν τα ονόματα και τους ήχους των γραμμάτων της Αλφαβήτου. Η Αλφάβητος διδάσκεται με την τοποθέτηση στη σειρά, ξύλινων ή πλαστικών κεφαλαίων και μικρών γραμμάτων, πάνω σ’ ένα τραπέζι σε σχήμα ουράνιου τόξου. Ύστερα, το παιδί διαβάζει κάθε γράμμα φωναχτά και παράλληλα το σχεδιάζει. Τέλος, δίνονται κάρτες όπου η κάθε κάρτα έχει το αρχικό γράμμα της λέξης με την αντίστοιχη εικόνα. Το παιδί κυκλώνει με μαρκαδόρο το γράμμα που διδάσκεται, κάθε φορά, βρίσκοντάς το από τις ανακατεμένες κάρτες.
Το δεύτερο βήμα είναι η διδασκαλία των φωνηέντων (Aa, Ee, Oo, Ii,Uu). Χρησιμοποιούνται εικονοκάρτες και ζητείται από το παιδί να προφέρει το διδασκόμενο φωνήεν. Δηλαδή, διδάσκεται το ‘Aa’ (apple). Το παιδί προφέρει το φωνήεν ‘a’ για να κατακτήσει την ακουστική αναγνώριση του γράμματος και του δίνεται μια κάρτα με το διδασκόμενο γράμμα, το συμβολισμό του και τις λέξεις που ξεκινούν από αυτό. Ύστερα, του δίνονται διάφορες εικονοκάρτες και το παιδί προσπαθεί να βρει την εικονοκάρτα με το μήλο.
Το τρίτο βήμα είναι η διδασκαλία των συμφώνων. Τα σύμφωνα μπαίνουν στην αρχή της λέξης, στη μέση και στο τέλος. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στα σύμφωνα που μπερδεύει το παιδί με δυσλεξία και μαθησιακές δυσκολίες λόγω αδυναμίας ακουστικής διάκρισης ορισμένων γραμμάτων (b-d, l-t, m-n, k-h, b-q, d-q, i-j, k-h, s-z, s-sh, x-y, z-q).
Αφού το παιδί κατακτήσει τους ήχους των φωνηέντων, του δίνεται μια καρτέλα με απλές μονοσύλλαβες λέξεις που περιέχουν μέσα τα διδασκόμενα φωνήεντα. Επίσης, δίνονται καρτέλες με τα δίψηφα φωνήεντα, όπως το ‘ou’ (π.χ. out, cloud) συνοδευόμενα με σύμφωνα (π.χ. mou, sou, tou, fou, oum,out) και, βέβαια, λέξεις (π.χ. found, sound). Τέλος, η δασκάλα δίνει κάποιες προτάσεις στο παιδί για να τις μελετήσει στο σπίτι και να τις έχει για ορθογραφία.
Τα σύμφωνα μπορούν να διδαχθούν με τους εξής απλούς τρόπους:
- Τα γράμματα που μπερδεύει το παιδί, διδάσκονται στην αρχή σαν οπτικά σύμβολα σε κάρτες.
- Η δασκάλα προφέρει τα ονόματα τους και το παιδί τα επαναλαμβάνει.
- Το παιδί σχηματίζει τα γράμματα πάνω σε γυαλόχαρτο ή χαρτόνια, τα κόβει και τα ζωγραφίζει. Αργότερα, αφού τα έχει εμπεδώσει, τα γράφει από μνήμης.
- Δίνεται ο ήχος του κάθε γράμματος και ζητείται από το παιδί να γράψει το γράμμα προφέροντας τον ήχο συνοδεύοντάς το με φωνήεντα.
Η ίδια διαδικασία ισχύει και για τα δίψηφα σύμφωνα (sh, ch, th, ph, gh).
Αφού τελειώσει αυτή η διαδικασία, δίνεται στο παιδί μια κάρτα με μονοσύλλαβες λέξεις που περιέχουν τα σύμφωνα και τα δίψηφα σύμφωνα (π.χ. spit-tram-cosh), τις οποίες ξεκινάει να διαβάζει σιγά-σιγά.
Το τέταρτο βήμα είναι ο σχηματισμός προτάσεων. Δίνεται ένας πίνακας με κάποιες από τις λέξεις που το παιδί μπερδεύει ακουστικά (π.χ. where-their, it-did, Brought-bought) και οπτικά (π.χ, think-thing, to-two-too, there-their-where, mess-less). Η δασκάλα ζητάει από το μαθητή να διαλέξει τη σωστή λέξη (από αυτές που μπερδεύει) μέσα από την παρένθεση (multiple choice) για να συμπληρώσει το κενό των προτάσεων (π.χ. I am in a (chess, mess, less). Στη συνέχεια, με τη βοήθεια της δασκάλας το παιδί εμπλουτίζει τις προτάσεις όσο μπορεί και σιγά-σιγά φτάνει στο σημείο να δημιουργεί μικρές παραγράφους. Τέλος, στις ίδιες παραγράφους, η δασκάλα σβήνει τις τελείες και τα κεφαλαία και ζητάει από το παιδί να κάνει τις απαραίτητες διορθώσεις.
Το πέμπτο βήμα είναι ο εμπλουτισμός του λεξιλογίου. Η δασκάλα ζωγραφίζει πάνω σε φυλλάδια εργασίας διάφορες εικόνες με τις λέξεις που το παιδί αδυνατεί να εμπεδώσει ή με λέξεις που χρειάζονται επανάληψη και κάτω από αυτές γράφει αντίστοιχες προτάσεις. Ζητάει από το παιδί να κόψει τις προτάσεις και να τις τοποθετήσει κάτω από τις κατάλληλες εικόνες.
Επίλογος
Η εκμάθηση της δεύτερης γλώσσας σε δυσλεκτικά παιδιά είναι κάτι καινούριο και όχι ακόμα, τόσο εφικτό για τα ελληνικά δεδομένα. Αξίζει, όμως, να σημειωθεί πως αυτά τα παιδιά είναι ικανά να μάθουν και μία και δύο ξένες γλώσσες. Το μόνο που χρειάζεται είναι να βρίσκονται σ’ ένα επιθυμητό επίπεδο στην ανάγνωση και στη γραφή στην ελληνική γλώσσα και να βρίσκονται σε σημείο να μην συγχέουν την ελληνική με την αγγλική γλώσσα. Τα παραπάνω πέντε βήματα για την εισαγωγή στην ξένη γλώσσα μπορούν να βοηθήσουν, αρκεί να υπάρχει η σχετική καθοδήγηση από τη δασκάλα ξένων γλωσσών, σε συνεργασία με τους γονείς και βέβαια, με το παιδί.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Lioyd, Sue (1996): The Phonics Handbook, Jolly Learning, United Kingdom
- Hornsby B. & Sheal, F. (1993): Alpha to Omega: The A-Z of Teaching Reading, Writing and spelling, London
- Cohen, I., Manion I. & Morrison, K. (1998): A guide to teaching practice, Fourth Edition, New York
- Goswami, U. & Bryant, P. (1999): Phonological Skills and Learning to Read, Psychology Press, U.K.
- Μάρκου, Σ. (1996): Δυσλεξία: Αριστεροχειρία, Κινητική Αδεξιότητα, Υπερκινητικότητα, Ελληνικά Γράμματα
- www.parentbook.gr
http://www.ikidcenters.com/
Ιωάννα Δημητριάδου
Περισσότερα θέματα για μαθησιακές δυσκολίες εδώ.