Η ορθογραφημένη γραφή στα άτομα χωρίς Δυσλεξία αυτοματοποιείται. Έτσι όταν χρειάζεται να γράψω μια λέξη ανασύρω τη μορφή της απο το οπτικό μου λεξιλόγιο και την αποδίδω γραπτά. Οι κανόνες έχουν εσωτερικευτεί πχ. όλες οι λέξεις σε /-ικός/ γράφονται με /ι/ και παράλληλα μέσα απο ένα ευρύ δίκτυο οικογενειών λέξεων μπορούμε να καταλήξουμε στον ορθογραφημένο τρόπο γραφής ακόμα και άγνωστων λέξεων.
Για το άτομο με Δυσλεξία η κατάκτηση της ορθογραφίας είναι το πιο "επίπονο" κομμάτι της γλωσσικής του κατάρτισης. Αποτελεί συνήθως τον τομέα με την πιο σίγουρη "αποτυχία" στην απόδοση. Δεν έχει αποθηκεύσει οπτικά μεγάλο αριθμό λέξεων που σημαίνει ότι την δεδομένη στιγμή δεν μπορεί να ανακαλέσει απο τη μνήμη εργασίας. Επίσης οι κανόνες ορθογραφίας δεν εσωτερικεύονται και δεν εφαρμόζονται. Για αυτό τον λόγο στην διαδικασία της παιδαγωγικής παρέμβασης γίνεται μια "κατά προτεραιότητα" προσέγγιση της ορθογραφίας. Ανάλογα με την δυσκολία του κάθε Δυσλεξικού ή με μαθησιακές δυσκολίες παιδιού στην ορθογραφία σχεδιάζονται και οι στόχοι.
Μια βασική διάκριση είναι η Θεματική και η Καταληκτική ορθογραφία. Η καταληκτική ορθογραφία πχ. όλα τα θηλυκά ουσιαστικά σε /ι/ γράφονται με /-η/ εμφανίζεται ως μεγαλύτερης σημασίας και είναι και ευκολότερη στη διδασκαλία καθώς και στην εσωτερίκευση. Αφού κατακτηθεί η ορθογραφία των καταλήξεων συνεχίζουμε με την θεματική ορθογραφία η οποία γίνεται με εικονογραφικές μεθόδους.
Στο παρακάτω κείμενο λέξεων το οποίο έχει γραφτεί απο ένα παιδί Δ' Δημοτικού με Δυσλεξία και μεγάλη δυσκολία στην ορθογραφία φαίνεται αυτή η προτεραιότητα στη διδασκαλία της ορθογραφίας. Μετά απο ένα ικανό διάστημα παρέμβασης το παιδί δείχνει να έχει κατακτήσει σε έναν βαθμό την καταληκτική ορθογραφία πχ. κατεβενω, σινεφο, φοτινός ενώ συνεχίζει την απλουστευτική γραφή στην θεματική ορθογραφία πχ. όλα τα /ι/ τα γράφει με γιώτα, τα /ο/ με όμικρον και τα /ε/ με έψιλον.
Κείμενο ορθογραφίας παιδιού Δ' Δημοτικού με Δυσλεξία.
Ένας βασικός κανόνας στη διδασκαλία παιδιών με Δυσλεξία λέει ότι όλα πρέπει να διδάσκονται σε αντίθεση με κάτι άλλο. Έτσι λοιπόν και στις ασκήσεις της ορθογραφίας των καταλήξεων εφαρμόζεται αυτός ο κανόνας.
4 παραδείγματα ασκήσεων:
Να συμπληρώσεις με ο ή ω στο τέλος των λέξεων.
περίπτερ_
πηδά_
παγωτ_
βάζ_
πετ_
τόξ_
ξιν_
δίν_
κρυβ_
καπέλ_
Με παρόμοιο τρόπο εμπλουτίζετε.
Να συμπληρώσεις με ι ή η στο τέλος των λέξεων.
παράδοσ_
παιδ_
βόλ_
ζάχαρ_
πεπόν_
χελιδόν_
λεκάν_
μανίκ_
παξιμάδ_
τάξ_
ξενάγησ_
μανιτάρ_
Με παρόμοιο τρόπο εμπλουτίζετε.
Να συμπληρώσεις με η ή οι στο τέλος των λέξεων.
λαγ_
παράστασ_
είδησ_
βράχ_
χειρολαβ_
χτύπ_
σπόρ__
αμοιβ_
κακοποι__
κλωστ_
ένωσ__
αντίλαλ__
Με παρόμοιο τρόπο εμπλουτίζετε.
Να συμπληρώσεις με ε ή αι στο τέλος των λέξεων.
φεύγετ__
χαίρομ__
φοβούντ__
κοιμάστ__
προσπαθείτ__
λούζομ__
κουράζοντ__
χειροκροτάτ__
ψεκάζομ__
πιστεύετ___
Με παρόμοιο τρόπο εμπλουτίζετε.
Βασικά Tips: Οι συγκεκριμένες ασκήσεις αποτελούν μόνο παραδείγματα ενός πλήθους ασκήσεων που μπορούν να γίνουν για την καταληκτική ορθογραφία. Επίσης είναι χρήσιμο όταν διδάσκουμε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες τα οποία έχουν πολύ αρνητική διάθεση απέναντι στην ορθογραφία να επενδύουμε και στην αισθητική εμφάνιση των ασκήσεων πχ. χρησιμοποιήστε χρώματα, γράψτε τις λέξεις μέσα σε διάφορα σχήματα πχ. σύννεφα, γεωμετρικά σχήματα, αφήστε το να γράψει με στυλό ή μαρκαδοράκι κτλ.
Απευθύνονται: Σε παιδιά με Δυσλεξία και άλλες ειδικές μαθησιακές δυσκολίες που δυσκολεύονται στην ορθογραφία των καταλήξεων αλλά και σε όλα τα παιδιά των πρώτων τάξεων του Δημοτικού για καλύτερη εσωτερίκευση των κανόνων. Γίνονται απο εκπαιδευτικούς και θεραπευτές καθώς και απο γονείς που επιθυμούν να ενισχύσουν την ορθογραφία του παιδιού.
4 παραδείγματα ασκήσεων:
Να συμπληρώσεις με ο ή ω στο τέλος των λέξεων.
περίπτερ_
πηδά_
παγωτ_
βάζ_
πετ_
τόξ_
ξιν_
δίν_
κρυβ_
καπέλ_
Με παρόμοιο τρόπο εμπλουτίζετε.
Να συμπληρώσεις με ι ή η στο τέλος των λέξεων.
παράδοσ_
παιδ_
βόλ_
ζάχαρ_
πεπόν_
χελιδόν_
λεκάν_
μανίκ_
παξιμάδ_
τάξ_
ξενάγησ_
μανιτάρ_
Με παρόμοιο τρόπο εμπλουτίζετε.
Να συμπληρώσεις με η ή οι στο τέλος των λέξεων.
λαγ_
παράστασ_
είδησ_
βράχ_
χειρολαβ_
χτύπ_
σπόρ__
αμοιβ_
κακοποι__
κλωστ_
ένωσ__
αντίλαλ__
Με παρόμοιο τρόπο εμπλουτίζετε.
Να συμπληρώσεις με ε ή αι στο τέλος των λέξεων.
φεύγετ__
χαίρομ__
φοβούντ__
κοιμάστ__
προσπαθείτ__
λούζομ__
κουράζοντ__
χειροκροτάτ__
ψεκάζομ__
πιστεύετ___
Με παρόμοιο τρόπο εμπλουτίζετε.
Βασικά Tips: Οι συγκεκριμένες ασκήσεις αποτελούν μόνο παραδείγματα ενός πλήθους ασκήσεων που μπορούν να γίνουν για την καταληκτική ορθογραφία. Επίσης είναι χρήσιμο όταν διδάσκουμε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες τα οποία έχουν πολύ αρνητική διάθεση απέναντι στην ορθογραφία να επενδύουμε και στην αισθητική εμφάνιση των ασκήσεων πχ. χρησιμοποιήστε χρώματα, γράψτε τις λέξεις μέσα σε διάφορα σχήματα πχ. σύννεφα, γεωμετρικά σχήματα, αφήστε το να γράψει με στυλό ή μαρκαδοράκι κτλ.
Απευθύνονται: Σε παιδιά με Δυσλεξία και άλλες ειδικές μαθησιακές δυσκολίες που δυσκολεύονται στην ορθογραφία των καταλήξεων αλλά και σε όλα τα παιδιά των πρώτων τάξεων του Δημοτικού για καλύτερη εσωτερίκευση των κανόνων. Γίνονται απο εκπαιδευτικούς και θεραπευτές καθώς και απο γονείς που επιθυμούν να ενισχύσουν την ορθογραφία του παιδιού.
Άσπα Μητρακάκη
Ειδική Παιδαγωγός - Κοινωνική Ανθρωπολόγος, dyslexiaathome.blogspot.gr
Ειδική Παιδαγωγός - Κοινωνική Ανθρωπολόγος, dyslexiaathome.blogspot.gr
Περισσότερες συμβουλές εδώ.