Πόσο πιο ευχάριστο θα ήταν να διαβάζει κανείς τα μαθήματα του σαν να ήταν το αγαπημένο του περιοδικό; Ακόμη κι αν αυτό δεν είναι δυνατόν με όλα τα μαθήματα, μπορεί να γίνει με τα περισσότερα. Αυτό ισχυρίζεται η μέθοδος SQ3R, ότι μπορεί να μας βοηθήσει να τα καταφέρουμε.
H μέθοδος ανάγνωση SQ3R για αποτελεσματικότερο διάβασμα καθιερώθηκε το 1946 από τον Francis Pleasant Robinson στο βιβλίο του «Αποτελεσματική μελέτη».
Το όνομα είναι ακρωνύμιο των πέντε σταδίων της μεθόδου:
Survey: Επισκόπηση/Αξιολόγηση
Question: Ερώτηση
Read: Διάβασμα
Recite: Απαρίθμηση/Εξιστόρηση
Review: Ανασκόπηση/Αναθεώρηση
Survey: Επισκόπηση/Αξιολόγηση
Question: Ερώτηση
Read: Διάβασμα
Recite: Απαρίθμηση/Εξιστόρηση
Review: Ανασκόπηση/Αναθεώρηση
Τα πέντε βήματα της μεθόδου SQ3R είναι τα εξής:
Επισκόπηση/Αξιολόγηση (2 λεπτά):
Στο πρώτο Βήμα της μεθόδου ρίχνουμε μια ματιά σε όλο το κεφάλαιο του μαθήματος και δίνουμε σημασία μόνο στους αρχικούς τίτλους και τις επικεφαλίδες. Καλό είναι να παρατηρείτε τις εικόνες, τα διαγράμματα, τις γραφικές παραστάσεις ή τους χάρτες (αν υπάρχουν) και να διαβάζεται τις λεζάντες. Επίσης, διαβάζεται την εισαγωγή, την καταληκτική παράγραφο και την περίληψη του κεφαλαίου. Αν ο δάσκαλος έχει δώσει δικές του ερωτήσεις, θα ήταν χρήσιμο να διαβάσετε και αυτές.
Στο πρώτο Βήμα της μεθόδου ρίχνουμε μια ματιά σε όλο το κεφάλαιο του μαθήματος και δίνουμε σημασία μόνο στους αρχικούς τίτλους και τις επικεφαλίδες. Καλό είναι να παρατηρείτε τις εικόνες, τα διαγράμματα, τις γραφικές παραστάσεις ή τους χάρτες (αν υπάρχουν) και να διαβάζεται τις λεζάντες. Επίσης, διαβάζεται την εισαγωγή, την καταληκτική παράγραφο και την περίληψη του κεφαλαίου. Αν ο δάσκαλος έχει δώσει δικές του ερωτήσεις, θα ήταν χρήσιμο να διαβάσετε και αυτές.
Ερώτηση (συνήθως λιγότερο από 30 δευτερόλεπτα):
Εδώ μετατρέπετε τους τίτλους των κεφαλαίων σε ερωτήσεις και διαβάζετε τις ερωτήσεις που έχει το βιβλίο μετά από κάθε κεφάλαιο. Όλα αυτά τα κάνετε πριν διαβάσετε το πραγματικό κείμενο του μαθήματος. Τότε πρέπει να αναρωτηθείτε «τι είπε ο καθηγητής γι’ αυτό το θέμα όταν μας το έβαλε για εργασία στο σπίτι;» και να ρωτήσετε τον εαυτό σας «τι ξέρω ήδη γι’ αυτό το θέμα;». Αν αυτό βοηθάει, μπορείτε να γράψετε σε χαρτί αυτές τις ερωτήσεις.
Εδώ μετατρέπετε τους τίτλους των κεφαλαίων σε ερωτήσεις και διαβάζετε τις ερωτήσεις που έχει το βιβλίο μετά από κάθε κεφάλαιο. Όλα αυτά τα κάνετε πριν διαβάσετε το πραγματικό κείμενο του μαθήματος. Τότε πρέπει να αναρωτηθείτε «τι είπε ο καθηγητής γι’ αυτό το θέμα όταν μας το έβαλε για εργασία στο σπίτι;» και να ρωτήσετε τον εαυτό σας «τι ξέρω ήδη γι’ αυτό το θέμα;». Αν αυτό βοηθάει, μπορείτε να γράψετε σε χαρτί αυτές τις ερωτήσεις.
Διάβασμα (με τον δικό σας ρυθμό):
Καθώς διαβάζετε, ψάχνετε για τις απαντήσεις στις ερωτήσεις που κάνατε προηγουμένως. Ξαναδιαβάζετε τις λεζάντες και τις υποσημειώσεις. Αν πέσετε σε δύσκολο σημείο, ελαττώνετε την ταχύτητα του διαβάσματος και αν χρειαστεί, σταματάτε και το διαβάζετε δεύτερη φορά μέχρι να νιώσετε σίγουροι ότι το έχετε καταλάβει. Διαβάζετε ένα τμήμα του κεφαλαίου και το διηγείστε, για να προχωρήσετε στο επόμενο.
Καθώς διαβάζετε, ψάχνετε για τις απαντήσεις στις ερωτήσεις που κάνατε προηγουμένως. Ξαναδιαβάζετε τις λεζάντες και τις υποσημειώσεις. Αν πέσετε σε δύσκολο σημείο, ελαττώνετε την ταχύτητα του διαβάσματος και αν χρειαστεί, σταματάτε και το διαβάζετε δεύτερη φορά μέχρι να νιώσετε σίγουροι ότι το έχετε καταλάβει. Διαβάζετε ένα τμήμα του κεφαλαίου και το διηγείστε, για να προχωρήσετε στο επόμενο.
Απαρίθμηση/Εξιστόρηση (περίπου ένα λεπτό):
Κάνετε μια προφορική επανάληψη στον εαυτό σας και ρωτάτε φωναχτά ερωτήσεις γι’ αυτά που μόλις διαβάσετε. Με δικά σας λόγια κάνετε μια περίληψη γι’ αυτό που μόλις διαβάσετε και κατάλαβατε. Παράλληλα, υπογραμμίζετε στο βιβλίο τα σημεία που θεωρείτε σημαντικά. Για να θυμάστε αυτά που διαβάσατε χρησιμοποιείστε τη μέθοδο μελέτης που σας ταιριάζει περισσότερο (να το ξαναδείτε, να το πείτε προφορικά, να το ακούσετε ή να το γράψετε). Να ξέρετε ότι όσο πιο πολλές μεθόδους χρησιμοποιήσετε, τόσο το καλύτερο.
Κάνετε μια προφορική επανάληψη στον εαυτό σας και ρωτάτε φωναχτά ερωτήσεις γι’ αυτά που μόλις διαβάσετε. Με δικά σας λόγια κάνετε μια περίληψη γι’ αυτό που μόλις διαβάσετε και κατάλαβατε. Παράλληλα, υπογραμμίζετε στο βιβλίο τα σημεία που θεωρείτε σημαντικά. Για να θυμάστε αυτά που διαβάσατε χρησιμοποιείστε τη μέθοδο μελέτης που σας ταιριάζει περισσότερο (να το ξαναδείτε, να το πείτε προφορικά, να το ακούσετε ή να το γράψετε). Να ξέρετε ότι όσο πιο πολλές μεθόδους χρησιμοποιήσετε, τόσο το καλύτερο.
Ανασκόπηση/Αναθεώρηση (λιγότερο από 5 λεπτά):
Στο κομμάτι αυτό χρησιμοποιείτε τα υλικά και τις ερωτήσεις που φτιάξατε στα προηγούμενα βήματα. Αν κρατούσατε σημειώσεις ενώ διαβάζατε, φτιάξτε ερωτήσεις από αυτές και γράψτε τις στην άκρη της σελίδας. Ξεφυλλίστε πάλι το κεφάλαιο για να φρεσκάρετε τη μνήμη σας και θυμηθείτε τα σημαντικά σημεία που έχετε υπογραμμίσει. Μετά από αυτή την επανάληψη είστε έτοιμοι να απαντήσετε στις ερωτήσεις, χωρίς να κοιτάτε τις σημειώσεις σας. Οι κάρτες υπενθύμισης βοηθάνε στα σημεία που κολλάτε ή έχετε μεγαλύτερη δυσκολία. Αν κάνετε επανάληψη μέσα στις επόμενες μέρες με τις κάρτες υπενθύμισης ή τις σημειώσεις σας, δεν θα χρειαστεί να ξενυχτάτε το βράδυ πριν το διαγώνισμα για να μάθετε όλη την ύλη του μαθήματος.
Στο κομμάτι αυτό χρησιμοποιείτε τα υλικά και τις ερωτήσεις που φτιάξατε στα προηγούμενα βήματα. Αν κρατούσατε σημειώσεις ενώ διαβάζατε, φτιάξτε ερωτήσεις από αυτές και γράψτε τις στην άκρη της σελίδας. Ξεφυλλίστε πάλι το κεφάλαιο για να φρεσκάρετε τη μνήμη σας και θυμηθείτε τα σημαντικά σημεία που έχετε υπογραμμίσει. Μετά από αυτή την επανάληψη είστε έτοιμοι να απαντήσετε στις ερωτήσεις, χωρίς να κοιτάτε τις σημειώσεις σας. Οι κάρτες υπενθύμισης βοηθάνε στα σημεία που κολλάτε ή έχετε μεγαλύτερη δυσκολία. Αν κάνετε επανάληψη μέσα στις επόμενες μέρες με τις κάρτες υπενθύμισης ή τις σημειώσεις σας, δεν θα χρειαστεί να ξενυχτάτε το βράδυ πριν το διαγώνισμα για να μάθετε όλη την ύλη του μαθήματος.
Συμβουλές για ξεκούραστο διάβασμα
* Στάση του σώματος: Φρόντισε ώστε η πλάτη σου να βρίσκεται σε ευθεία στάση, για να μην επιβαρύνει τη σπονδυλική σου στήλη, και διάλεξε μία ανατομική καρέκλα η οποία να σε βολεύει, θυμήσου ότι δεν κάνει καλό να διαβάζει στο κρεβάτι.
* Καθαρός αέρας: Φρόντισε το δωμάτιο όπου διαβάζεις να έχει σταθερή θερμοκρασία και φρέσκο αέρα, ώστε να έχεις καθαρό μυαλό και να διατηρείσαι σε επαγρύπνηση.
* Σωστός φωτισμός: Διάλεξε ένα φωτιστικό που να μη δημιουργεί σκιές, καθώς ο λάθος φωτισμός του δωματίου σου μπορεί να επιφέρει κούραση στα μάτια.
* Διάλειμμα: Κάνε διάλειμμα όποτε νιώσει κουρασμένος, τουλάχιστον 10-15 λεπτών. Προσπάθησε, επίσης, να μη διαβάζεις ενώ λίγο πριν έχεις φάει.
* Εξωτερικές οχλήσεις: Μπορείς να απολαμβάνεις την αγαπημένη σου μουσική ή ταινία μετά το διάβασμα, καθώς – όπως δείχνουν έρευνες – όταν μας αποσπούν το μυαλό εξωγενείς παράγοντες, μειώνεται η αποδοτικότητα μας.
* Σωστός προγραμματισμός: Πριν ακόμα ξεκινήσεις να διαβάζεις, φτιάξε το πρόγραμμα με τις υποχρεώσεις σου και μείνε πιστός σε αυτό. Αυτό θα σου δώσει περισσότερο χρόνο για ξεκούραση και παιχνίδι.
* Καθαρός αέρας: Φρόντισε το δωμάτιο όπου διαβάζεις να έχει σταθερή θερμοκρασία και φρέσκο αέρα, ώστε να έχεις καθαρό μυαλό και να διατηρείσαι σε επαγρύπνηση.
* Σωστός φωτισμός: Διάλεξε ένα φωτιστικό που να μη δημιουργεί σκιές, καθώς ο λάθος φωτισμός του δωματίου σου μπορεί να επιφέρει κούραση στα μάτια.
* Διάλειμμα: Κάνε διάλειμμα όποτε νιώσει κουρασμένος, τουλάχιστον 10-15 λεπτών. Προσπάθησε, επίσης, να μη διαβάζεις ενώ λίγο πριν έχεις φάει.
* Εξωτερικές οχλήσεις: Μπορείς να απολαμβάνεις την αγαπημένη σου μουσική ή ταινία μετά το διάβασμα, καθώς – όπως δείχνουν έρευνες – όταν μας αποσπούν το μυαλό εξωγενείς παράγοντες, μειώνεται η αποδοτικότητα μας.
* Σωστός προγραμματισμός: Πριν ακόμα ξεκινήσεις να διαβάζεις, φτιάξε το πρόγραμμα με τις υποχρεώσεις σου και μείνε πιστός σε αυτό. Αυτό θα σου δώσει περισσότερο χρόνο για ξεκούραση και παιχνίδι.
Περισσότερα θέματα για το διάβασμα εδώ.