Γράφει η Ασημίνα Κουλουκούρη, Κλινική Ψυχολόγος
Όταν έχει κανείς μια ισορροπημένη οικογένεια στην οποία αισθάνεται ότι τον αγαπούν, τον θαυμάζουν και τον στηρίζουν χαίρεται να ξαναβλέπει τα μέλη τις οικογένειας του σε διακοπές και γιορτές.
Αντίθετα όταν η οικογένεια και οι συγγενείς είναι τοξικοί το να τους ξαναδεί κανείς ειδικά όλους μαζί, μπορεί να μοιάζει με αρένα με λιοντάρια.
Αν έχετε καταλάβει ή έχετε μια υπόνοια ότι οι γονείς και συγγενείς σας είναι ψυχικά διαταραγμένοι και άρα αυτό που αποκαλούμε «τοξικοί» για σας, τότε εκτός από τις γιορτές θα χρειαστεί να μελετήσετε τεχνικές ψυχικής επιβίωσης όλο το χρόνο μαζί τους, εφόσον επιλέξετε να έχετε σχέση μαζί τους και για αυτό είναι πολύ πιθανό να χρειαστείτε βοήθεια. Οι γιορτές όμως και οι διακοπές, παραμένουν για τους περισσότερους σημαντικές ημέρες κατά τις οποίες οι ελπίδες τους αναπτερώνονται μήπως δουν κάποια αλλαγή και γι’αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή.
Ακόμη και αν διατηρείτε απόσταση ασφαλείας όλη τη χρονιά, οι γιορτές εξαιτίας της ιδέας που έχετε για αυτές, χάρη στα φιλμ, τις διαφημίσεις, τις οικογένειες άλλων ανθρώπων και τις προσωπικές ελπίδες του καθενός, είναι μια ευαίσθητη περίοδος.
Η βοήθεια ενός ειδικού είναι πολύ χρήσιμη για να επιβιώσετε από τέτοιου είδους οικογενειακόπεριβάλλον και να μάθετε να το χειρίζεστε και αν έχετε δυσκολία να εφαρμόσετε όσα θα σας προτείνω στο άρθρο μην διστάσετε να την ζητήσετε. Για πολλούς από σας που έχετε κακοποιηθεί ψυχικά από μικροί, είναι πολύ δύσκολο να θέσετε όρια στην οικογένεια σας και συχνά μπορεί να αισθάνεσθε αδύναμοι, λόγω όλων των ψυχολογικών ασυνείδητων και συνειδητών τεχνικών που χρησιμοποιούνται για να σας κάνουν να αισθανθείτε προβληματικοί εσείς οι ίδιοι. Σε τέτοιες οικογένειες τα φυσιολογικά όρια δεν είναι συνήθως σεβαστά και ακόμη και τα πιο απλά πράγματα μπορεί να βιωθούν ως μεγάλα προβλήματα. Εκεί που μια φυσιολογική οικογένεια αν λέγατε ότι κάτι σας ενοχλεί θα αντιδρούσε με μια προσαρμογή και σεβασμό σε σας, σταματώντας το, στη παρούσα περίπτωση, θα το εντείνουν, θα γελάσουν μαζί σας και θα σας κάνουν να αισθανθείτε προβληματικοί και τρελοί, που σας ενοχλεί κάτι τέτοιο. Γι’ αυτό μιλάμε για «ψυχική επιβίωση» γιατί οι ασυνείδητες και συνειδητές τεχνικές ελέγχου και λεκτικής βίας ή και φυσικής μπορεί να είναι πολύ έντονες και μόνο όσοι τις έχουν βιώσει μπορούν να τις αντιληφθούν εύκολα.
Οι ναρκισσιστικοί, θεωρούνται οι πιο τοξικοί, όπως επίσης και όσοι χρησιμοποιούν φυσική βία κάθε είδους. Με μερικούς που βρίσκονται στο άκρο της κάθε παθολογίας ίσως η μόνη λύση να είναι η απόλυτη απομάκρυνση από τη ζωή σας, αυτό θα το εκτιμήσετε εσείς. Η καθαρή βία παρ’αυτά και η απόλυτα διαταραγμένη συμπεριφορά μπορεί να σας οδηγήσει σε πιο ξεκάθαρα συναισθήματα αποφυγής και σε μια πιο ξεκάθαρη αντίληψη ότι κακοποιείστε, άρα χρειάζεται να αμυνθείτε και να φύγετε ή να καλέσετε βοήθεια.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα συνήθως, είναι με την ηθική σιγανή χρόνια κακοποίηση και την συναισθηματική βία, που θα χρησιμοποιήσουν οι ναρκισσιστές γονείς για να ακυρώσουν την ύπαρξη και τις απόψεις σας, και να δημιουργήσουν ένα κλίμα στο οποίο μόνο ότι λένε αυτοί είναι το λογικό και η πραγματικότητα, ενώ οτιδήποτε άλλο είναι απλά άκυρο. ‘Έχουν πάντα δίκιο αυτοί. Οι τεχνικές, τόσο σωματικά με την γλώσσα του σώματος όσο και λεκτικά, μπορούν να σας κάνουν να αρχίσετε πράγματι να σκέφτεστε μήπως έχετε λάθος και δεν είστε στα καλά σας, ή μπορούν να σας πληγώσουν βαθύτατα.
Αν αποφασίσετε να βρεθείτε μαζί τους:
Κόψτε την ελπίδα
Ο εαυτός σας, ίσως σας παίξει παιχνίδια κινητοποιώντας την ελπίδα ότι μπορεί κάτι να έχει αλλάξει αυτή τη φορά. Επειδή οι λέξεις που χρησιμοποιούν είναι συναισθηματικές του τύπου « είμαστε οικογένεια» πρέπει να «είμαστε δεμένη οικογένεια» κλπ., μπορούν να ξυπνήσουν μέσα σας την ελπίδα, που είναι ότι χειρότερο για τέτοια περιβάλλοντα, γιατί θα βγείτε πιο απογοητευμένοι μετά. Καλό είναι να θυμίζετε στον εαυτό σας, που πατέ με ποιους έχετε να κάνετε, τι σας έχουν κάνει, γιατί θα σας κάνουν να τα ξεχάσετε όλα και να αισθανθείτε ότι χειρότερο, αν μέσα σας δεν κρατήσετε τα ψυχικά σας όρια.
Φορέστε τη προστατευτική στολή σας και το κράνος σας
Με αυτό εννοώ να πατέ προετοιμασμένοι, για ότι έχετε αντιμετωπίσει χρόνια τώρα . Θα είναι το ίδιο, δεν θα έχει αλλάξει τίποτα, και τα όπλα σας θα είναι η αδιαφορία, η αποδοχή ότι έτσι είναι αυτοί οι άνθρωποι για δικούς τους λόγους, και έτοιμες ατάκες που μπορείτε να προετοιμάσετε από πριν, για όσα ξέρετε ότι θα σας πούνε. Πχ αν είστε ανύπαντρη και κάνουν το κλασσικό να σας ρωτάνε πότε θα παντρευτείτε μπορεί να απαντάτε γενικά ή να αδιαφορείτε : « ναι το έχω υπόψιν» «όταν θα βρεθεί ο κατάλληλος» κλπ., αν είστε άνδρας και δεν έχετε δουλειά ή «καλή» δουλειά μπορείτε να απαντήσετε «ναι πράγματι ψάχνω και με απασχολεί» η «είμαι ευχαριστημένος προς το παρόν, στο μέλλον θα δούμε». Γενικά το βασικό είναι να μην το πάρετε προσωπικά, και να απαντάτε πολύ γενικά σαν να μη σας νοιάζει, με γλώσσα του σώματος που δηλώνει ουδετερότητα και αδιαφορία καθώς κάθε σημάδι έντασης από μέρους σας και αντίδρασης θα προκαλέσει περισσότερα σχόλια.
Παραδεχτείτε το
Μην το κρύβετε από τους φίλους σας ή τον σύντροφο σας, ότι με την οικογένεια σας δεν είναι ιδανικά τα πράγματα. Θα είναι ανακουφιστικό να παραδεχτείτε ότι έχετε δύσκολη σχέση και είχατε δύσκολα παιδικά χρόνια, και να εξηγήσετε συνοπτικά ότι έχετε θέμα. Δεν χρειάζεται να υποκρίνεστε ότι περνάτε καλά. Επίσης αν ξέρουν την οικογένεια σας, τονίστε τους ότι έχουν μια παθολογία, που κάνει και προς αυτούς μπορεί να φέρονται πολύ διαφορετικά και ίσως δεν μπορούν να φανταστούν τι περνάτε εσείς, λόγω του προσωπείου των καλών γονιών, που δείχνουν προς τα έξω.
Ζητήστε από τους φίλους να σας βοηθήσουν
Έχετε το κινητό σας κοντά σας και τηλεφωνήστε τους, αν δεν αντέχετε άλλο, για να τα πείτε κάπου. Αν αισθάνεστε βέβαια, ότι πρέπει να τα λέτε συνέχεια, για να μην επιβαρύνετε τη σχέση με τους φίλους, είναι καλύτερα η να φύγετε ή να αναζητήσετε ειδικό, γιατί χρειάζεστε πιο σημαντική βοήθεια από ένα τηλεφώνημα με έναν φίλο. Κανονίστε εξόδους, εκδρομές χωρίς αυτούς και φτιάξτε οάσεις, στις οποίες θα αναπνεύσετε ελευθέρα σε φιλικό περιβάλλον. Έχετε ένα σχέδιο διαφυγής με έναν φίλο που μπορεί να σας φιλοξενήσει για το βράδυ, ή τα δρομολόγια μέσων μαζικής μεταφοράς, αν χρειαστεί να φύγετε.
Υποστηρίξτε τον εαυτό σας νοητικά
Κατά την διάρκεια της παραμονής σας ή των επισκέψεων, θα χρειαστεί να υπενθυμίζετε εσείς στον εαυτό σας ποσό καλοί είστε, ποσό προσπαθείτε για τη ζωή σας, πόσα έχετε καταφέρει, και ότι όλα θα γίνουν όταν θα είστε έτοιμοι. Σκεφτείτε το σαν να είστε αιχμάλωτοι του εχθρού, και κάποιος προσπαθεί να σας κάνει πλύση εγκεφάλου, για να καταλάβετε τι εννοώ.
Μοιραστείτε το
Υπάρχουν πολλές ομάδες διαδικτυακής στήριξης στο Facebook, στις οποίες θα βρείτε άτομα που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα με εσάς. Mερικές είναι για θύματα βίας, θύματα ναρκισσιστικής κακοποίησης, άτομα με ναρκισσιστές γονείς ή επιβιώσαντες της ναρκισσιστικής κακοποίησης, μπορείτε να γραφτείτε αν γνωρίζετε αγγλικά και θα σας κάνει καλό να δείτε ότι δεν είστε μόνοι, και τι αντιμετωπίζουν και οι άλλοι. Επίσης δείτε έργα, στα οποία και άλλοι υποφέρουν από τοξικούς συγγενείς, για να πάρετε υποστήριξη.
Κάντε καλό στον εαυτό σας
Οι γιορτές είναι και για εσάς και μπορείτε να τις περάσετε όπως θέλετε. Με κάθε σημάδι άβολης αίσθησης, μη διστάσετε να απομονωθείτε ή να πάρετε απόσταση και να φερθείτε καλά στον εαυτό σας. Μπορείτε να οργανώσετε κάτι που σας ευχαριστεί με φίλους παράλληλα, ενώ μένετε στο οικογενειακό σπίτι ή αποδράσεις για να κάνετε ευχάριστα πράγματα μόνοι σας, ή να φέρετε υποστήριξη με τη μορφή ενός φίλου που ξέρει τι τραβάτε και δεν μπορεί να επηρεαστεί. Δείξτε αγάπη στον εαυτό σας με κάθε τρόπο.
Αν αποφασίσετε να μην πάτε:
Κάνετε το λεγόμενο «No Contact» την πλήρη απομάκρυνση, για τις διακοπές (η και για κάποια χρόνια αν χρειαστεί). Θα χρειαστεί να βρείτε μια φράση και να την επαναλαμβάνετε, γιατί θα θέλουν να πάτε και ίσως σας βομβαρδίζουν με τηλεφωνήματα ή συναισθηματικούς εκβιασμούς. Μια γενική φράση «φέτος αποφάσισα να περάσω μόνος μου, ή με φίλους» ή «θα κάνουμε γιορτές μόνοι μας σαν οικογένεια πιο κλειστά» αν έχετε οικογένεια είναι ένα παράδειγμα. Κάντε κάτι για να περάσετε εσείς καλά προβλέψτε μια εκδρομή σε φίλους, συναντήσεις, περάστε καλά με τα παιδιά σας ή τα κατοικίδια σας, αν έχετε ή πάτε σε ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις και δοκιμάστε νέα πράγματα που θα θέλατε να κάνετε και δεν προλαβαίνετε, αν είστε μόνος. Μπορείτε αν θέλετε να τους συναντήσετε μετά τις διακοπές, σε ουδέτερο μέρος από το οποίο θα είναι εύκολο να φύγετε μόλις αρχίσει η λεκτική κακοποίηση.
Αν είναι ακραία η παρενόχληση που θα λάβετε αν πείτε την αλήθεια, τότε είναι από τις μόνες περιπτώσεις που μπορεί να είναι επιτρεπτό να πείτε κάποιο ψέμα, για να σας αφήσουν ήσυχους. Το ψέμα είναι μια τεχνική ψυχικής επιβίωσης με ακραία κακοποιητικούς γονείς και συγγενείς, όπως και η ακραία επίσης μέθοδος να αλλάξετε εντελώς τόπο διαμονής. Σε περιπτώσεις επικίνδυνων καταδιωκτικών συγγενών, θα χρειαστεί να τα αλλάξετε όλα, για να μη σας βρίσκουν και στην πραγματικότητα, αλλά αυτό αφορά πολύ λίγους από εσάς ευτυχώς. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα προβλήματα λύνονται ψυχικά με όρια και απομάκρυνση ή τον κατάλληλο χειρισμό για ναρκισσιστές.
Περισσότερες συμβουλές εδώ.