H λέξη Parlement έχει ελληνική αρχή και μάλιστα απροσδόκητη, την παραβολή: της γεωμετρίας και του Χριστού.
Η λέξη παραβολή στα ελληνικά έχει ποικίλες σημασίες — παραβολή λέγεται μια κωνική τομή, από την οποία και τα σημερινά παραβολικά κάτοπτρα που φέρνουν στο σαλόνι μας εικόνες από μακρινά μέρη, παραβολή έχουμε όταν βάζουμε πλάι πλάι δυο πράγματα για να τα συγκρίνουμε, παραβολή λέγεται και η αλληγορική διήγηση που κρύβει ένα ηθικό δίδαγμα μέσα της, σαν κι αυτές που αγαπούσε να διηγείται ο Χριστός. Η αρχαιότερη σημασία είναι της σύγκρισης και αυτή η σημασία πέρασε και στα κλασικά λατινικά ως parabola, στην ορολογία πρώτα της ρητορικής.
Με την επικράτηση του χριστιανισμού, το parabola από την ειδική σημασία «παραβολή του Χριστού» επεκτάθηκε και έφτασε να σημαίνει «ομιλία του Χριστού», και μετά σήμαινε οποιαδήποτε σοβαρή και εμπνευσμένη ομιλία που έχει βαθύ νόημα, και τέλος οποιαδήποτε ομιλία. Το υστερολατινικό parabola μέσω ενός αμάρτυρου τύπου *paraula περνάει στα γαλλικά και δίνει το parole. Αλλά από το parabola γεννιέται και το ρήμα parabolare, αρχικώς με τη σημασία «μιλάω με παραβολές» και τελικά με τη γενικότερη σημασία «μιλάω». Και αυτό το parabolare εκτόπισε εντελώς το κλασικό λατινικό ρήμα loqui, και έδωσε το γαλλικό parler και το ιταλικό parlare.
Λοιπόν, parler σημαίνει ομιλώ, και αρχικά parlement στα παλιά γαλλικά ήταν η συνομιλία, το να μιλάει κανείς. Από το 12ο αιώνα όμως άρχισε να σημαίνει μια συνέλευση που συζητούσε και έπαιρνε αποφάσεις, και τελικά την curia regis, την συνέλευση των ευγενών στη βασιλική αυλή. Η λέξη πέρασε απέναντι, στην Αγγλία, και εκεί parliament ονομάστηκε το επίσημο συμβούλιο που συγκαλούσαν οι Πλανταγενέτες βασιλιάδες, και μετά η λέξη πήρε τη σύγχρονη σημασία της. Προηγουμένως είπα ότι το Κοινοβούλιο του Στρασβούργου μόνο εμείς το λέμε έτσι, ενώ σε όλες τις άλλες γλώσσες λέγεται Parliament κτλ. Για να μην πείτε όμως ότι είμεθα έθνος ανάδελφον, ας επισημάνω ότι Γερμανοί, Σκανδιναβοί και λοιποί ονομάζουν Parliament (κτλ.) εκείνο ειδικά το Κοινοβούλιο, το ευρωπαϊκό, ενώ το δικό τους το λένε Bundestag, Riksdag, Sejm κτλ. Ακόμα κι οι Γάλλοι, τη δική τους Βουλή τη λένε Assemblée Nationale (Εθνοσυνέλευση).
Στα ελληνικά έχει χρησιμοποιηθεί η λέξη παρλαμέντο για τη Βουλή μας (επί Φραγκοκρατίας υπήρχε και ο παρλαμάς), αλλά όχι συχνά και όχι βέβαια στην επίσημη ονομασία του θεσμού. Ο Σουρής τη χρησιμοποιούσε συχνά στον Ρωμηό· γενικά, η λέξη ποτέ δεν απέβαλε μια κάποια ειρωνική ή υποτιμητική χροιά. Κι άλλες ομόρριζες αντιδάνειες λέξεις την ίδια μοίρα είχαν· για παράδειγμα, ενώ το ιταλικό parlare σημαίνει απλώς «ομιλώ», το ελληνικό δάνειο παρλάρω σημαίνει «φλυαρώ», και οι παρόλες δεν είναι απλώς τα λόγια, αλλά τα επιπόλαια, τα ασήμαντα ή τα αστεία λόγια. Να μην πούμε για τις παλάβρες, που είναι δάνειο από το ισπανοεβρέικο palavra, το οποίο σημαίνει και πάλι, απλώς, λόγια. Παρεμπιπτόντως, στην κερκυραϊκή τουλάχιστον διάλεκτο, «παρλαμέντο» είναι η πολυλογία.
Σαραντάκος Νίκος
Περισσότερες ιστορίες λέξεων εδώ.