Ο περίφημος Jesse Owens κάποτε είχε πει: I had four gold medals, but you can’t eat four gold medals… Ο θρύλος Mark Wells πούλησε το μετάλλιο του (χόκεϊ στον πάγο, 1980) με σκοπό να πληρώσει τα νοσήλια για μια σπάνια αρρώστια καταφέρνοντας να συγκεντρώσει πάνω από 300 χιλ. $, ενώ ο Antony Ervin (κολύμβηση, 2000) το έβγαλε σε δημοπρασία στο eBay με σκοπό να βοηθήσει τα θύματα από το τσουνάμι του Ινδικού ωκεανού το 2010!
Πόσο αλήθεια κοστίζει ένα ολυμπιακό μετάλλιο αν του αφαιρέσουμε την συμβολική ή συλλεκτική αξία, εκείνη δηλ. που δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να εκτιμηθεί; Ειδικότερα πόσο κοστίζει ένα «χρυσό» Ολυμπιακό μετάλλιο που ζυγίζει σήμερα (βαρύτερο από ποτέ) περί τα 500 gr (γραμμάρια); Και κάτι ακόμη. Οι Ολυμπιονίκες συνηθίζουν να δαγκώνουν τα μετάλλια τους και μάλιστα φωτογραφίζονται καθώς τα δαγκώνουν. Πρόκειται για σύμπτωση ή ανεξήγητη συνήθεια; Η συνήθεια που εξηγείται απλοϊκά, όπως εκείνη των γιαγιάδων μας που δάγκωναν τις λίρες;
Έχει περάσει πάνω από ένας αιώνας απονομής ολυμπιακών μεταλλίων. Σε κάθε σύγχρονη Ολυμπιάδα απονέμονται πλέον πάνω από 2500 μετάλλια κι άλλα τόσα τουλάχιστον για την Παραολυμπιάδα. Από αυτά πάνω από 1600 είναι «χρυσά». Αν τα «χρυσά» μετάλλια των 500 gr ήταν όντως χρυσά, δηλ. από ατόφιο χρυσάφι, τότε με την τρέχουσα τιμή του χρυσού θα έπρεπε να κόστιζαν πάνω από 23-25 χιλ. $ το καθένα. Στην πραγματικότητα όμως δεν κοστίζουν πάνω από 500-600$, μια τιμή που αυξομειώνεται αναλόγως την τρέχουσα τιμή του χρυσού αλλά και του ασημιού που (κυρίως) περιέχει το καθένα.
Πράγματι, το «χρυσό» ολυμπιακό μετάλλιο είναι κυρίως ασημένιο! Πρόκειται δηλαδή για ασημένιο μετάλλιο επιχρυσωμένο, γεγονός που έχει αποφασίσει και εφαρμόζει η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Στοκχόλμης (1912) και μετά, οπότε καθορίστηκε ότι κάθε χρυσό μετάλλιο θα περιέχει τουλάχιστον 6gr καθαρού χρυσού (Au, 24 -k) και τουλάχιστον 92,5% καθαρό άργυρο (sterling silver, ασήμι, Ag). Μέχρι τότε το μετάλλιο ήταν μεν από ατόφιο χρυσό αλλά ελαχίστου βάρους. Σε όσους δημιουργήθηκε η απορία αν απονεμήθηκαν χρυσά μετάλλια στην Ολυμπιάδα του 1896 στην Αθήνα, η απάντηση είναι όχι φυσικά. Αντί του χρυσού απονεμήθηκε αργυρό μαζί με ένα κλαδί ελιάς..
Στην φετινή ολυμπιάδα του Ρίο, το κάθε «χρυσό» ολυμπιακό μετάλλιο, περιέχει 494 gr ασήμι (sterling), επιχρυσωμένο με 6 gr χρυσού, σύμφωνα με αξιωματούχους του εθνικού νομισματοκοπείου της Βραζιλίας. Αρα με τις τρέχουσες τιμές η επιχρύσωση κοστίζει περίπου $ 268 και το σύνολο του μεταλλίου περίπου $ 600. Αντιστοίχως, στην Ολυμπιάδα του Λονδίνου, όπου οι τιμές του χρυσού ήταν υψηλότερες, η αξία εκάστου χρυσού μεταλλίου εκτιμήθηκε σε τιμή «ρεκόρ» δηλ. περίπου $ 708. Η αξία του δεύτερου μεταλλίου δηλ. του ασημένιου μεταλλίου (που είναι όντως ασημένιο δηλ. 93% ασήμι-7% χαλκό) στην Ολυμπιάδα του Ρίο, δεν ξεπερνά τα $325 ενώ του χάλκινου τα $3!
Μάλιστα, οι Βραζιλιάνοι αξιωματούχοι σε μια προσπάθεια να εκθειάσουν τη βιωσιμότητα της μεθόδου ως προς την εξόρυξη/παραγωγή του χρυσού που χρησιμοποιήθηκε, ανακοίνωσαν ότι τα 812 χρυσά ολυμπιακά μετάλλια με την εικόνα της θεάς Νίκης στο Παναθηναϊκό Στάδιο χαραγμένη πάνω τους, προέρχονται από χρυσό που παρήχθη χωρίς τη χρήση υδραργύρου αλλά με μια πιο φιλική προς το περιβάλλον μεθοδολογία!
Όπως και να’χει, η πραγματική αξία ενός μεταλλίου είναι πάντοτε ανυπολόγιστη και φυσικά υπάρχουν αθλητές που θα συμμετείχαν και χωρίς το έπαθλο αυτό στους ολυμπιακούς αγώνες. Εστω και λίγοι. Για τον κότινο της αγριελιάς και το Ολυμπιακό ιδεώδες.. ή τουλάχιστον έτσι θέλουμε να ελπίζουμε.
Όσο για το ..δάγκωμα, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι ο χρυσός είναι πιο μαλακός και εύπλαστος από τα άλλα μέταλλα αλλά και από την αδαμαντίνη (ή σμάλτο) των δοντιών μας και, όπως είναι ήδη γνωστό, ένας συνήθης τρόπος για να διαπιστώσει κανείς αν πρόκειται για πραγματικό χρυσό είναι το ..δάγκωμα. Αν πράγματι το αντικείμενο διαθέτει αρκετά καθαρό χρυσό, λογικό είναι να αφήσουν τα δόντια κάποιο σημάδι πάνω του.
Στην κλίμακα μέτρησης της σκληρότητας κατά Mohs (Friedrich Mohs, 1812), η αδαμαντίνη των δοντιών με βασικό συστατικό τον υδροξυαπατίτη βρίσκεται στο 5, ενώ ο χρυσός στο 2,5, το ασήμι στο 2,7 και ο χαλκός 2.5-3. Αρα και το καθαρό ασήμι είναι κι αυτό σχεδόν τόσο μαλακό όσο και ο χρυσός, με αποτέλεσμα τα δόντια να αφήνουν ένα σημάδι τόσο στο ασημένιο μετάλλιο όσο και στο επιχρυσωμένο ασήμι δηλ. το χρυσό μετάλλιο.
Όλοι γνωρίζουμε ότι ακριβώς λόγω της ιδιότητας αυτής τόσο του χρυσού όσο και του αργύρου (ασήμι), δεν είναι δυνατό να κατασκευασθούν ανθεκτικά αντικείμενα από ατόφια τα μέταλλα αυτά. Το καράτι, άλλωστε, αντιπροσωπεύει το χρυσό περιεχόμενο του κράματος που απαιτείται ώστε ο χρυσός να αποκτήσει την δέουσα ανθεκτικότητα στο κόσμημα η γενικότερα στο τελικό προϊόν. Ομοίως, στην κατασκευή ασημένιων κοσμημάτων, οι αργυροχρυσοχόοι πάντα αναμιγνύουν το ασήμι με άλλα πιο σκληρά μέταλλα. Τέλος και ο χαλκός (Cu) είναι επίσης πιο μαλακός από το σμάλτο των δοντιών, άρα καθίσταται εφικτό το σημάδι και σε αυτό το μετάλλιο.
Αλλά ας είμαστε ρεαλιστές. Ανεξαρτήτως της ορθότητας των ανωτέρω, η άποψή μου για το λόγο του …δαγκώματος μεταλλίων από τους Ολυμπιονίκες είναι τελείως διαφορετική. Το δάγκωμα είναι μάλλον ένας ευρηματικός επικοινωνιακός τρόπος για να βγει μια ακόμη φωτογραφία και μάλιστα κοντά στο πρόσωπο του αθλητή. Το μετάλλιο στο στόμα κάνει τη φωτογραφία πιο ενδιαφέρουσα, πιο μοδάτη, πιο trendy… Αλλωστε όλα σήμερα τριγυρίζουν γύρω από τη θεά της επικοινωνίας…
Μάλλον λοιπόν δεν τα δαγκώνουν τα μετάλλια από μόνοι τους οι Ολυμπιονίκες. Μάλλον οι φωτορεπόρτερς τους βάζουν να το κάνουν…
Περισσότερα αφιερώματα εδώ.