Ποιος ανακάλυψε πρώτος το τηλέφωνο και τον ηλεκτρικό λαμπτήρα; Ποιος συνειδητοποίησε τα «παιχνίδια» της βαρύτητας και ποιου ιδέα ήταν η εξελικτική θεωρία; Μην βιαστείτε να απαντήσετε με ονόματα όπως Bell, Νεύτωνας, Edison και Δαρβίνος, γιατί, όπως και οι περισσότεροι από εμάς που διδαχθήκαμε τα ονόματά τους, θα κάνετε λάθος. Μάθετε ποιοι είχαν στην πραγματικότητα τις παραπάνω επιστημονικές εμπνεύσεις και θα έμεναν για πάντα στην Ιστορία… αν δεν τους έκλεβαν την δόξα οι παραπάνω αξιότιμοι κύριοι.
Alfred Russel Wallace (ή αλλιώς ο άνθρωπος που… δεν εξελίχθηκε λόγω Δαρβίνου)
Φυσική επιλογή, κοινή καταγωγή και εξέλιξη των ειδών: Στο άκουσμα αυτών των εννοιών, αμέσως μας έρχεται στο μυαλό το όνομα του Κάρολου Δαρβίνου, οι ιδέες του οποίου θεωρούνται ακόμη και σήμερα από τις πιο ριζοσπαστικές που έχουν ποτέ συλληφθεί. Ωστόσο, ο Δαρβίνος κάτι έκρυψε από την… εξέλιξη της έμπνευσής του. Χτυπημένος από την μάστιγα της ελονοσίας κατά την διάρκεια των μελετών του σε πτηνά της Μαλαισίας, ο ερευνητής Alfred Russel Wallace συνειδητοποίησε πως σε περιόδους λιμού και ασθενειών, τα πιο υγιή είδη επιβιώνουν και μεταφέρουν τα γονίδιά τους. Ο Wallace έστειλε τότε την θεωρία του στον ήδη γνωστό Δαρβίνο, ο οποίος έμεινε αποσβολωμένος. Δούλευε είκοσι χρόνια πάνω στην θεωρία της εξέλιξης των ειδών, και κάποιος άλλος είχε ήδη φτάσει ανεξάρτητα στο ίδιο συμπέρασμα. Οι δύο μελετητές παρουσίασαν στην επιστημονική κοινότητα τις ιδέες τους περίπου την ίδια περίοδο, αλλά για κάποιο λόγο, όλη την δόξα πήρε ο Δαρβίνος.
Joseph Swan (ή αλλιώς ο άνθρωπος που μας «φώτισε» πριν τον Edison) Ο Thomas Edison υπήρξε κάτοχος του ρεκόρ… πατέντας, αφού όσο ζούσε είχε κατοχυρώσει… 1.093 από αυτές. Η πιο σημαντική, όμως, ήταν στην ουσία «κλεμμένη», αφού στην πραγματικότητα ο Edison δεν εφηύρε τον λαμπτήρα, αλλά απλώς ανέπτυξε μια ιδέα που «τριγυρνούσε» μεταξύ εφευρετών επί μισό αιώνα.
Ο Βρετανός φυσικός Joseph Swan είχε εφεύρει τον λαμπτήρα πυρακτώσεως και κατοχυρώσει την πατέντα το 1870. Μάλιστα, το σπίτι του στο Gateshead της Αγγλίας ήταν το πρώτο πάνω στον πλανήτη που… φωτίστηκε με ηλεκτρισμό. Ωστόσο, ο θρασύς και πολυπράγμων Edison αποφάσισε να βάλει τον εαυτό του στο σκηνικό και εξέλιξε την εφεύρεση του Swan, καταλήγοντας σε μία σχεδόν πανομοιότυπη πατέντα, την οποία και κατέθεσε στις ΗΠΑ. Ο «υπεράνω» Βρετανός δήλωσε αδιάφορος για την εξέλιξη και τα χρηματικά οφέλη που θα αποκόμιζε ο Edison, και έτσι γεννήθηκε μία από τις μεγαλύτερες επιστημονικές ανακρίβειες στην Ιστορία.
Samuel Pierpont Langley (ή αλλιώς ο παρ’ ολίγον πρώτος αεροπόρος)
Ο Samuel P. Langley ήθελε διακαώς να πετάξει, γι’ αυτό και πειραματιζόταν με διάφορες κατασκευές, προορισμένες να… απογειωθούν. Μάλιστα, αν δεν τον είχαν προλάβει οι αδερφοί Wright, σήμερα θα αποκαλούσαμε τα αεροπλάνα… αεροδρομείς, όπως δηλαδή χαρακτήριζε τα οχήματα που κατασκεύαζε ο Langley.
Γνωστός αστρονόμος, φυσικός, εφευρέτης και διευθυντής του Ιδρύματος Smithsonian των ΗΠΑ, o Langley κατόρθωσε τελικά επιτυχώς να απογειώσει την εφεύρεσή του, το «aerodrome», μόλις μερικές ημέρες πριν πετάξουν οι αδελφοί Wright. Το μόνο που δεν πρόλαβε να καταφέρει ο Langley ήταν η απογείωση με την ύπαρξη πιλότου, κάτι που κατόρθωσαν οι Wright, γι’ αυτό και όλοι αναγνωρίζουν πλέον αυτούς ως τους «πατέρες» των αιθέρων.
Nikola Tesla (ή αλλιώς ο άνθρωπος που έχασε το Nobel μέσα από τα χέρια του)
Από τις πιο ενδιαφέρουσες ιστορίες επιστημονικού «σκανδάλου» -γι’ αυτό ίσως και το όνομα του Τέσλα είναι περισσότερο γνωστό από ότι αυτά των προηγούμενων… losers της Ιστορίας- είναι η «ραδιοφωνική» υπόθεση ανταγωνισμού μεταξύ Τέσλα και Μαρκόνι. Οι περισσότεροι θεωρούμε τον Ιταλό Γουλιέλμο Μαρκόνι πατέρα του ασυρμάτου. Αν όμως θα έπρεπε να ευχαριστούμε κάποιον για την επιστημονική αρχή που οδήγησε στην εφαρμογή των ραδιοσυχνοτήτων, αυτός είναι ο Τέσλα. Ο περιβόητος ασύρματοςτου Μαρκόνι εξέπεμψε τα πρώτα υπερατλαντικά κύματά του στις 12 Δεκεμβρίου του 1901, ωστόσο λίγοι γνωρίζουν πως όλη η διαδικασία βασιζόταν στις θεωρίες του Τέσλα, ο οποίος αρχικά εμφανίστηκε απτόητος από την αδικία. Μάλιστα, φέρεται να είπε σε ένα φίλο του: «Ο Μαρκόνι είναι καλό παιδί. Ας συνεχίσει. Χρησιμοποιεί 17 από τις πατέντες μου!»
Η αντίδρασή του όμως άλλαξε όταν οι δικές του πατέντες απορρίφθηκαν, ενώ ο Μαρκόνι κατοχύρωσε τον ασύρματο ως δική του εφεύρεση και κέρδισε το βραβείο Νόμπελ το 1911. Ο Τέσλα έγινε έξαλλος, μήνυσε την εταιρία του Μαρκόνι, αλλά δεν είχε τα χρήματα να συνεχίσει τον δικαστικό αγώνα μέχρις εσχάτων. Κάπως έτσι, ο Τέσλα πέθανε αδέκαρος και χωρίς το κομμάτι από την πίτα της δόξας που του αναλογούσε. Έπρεπε να περάσουν κάποιοι μήνες από τον θάνατό του το 1943 μέχρι το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ να αναγνωρίσει τον Τέσλα ως τον αυθεντικό «ασυρματιστή».
Antonio Meucci (ή αλλιώς ο άνθρωπος που… τηλεφώνησε πρώτος)
Ο Σκωτζέσος Alexander Graham Bell παρουσίασε περήφανος την τηλεφωνική συσκευή του, πρόδρομο των σύγχρονων φορητών, κινητών και smartphones το 1876. Ωστόσο, η πραγματική «τηλεφωνική» ιδιοφυΐα άκουγε στο όνομα Meucci και έφτασε πρώτος στην ιδέα της περίφημης εφεύρεσης πριν από κάθε άλλο.
Όταν η γυναίκα του Meucci έμεινε παράλυτη το 1830, ο εφευρέτης συνειδητοποίησε ότι ο ήχος μπορεί να ταξιδέψει με ηλεκτρικές ωθήσεις μέσα από χάλκινα σύρματα και έστησε ένα σύστημα που συνέδεε το δωμάτιο της γυναίκας του με το εργαστήριό του, ώστε να βρίσκονται σε συνεχή επικοινωνία. Ο Meucci φρόντισε να πατεντάρει την συσκευή το 1860, αλλά επειδή ήταν… αδέκαρος, δεν μπόρεσε να ανανεώσει τους τίτλους, και έτσι η πατέντα έληξε το 1874. Δύο χρόνια αργότερα, ο Bell, που είχε συνεργαστεί παλιότερα με τον Meucci, κατέθεσε τα δικά του χαρτιά για την ίδια συσκευή και τα υπόλοιπα είναι Ιστορία. Παρά τις μηνύσεις του Meucci, η μονομαχία του με τον Bell έληξε με «πρωταθλητή» τον Σκωτσέζο εφευρέτη.
Robert Hooke (ή αλλιώς ο άνθρωπος με την… βαρύτητα του Νεύτωνα)
Το ότι υπάρχει μόνο ένα ακριβές πορτρέτο του Robert Hooke, διανοητή του 17ου αιώνα και ένα από τα «μεγαλύτερα» μυαλά της βρετανικής επιστημονικής παράδοσης που όμως κανείς δεν γνωρίζει, ίσως μας λέει κάτι για την αδικία που ο ίδιος βίωσε, αυτή την φορά με «θύτη» των γνώριμό μας από το… μήλο που του έπεσε στο κεφάλι, Νεύτωνα. Ανάμεσα στα τεράστια επιτεύγματα του Hooke συγκαταλέγονται ο εντοπισμός πολλών σημαντικών άστρων, οι νόμοι της ελαστικότητας, το πρώτο ισχυρό μικροσκόπιο και η διατύπωση (από κοινού με τον Νεύτωνα) του νόμου της περίθλασης του φωτός. Η σύγχρονη έρευνα κάνει μάλιστα λόγο για διατύπωση μιας αρχής για την βαρύτητα από τον Hooke πολλά χρόνια πριν τον αντίστοιχο Νόμο του Νεύτωνα.
Όταν ο Νεύτων δημοσίευσε τις θεωρίες του παραλείποντας να αναφέρει την συμβολή του Hooke σε αυτές, εκείνος πικράθηκε και οι σχέσεις τους ψυχράθηκαν. Όσο και αν ήθελε να αποκαταστήσει την αλήθεια ο Hooke, οι διασυνδέσεις και η δύναμη που είχε αποκτήσει ο Νεύτων στην επιστημονική κοινότητα έθεσαν εκτός κάδρου τον πρώτο και εντός των σχολικών βιβλίων τον δεύτερο.
Περισσότερα αφιερώματα εδώ.