Ο Τραμπ δεν είναι το πρόβλημα, είναι το αποτέλεσμα του προβλήματος...
Τραμπ, Brexit, άνοδος της ακροδεξιάς, επικράτηση λαϊκιστών, ήττα χρόνιων πολιτικών κατεστημένων... Το σκηνικό είναι παγκοσμίως όμοιο. Όπου ζητείται η τοποθέτηση της πλειοψηφίας, το αποτέλεσμα είναι η άρνηση αποδοχής των πολιτικών κατεστημένων που κυριαρχούν τις τελευταίες δεκαετίες και η στροφή προς οτιδήποτε μοιάζει αντισυστημικό, ό,τι κι αν είναι αυτό.
Κι όμως, το φαινόμενο αυτό δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσει, εκτός αν κλείνουμε τα μάτια μας και ζούμε απομονωμένοι σε κάποιο συννεφάκι. Τα προβλήματα των κοινωνιών σε παγκόσμιο επίπεδο είναι πολλά. Λιτότητα, ανεργία, ανασφάλεια, τρομοκρατία, πολιτικά και οικονομικά σκάνδαλα, διαφθορά της δικαιοσύνης, είναι μόνο λίγα απ' αυτά που βιώνουν οι απλοί άνθρωποι καθημερινά. Σε αυτά τα προβλήματα, το πολιτικό κατεστημένο, όχι μόνο δεν κατάφερε να βρει λύση, αλλά με τις πολιτικές που συνεχίζει ακόμα και σήμερα να εφαρμόζει τα οδηγεί σε όξυνση. Επομένως, η αλλαγή είναι αναπόφευκτη, μιας και ο κόσμος αναφανδόν αναζητά ένα καλύτερο αύριο. Ο κάθε Τραμπ, λοιπόν, δεν είναι το πρόβλημα, είναι το αποτέλεσμα του προβλήματος.
Ωστόσο, όσο ο κάθε Τραμπ δεν είναι το πρόβλημα, άλλο τόσο δεν αποτελεί και τη λύση. Η λύση είναι μία· η επένδυση στην Παιδεία. Δυστυχώς, τις τελευταίες δεκαετίες, ταυτόχρονα με την κοινωνική και οικονομική κρίση, έχει παρατηρηθεί τεράστια κρίση και στην εκπαίδευση των ανθρώπων. Οι κατακόρυφες μειώσεις που αφορούν δαπάνες για την Παιδεία και οι συνεχόμενες ατυχείς μεταρρυθμίσεις ενός εκπαιδευτικού συστήματος που πάσχει, έχουν οδηγήσει στο μεγάλωμα πολλών γενιών αμόρφωτων, μη πεπαιδευμένων ανθρώπων, με πολύ χαμηλή κριτική ικανότητα. Άνθρωποι που δεν έχουν την ικανότητα να σκεφτούν ορθολογικά και πέφτουν εύκολα θύματα χειραγώγησης. Αν προστεθούν σε αυτά, το γεγονός ότι αυτές οι γενιές δεν έχουν βιώσει την εξαθλίωση και τον πόλεμο που έζησαν προηγούμενες, σε συνδυασμό με την άγνοια που έχουν για την ιστορία, φοβάμαι ότι οι επιλογές που γίνονται λόγω της δικαιολογημένης αγανάκτησης, μάλλον δεν είναι οι καταλληλότερες. Γιατί, άνθρωπος που δεν ξέρει την ιστορία του είναι καταδικασμένος να την ξαναζήσει.
Όλα ξεκινάνε από την Παιδεία και δυστυχώς εδώ και χρόνια, η Παιδεία βρίσκεται στον πάτο. Χθες κιόλας έπρεπε να γίνει μια ριζική αναδιάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος, προς την αντίθετη πορεία, όμως, από αυτήν που επιδιώκεται σε κάθε τέτοιου είδους αλλαγή. Το σχολείο οφείλει να απαλλαγεί από τον τεχνοκρατικό και εξειδικευμένο χαρακτήρα. Ο ρόλος του, τη σημερινή εποχή όπου επικρατεί το υλιστικό πνεύμα, ο ανταγωνισμός και τα τεχνολογικά ερεθίσματα πρέπει να είναι πιο ενισχυμένος από ποτέ. Από τη μία, οφείλει να παρέχει γενικές γνώσεις στα παιδιά, γνώσεις που θα συμβαδίζουν με την εποχή και θα τα καθιστούν ικανά μέλη της σύγχρονης κοινωνίας. Από την άλλη, οφείλει να κάνει στροφή προς τις ανθρωπιστικές σπουδές. Μόνο αυτές μπορούν να πλάσουν δημοκρατικούς πολίτες, με αυξημένη κριτική ικανότητα, μόνο αυτές μπορούν να ενισχύσουν τα γλωσσικά ερεθίσματα και τη σκέψη που ολοένα και υποβαθμίζονται από την επέλαση της τεχνολογίας.
Πρέπει, λοιπόν, να γίνει αντιληπτό από όλους ότι όσο η κοινωνία μας κλείνει τα μάτια της σε όσα συμβαίνουν γύρω της, τόσο τα προβλήματα θα γεννούν Τραμπ και οι Τραμπ θα γεννούν νέα προβλήματα. Απαιτείται από τον καθένα ξεχωριστά και από την πολιτεία μαζικά να γίνει μια στροφή προς τον ανθρωπισμό και να επανατοποθετηθεί ο άνθρωπος εκεί όπου ανήκει, στο κέντρο, δηλαδή, της ζωής.
© Αποστόλης Ζυμβραγάκης, φιλόλογος, πηγή κειμένου: http://e-didaskalia.blogspot.gr/2016/11/blog-post_617.html
Ασκήσεις
Α. Να κάνετε την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις. (Μονάδες 25)
Β1. "Γιατί, άνθρωπος που δεν ξέρει την ιστορία του είναι καταδικασμένος να την ξαναζήσει". Να σχολιάσετε την παραπάνω φράση σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων.
(Μονάδες 10)
Β2. Να βρείτε τη δομή και τους τρόπους ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου.
(Μονάδες 5)
Β3. Να βρείτε τη συλλογιστική πορεία της πρώτης παραγράφου.
(Μονάδες 5)
Β4. "Οι επιλογές που γίνονται από τις νέες γενιές, λόγω της δικαιολογημένης αγανάκτησης, μάλλον δεν είναι οι καταλληλότερες". Να βρείτε το είδος της σύνταξης της πρώτης πρότασης (ενεργητική ή παθητική), να δικαιολογήσετε την επιλογή της και να τη μετατρέψετε στην αντίθετη, κάνοντας τις απαραίτητες αλλαγές.
(Μονάδες 5)
Β5. α)Να βρείτε τα συνώνυμα των παρακάτω λέξεων: μάτια, αναπόφευκτη, επιδιώκεται, σύγχρονης. (Μονάδες 5)
β) Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων: αντισυστημικό, όξυνση, κατακόρυφες, άγνοια. (Μονάδες 5)
Γ. Τα οξυμένα κοινωνικά προβλήματα εκφράζονται παγκοσμίως μέσα από ψήφους θυμού και αγανάκτησης. Σε ένα άρθρο 500-600 λέξεων να αναλύσετε ποια προβλήματα αντιμετωπίζει η κοινωνία σήμερα και πώς το σχολείο μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο σε αυτά.
(Μονάδες 40)
Απαντήσεις
Α. Το κείμενο αναφέρεται στα προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας και τον ρόλο που πρέπει να παίξει η Παιδεία. Με αφορμή την εκλογή του Τραμπ στην Αμερική, διατυπώνεται η άποψη πως εξαιτίας των ποικίλων προβλημάτων που αντιμετωπίζει η κοινωνία, αρνείται το πολιτικό κατεστημένο και στρέφεται σε αντισυστημικές, αμφισβητούμενες επιλογές. Ωστόσο, μόνη λύση αποτελεί η Παιδεία, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει υποβαθμιστεί. Το σχολείο με το διπλό του ρόλο οφείλει από τη μία να εκπαιδεύσει τα παιδιά και από την άλλη, δίνοντας έμφαση στις ανθρωπιστικές σπουδές, να τους αναπτύξει την κριτική ικανότητα, ώστε να διαμορφωθούν ικανοί πολίτες που δεν θα πέφτουν θύματα χειραγώγησης. Συμπερασματικά, πρέπει να υπάρξει μία μαζική στροφή προς τον ανθρωπισμό. (110 λέξεις)
Β1. Οι άνθρωποι πρέπει να γνωρίζουν την ιστορία καλά και να παραδειγματίζονται από αυτήν. Και επειδή λαός χωρίς ιστορία, μετατρέπεται αυτόματα σε λαό χωρίς παρελθόν, αυτό ισοδυναμεί με λαό χωρίς μέλλον. Έτσι, κρίνεται απαραίτητη η μελέτη της ιστορίας μας. Η ελληνική ιστορία, βρίθει φιλοσόφων, επιστημόνων και ηρώων που σίγουρα πολλοί από αυτούς μπορούν να γίνουν πρότυπά μας, αλλά και λαθών και παθών που πρέπει να τα αποφύγουμε στο μέλλον, ώστε να μην τα ξαναζήσουμε. Συμπερασματικά, πρέπει να γνωρίζουμε την ιστορία μας, να αποφεύγουμε λάθη του παρελθόντος και να παραδειγματιζόμαστε από τις λαμπρές στιγμές. (92 λέξεις)
Β2. Θεματική πρόταση: "Κι όμως...συννεφάκι"
Λεπτομέρειες: "Τα προβλήματα...καλύτερο αύριο"
Κατακλείδα: "Ο κάθε Τραμπ...του προβλήματος"
Η παράγραφος αναπτύσσεται με συνδυασμό μεθόδων, με αιτιολόγηση, παραδείγματα και αίτιο-αποτέλεσμα. Συγκεκριμένα στη θεματική πρόταση διατυπώνεται η άποψη πως το φαινόμενο αυτό δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσει και στη συνέχεια αυτή αιτιολογείται, καθώς υπάρχουν πολλά προβλήματα. Επιπλέον παρατίθενται παραδείγματα από αυτά τα προβλήματα ("Λιτότητα, ανεργία, ανασφάλεια, τρομοκρατία, πολιτικά και οικονομικά σκάνδαλα, διαφθορά της δικαιοσύνης"). Τέλος, δίνεται το αποτέλεσμα ότι "η αλλαγή είναι αναπόφευκτη" και οι αιτίες ότι "στα προβλήματα, το πολιτικό κατεστημένο, όχι μόνο δεν κατάφερε να βρει λύση, αλλά με τις πολιτικές που συνεχίζει ακόμα και σήμερα να εφαρμόζει τα οδηγεί σε όξυνση, καθώς και ότι ο κόσμος αναφανδόν αναζητά ένα καλύτερο αύριο".
Β3. Ο συλλογισμός είναι επαγωγικός, καθώς ξεκινάει με συγκεκριμένες αναφορές ("Τραμπ, Brexit, άνοδος της ακροδεξιάς, επικράτηση λαϊκιστών, ήττα χρόνιων πολιτικών κατεστημένων") και στη συνέχεια καταλήγει σε γενικότερο συμπέρασμα ότι "όπου ζητείται η τοποθέτηση της πλειοψηφίας, το αποτέλεσμα είναι η άρνηση αποδοχής των πολιτικών κατεστημένων".
Β4. Η σύνταξη της πρώτης πρότασης "οι επιλογές που γίνονται από τις νέες γενιές, λόγω της δικαιολογημένης αγανάκτησης" είναι παθητική. Η παθητική σύνταξη χρησιμοποιείται για να τονίζει την ενέργεια του ποιητικού αιτίου και κάνει το ύφος του κειμένου πιο ουδέτερο και επίσημο.
Ενεργητική σύνταξη: Οι νέες γενιές κάνουν επιλογές, λόγω της δικαιολογημένης αγανάκτησης, που μάλλον δεν είναι οι κατάλληλες.
Β5. α) μάτια: οφθαλμοί, αναπόφευκτη: αναπόδραστη, επιδιώκεται: επιζητείται, σύγχρονης: μοντέρνας
β) αντισυστημικό: συστημικό, όξυνση: άμβλυνση, κατακόρυφες: οριζόντιες, άγνοια: γνώση
Γ. Τίτλος: Τα σύγχρονα προβλήματα και ο ρόλος του σχολείο
Αφορμή από επικαιρότητα: η εκλογή του Τραμπ ως απάντηση των ψηφοφόρων στα κοινωνικά προβλήματα
1ο ζητούμενο - Σύγχρονα προβλήματα: ανεργία, οικονομική κρίση, λιτότητα, τρομοκρατία, πόλεμοι, προσφυγικό, ρατσισμός, βία, ναρκωτικά, οικολογική καταστροφή.
2ο ζητούμενο - Πώς μπορεί να βοηθήσει το σχολείο: διευρύνει την πνευματική ανάπτυξη του ατόμου, ενισχύει την πνευματική του ικανότητα και το οδηγεί στην αναγκαία ωρίμανση, οδηγεί στην ανάπτυξη πολιτικής συνείδησης, σταθεροποιεί το ηθικό υπόβαθρο, υποστηρίζει την ορθή κοινωνικοποίηση του ατόμου, καλλιεργεί την αισθητική και ψυχική ευαισθησία του ατόμου
© Επιμέλεια κριτηρίου αξιολόγησης - Αποστόλης Ζυμβραγάκης, φιλόλογος, http://e-didaskalia.blogspot.gr
Περισσότερο πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό για το Λύκειο εδώ.