Γράφει η Νίκη Μπίγγου
Ψυχολόγος, Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού (MSc)
Η περίοδος της εφηβείας είναι μια περίοδος σημαντικών αλλαγών αλλά και αποφάσεων. Στη φάση αυτή, οι έφηβοι καλούνται να αποφασίσουν μεταξύ άλλων και για τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές τους επιλογές.
Η εικόνα που εμφανίζουν οι έφηβοι αναφορικά με τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές τους επιλογές έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
• Συχνά δεν έχουν σαφή και αντικειμενική εικόνα των δυνατοτήτων τους και των αδυναμιών τους. Τείνουν να υποτιμούν τις δυνάμεις τους και άλλες φορές να τις υπερεκτιμούν.
• Επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τις επιλογές και τις αποφάσεις των συνομηλίκων.
• Δεν έχουν επαρκή πληροφόρηση και γι’ αυτό επιλέγουν επαγγέλματα που εξασκούν άτομα του κύκλου τους και επομένως τους είναι οικεία ή επαγγέλματα που τους ασκούν μια γοητεία, όπως τα γνωρίζουν από τα Μ.Μ.Ε.
• Παίρνουν αποφάσεις εν θερμώ, χωρίς προηγουμένως να έχουν συνεκτιμήσει όλα τα δεδομένα.
Πώς μπορεί ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός να βοηθήσει τον έφηβο;
Μέσα από την συμβουλευτική διαδικασία και με τη βοήθεια πάντα ενός Συμβούλου Επαγγελματικού Προσανατολισμού ο έφηβος μπορεί:
1. να γνωρίσει και να αποδεχτεί τον εαυτό του. Να εντοπίσει και να κατανοήσει τα χαρακτηριστικά του, όπως τις ικανότητες, τις αδυναμίες και τα όρια του, τα ενδιαφέροντα, τις κλίσεις, τις φιλοδοξίες του, και να προσδιορίσει και να ιεραρχήσει τις αξίες του.
2. να κατανοήσει την αγορά εργασίας και τους παράγοντες που την επηρεάζουν.
3. να μάθει πώς να αναζητά τις πληροφορίες που του είναι απαραίτητες προκειμένου να κάνει την επαγγελματική του επιλογή.
4. να λάβει τις πιο κατάλληλες για τον ίδιο εκπαιδευτικές-επαγγελματικές αποφάσεις.
Είναι βέβαιο ότι η επιστημονικά τεκμηριωμένη παρέμβαση ενός ειδικού μπορεί να διαφωτίσει και να βοηθήσει σημαντικά τον έφηβο στο να καταστρώσει ένα σχέδιο δράσης προς την επιτυχημένη λήψη απόφασης, ωστόσο και ο ρόλος των γονέων είναι ιδιαίτερα σημαντικός.
Η εικόνα που εμφανίζουν οι έφηβοι αναφορικά με τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές τους επιλογές έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
• Συχνά δεν έχουν σαφή και αντικειμενική εικόνα των δυνατοτήτων τους και των αδυναμιών τους. Τείνουν να υποτιμούν τις δυνάμεις τους και άλλες φορές να τις υπερεκτιμούν.
• Επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τις επιλογές και τις αποφάσεις των συνομηλίκων.
• Δεν έχουν επαρκή πληροφόρηση και γι’ αυτό επιλέγουν επαγγέλματα που εξασκούν άτομα του κύκλου τους και επομένως τους είναι οικεία ή επαγγέλματα που τους ασκούν μια γοητεία, όπως τα γνωρίζουν από τα Μ.Μ.Ε.
• Παίρνουν αποφάσεις εν θερμώ, χωρίς προηγουμένως να έχουν συνεκτιμήσει όλα τα δεδομένα.
Πώς μπορεί ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός να βοηθήσει τον έφηβο;
Μέσα από την συμβουλευτική διαδικασία και με τη βοήθεια πάντα ενός Συμβούλου Επαγγελματικού Προσανατολισμού ο έφηβος μπορεί:
1. να γνωρίσει και να αποδεχτεί τον εαυτό του. Να εντοπίσει και να κατανοήσει τα χαρακτηριστικά του, όπως τις ικανότητες, τις αδυναμίες και τα όρια του, τα ενδιαφέροντα, τις κλίσεις, τις φιλοδοξίες του, και να προσδιορίσει και να ιεραρχήσει τις αξίες του.
2. να κατανοήσει την αγορά εργασίας και τους παράγοντες που την επηρεάζουν.
3. να μάθει πώς να αναζητά τις πληροφορίες που του είναι απαραίτητες προκειμένου να κάνει την επαγγελματική του επιλογή.
4. να λάβει τις πιο κατάλληλες για τον ίδιο εκπαιδευτικές-επαγγελματικές αποφάσεις.
Είναι βέβαιο ότι η επιστημονικά τεκμηριωμένη παρέμβαση ενός ειδικού μπορεί να διαφωτίσει και να βοηθήσει σημαντικά τον έφηβο στο να καταστρώσει ένα σχέδιο δράσης προς την επιτυχημένη λήψη απόφασης, ωστόσο και ο ρόλος των γονέων είναι ιδιαίτερα σημαντικός.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να βοηθήσουν την εκπαιδευτική και επαγγελματική επιλογή των παιδιών τους;
• Να γνωρίζουν γενικές πληροφορίες για το εκπαιδευτικό σύστημα και τα χαρακτηριστικά της σύγχρονης αγοράς εργασίας.
• Να είναι καλοί ακροατές. Να δίνουν χρόνο στο παιδί να τους εξηγήσει τους προβληματισμούς του ή να τους διατυπώσει τις απορίες του.
• Να ενθαρρύνουν το παιδί να συμμετέχει σε σοβαρές αποφάσεις και να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες.
• Να δημιουργούν τις συνθήκες εκείνες, μέσα από τις οποίες το παιδί θα είναι σε θέση να ανακαλύπτει μόνο του πράγματα για τον εαυτό του.
• Να μην αντιμετωπίζουν τα δύο φύλα με διαφορετικό τρόπο, ενθαρρύνοντας παραδοσιακούς, στερεοτυπικούς ρόλους (η γυναίκα είναι καλή στα επαγγέλματα γραφείου, ο άντρας είναι καλός στα μηχανικά επαγγέλματα).
• Να δημιουργούν κλίμα ελευθερίας και ευελιξίας που θα επιτρέψει στο παιδί να ανακαλύψει τον πραγματικό του εαυτό.
• Να ενθαρρύνουν τον έφηβο να δει τον εαυτό του ως ενήλικο σε ποικίλους ρόλους μέσα στην οικογένεια, την εργασία και την προσωπική ζωή.
• Να βοηθήσουν τον έφηβο να αντιληφθεί την ποικιλία των επαγγελματικών ρόλων.
• Να τονίσουν στα παιδιά πως πέρα από τα τυπικά προσόντα που παρέχουν οι σπουδές, η ύπαρξη γνήσιου ενδιαφέροντος και πραγματικής αγάπης για το αντικείμενο εργασίας είναι προϋπόθεση επιτυχίας.
• Να είναι «οπλισμένοι» με υπομονή και καλή διάθεση για συζήτηση με επιχειρήματα, αποφεύγοντας την καταπίεση, την αυταρχικότητα και την αδιαφορία.
Περισσότερες συμβουλές εδώ.