Τα πιο περίεργα φεγγάρια του ηλιακού μας συστήματος

Είναι αλήθεια ότι όλη την αστρονομική δόξα του ηλιακού μας συστήματος την κλέβουν ο ζωοδότης ήλιος και οι εννιά πλανήτες (οχτώ πλέον, καθώς ο Πλούτωνας υποβιβάστηκε πρόσφατα!).

Κι έτσι η προσοχή έχει δοθεί, από πλευράς κοινού πάντα, στα μεγάλα ουράνια σώματα, αφήνοντας τους κακόμοιρους τους δορυφόρους στην αφάνεια της δημοσιότητας.

Κι αυτό είναι κρίμα, γιατί όπως θα δούμε τα φεγγάρια δεν έχουν να ζηλέψουν σε τίποτα τους μεγαλύτερους άξονες αναφοράς τους, σε όρους γαλαξιακής μαγείας και πανδαισίας φαινομένων δηλαδή!

Ας μπούμε λοιπόν σε σεληνιακή τροχιά ρίχνοντας μια φαντασμαγορική ματιά στα φεγγάρια του ηλιακού μας συστήματος…

Γανυμήδης - Ο πελώριος

Μπορεί να μοιάζει εξωτερικά αρκετά με τη δική μας Σελήνη, είναι ωστόσο το μέγεθος που κάνει τη μεγάλη διαφορά, καθώς ο δορυφόρος του Δία είναι το μεγαλύτερο φεγγάρι ολάκερου του ηλιακού μας συστήματος! Είναι στην πραγματικότητα τόσο μεγάλος που διαθέτει ακόμα και μαγνητικό πεδίο, φαινόμενο μοναδικό για φεγγάρι (όπως επίσης και οξυγόνο στην ατμόσφαιρά του). Μιλώντας για τεράστιο μέγεθος, ο Γανυμήδης είναι κατά 8% μεγαλύτερος από τον Ερμή και μόλις στα 3/4 του μεγέθους του Άρη! Οι πελώριες διαστάσεις του τον κάνουν να μοιάζει με πλανήτη σε τροχιά άλλου πλανήτη…

Μιράντα - Η άσχημη

Το ασχημόπαπο του ηλιακού μας συστήματος, ένα μόνο από τα 27 περίεργα φεγγάρια του πλανήτη Ουρανού, διαθέτει ένα από τα πλέον πλούσια τοπία του ηλιακού μας συστήματος: φαράγγια βάθους 20 χιλιομέτρων, πολυγωνικά οροπέδια που καταλήγουν σε απότομους γκρεμούς και πολλά ακόμα ασυνήθιστα γεωλογικά φαινόμενα. Το νότιο ημισφαίριο διαθέτει μάλιστα πολυγωνικούς σχηματισμούς, που αποκαλούνται «κορόνες», με τη μεγαλύτερη από αυτές να έχει πλάτος 200 χιλιομέτρων, πελώριους γκρεμούς και κορυφογραμμές ύψους 2 χιλιομέτρων. Αν μάλιστα ρίξεις μια πέτρα από το ψηλότερο σημείο της Μιράντας, θα κάνει περισσότερο από 10 λεπτά να αγγίξει το έδαφος! Το ιδιαίτερο τοπίο της Μιράντας πιθανολογείται ότι οφείλεται σε παλιρροϊκές δυνάμεις που συμπίεζαν και «τέντωναν» τον παγωμένο δορυφόρο…

Καλλιστώ - Το ουράνιο σώμα με τους περισσότερους κρατήρες στο ηλιακό μας σύστημα

Άλλος ένας ιδιαίτερος δορυφόρος του Δία, ο δεύτερος σε μέγεθος και τρίτος μεγαλύτερος του συστήματός μας, δεν φαίνεται να διαθέτει σαφή εσωτερική δομή. Η έλλειψη γεωλογικής δραστηριότητας στην επιφάνειά της έχει διατηρήσει τους αμέτρητους κρατήρες αναλλοίωτους στα 4 δισεκατομμύρια χρόνια της ζωής της, κάτι που της δίνει άλλη μια πρωτιά, ως την παλιότερη απαράλλακτη επιφάνεια ουράνιου σώματος! Οι επιφάνειες με τους κρατήρες υπερβαίνουν σε αριθμούς τις αντίστοιχες που στερούνται γεωλογικής δράσης, ενώ τα ηφαίστεια είναι τόσα πολλά που έχουν συσσωρευτεί το ένα πάνω στο άλλο, δημιουργώντας ομόκεντρα ηφαιστειακά συγκροτήματα… 

Δάκτυλος - Το φεγγάρι-αστεροειδής

Εδώ μιλάμε για τοσοδούλη φυσικό δορυφόρο, τον μικρότερο του ηλιακού μας συστήματος! Μιλάμε απλά-απλά για το φεγγάρι του αστεροειδούς Ίδη, έναν μικροσκοπικό φυσικό δορυφόρο που κινείται σε τροχιά γύρω από τον επίσης μικρό αστεροειδή, πράγμα από μόνο του παράξενο. Η μελέτη του Δάκτυλου έχει απαντήσει αρκετά αστρονομικά ερωτήματα για τη φύση των αστεροειδών, ενώ ανέτρεψε και την παραδεδομένη επιστημική άποψη ότι οι αστεροειδείς παραείναι μικροί για να έχουν δικά τους φεγγάρια. Αμ δε!

Επιμηθέας και Ιανός - Τα φεγγάρια που φλερτάρουν με την πρόσκρουση

Οι δύο αξιοπρόσεκτοι δορυφόροι του Κρόνου μοιράζονται την ίδια σχεδόν τροχιά (συντροχιακούς τους λένε οι αστρονόμοι), κάτι που αναγκάζει τους αστρονόμους να υποθέσουν ότι ήταν άλλοτε ένα φεγγάρι που τεμαχίστηκε στα δυο. Κι αν αυτό δεν είναι εκπληκτικό από μόνο του, πώς δεν συγκρούονται δηλαδή κινούμενα πάνω-κάτω στην ίδια πορεία, κάθε τέσσερα γήινα χρόνια τα φεγγάρια αλλάζουν θέσεις, διαφεύγοντας μόλις τη σύγκρουση! Η κοντινότερη απόσταση στην οποία φτάνουν όταν αλλάζουν ρόλους κυμαίνεται στα 10.000 χιλιόμετρα, που μπορεί σε γήινους όρους να μοιάζει αρκετή, στη διαστημική προοπτική όμως είναι «ψίχουλα».

Εγκέλαδος - Ο λευκός

Ο φυσικός δορυφόρους του Κρόνου είναι ένα από τα πλέον ανακλαστικά σώματα του ηλιακού μας συστήματος, αντανακλώντας το 100% σχεδόν των ηλιακών ακτινών που προσπίπτουν στην επιφάνειά του! Κι αν αυτή η λαμπρή φαντασμαγορία δεν είναι αρκετή, το παγωμένο φεγγάρι διαθέτει άφθονους πίδακες νερού, ατμών και πάγου. Αυτοί μάλιστα οι πίδακες ευθύνονται για έναν από τους δακτυλίους του Κρόνου, καθώς τα σωματίδια που απελευθερώνουν στο Διάστημα εγκλωβίζονται στο βαρυτικό πεδίο του πλανήτη, σχηματίζοντας με τον χρόνο τον δακτύλιο. Κάτι που βγάζει απόλυτο νόημα κοιτώντας απλώς τον Εγκέλαδο: είναι η μικροσκοπική τελεία στο μέσο του δακτυλίου!

Τρίτων - Ο ανάποδος

Το μεγαλύτερο φεγγάρι του Ποσειδώνα είναι ο μόνος δορυφόρος του ηλιακού μας συστήματος σε τέτοιο μέγεθος που κινείται σε αντίθετη τροχιά από την περιστροφή του πλανήτη (ανάδρομη τροχιά το λένε)! Λόγω της ανάδρομης τροχιάς, οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ Ποσειδώνα και Τρίτωνα αφαιρούν συνεχώς ενέργεια από τον δορυφόρο, κάνοντας την τροχιά του να αλλάζει σταδιακά: στο μέλλον, ο Τρίτων είτε θα θρυμματιστεί είτε θα προσκρούσει στον Ποσειδώνα. Ταυτοχρόνως, είναι ηφαιστειακά ενεργός, ένας από τους ελάχιστους του ηλιακού μας συστήματος, αν και δεν απελευθερώνει πλέον μάγμα, αλλά υγροποιημένο πάγο και αμμωνία (έχει και θερμοπίδακες που εκτοξεύουν άζωτο)! Κάτι που τον κάνει ένα από τα πιο ψυχρά σώματα της γαλαξιακής μας γειτονιάς…

Ευρώπη - Η πιθανότερη υποψήφια για ύπαρξη εξωγήινης ζωής

Άλλος ένα περίεργος δορυφόρος του Δία, διαθέτει μια από τις πιο λείες επιφάνειες στο ηλιακό μας σύστημα. Κι αυτό γιατί ολόκληρο το φεγγάρι είναι στην ουσία ένας ωκεανός, με την επιφάνειά του να έχει καλυφθεί απλώς από πάγο! Μιλάμε βέβαια για υδάτινο σώμα που ανέρχεται σε διπλάσιες και τριπλάσιες ποσότητες από το σύνολο του γήινου νερού και ενδέχεται μάλιστα να φιλοξενεί και ζωή! Κάτι που εξαρτάται φυσικά από τη θερμότητα του νερού. Οι αστρονόμοι δεν κάνουν μάλιστα λόγο για απλά βακτήρια αλλά ακόμα και για σύνθετες μορφές ζωής. Καθώς λοιπόν πληροί τις τυπικές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη μικροβιακής ζωής και περιέχει όλα τα κατάλληλα οργανικά χημικά στοιχεία, με το περιβάλλον της να παραείναι φιλικό σε ένα τέτοιο σπουδαίο ενδεχόμενο, η Ευρώπη είναι σήμερα ένας ολοένα και πιο ελκυστικός προορισμός για μια επόμενη διαστημική αποστολή…

Ιώ - Η ηφαιστειακή κόλαση

Θυμάστε τη Μόρντορ από τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών»; Το μέρος υπάρχει και υπάρχει πάνω στην Ιώ, τον τρίτο μεγαλύτερο δορυφόρο του Δία που τόσο μαστίζεται από την παλιρροϊκή επίδρασή του! Επιφάνεια καλυμμένη από άκρη σε άκρη με μάγμα και ασίγαστη γεωλογική δραστηριότητα συνθέτουν την καθημερινότητα στην Ιώ. Δεν υπάρχουν μάλιστα ηφαιστειακοί κρατήρες, καθώς η λάβα από τις απανωτές εκρήξεις καλύπτει τα πάντα και αφανίζει τα ηφαίστεια, ισοπεδώνοντας κυριολεκτικά κάθε τόσο την επιφάνεια του φεγγαριού. Και σε περίπτωση που διερωτάστε, είναι το πιο δραστήριο γεωλογικά σώμα του ηλιακού μας συστήματος…

Τιτάνας - Το μελλοντικό μας σπίτι;

Εδώ μιλάμε για το πλέον παράξενο φεγγάρι της γειτονιάς μας και μάλιστα με διαφορά. Ο μεγαλύτερος δορυφόρος του Κρόνου και δεύτερος μεγαλύτερος στο ηλιακό μας σύστημα παραμένει ο μόνος που έχουμε μελετήσει και διαθέτει πυκνή ατμόσφαιρα (ακόμα πυκνότερη και από τη γήινη), έχοντας ως βάση το άζωτο, όπως ακριβώς και η δική μας! Είναι βέβαια τα νέφη που μας κρύβουν την επιφάνειά του και παραμένει εν πολλοίς μυστηριώδης, αν και οι ανοιχτόχρωμες περιοχές της επιφάνειάς του υποδεικνύουν ότι πρέπει να είναι υγρές περιοχές, κάποιο υγροποιημένο αέριο δηλαδή (πιθανότατα μεθάνιο). Η οργανική φύση των αερίων του (υδρογονάνθρακες) δεν αποκλείεται να μπορεί να υποστηρίξει ζωή, κάτι που τον κάνει ιδανικό για ανθρώπινο αποικισμό…

Περισσότερα θέματα για το διάστημα εδώ.