Α, ο σκύλος, ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου αλλά το να κατανοήσει κανείς τη μοναδική και συχνά αντιφατική συμπεριφορά του είναι αναγκαία συνθήκη για να περνούν όλοι καλά. Τι ισχύει λοιπόν και τι όχι για πολλά από τα οποία γνωρίζουμε για τα συμπαθή τετράποδα; Μύθοι και αλήθειες στο προσκήνιο…
Τα σκυλιά δεν διακρίνουν τα χρώματα
Αυτό το έχουμε όλοι ακούσει και σίγουρα παραπάνω από μια φορά στη ζωή μας. Σύμφωνα με τη δημοφιλέστατη πεποίθηση, τα σκυλιά πάσχουν από αχρωματοψία και προσλαμβάνουν τον κόσμο στο ασπρόμαυρο φάσμα. Παρά την απήχηση όμως του πράγματος, πρόκειται για μύθο και μάλιστα μύθο που επιμένει. Η οπτική αντίληψη του σκύλου δεν του επιτρέπει μεν να προσλαμβάνει τα χρώματα με τον τρόπο που το κάνει ο άνθρωπος, αυτό δεν σημαίνει ωστόσο ότι τα βλέπει όλα στο φάσμα του γκρι. Μπορεί και διακρίνει τα χρώματα, αν και τα βλέπει σε αποχρώσεις του κίτρινου, του μπλε και του ιώδες. Το πρόβλημα το έχει στο να ξεχωρίσει τα κόκκινα, τα πράσινα και τα πορτοκαλί κι αυτό έχει να κάνει με το πώς διατάσσονται τα ραβδία και τα κωνία στο μάτι του, τα φωτοευαίσθητα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς χιτώνα δηλαδή. Αυτό που κάνει την ανθρώπινη όραση τόσο οξεία είναι το κεντρικό βοθρίο του οφθαλμού, μια μικρή περιοχή που περιέχει τη μεγαλύτερη συγκέντρωση κωνίων και ειδικεύεται στην οξεία όραση, κάτι που δεν έχει το μάτι του σκύλου. Το μάτι του σκύλου έχει ωστόσο κάποιες ιδιότητες που δεν έχουμε εμείς. Στον αμφιβληστροειδή του υπάρχουν περισσότερα ραβδία, οι φωτοσυλλέκτες που ευθύνονται για την πρόσληψη του αμυδρού φωτός και βοηθούν στη νυχτερινή όραση, κι έτσι ο σκύλος βλέπει πολύ καλύτερα στο σκοτάδι απ’ ό,τι ο άνθρωπος…
Όταν κουνούν την ουρά τους είναι χαρούμενα
Αυτό κι αν είναι μύθος! Όχι ότι δεν ισχύει δηλαδή, αλλά το κούνημα της ουράς μπορεί να σημαίνει διάφορα πράγματα και είναι δείκτης για ένα σωρό συμπεριφορές. Την ουρά του σκύλου πρέπει να τη βλέπουμε σαν το ανθρώπινο πρόσωπο. Εμείς διατυπώνουμε μια πληθώρα αισθημάτων και συναισθημάτων με τις εκφράσεις του προσώπου μας και ο σκύλος κάνει ακριβώς το ίδιο με την ουρά του. Η βασική εξάλλου λειτουργία της ουράς είναι η επικοινωνία, και η κατανόηση των σημάτων της παραμένει ουσιώδης για την αλληλεπίδρασή μας με τον καλύτερό μας φίλο. Όλοι ξέρουμε, ας πούμε, ότι η ουρά κάτω από τα σκέλια δείχνει φόβο και επιφυλακτικότητα, τι γίνεται όμως με το κούνημα; Το κούνημα χαράς δεν περιλαμβάνει μόνο την ουρά, αλλά όλο το πίσω σύστημα του σώματός του που ταλαντεύεται σαν τρελό. Ένας σκύλος που έχει υψώσει την ουρά του και την κουνά αργά δεν είναι χαρούμενος, αλλά προσεκτικός και επιφυλακτικός. Αν είναι ένας άγνωστος σκύλος, τότε δείχνει πιθανότατα ότι πρέπει να κρατηθείς σε απόσταση. Αν πάλι η ουρά είναι κάτω αλλά εξακολουθεί να κουνιέται μανιωδώς, τότε το ζώο είναι έτοιμο να το βάλει στα πόδια ή να επιτεθεί (ανάλογα την κατάσταση). Αλλά και μια ακίνητη ουρά λέει πολλά περισσότερα από την αταραξία της, καθώς κάποιες φορές σημαίνει, ας πούμε, ότι ο σκύλος είναι χαλαρός και ήρεμος…
Όσο μεγαλύτερα είναι σε μέγεθος τόσο περισσότερο θα ζήσουν
Γενικώς μιλώντας, ισχύει μάλλον το αντίθετο! Όσο μικρότερο είναι το ζώο, τόσο μεγαλύτερη μέση διάρκεια ζωής έχει. Ένα τσιουάουα ή ένα «λουκάνικο» έχει μέσο όρο ζωής στα 14-15 χρόνια, ενώ μια πιο μεγαλόσωμη ράτσα, όπως το μαλαμούτ, φτάνει στα 8-10 χρόνια. Ο μέσος αυτός όρος πέφτει ακόμα περισσότερο για ακόμα μεγαλύτερα σκυλιά, όπως οι μολοσσοί ή του Αγίου Βερνάρδου, που φτάνουν στα 5-8 χρόνια. Η περίεργη αυτή αντιστροφή του μέσου όρου ζωής σε σχέση με το μέγεθος έρχεται μάλιστα σε πλήρη αντίθεση με κάθε άλλο είδος του ζωικού βασιλείου! Ο γενικός κανόνας της Φύσης λέει ότι όσο μεγαλύτερο είναι το ζώο σωματικά, τόσο μεγαλύτερο θα είναι και το προσδόκιμο της ζωής του. Το μικρότερο θηλαστικό του κόσμου, ένα είδος νυχτερίδας, έχει μέση διάρκεια ζωής στα 5-10 χρόνια, ενώ το μεγαλύτερο θηλαστικό της Γης, η μπλε φάλαινα, φτάνει στα 80-90 χρόνια. Η ζωολογία το εξηγεί αυτό με βάση τη χρήση και την κατανομή της ενέργειας: τα σωματικά κύτταρα ενός μεγαλύτερου ζώου είναι πιο αργά και πιο αποδοτικά, κάτι που σημαίνει ότι ζουν περισσότερο. Γιατί όμως αυτό το σχεδόν οικουμενικό μοτίβο αντιστρέφεται στα σκυλιά; Γιατί στο κάδρο μπήκε ο άνθρωπος, τι γιατί! Το μειωμένο προσδόκιμο ζωής των μεγάλων σκυλιών έχει να κάνει με το πώς έχουν αναπαραχθεί και ανατραφεί από τον άνθρωπο μέσα στα χρόνια. Τα μεγαλόσωμα σκυλιά αναπτύσσονται ραγδαία στον πρώτο χρόνο της ζωής τους. Ο μεγάλος Δανός, για παράδειγμα, η πιο μεγαλόσωμη ράτσα σκύλου, αναπτύσσεται πέντε φορές γρηγορότερα από τον άνθρωπο. Η ταχύτατη αυτή ανάπτυξη σημαίνει όμως και εξίσου ταχεία γήρανση, κάτι που κουτσουρεύει το προσδόκιμο της ζωής…
Δεν μπορούν να παρακολουθήσουν επίπεδες οθόνες
Λέγεται συχνά ότι τα σκυλιά δεν μπορούν να δουν τίποτα σε μια σύγχρονη τηλεόραση με επίπεδη οθόνη, εξαιτίας του διαφορετικού τρόπου που προσλαμβάνουν τα οπτικά ερεθίσματα. Βέβαια, δεν είναι ακριβώς έτσι. Οι παλιές τηλεοράσεις (CRT) προέβαλλαν εικόνα στα 25 καρέ το δευτερόλεπτο, καλύπτοντας το οπτικό μετείκασμα του ανθρώπου και κάνοντας έτσι τις σταθερές εικόνες να φαίνονται κινούμενες. Το μετείκασμα είναι το οπτικό αίσθημα που εξακολουθεί να υπάρχει στο μάτι μας επί 1/10 περίπου του δευτερολέπτου μετά την παύση του ερεθίσματος. Το μετείκασμα του οφθαλμού του σκύλου είναι πολύ μεγαλύτερο και θα χρειαζόταν τουλάχιστον 40 καρέ το δευτερόλεπτο για να βλέπει την εικόνα κινούμενη. Κι έτσι όταν παρακολουθούσαν τις παλιές μας τηλεοράσεις, έβλεπαν σίγουρα πολύ τρεμόπαιγμα! Τι γίνεται όμως με τους σύγχρονους επίπεδους τηλεοπτικούς δέκτες; Η πεποίθηση ότι τα σκυλιά δεν βλέπουν απολύτως τίποτα στις επίπεδες οθόνες είναι εντελώς λανθασμένη, καθώς ο αριθμός των καρέ είναι τώρα πολύ μεγαλύτερος από τις παλιομοδίτικες τηλεοράσεις. Κι έτσι τα σκυλιά βλέπουν τώρα πολύ καλύτερα. Όποιος εξάλλου έχει σκύλο ξέρει καλά ότι μπορεί να αλληλεπιδράσει με την εικόνα της επίπεδης οθόνης, κάτι που διαψεύδει τον ισχυρισμό…
Πρέπει να τα ξυπνάμε όταν βλέπουν εφιάλτη
Αν βλέπουν ή όχι όνειρα τα τετράποδα φιλαράκια μας είναι μια συζήτηση που δεν λέει να καταλαγιάσει. Παρά το γεγονός ότι οριστική απάντηση δεν υπάρχει ακόμα, τόσο τα επιστημονικά δεδομένα όσο και η ίδια η επαφή μας με τα ζώα υποδεικνύουν ότι πράγματι ονειρεύονται. Παρουσιάζουν εξάλλου τον ύπνο REM με τις ταχύτατες οφθαλμικές κινήσεις, που όπως ξέρουμε (από την ανάλυση των εγκεφαλικών κυμάτων) είναι το πέμπτο στάδιο του ύπνου που συνδέεται με τις περιόδους του ονείρου. Ονειρεύομαι σημαίνει επίσης πως έχω την ικανότητα να αποθηκεύω μνήμες, κάτι που έχουν αναμφίβολα τα σκυλιά, κι έτσι όλα τα δομικά υλικά του ονείρου είναι εδώ γι’ αυτά. Τι γίνεται όμως με τους εφιάλτες; Τελεσίδικη απάντηση δεν έχουμε (και ενδεχομένως δεν θα έχουμε ποτέ), αν και οι σκυλοϊδιοκτήτες ξέρουν καλά πως υπάρχουν φορές που το κοιμώμενο ζώο παρουσιάζει περίεργη συμπεριφορά, σαν να υποφέρει στον ύπνο του, κλαψουρίζοντας και συσπώντας τους μυς του προσώπου του. Κι έτσι λυπούνται που βλέπουν τον φίλο τους σε τέτοια άβολη κατάσταση και το παίρνουν πάνω τους, διακόπτοντας τον μαρτυρικό ύπνο του ζώου. Τα δεδομένα υποδεικνύουν όμως ότι το ξύπνημά του μπορεί να αποδειχθεί πιο αγχογόνο και επιβλαβές για την υγεία του. Γιατί όπως ακριβώς και οι άνθρωποι, τα σκυλιά χρειάζονται συγκεκριμένες ώρες ύπνου τη μέρα για να διατηρούνται σε καλή σωματική και νοητική κατάσταση. Και μπορεί να τα βλέπουμε να κοιμούνται 14-16 ώρες τη μέρα(!) και να νιώθουμε ότι από ύπνο αν μη τι άλλο είναι χορτασμένα, πολύ λίγος από αυτόν τον ύπνο είναι ωστόσο βαθύς. Μόνο όταν ο σκύλος φαίνεται να ονειρεύεται (ή να βλέπει εφιάλτες) είμαστε σίγουροι ότι κοιμάται βαθιά, έχει πέσει δηλαδή στην κατάσταση αυτή που του επιτρέπει να ξεκουραστεί και να αναζωογονηθεί. Η διακοπή αυτού του ύπνου δεν ενδείκνυται καθόλου…
Υγρές μύτες ισοδυναμούν με υγιή ζώα
Τρίχες! Ένας σκύλος με ζεστή και στεγνή μυτούλα μπορεί να είναι τόσο υγιής όσο και ένας με κρύα και υγρή μύτη. Κι αυτό γιατί μέρα τη μέρα τόσο η θερμοκρασία όσο και η υγρασία της μύτης αλλάζουν, καθώς επηρεάζονται από διάφορους παράγοντες, όπως η πρόσφατη δραστηριότητα, το περιβάλλον κ.ά. Και παρά τον δημοφιλέστατο μύθο, ούτε η υγρασία ούτε η θερμοκρασία της μύτης του σκύλου είναι κατά κανέναν τρόπο αξιόπιστοι δείκτες της υγείας του. Ένας σκύλος με υγρή και κρύα μύτη μπορεί να πάσχει από κάποια σοβαρή νόσο όσο και ένας σκύλος με ζεστή και ξηρή μύτη. Άλλοι παράγοντες είναι αυτοί που δείχνουν την κατάσταση της υγείας του μικρού μας φίλου (όπως η όρεξή του, το πόσο τρώει, η αλλαγή συμπεριφοράς κ.λπ.) και όχι η μύτη…
Το μπέικον δεν θα τα βλάψει
Ενώ είναι κοινός τόπος ότι σοκολάτα και σκύλος δεν πάνε μαζί, πολλοί είναι αυτοί που δεν γνωρίζουν πως υπάρχουν πολλές ακόμα ανθρώπινες τροφές που μπορεί να βλάψουν τα σκυλιά. Το πλέον αναπάντεχο -και αξιοπερίεργο!- είναι το μπέικον, καθώς πρόκειται για κρέας και όλοι ξέρουμε όχι μόνο πόσο αγαπούν το κρεατάκι οι λαίμαργοι φίλοι μας, αλλά και ότι αυτό περιλαμβάνεται στη διατροφή τους. Η πραγματικότητα είναι ωστόσο τελείως διαφορετική και το μπέικον είναι πράγματι αρκετά επιζήμιο για την υγεία του σκύλου, οδηγώντας ακόμα και σε μακροχρόνια προβλήματα. Τα υψηλά επίπεδα λίπους της χοιρινής λιχουδιάς μπορούν να επιφέρουν φλεγμονές στο πάγκρεας (παγκρεατίτιδες), οι οποίες οδηγούν σε σοβαρότατες καταστάσεις που δεν πρέπει να τις παίρνουμε αψήφιστα. Την επόμενη φορά που θα πάρετε λοιπόν το πρωινό σας και θα δείτε τον σκύλο σας να έχει φορέσει αυτή την ακαταμάχητη φάτσα μπας και τσιμπήσει λίγο καλοτηγανισμένο μπέικον, γυρίστε απλώς από την άλλη!
Αγαπάνε, πόσο αγαπάνε, τις αγκαλιές
Αυτό θα πέσει βαρύ στους σκυλοϊδιοκτήτες και όλα τα ανθρώπινα φιλαράκια του σκύλου, καμιά αμφιβολία! Δεν πρέπει ωστόσο να τα βάψουν σκούρα, πρέπει απλώς να κατανοήσουν τον διαφορετικό τρόπο που βλέπει ο σκύλος τη ζωή. Στην ανθρώπινη επικράτεια, η αγκαλιά είναι ένδειξη αγάπης και στοργής, μια ζεστή κίνηση που επιφυλάσσουμε για τους αγαπημένους μας. Κι έτσι αγκαλιάζουμε τον σκύλο μας για να του δείξουμε πόσο τον αγαπάμε και τον θέλουμε στη ζωή μας. Ο σκύλος όμως δεν μεταφράζει ακριβώς έτσι την ανοίκεια για τη δική του ζωή χειρονομία. Για τον σκύλο, η τοποθέτηση του άκρου μας πάνω στο σώμα του δείχνει την τάση μας για κυριαρχία πάνω του, κι έτσι τον κάνει να νιώθει άβολα και σίγουρα στρεσογόνα. Εμείς θέλουμε να του δείξουμε στοργή, εκείνος ωστόσο καταλαβαίνει πως προσπαθούμε να επιβληθούμε πάνω του. Αυτός είναι βέβαια ο γενικός κανόνας και δεν ισχύει για όλα τα σκυλιά. Το πώς προσλαμβάνει ο σκύλος την αγκαλιά εξαρτάται τόσο από την προσωπικότητά του όσο και από τη δική μας συμπεριφορά. Αν είναι διστακτικός και επιφυλακτικός με την αγκαλιά, θα το δείξει σίγουρα με τη γλώσσα του σώματός του: κρατά συνήθως το σώμα του αλύγιστο και το στόμα του κλειστό (αν και όχι πάντα). Αν παρουσιάζει αισθήματα ενοχής ή φόβου όταν τον παίρνετε αγκαλιά, πιθανότατα πιστεύει πως κάτι έχει κάνει λάθος, γι’ αυτό και προσπαθείτε να κυριαρχήσετε πάνω του. Μην ανησυχείτε πάντως, ακόμα κι αν δεν του αρέσουν οι αγκαλιές, δεν πρόκειται να σας κακοχαρακτηρίσει…
Τρώνε χόρτα μόνο όταν είναι άρρωστα
Το λένε όλοι, άρα θα είναι αλήθεια: ο μόνος λόγος για να μασουλήσει χορτάρι ο σκύλος είναι για να κάνει εμετό και να βγάλει έτσι από τον οργανισμό του κάτι κακό στο στομάχι του. Στην πραγματικότητα όμως, αυτό συμβαίνει σπανίως! Λιγότερο από το 10% των σκυλιών που τρώνε χορτάρια είναι άρρωστα όταν το κάνουν. Τις περισσότερες φορές λαχταρούν λίγο χορταράκι για να αναπληρώσουν θρεπτικά συστατικά που φαίνεται να τους λείπουν. Άλλοτε πάλι μπορεί να μασουλούν χόρτα γιατί απλώς βαριούνται. Και όλοι ξέρουμε τι μπορεί να μασουλήσει ο σκύλος όταν βαριέται. Πρακτικά, τα πάντα!
Εκπαιδευτές σκύλων λένε ότι μπορεί να το κάνουν ακόμα και για εδαφικούς λόγους, μιας και τρώγοντας χόρτα καταλαβαίνουν ποιος άλλος έχει περάσει από την περιοχή τους. Η πλέον κοινή πάντως εξήγηση αναφορικά με το γιατί τρώνε χόρτα τα σκυλιά έχει να κάνει με το γεγονός ότι τους αρέσει! Απλά απλά. Όπως εμείς προτιμούμε κάποιες γεύσεις περισσότερο από άλλες, έτσι υπάρχουν και σκυλιά που καλοβλέπουν την πρασινάδα. Όπως κι αν έχει, ο ισχυρισμός ότι τρώνε χόρτα μόνο όταν είναι άρρωστα δεν είναι καθόλου αληθής…
Περισσότερα αφιερώματα εδώ.