Σύνδρομο Down και ανάγνωση - Τεχνικές παρέμβασης
Σχετικά με τη διδασκαλία της ανάγνωσης στα παιδιά με Down το κυριότερο ζήτημα της διδακτικής μεθοδολογίας που έχει απασχολήσει πολλούς ερευνητές είναι αν ενδείκνυται η ολική ή η φωνολογική προσέγγιση.
Αρκετές διδακτικές μέθοδοι είναι συνδυαστικές και περιλαμβάνουν και τις δυο προσεγγίσεις. Γεγονός είναι ότι τόσο η πρόοδος της έρευνας όσο και οι ατομικές διαφορές των παιδιών με Down δεν επιτρέπουν την απόρριψη καμιάς από τις δυο μεθόδους. Ερευνητές με πολύχρονη πείρα στην διδασκαλία παιδιών με Down όπως η Sue Buckley από τη Μεγάλη Βρετανία και η Patricia Oelwein από το Πανεπιστήμιο της Washington υποστηρίζουν ότι τα παιδιά με Down πρέπει να διδάσκονται αρχικά οπτικές λέξεις (sight words) και στη συνέχεια να εισάγεται η διδασκαλία των φθόγγων – φωνών (phonics).
Oι Buckley και Bird (1993) στο άρθρο τους «Teaching children with Down syndrome to read» προτείνουν τα εξής βασικά μεθοδολογικά βήματα για τη διδασκαλία της ανάγνωσης:
1ο Βήμα. Απόκτηση από το μαθητή ενός θεμελιώδους οπτικού λεξιλογίου. Ο δάσκαλος συντάσσει οπτικές καρτέλες όπου επάνω είναι τυπωμένες οι λέξεις που πρόκειται να διδαχτούν. Οι λέξεις που επιλέγονται έχουν θέμα πρόσωπα και αντικείμενα του άμεσου περιβάλλοντος του παιδιού ώστε να γίνονται κατανοητές. Οι λέξεις είναι καθαρογραμμένες. Ακολουθείται η εξής πορεία: παρουσίαση της καρτέλας με τη λέξη που θα διδαχθεί, ανάγνωση της λέξης από το δάσκαλο, προσπάθεια του παιδιού να επαναλάβει τη λέξη. Η ίδια διαδικασία επαναλαμβάνεται πολλές φορές μέχρι ο μαθητής να διαβάζει μόνος του τη λέξη μόλις δει την καρτέλα.
2ο Βήμα. Συνδυασμός: ταύτιση και ταίριασμα των ίδιων λέξεων, επιλογή των σωστών λέξεων, ανάγνωση και σημασία τους. Eπιδιώκεται η εμπέδωση από το παιδί των λέξεων που έχει ήδη διδαχθεί. Εξασκείται στο ταίριασμα ομοίων λέξεων, γραμμένων σε καρτέλες (matching games). Του ζητάμε με προφορικές οδηγίες να επιλέξει την κατάλληλη καρτέλα – λέξη που έχει διδαχθεί από σύνολο με καρτέλες που έχουμε τοποθετήσει μπροστά του. Ξαναδιαβάζει λέξεις που έχει διδαχθεί.
3ο Βήμα. Κατοχυρώνουμε την εκμάθηση των λέξεων που έχουμε διδάξει, φροντίζοντας ο μαθητής να βιώνει την επιτυχία. Καθώς κάνουμε επαναλήψεις φροντίζουμε για την τόνωση της αυτοπεποίθησης του μαθητή, καθοδηγώντας τον όταν χρειάζεται ώστε να επιτύχουμε τη μάθηση χωρίς λάθη (errorless learning).
4o Βήμα. Διδάσκουμε νέες λέξεις που είναι απαραίτητες για τη δημιουργία φράσεων και προτάσεων. Αφού ο μαθητής έχει εμπεδώσει κάποιες λέξεις και τις κατανοεί θα ξεκινήσει η εκμάθηση πάλι με καρτέλες λέξεων με τις οποίες σχηματίζουμε φράσεις και προτάσεις. Οι λέξεις αυτές πρέπει να είναι προσαρμοσμένες στο επίπεδο ομιλίας του παιδιού και η εκμάθησή τους θα το βοηθήσει να βελτιώσει την αυθόρμητη ομιλία του και να κατανοήσει σταδιακά τους γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες.
5ο Βήμα. Το νόημα των λέξεων. Επιδιώκουμε τη σημασιολογική κατανόηση των λέξεων που διδάξαμε με στόχο την επίτευξη των επικοινωνιακών αναγκών και αντιδράσεων του μαθητή. Αρχικά κάθε λέξη συνδέεται με ένα συγκεκριμένο αντικείμενο και ο μαθητής αδυνατεί να γενικεύσει. Για παράδειγμα η λέξη «γάτα» με τη φωτογραφία της γάτας του σπιτιού, δεν αντιπροσωπεύει για το παιδί όλα τα ζώα – γάτες. Χρειάζεται χρόνος και εμπειρία με αντικείμενα της ίδιας ομάδας ή κατηγορίας για να γίνει αυτό αντιληπτό από το παιδί.
6ο Βήμα. Κατανόηση των προτάσεων. Συνήθως τα παιδιά με Down έχουν ιδιαίτερη δυσκολία στην γραμματική και το συντακτικό. Για να βελτιώσουμε την ικανότητα του μαθητή να κατανοεί μια πρόταση επιλέγουμε κείμενα των οποίων το συντακτικό και η γραμματική αντιστοιχούν στο επίπεδο προόδου του παιδιού. Οι προτάσεις που δίνουμε πρέπει να έχουν απόλυτη σχέση με τις ανάγκες ομιλίας του μαθητή. Θα αποτελούνται από λέξεις του οπτικού λεξιλογίου του παιδιού που έχει ήδη κατακτήσει.
7ο Βήμα. Διδασκαλία μεμονωμένων φωνών, φθόγγων, συλλαβών. Επιδιώκουμε ο μαθητής να μπορεί να δείχνει ένα γράμμα και να λέει τον ήχο που αντιστοιχεί σε αυτό. Ξεκινάμε με τα γράμματα τα οποία αποτελούν τους αρχικούς ήχους των λέξεων που το παιδί έχει ήδη κατακτήσει. Δείχνουμε το γράμμα, λέμε τον ήχο και ζητάμε από το παιδί να τον επαναλάβει. Πολλά παιδιά με Down αντιμετωπίζουν μεγάλη δυσκολία στην κατανόηση και το συσχετισμό ήχου – γράμματος. Σ’ αυτήν την περίπτωση θα αρκεστούμε στην ολική εκμάθηση των λέξεων. Οι λέξεις που διδάσκονται θα πρέπει να γίνουν κάτι ξεχωριστό για το παιδί. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί όταν με κάθε ευκαιρία οργανώνουμε παιχνίδια μ΄ αυτές τις λέξεις. (Δαραής 2002, Buckley 1986, Buckley and Bird 1993).
imm.demokritos.gr
Περισσότερα θέματα για μαθησιακές δυσκολίες εδώ.