Υποστηρίζοντας το δυσλεξικό παιδί στο σπίτι

Σύμφωνα με τις σχετικές έρευνες, βασικό χαρακτηριστικό-ένδειξη των δυσλεξικών παιδιών είναι κατά πρώτον η ασυμφωνία νοητικής ικανότητας και σχολικής επίδοσης, ειδικά της αναγνωστικής και ορθογραφικής επίδοσης. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι ένα παιδί χωρίς προβλήματα νοητικής ανάπτυξης αποτυγχάνει στο σχολείο κυρίως γιατί δυσκολεύεται να διαβάζει και να γράφει σωστά.

Τα κυριότερα αναγνωστικά λάθη των δυσλεξικών μαθητών είναι τα εξής :

• Δυσκολία στη διάκριση διαφορετικών λέξεων που περιλαμβάνουν τα ίδια γράμματα (π.χ. ΤΗΣ-ΣΤΗ)
• Δυσκολία στην ανάγνωση και προφορά ασυνήθιστων λέξεων
• Λαθεμένη προφορά φωνηέντων
• Καθρεφτική ανάγνωση (π.χ. τη λέξη ΧΑ τη διαβάζει ΑΧ)
• Παρεμβολή άσχετων φωνημάτων στην ανάγνωση λέξεων
• Ενδεχόμενη αντικατάσταση μιας λέξης από άλλη με παρόμοια σημασία (π.χ. Σκοτεινός-Μαύρος)

Δεδομένου ότι η σχολική εκπαίδευση στηρίζεται στην κατάκτηση του γραπτού λόγου, το στοίχημα στο σπίτι πρέπει να είναι η ενασχόληση του παιδιού με την ανάγνωση και τη γραφή κατά τρόπο που να ευχαριστεί το παιδί.
Αυτή η ενασχόληση πρέπει να γίνεται σε καθημερινή βάση, σε ευχάριστο κλίμα και με γνώμονα τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του παιδιού σας με βάση το φύλο και την ηλικία του. Το σημείο-κλειδί λοιπόν είναι η ανάγνωση ενός βιβλίου να μπει στην καθημερινότητα του παιδιού ως μια δραστηριότητα χαλαρωτική και όχι ως καταναγκαστικό έργο.
Δείτε 7 ενδεικτικούς τρόπους, για να πετύχετε κάτι τέτοιο:

• Σε καθημερινή βάση να διαβάζετε φωναχτά στο παιδί και να διαβάζετε μαζί με το παιδί διαφορετικά είδη γραπτού λόγου.
  Ποια είναι τα ενδιαφέροντα του παιδιού ανάλογα με την ηλικία και το φύλο του; Το ποδόσφαιρο; Το μπάσκετ; Ένα συγκεκριμένο ηλεκτρονικό παιχνίδι; Το μπαλέτο; Καθίστε μαζί στον καναπέ και διαβάστε κάτι σχετικό στην εφημερίδα, σε περιοδικό ή στο Internet. Πρώτα θα το διαβάσετε εσείς και μετά το παιδί. Στη διάρκεια που το παιδί διαβάζει να έχετε υπόψη τα εξής:

• Καλό είναι να δείχνετε με το δάχτυλό σας κάτω από κάθε συλλαβή.
• Στις δύσκολες λέξεις όπου το παιδί κολλά, ας πείτε εσείς πρώτα τη λέξη σωστά και μετά βάλτε το παιδί να την πει 3 φορές. Ζητήστε από το παιδί να ξαναδιαβάσει ολόκληρη την πρόταση με τη νέα λέξη.
• Δείξτε ενδιαφέρον για το περιεχόμενο και όχι για το πώς το παιδί διαβάζει (δηλ. εάν αργεί, κάνει λάθη κλπ). Έτσι, θα το βοηθήσετε να επικεντρωθεί στην κατανόηση του περιεχομένου. Συζητείστε μαζί για αυτό που διαβάσατε. Πείτε τη γνώμη σας, εάν συμφωνείτε ή όχι, εάν θεωρείτε ωραίο το κείμενο και γιατί κλπ.
• Προτείνετε στο παιδί να βρει και άλλες σχετικές πηγές για το θέμα που σας ενδιαφέρει.

Δείξτε στο παιδί πώς να κάνει διάλογο με το κείμενο.

Εάν το κείμενο που διαβάζει το παιδί είναι μια αφήγηση, ο διάλογος με το κείμενο μπορεί να βασίζεται σε ερωτήσεις όπως:

• Πού βρισκόμαστε και πότε;
• Ποιος είναι ο ήρωας;
• Τι υπάρχει γύρω-γύρω;
• Τι έχει γίνει ως τώρα;
• Τι μπορεί να συμβεί μετά;
• Τι κοινό έχει αυτό που διαβάζω με τη δική μου ζωή.

Εσείς θα πρέπει να γίνετε το υπόδειγμα. Να διαβάζετε δηλαδή φωναχτά και να επεξεργάζεστε φωναχτά το κείμενο. Μπορείτε να το κάνετε αυτό με κάθε είδος κειμένου που διαβάζετε, π.χ. την Κυριακή που διαβάζετε εφημερίδα.

• Παίξτε με συνταγές μαγειρικής.

Ζητήστε από το παιδί να σας διαβάζει τη συνταγή για ένα κεϊκ την ώρα που το φτιάχνετε. Έτσι, θα χρειαστεί να σας το διαβάσει μια φορά στην αρχή και εν συνεχεία πολλές φορές βήμα-βήμα. Κάθε τόσο θα του λέτε να σας ξαναδιαβάσει το π.χ. το βήμα 3 που δεν θυμάστε ή να υπολογίσει τη δόση που χρειάζεται. Έτσι, το παιδί θα ασκείται και στη γλώσσα και στα μαθηματικά, χωρίς να το αντιλαμβάνεται.

• Παίξτε με κατασκευές και οδηγίες χρήσης.

Μπορείτε να εμπλέξετε το παιδί σε κατασκευές. Βρείτε κατασκευές στο Internet που το ενδιαφέρουν. Τυπώστε τις οδηγίες και μαζί με το παιδί ασχοληθείτε για την κατασκευή.

• Ζητήστε από το παιδί να γράφει λίστες.

Για να ασκηθεί το παιδί στο γραπτό λόγο μπορείτε να του ζητάτε να γράφει εκείνο τη λίστα π.χ. για τα ψώνια. Οπότε καλό είναι να επινοείτε λίστες. Ακόμα κι όταν δεν σας χρειάζεται πραγματικά μια λίστα, προσποιηθείτε ότι θέλετε τη βοήθεια του παιδιού (Π.χ. λίστα με τις εβδομαδιαίες δουλειές για το σπίτι) ή παίξετε παιχνίδια (π.χ. γράφουμε τη λίστα με τα αγαπημένα μας 5 χρώματα).

1. Παίξτε επιτραπέζια και ειδικά Scrabble.
2. Ενθαρρύνετε το παιδί να γράφει ημερολόγιο.

Οδηγίες για το πώς να βοηθήσουμε το παιδί στα σχολικά μαθήματα

Α. Η δυσκολία του παιδιού στην ανάγνωση καλό είναι να μην γίνεται εμπόδιο στην προσπάθειά του να ανταποκριθεί στις σχολικές του υποχρεώσεις. Γι’ αυτό η πιο σημαντική βοήθεια που μπορείτε να του προσφέρετε είναι να το διευκολύνετε στην ανάγνωση των εκφωνήσεων και εργασιών. Διαβάστε του τι λέει η εκφώνηση της άσκησης και συζητείστε την μαζί του, ώστε να μπορέσει στη συνέχεια να την κάνει.
Β. Για να μη γίνεται η δυσκολία στην ορθογραφία εμπόδιο στο να κάνει τις εργασίες του εφοδιάστε το παιδί με λεξικά (ορθογραφικό και ετυμολογικό) ώστε να μπορεί να ανατρέχει σε αυτά. Μια ακόμη ιδέα είναι να γράφει στον Η/Υ και να χρησιμοποιεί τον αυτόματο ορθογράφο (συζητείστε αυτή την επιλογή και με το σχολείο).
Γ. Να προτείνετε στο παιδί να διαβάζει πάντα φωναχτά, έχοντας πάντα δίπλα του μια λευκή κόλλα ή post it, για να σημειώνει. Μία καλή ιδέα είναι να ηχογραφεί αυτό που διαβάζει για να μπορεί να το ακούει όσες φορές θέλει και να το μαθαίνει ακούγοντας και όχι διαβάζοντας.
Δ. Βοηθήστε το παιδί στη μελέτη των θεωρητικών μαθημάτων (π.χ. Ιστορία) ακολουθώντας τις εξής προτεινόμενες πρακτικές. Ειδικότερα:

• Διαβάζετε πρώτα εσείς το κείμενο και μετά το παιδί, ξεκινώντας από την επικεφαλίδα.
• Κάντε μια μικρή συζήτηση  με το παιδί για να το βοηθήσετε να συνδέσει μεταξύ τους αυτά που διαβάζει. Δηλαδή κάνουμε τη σύνδεση με τα προηγούμενα: ποια είναι η προηγούμενη ενότητα που είχαν κάνει στο σχολείο και πώς συνδέεται με αυτό που έχει να διαβάσει στην παρούσα φάση.
• Στη συνέχεια εάν υπάρχουν φωτογραφίες ή έχει δοθεί σχεδιάγραμμα από το σχολείο, ζητάμε από το παιδί να δει προσεκτικά και  να σκεφτεί ποιο είναι το κεντρικό θέμα.
• Διαβάζουμε πρώτα εμείς την 1η παράγραφο ολόκληρη και μετά το παιδί (πάντα φωναχτά). Τη διαβάζουμε 2η φορά και ζητάμε από το παιδί να υπογραμμίσει τα βασικά σημεία. Μπορούμε να χρησιμοποιούμε και μαρκαδόρους-highlighters και μάλιστα καλό είναι κάθε χρώμα να έχει συγκεκριμένη σημασία. Π.χ. το πράσινο για χρονολογίες.
• Ζητάμε από το παιδί να ξαναδιαβάσει την παράγραφο και να σημειώσει σε ένα λευκό χαρτί τις βασικές πληροφορίες (λέξεις-κλειδιά και σχέσεις π.χ. αίτιο-αποτέλεσμα).
• Στο τέλος ζητάμε από το παιδί να μας πει ποια είναι τα ερωτήματα στα οποία απαντά η παράγραφος (π.χ. Γιατί ήταν σημαντική η μάχη στα Δερβενάκια;). Να ενθαρρύνετε το παιδί να κάνει ερωτήσεις στον εαυτό του ή καλύτερα να κάνει έναν διάλογο με το κείμενο:
  • Τι μου λέει το κείμενο σε αυτή την πρόταση;
  • Είναι σημαντικό και γιατί;
  • Πώς συνδέεται με αυτό που μου είπε στην προηγούμενη πρόταση;
  • Τι έχω μάθει ως τώρα;
  • Τι σχετικό μου θυμίζει;

Είναι βασικό στο τέλος το παιδί να μπορεί να μελετά τη συγκεκριμένη παράγραφο διαβάζοντας τις σημειώσεις-σχεδιάγραμμα.
Έτσι, προχωρεί και για τις υπόλοιπες παραγράφους.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ

• Ενθάρρυνση και επιβράβευση της προσπάθειας ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα
• Δεν είναι το ζητούμενο να διαβάζει πιο γρήγορα, αλλά να καταλαβαίνει αυτό που διαβάζει.
• Να διαβάζετε καθημερινά στο παιδί. Είναι σημαντικό το παιδί να ακούει ώστε να επικεντρώνεται στα νοήματα.

Περισσότερα θέματα για τη δυσλεξία εδώ.