Ήταν το 1894 όταν ο Πιερ Ντε Κουμπερτέν συγκάλεσε το διεθνές αθλητικό συνέδριο για την αναβίωση των Ολυμπιακών αγώνων στη Σορβόννη. Στο συνέδριο αποφασίστηκε να διεξαχθούν οι πρώτοι μοντέρνοι Ολυμπιακοί αγώνες το 1896 στην Αθήνα, την πόλη και την χώρα που τους γέννησε. Με αφορμή την τελετή έναρξης των Αγώνων του Ρίο 2016, κάνουμε μια ιστορική αναδρομή στα γεγονότα που οδήγησαν στη γέννηση του Ολυμπιακού ύμνου.
Σύντομα δημιουργήθηκε η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) για να διοργανώσει τους Αγώνες με πρώτο πρόεδρο τον Μακεδόνα Δημήτριο Βικέλα, γενικό γραμματέα τον Βαρώνο Πιέρ ντε Κουμπερντέν και μέλη, προσωπικότητες από διάφορα κράτη.
Οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες γνώρισαν μεγάλη επιτυχία. Αν και οι αθλητές που πήραν μέρος δεν ξεπερνούσαν τους 250, ήταν η μεγαλύτερη αθλητική διοργάνωση που έγινε ποτέ. Ένα χρόνο πριν τη διεξαγωγή των ιστορικών αγώνων, η ΔΟΕ ανέθεσε στον Σπύρο Σαμάρα τη σύνθεση ενός Ολυμπιακού Ύμνου.
Γιατί επέλεξαν τον Σπυρίδωνα Σαμάρα
Ο Σπυρίδων Φιλίσκος Σαμάρας γεννήθηκε τις 29 Νοεμβρίου 1861 στην Κέρκυρα. Παρακολούθησε μαθήματα μουσικής στην Φιλαρμονική Εταιρία Κερκύρας με δάσκαλο τον Σπύρο Ξύνδα. Το 1874 γράφτηκε στο Ωδείο Αθηνών με σκοπό να συνεχίσει τις μουσικές του σπουδές. Εκεί διδάχθηκε πιάνο, βιολί, ενορχήστρωση και θεωρία έχοντας στο πλευρό του σημαντικούς δάσκαλους όπως ο Άγγελος Μασκερόνι, ο Ερρίκος Στανκαμπιάνο και ο Φρειδερίκος Βολωνίνης. Το 1881, μετά από έξι χρόνια διδασκαλίας στο Ωδείο Αθηνών, ο Σαμάρας μετακόμισε στη Γαλλία για να συνεχίσει τις σπουδές του στο περίφημο Conservatoire de Paris, το Ωδείο του Παρισιού. Στο κονσερβατόριο, ο Σαμάρας είχε την τύχη να μαθητεύσει δίπλα στον Γάλλο συνθέτη όπερας και μπαλέτου Λεό Ντελίμπ.
Σε ηλικία 24 ετών αποφασίζει να εγκαταλείψει το Παρίσι για χάρη του Μιλάνου και τη όπερας. Εκεί γνώρισε μεγάλη επιτυχία και αναγνώριση, καθώς το 1887 ανέβηκε στη Σκάλα του Μιλάνου η όπερα "Φλόρα Μιράμπιλις" (Flora Mirabilis). Το 1888 στη Ρώμη ανέβηκε η όπερα "Μετζέ" (Medgè) που την παρακολούθησε και η ελίτ της Ρώμης και ολόκληρου του κόσμου.
Παράλληλα, σημειώνεται πως ο Σαμάρας υπήρξε φίλος με τον Δημήτρη Βικέλα που ήταν πρόεδρος της Επιτροπής αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων και ίσως γι αυτό τον επέλεξε.
Ο Ύμνος των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων
Ο Ύμνος σε στίχους του Κωστή Παλαμά και μουσική του Σπύρου Σαμάρα, ακούστηκε για πρώτη φορά, τον Ιανουάριο του 1896 στο Φιλολογικό Σύλλογο "Παρνασσός". Στις 25 Μαρτίου 1896, ο Βασιλιάς Γεώργιος από το Παναθηναϊκό Στάδιο κήρυξε την τελετή έναρξης των Α’ Σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων.
Μέχρι το 1956, κάθε διοργανώτρια χώρα ήταν υποχρεωμένη να συνθέτει τον δικό της Ολυμπιακό Ύμνο, πράγμα που δεν αποδείχθηκε εύλογο. Έτσι, ήταν το 1936, όταν ο Ύμνος των Αγώνων του Βερολίνου, τον οποίος συνέθεσε ο επίσης ταλαντούχος Ρίτσαρντ Στράους, αποφασίστηκε να είναι ο μόνιμος Ύμνος των Ολυμπιακών Αγώνων. Απόφαση που λίγο αργότερα ανακλήθηκε και από το 1954 έως το 1956 επικράτησε ο Ύμνος του Πολωνού Μίχα Σπίσακ.
Όλα αυτά μέχρι το 1958 στους Ολυμπιακούς του Τόκιο, όπου και αποφασίστηκε ο Ολυμπιακός Ύμνος του Παλαμά σε μελοποίηση του Σαμάρα να καθιερωθεί.
Ο Ύμνος έχει μεταφραστεί, σχεδόν, σε όλες τις γλώσσες, ωστόσο είναι αρκετές οι διοργανώτριες χώρες που προτιμούν να ακουστεί στην ελληνική.
Δείτε τους στοίχους του Ύμνου:
Αρχαίο Πνεύμα αθάνατο, αγνέ πατέρα
του ωραίου, του μεγάλου και τ' αληθινού
Κατέβα, φανερώσου κι άστραψε εδώ πέρα
στη δόξα της δικής σου γης και τ' ουρανού
Στο δρόμο και στο πάλεμα και στο λιθάρι
Στων ευγενών αγώνων λάμψε την ορμή
Και με το αμάραντο στεφάνωσε κλωνάρι
και σιδερένιο πλάσε και άξιο το κορμί
και σιδερένιο πλάσε και άξιο το κορμί
Κάμποι, βουνά και θάλασσες φέγγουνε μαζί σου
σαν ένας λευκοπόρφυρος μέγας ναός
Και τρέχει στο ναό εδώ προσκυνητής σου
Και τρέχει στο ναό εδώ προσκυνητής σου
Αρχαίο Πνεύμα αθάνατο, κάθε λαός, κάθε λαός
Αρχαίο Πνεύμα αθάνατο, κάθε λαός
Περισσότερα αφιερώματα εδώ.