Στις 24 Σεπτεμβρίου του 1180 ο Μανουήλ Α” Κομνηνός πεθαίνει. Διάδοχος ορίζεται ο ανήλικος γιος του Αλέξιος υπό την κηδεμονία της βασιλομήτωρος Μαρίας. Η τελευταία παραγκωνίζει τον νεαρό αυτοκράτορα και αναθέτει την εξουσία στον εραστή της, Αλέξιο Πρωτοσέβαστο.
Το βασιλικό ζεύγος θα ξεσηκώσει πλήθος αντιδράσεων με την φιλοδυτική του πολιτική και μια πρώτη, αποτυχημένη εξέγερση σε βάρος τους, θα φέρει στο προσκήνιο τον μελλοντικό αυτοκράτορα, Ανδρόνικο Κομνηνό.
Ο Ανδρόνικος, εξάδελφος του Μανουήλ Α”, θα στρατοπεδεύσει στη Χαλκηδόνα προκαλώντας στάση στην Πόλη. Επακόλουθο αυτής της στάσης ήταν η αιχμαλωσία και τύφλωση του Πρωτοσέβαστου από τους στασιάτες καθώς και η εκδήλωση του αντιλατινικού μένους των κατοίκων προς τους Ρωμαιοκαθολικούς κατοίκους της Βασιλεύουσας.
Εκατό χρόνια πριν, το 1082, ο Αλέξιος Α” Κομνηνός έχει παραχωρήσει μέσω χρυσόβουλων, εμπορικά δικαιώματα και άλλα προνόμια στους Βενετούς. Σταδιακά αυτά επεκτείνονται στους Γενουάτες και στους Πιζανούς, με αποτέλεσμα το εμπόριο, να περάσει σχεδόν ολοκληρωτικά, στα χέρια δυτικών.
Αποτέλεσμα αυτών των παραχωρήσεων ήταν να δημιουργείται σταδιακά ένα οικονομικό χάσμα και μια αντιπάθεια ανάμεσα στους ορθόδοξους και τους καθολικούς κατοίκους της Πόλης. Οι προϋπάρχουσες αυτές συνθήκες κατάλληλα υποδαυλισμένες από τους ανθρώπους του Ανδρόνικου μετατράπηκαν σε ένα από τα μεγαλύτερα πογκρόμ της βυζαντινής ιστορίας.
Η σφαγή
Ο Ευστάθιος της Θεσσαλονίκης υπολογίζει τον συνολικό πληθυσμό των Λατίνων εμπόρων και των οικογενειών τους σε 60.000. Αν και δεν υπάρχουν ακριβείς αριθμοί για τη σφαγή που έλαβε χώρα τον Μάιο του 1182, ξέρουμε ότι επιβίωσαν λίγοι και περίπου 4.000 από αυτούς πουλήθηκαν σκλάβοι στους Σελτζούκους Τούρκους ενώ οι υπόλοιποι εγκατέλειψαν τις εστίες του.
Ο Ανδρόνικος
Μετά από αυτά τα συμβάντα, ο Ανδρόνικος θα γίνει αυτοκράτορας. Νωρίτερα είχε δολφονήσει με δηλητήριο την Άννα Κομνηνή και τον σύζυγός της Καίσαρα Ιωάννη. Η βασιλομήτωρ Μαρία στραγγαλίστηκε. Ο 14χρονος Αλέξιος Β στραγγαλίστηκε και ο 65χρονος Ανδρόνικος παντρεύτηκε τη δωδεκάχρονη χήρα του, την πριγκίπισσα Άννα.
Οι χρονογράφοι της εποχής την αποκαλούν «δεσποινάριο». Η βασιλεία του θα διαρκέσει μόλις τρία χρόνια. Χαρακτηρίστηκε ως ο Αλκιβιάδης της εποχής του. Ο τυχοδιωκτικός του χαρακτήρας και η περιπετειώδης ζωή του τον καθιστούσαν ως έναν από τους πλέον ικανούς και έμπειρους υποψήφιους για τον θρόνο. Παρά τις φιλολαϊκές του μεταρρυθμίσεις όμως, αποδείχθηκε ελλιπής στον στρατιωτικό τομέα (η Θεσσαλονίκη λεηλατήθηκε από τους Νορμανδούς) και σύντομα οι παραγκωνισμένοι γαιοκτήμονες θα τον αντικαθιστούσαν με τον Αλέξιο Β” Άγγελο. Ο λαός της Πόλης του επιφύλασσε έναν αργό και βασανιστικό θάνατο.
Η θέαση της ιστορίας
22 χρόνια μετά, οι Λατίνοι καταλαμβάνουν την Κωνσταντινούπολη. Σύμφωνα με την ελληνική ιστοριογραφία διαπράττουν μια πράξη ανόσια και βέβηλη. Σύμφωνα με την δική τους, παίρνουν απλά εκδίκηση. Αν και δεν είναι ιστορικά επιβεβαιωμένο, λέγεται ότι ο μετέπειτα δόγης της Βενετίας, Ερρίκος Δάνδολος, τυφλώθηκε κατά την διάρκεια των γεγονότων του 1182. Ο Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνος, που ήταν στην 4η Σταυροφορία, ανέφερε ότι η τύφλωση προήλθε από παλαιότερο χτύπημα. Για τους υπόλοιπους Σταυροφόρους όμως, ο τυφλός, υπέργηρος Δόγης, που στα 85 του μπήκε νικητής στην Αγία Σοφία, αποτέλεσε την τέλεια εικόνα αντιδικίας και δικαιοσύνης.
Βαγγέλης Σωτήρης, mixanitouxronou.gr
Περισσότερα θέματα για το Βυζάντιο εδώ.