Η Αυτόνομη Δημοκρατία της Κριμαίας, (Ρωσικά: Автономная Республика Крым; Ουκρανικά: Автономна Республіка Крим, Avtonomna Respublika Krym; Κριμαϊκά Ταταρικά: Qırım Muhtar Cumhuriyeti) είναι το πολίτευμα της Κριμαίας που αναγνωρίζεται από την Ουκρανία, την ΕΕ και τις ΗΠΑ. Περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της Χερσονήσου της Κριμαίας, μιας χερσονήσου στο βόρειο μέρος της Μαύρης Θάλασσας. Η πόλη της Σεβαστούπολης είναι μέρος της χερσονήσου και της ομοσπονδιακής περιφέρειας, όμως δεν αποτελεί μέρος της δημοκρατίας.
Στην διάρκεια της ιστορίας της η Κριμαία γνώρισε πολλούς λαούς με πιο σημαντικούς τους Κιμμέριους, τους Έλληνες, τους Βούλγαρους, τους Σκύθες, τους Γότθους, τους Ούνους, τους Χαζάρους, τους Ρώσους, τους Ρωμαίους, τους Βυζαντινούς, τους Τούρκους και τους Μογγόλους. Τον 13ο αιώνα βρέθηκε μερικώς στον έλεγχο των Βενετών και των Γενοβέζων, ενώ τον 15ο αιώνα τουρκικά φύλα έφτασαν στην περιοχή και δημιούργησαν το Χανάτο της Κριμαίας το οποίο διατήρησε, κατά κύριο λόγο, τον έλεγχο της χερσονήσου μέχρι τον 18ο αιώνα. Έπειτα η περιοχή αποτέλεσε μέρος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και μετέπειτα της της Σοβιετικής Ένωσης. Κατά την διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου η Ναζιστική Γερμανία απέκτησε τον έλεγχο των εδαφών για ένα σύντομο διάστημα, μέχρι να επανέλθει ξανά ο έλεγχός τους στα χέρια των Σοβιετικών. Από το 1991 με την ανεξαρτητοποίηση της Ουκρανίας η Κριμαία αποτελούσε μέρος της ως αυτόνομη δημοκρατία. Στις 16 Μαρτίου του 2014 πραγματοποιήθηκε δημοψήφισμα όπου το 95,5% ψήφισε υπέρ, με τη συμμετοχή στο 82,17%, της σύνδεσης της Κριμαίας με τη Ρωσία. Το δημοψήφισμα αναγνώρισε η Ρωσία αλλά θεωρείται παράνομο από τη κυβέρνηση της Ουκρανίας, την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ.
Η Αυτόνομη Δημοκρατία της Κριμαίας είναι μια κοινοβουλευτική δημοκρατία της Ουκρανίας. Όμως μετά το δημοψήφισμα της 16ης Μαρτίου 2014 δημιουργήθηκε η Δημοκρατία της Κριμαίας μετά την ενσωμάτωση στην Ρωσία, συνεπώς στην Κριμαία υπάρχουν δύο καθεστώτα: το ουκρανικό και το ρώσικο. Πρωτεύουσα και διοικητικό κέντρο της κυβέρνησης της Κριμαίας είναι η πόλη Συμφερόπολη, που τοποθετείται στο κέντρο της χερσονήσου. Η Κριμαϊκή χερσόνησος έχει έκταση 26.200 τετραγωνικά χλμ. και ο πληθυσμός της το 2007 ήταν 1,973,185. Σε αυτόν τον πληθυσμό δεν περιλαμβάνεται η έκταση και ο πληθυσμός της πόλης της Σεβαστούπολης, η οποία το 2007 είχε πληθυσμό 379,200 κατοίκους.
Ιστορία
Στις 18 Οκτωβρίου, 1921, δημιουργήθηκε η Κριμαϊκή Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία ως τμήμα της ρωσικής ΣΟΣΔ. Ωστόσο, αυτό δεν προστάτεψε τους Τατάρους της Κριμαίας, οι οποίοι αποτελούσαν περίπου το 25% του κριμαϊκού πληθυσμού, από τις διώξεις και τις εκκαθαρίσεις του Ιωσήφ Στάλιν στη δεκαετία 1930.
Οι Έλληνες μια άλλη πολιτισμική ομάδα είχαν ίδια αντιμετώπιση μέσα στη δίνη των πολιτικών εξελίξεων της εποχής. η γη τους χάθηκε στη διαδικασία της κολεκτιβοποίησης. Τα σχολεία που δίδασκαν την ελληνική γλώσσα έκλεισαν και η ελληνική λογοτεχνία εξαιτίας κυρίως του γεγονότος ότι οι Έλληνες θεωρούνταν αντεπαναστάτες με ιδιαίτερους δεσμούς προς ένα καπιταλιστικό κράτος όπως ήταν η Ελλάδα και ανεξάρτητοι πολιτισμικά.
Η Κριμαία έζησε δύο σοβαρούς λιμούς στον 20ο αιώνα, τον λιμό του 1921-1922 και τον λιμό του 1932-1933 (Γολοντομόρ).
Κατά τη διάρκεια του Β' Π.Π. Η Κριμαία έγινε ένα από τα πλέον αιματοβαμμένα πεδία μαχών Οι Ναζί στρατηγοί ανυπομονούσαν να κατακτήσουν και να αποικίσουν τη γόνιμη χερσόνησο ως τμήμα της πολιτικής τους για επανεγκατάσταση των Γερμανών στην Αν. Ευρώπη, εις βάρος των Σλάβων. Οι Γερμανοί υπέστησαν σοβαρές απώλειες το καλοκαίρι του 1941 καθώς προσπάθησαν να περάσουν τον στενό ισθμό του Περεκόπ, που συνδέει την Κριμαία με τη σοβιετική ηπειρωτική γη. Οι Γερμανοί κατέλαβαν κατόπιν μετά τη μάχη της χερσονήσου του Κερτς σχεδόν ολοκληρωτικά την Κριμαία εκτός από τη Σεβαστούπολη, η οποία έλαβε μεταπολεμικά την τιμητική ονομασία Ηρωίδα Πόλη.
Η Σεβαστούπολη κράτησε από τον Οκτώβριο του 1941, έως τις 4 Ιουλίου, 1942 όταν τελικά την κατέλαβαν οι Γερμανοί. Από τη 1 Σεπτεμβρίου, 1942, η χερσόνησος διοικείτο ως γενική περιφέρεια της Κριμαίας (Generalbezirk Krim) και υποπεριφέρεια (und Teilbezirk) της Ταυρικής (Taurien) από τον Ναζί γενικό κομμισάριο (Generalkommissar) Άλφρεντ Έντουαρντ Φράουενφελντ (1898–1977), υπό την εποπτεία των τριών διαδοχικών κομμισάριων του Ράιχ (Reichskommissar) για ολόκληρη την Ουκρανία. Παρά τη βαριά τακτική που ακολουθήθηκε και τη βοήθεια των στρατευμάτων της Ρουμανίας και της Ιταλίας τα κριμαϊκά όρη έμειναν ελεύθερο οχυρό της τοπικής αντίστασης μέχρι την ημέρα που ελευθερώθηκε η χερσόνησος από τις δυνάμεις κατοχής.
Το 1944, η Σεβαστούπολη περιήλθε υπό τον έλεγχο στρατευμάτων της ΕΣΣΔ. Η αποκαλούμενη «Πόλη της Ρωσικής Δόξας», άλλοτε γνωστή για την όμορφη αρχιτεκτονική της, είχε καταστραφεί εντελώς και έπρεπε να χτιστεί εκ θεμελίων. Εξαιτίας της μεγάλης σημασίας και του συμβολικού της νοήματος για τους Ρώσους έγινε προτεραιότητα για τον Στάλιν και τη σοβιετική κυβέρνηση, που την αποκατέστησε στο μεγαλείο του παρελθόντος στο ελάχιστο δυνατό χρονικό διάστημα.
Στις 18 Μαΐου 1944 ο πληθυσμός των Τατάρων της Κριμαίας σχεδόν στο σύνολό του εκτοπίστηκε στην εξορία (Sürgün), κυρίως στην κεντρική Ασία από τη σοβιετική κυβέρνηση του Στάλιν ως μορφή συλλογικής τιμωρίας με την κατηγορία της συνεργασίας με τις ναζιστικές δυνάμεις κατοχής. Περίπου το 46% των εκτοπισμένων πέθανε από την πείνα και τις ασθένειες. Στις 26 Ιουνίου του ίδιου έτους αρμενικοί, βουλγαρικοί και ελληνικοί πληθυσμοί εκτοπίστηκαν επίσης στην κεντρική Ασία. Έως το καλοκαίρι του 1944, η εθνοκάθαρση της Κριμαίας είχε ολοκληρωθεί. Το 1967, οι Τάταροι της Κριμαίας παλινόστησαν, αλλά παρέμειναν αποκλεισμένοι από τη νόμιμη επιστροφή στην πατρική τους γη έως τις τελευταίες ημέρες της Σοβιετικής Ένωσης.
Η Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Κριμαίας απεμπολήθη ως καθεστώς στις 30 Ιουνίου, 1945 και έγινε Κριμαϊκή Επαρχία (oblast) της ρωσικής ΣΟΣΔ. Στις 19 Φεβρουαρίου, 1954, η επαρχία μεταβιβάστηκε από τη ρωσική ΣΟΣΔ στη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ουκρανίας. Στο σχετικό διάταγμα αναφέρθηκε ότι η μεταβίβαση έγινε εξαιτίας στενών γεωγραφικών, οικονομικών και πολιτισμικών δεσμών με την ουκρανική σοβιετική δημοκρατία.
Σε μεταπολεμικά χρόνια έγινε σημαντικό τουριστικό θέρετρο, με ποικίλες τουριστικές εγκαταστάσεις. Τουρίστες κατέφθαναν εκεί από όλες τις γειτονικές χώρες, ιδιαίτερα από τη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας. Επίσης αναπτύχθηκε η εσωτερική υποδομή, η βιομηχανία, ιδιαίτερα γύρω από τους λιμένες του Κερτς και της Σεβαστούπολης και στην πρωτεύουσα της επαρχίας τη Συμφερόπολη. Οι πληθυσμοί των Ουκρανών και των Ρώσων διπλασιάστηκαν, με περισσότερους από 1,6 εκατομμύρια Ρώσους και 626.000 Ουκρανούς να ζουν στη χερσόνησο από το 1989.
Λαμβανομένου υπόψιν ότι στην Κριμαία εδρεύει ο ρωσικός στόλος της Μαύρης Θάλασσας, η χώρα, σύμφωνα με αρκετούς αναλυτές θα μπορούσε να γίνει ένα νέο θέατρο αντιπαράθεσης ανάμεσα στη Δύση και τη Ρωσία. Μετά την ανεξαρτησία της Ουκρανίας, το 1991, στην Κριμαία άνθησε η τουριστική βιομηχανία μεγάλο μέρος της οποίας ανήκει σε Ρώσους επενδυτές. Η προβολή οικονομικών λόγων, πέραν των εθνικιστικών, θα μπορούσαν να αποτελέσουν δικαιολογία μιας νέας προσάρτησης. Η διανομή ρωσικών διαβατηρίων σε χιλιάδες κατοίκους ενισχύει πιθανώς ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Αυτονομία στην ανεξάρτητη Ουκρανία
.jpg)
Με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, η Κριμαία έγινε τμήμα της ανεξάρτητης Ουκρανίας, γεγονός που δημιούργησε εθνοτικής φύσης αδιέξοδο, καθώς ο πληθυσμός εξαιτίας των αλλεπάλληλων εθνοκαθάρσεων είναι στο μεγαλύτερο τμήμα του πολιτισμικά και εθνικά ρωσικός. Η συγκεκριμένη κατάσταση οδήγησε σε προστριβές και εντάσεις τις σχέσεις Ρωσίας και Ουκρανίας, πολύ περισσότερο εξαιτίας της παρουσίας του ρωσικού στόλου της Μαύρης θάλασσας, ο οποίος αποτελεί θεωρητικά απειλή για την Ουκρανία.
Μετά τη διεξαγωγή του Παν-κριμαϊκού δημοψηφίσματος στις 20 Ιανουαρίου του 1991 η Κριμαϊκή Ομπλάστ μεταμορφώθηκε σε Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Κριμαίας ως τμήμα της Ουκρανικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας, ενώ στη Σεβαστούπολη δόθηκε ειδικό status στην Ουκρανία. Στο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Ουκρανίας, στις 1 Δεκεμβρίου, 1991, 54.19% των κατοίκων από την Κριμαία και 57.07% Από τη Σεβαστόπολη ψήφισαν υπέρ της ουκρανικής ανεξαρτησίας.
Βασισμένο στη θέσπιση νέου συντάγματος από τη Βέρχοβνα Ράντα και το ανάλογο ψήφισμα για την Κριμαία (Verkhovna Rada), το κοινοβούλιο της Κριμαίας, στις 26 Φεβρουαρίου, 1992, μετονόμασε την κριμαϊκή ΑΣΣΔ σε Δημοκρατία της Κριμαίας και διακήρυξε αυτοδιάθεση στις 5 Μαΐου, 1992. Την επομένη πέρασε το πρώτο κριμαϊκό σύνταγμα.
Στις 19 Μαΐου η Κριμαία συμφώνησε να παραμείνει τμήμα της Ουκρανίας και ακύρωσε την προκήρυξη της αυτοδιάθεσης. Έως τις 30 Ιουνίου, οι κομμουνιστές της Κριμαίας πίεσαν την κυβέρνηση του Κιέβου να επεκτείνει το status αυτονομίας της Κριμαίας. Την ίδια περίοδο ο Ρώσος πρόεδρος Μπορίς Γιέλτσιν και ο πρόεδρος της Ουκρανίας Λεονίντ Κραβτσούκ συμφώνησαν να διαιρέσουν τον πρώην σοβιετικό στόλο της Μαύρης Θάλασσας ανάμεσα στη Ρωσία και το νεοσχηματισθέν Ουκρανικό Ναυτικό.
Στις 14 Οκτωβρίου 1993 η Κριμαία εγκαθίδρυσε τη θέση του προέδρου της Κριμαίας. Στις 30 Ιανουαρίου 1994 ο Γιούρι Μέσκοβ εκλέχθηκε στη νέα θέση, αλλά σύντομα ήρθε σε σύγκρουση με το κοινοβούλιο. Στις 7 Σεπτεμβρίου το κριμαϊκό κοινοβούλιο κατάργησε τα δικαιώματα του προέδρου, πράξη προς την οποία ο Μέσκοβ απάντησε, διαλύοντας και διασκορπίζοντας το κοινοβούλιο και αναγγέλλοντας τον έλεγχό του επί της Κριμαίας τέσσερις ημέρες αργότερα. Στις 17 Μαρτίου 1995 το κοινοβούλιο της Ουκρανίας παρενέβη απορρίπτοντας το κριμαϊκό σύνταγμα και διώχνοντας τον Μέσκοβ από το αξίωμά του. Μετά από ένα προσωρινό σύνταγμα που διήρκεσε από τις 4 Απριλίου 1996 έως τις 23 Δεκεμβρίου 1998, τέθηκε σε ισχύ το παρόν σύνταγμα, αλλάζοντας και το όνομα της περιοχής σε Αυτόνομη Δημοκρατία της Κριμαίας.
Μετά την επικύρωση του Συμφώνου Φιλίας, Συνεργασίας και Συνεταιρισμού του Μαΐου 1997 για τη διάσπαση του Στόλου της Μαύρης Θάλασσας, οι διεθνείς εντάσεις βαθμιαία αποκλιμακώθηκαν. Με τη συμφωνία η Μόσχα αναγνώρισε τα σύνορα της Ουκρανίας, την εδαφική της ακεραιότητα και αποδέχθηκε την επικυριαρχία της επί της Κριμαίας και της Σεβαστούπολης. Με ξεχωριστή συμφωνία η Ρωσία παρέλαβε το 80% και απέκτησε δικαίωμα χρήσης των στρατιωτικών εγκαταστάσεων στη Σεβαστούπολη με εικοσαετή εκμίσθωση.
Ωστόσο υφίστανται αρκετές αμφισβητήσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας σε εδαφικά ζητήματα, ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνεται η ιδιοκτησία ενός φάρου στο ακρωτήριο Σάρυχ. Εξαιτίας του γεγονότος ότι το Ρωσικό Ναυτικό ήλεγχε 77 γεωγραφικά αντικείμενα στη νότια κριμαϊκή ακτή, το κυβερνητικό δικαστήριο της Σεβαστούπολης διέταξε την εκκένωση αυτών των αντικειμένων, πράξη την οποία οι ρωσικές στρατιωτικές αρχές δεν δέχθηκαν να εφαρμόσουν. Από τις 3 Αυγούστου του 2005, ο φάρος ελέγχεται από τον Ρωσικό Στρατό. Αν και έγιναν αρκετές προσπάθειες για την επιστροφή του φάρου σε ουκρανική δικαιοδοσία, όλες ήσαν ανεπιτυχείς.
To 2006 ξέσπασαν αντινατοϊκές διαμαρτυρίες στη χερσόνησο όταν πεζοναύτες του αμερικανικού στρατού έφθασαν στην κριμαϊκή πόλη Θεοδοσία για να λάβουν μέρος στη νατοϊκή στρατιωτική άσκηση Sea Breeze 2006, στην οποία συμμετείχε και η Ουκρανία. Οι διαμαρτυρόμενοι υποδέχθηκαν τους πεζοναύτες με οδοφράγματα και συνθήματα. Δύο ημέρες αργότερα η Βερκόβνα Ράντα της Κριμαίας διακήρυξε την Κριμαία «περιοχή ελεύθερη του ΝΑΤΟ». Μετά από αρκετές ημέρες διαμαρτυρίας, οι Αμερικανοί πεζοναύτες αποσύρθηκαν από τη χερσόνησο.
Το Σεπτέμβριο του 2008 ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας Βολοντιμίρ Οχρύζκο (Volodymyr Ohryzko) κατηγόρησε τη Ρωσία ότι παρέχει ρωσικά διαβατήρια στον πληθυσμό της Κριμαίας και περιέγραψε την πράξη ως «πραγματικό πρόβλημα» δεδομένης της δεδηλωμένης θέσης της Ρωσίας για στρατιωτική επέμβαση στο εξωτερικό, προκειμένου να προστατευθούν Ρώσοι πολίτες.
Επιστροφή των Τατάρων της Κριμαίας
Ένα άλλο επίκεντρο συγκρούσεων στη χερσόνησο είναι οι διεκδικήσεις γης. Οι Τάταροι της Κριμαίας, όπως και άλλοι πληθυσμοί, εκδιώχθηκαν βίαια τον Μάιο του 1944. Στη θέση τους πληθυσμοί από άλλους λαούς, ιδιαίτερα ρωσικής καταγωγής, κατέλαβαν τη χερσόνησο και ανέλαβαν τον ιδιοκτησιακό έλεγχο των γαιών οι οποίες ανήκαν προγενέστερα σε Κριμαίους Τατάρους. Μετά την πτώση της ΕΣΣΔ επετράπη στους Τατάρους να επιστρέψουν στην Κριμαία, αλλά υπήρξε διαφωνία και σύγκρουση όταν άρχισαν να ζητούν πίσω τις γαίες που κατασχέθηκαν μετά τον εκτοπισμό τους.
Περισσότερα αφιερώματα εδώ.