ΚΕΙΜΕΝΟ
« ∆ιακήρυξη και πρόγραµµα δράσης της Βιέννης»
Η παγκόσµια συνδιάσκεψη για τα ανθρώπινα δικαιώµατα
αναγνωρίζει και δηλώνει ότι όλα τα ανθρώπινα δικαιώµατα απορρέουν από την
αξιοπρέπεια και την αξία που είναι εγγενής στην προσωπικότητα του ανθρώπου ,
ότι η προσωπικότητα του ανθρώπου είναι το υποκείµενο των δικαιωµάτων του και
των θεµελιωδών ελευθεριών του και ως εκ τούτου πρέπει να επωφελείται πλήρως και
να συµµετέχει ενεργώς στην πραγµάτωση όλων αυτών των δικαιωµάτων. Υπογραµµίζει
την υποχρέωση όλων των κρατών να προάγουν και να ενθαρρύνουν το σεβασµό των
ανθρωπίνων δικαιωµάτων και των θεµελιωδών ελευθεριών για όλους , χωρίς
διακρίσεις φύλου , φυλής , γλώσσας ή θρησκείας.
Καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη και το σεβασµό των ανθρωπίνων
δικαιωµάτων θα διαδραµατίσει η δηµοκρατία. Η δηµοκρατία στηρίζεται στην
ελευθέρως εκφραζόµενη βούληση των λαών να ορίζουν το πολιτικό , οικονοµικό ,
κοινωνικό και πολιτιστικό σύστηµά τους και να συµµετέχουν πλήρως σε όλες τις
πλευρές της κοινωνικής ζωής. Σ’ αυτό το πλαίσιο , η προαγωγή και η προάσπιση
των ανθρώπινων δικαιωµάτων και των θεµελιωδών ελευθεριών σε εθνικό και διεθνές
επίπεδο πρέπει να είναι οικουµενική και να µην υπόκειται σε κανέναν περιορισµό.
Η διεθνής κοινότητα πρέπει να υποστηρίζει την ενίσχυση και προαγωγή της
δηµοκρατίας , της ανάπτυξης και του σεβασµού των ανθρώπινων δικαιωµάτων σε όλο
τον κόσµο.
Παράλληλα , ο άνθρωπος είναι το κεντρικό υποκείµενο της
ανάπτυξης. Ενώ η ανάπτυξη διευκολύνει την απόλαυση των ανθρώπινων δικαιωµάτων ,
η απουσία ανάπτυξης δεν µπορεί να προβάλλεται , για να νοµιµοποιήσει τον
περιορισµό τους , που αναγνωρίζονται διεθνώς. Τα κράτη πρέπει να συνεργάζονται
µεταξύ τους , για να εξασφαλίσουν την ανάπτυξη και να εξαλείψουν τα εµπόδια στα
οποία προσκρούει. Η διεθνής κοινότητα οφείλει να προάγει την ουσιαστική διεθνή
συνεργασία για την πραγµάτωση του δικαιώµατος της ανάπτυξης και την εξάλειψη
των εµποδίων στα οποία προσκρούει. Για να υπάρχει συνεχής πρόοδος απαιτείται
αποτελεσµατική αναπτυξιακή πολιτική σε εθνικό επίπεδο , καθώς και ισότιµες
οικονοµικές σχέσεις και ευνοϊκό οικονοµικό περιβάλλον σε διεθνές επίπεδο.
Τέλος , πρέπει να ενισχυθούν οι εθνικοί και διεθνείς
οργανισµοί και τα προγράµµατα για την προστασία των παιδιών. Είναι επιβεβληµένη
η προστασία κυρίως των κοριτσιών , των εγκαταλειµµένων παιδιών , των παιδιών
του δρόµου , των παιδιών που είναι θύµατα οικονοµικής εκµετάλλευσης ,
συµπεριλαµβανοµένης της παιδικής πορνογραφίας , παιδικής πορνείας ή πώλησης
οργάνων , των παιδιών που είναι θύµατα νόσων , των παιδιών προσφύγων , καθώς
και των παιδιών που υποφέρουν από ασιτία , ξηρασία και άλλες καταστάσεις
ανάγκης. Πρωταρχικός , λοιπόν , στόχος της δραστηριότητας του συστήµατος των
Ηνωµένων Εθνών στον τοµέα των δικαιωµάτων του ανθρώπου είναι η εφαρµογή της
Συνθήκης για τα ∆ικαιώµατα των παιδιών.
ΘΕΜΑΤΑ
Α) Να γράψετε την περίληψη του κειµένου σ’ένα κείµενο 80 –
100 λέξεων. (25 µονάδες)
Β) 1. Σε µία παράγραφο 60 – 80 λέξεων να σχολιάσετε τη σχέση
δηµοκρατίας και ανθρωπίνων δικαιωµάτων. ( 10 µονάδες)
2. Στην τελευταία παράγραφο να εντοπίσετε : α) τα δοµικά
µέρη β) τον τρόπο ανάπτυξης γ) γ) τον τρόπο πειθούς που κυριαρχεί ( 5 µονάδες )
3. Να βρείτε τη συλλογιστική πορεία του επιχειρήµατος που λανθάνει
στη δεύτερη παράγραφο και να ελέγξετε την ορθότητά του. (5 µονάδες)
4. Για κάθε µια από τις ακόλουθες λέξεις να βρείτε ένα
συνώνυµο και ένα αντώνυµο: ανάπτυξη, θεµελιωδών , εξάλειψη , προάσπιση ,
αποτελεσµατική (5 µονάδες)
Γ) Παραγωγή λόγου : Οι µαθητικές κοινότητες των Λυκείων της
πόλης σας διοργανώνουν ένα διήµερο ενηµέρωσης ευαισθητοποίησης και
προβληµατισµού των πολιτών σχετικά µε τα ανθρώπινα δικαιώµατα και τις
παραβιάσεις τους. Στα πλαίσια αυτής της εκδήλωσης και ως εκπρόσωπος του
σχολείου σας να κάνετε µια εισήγηση αναφερόµενοι στα αίτια της καταπάτησης των
ανθρώπινων δικαιωµάτων στην εποχή µας και στο ρόλο που καλούνται να
διαδραµατίσουν οι νέοι απέναντι στη δυσάρεστη αυτή σύγχρονη πραγµατικότητα.
(περίπου 600 λέξεις) (50 µονάδες)
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Α) Το κείµενο αποτελεί µέρος της διακήρυξης της Βιέννης που
στόχο έχει την προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωµάτων. Πιο συγκεκριµένα η
διακήρυξη αναγνωρίζει αναφαίρετα δικαιώµατα και απαραβίαστες ελευθερίες του
ανθρώπου , ενώ ταυτόχρονα τονίζει το χρέος του να γίνει αρωγός και
συµπαραστάτης στον αγώνα της πραγµάτωσης και διασφάλισής τους. Η δηµοκρατία θα
αποτελέσει τη βασική προϋπόθεση , ώστε ο σεβασµός των δικαιωµάτων όχι µόνο να
καταστεί επιβεβληµένη αρχή αλλά και οικουµενικά ισχύουσα αρχή. Η διεθνής συνεργασία
και η οικονοµική ανάπτυξη θα εντείνουν την επίτευξη του στόχου που θα πάρει
σάρκα και οστά µόνο, αν καταφέρει ανάµεσα στα άλλα να πατάξει την κακοποίηση
και εκµετάλλευση των απροστάτευτων ανά τον κόσµο παιδιών.
Β)1. Η δηµοκρατία αποτελεί αναντίρρητα βασική προϋπόθεση για
την προάσπιση των ελευθεριών του ανθρώπου. Τις ελευθερίες αυτές κατοχυρώνει η
διακήρυξη των ∆ικαιωµάτων της Βιέννης , για να διασφαλίσει ανάµεσα στα άλλα και
τη δυνατότητα προσωπικής ευηµερίας. Θα ήταν άδικο και απάνθρωπο να υπάρχουν
περιορισµοί όσον αφορά το δικαίωµα του ανθρώπου στη ζωή. Το τελευταίο µπορεί να
κατοχυρωθεί µόνο µέσα σ’ ένα δηµοκρατικό πολίτευµα, αφενός γιατί αποτελεί την
αρτιότερη µορφή πολιτειακής οργάνωσης και αφ’ετέρου επειδή συνθέτει και
πραγµατώνει δύο κορυφαίες αξίες , την ελευθερία και τη δικαιοσύνη και
δηµιουργεί τις προσφορότερες συνθήκες για την πρόοδο και την ευδαιµονία ατόµων
και κοινωνιών. Συνετό λοιπόν θα ήταν να θωρακίσουµε τα ανθρώπινα δικαιώµατα και
να τα προασπίσουµε στο όνοµα της δηµοκρατίας.
2. α)Θεµατική πρόταση: «τέλος πρέπει…των παιδιών» Σχόλια :
«είναι επιβεβληµένη.. καταστάσεις ανάγκης» Κατακλείδα « πρωταρχικός…των
παιδιών» β) αιτιολόγηση γ) επίκληση στο συναίσθηµα
3) παραγωγικός συλλογισµός: «η δηµοκρατία…αλληλοενισχύονται»
(1η προκείµενη), «η προαγωγή …οικουµενική» (2η προκείµενη) , «άρα η διεθνής
κοινότητα πρέπει να ενισχύσει την οικουµενικότητα της δηµοκρατίας»
(συµπέρασµα). Το επιχείρηµα είναι έγκυρο , αληθές και άρα ορθό.
4)πρόοδος / οπισθοδρόµηση βασικών / ανούσιων αφανισµός /
εµφάνιση υπεράσπιση / παραβίαση καρποφόρα / ατελέσφορη
Γ) Φίλες και φίλοι, αγαπητοί συµπολίτες, νοµίζω δε θ’ απείχε
πολύ απ’ την πραγµατικότητα κάποιος αν υποστήριζε ότι οι σύγχρονες κοινωνίες
µοιάζουν µ’ ένα θέατρο του παραλόγου, ιδιαίτερα στο ζήτηµα που κουβεντιάζουµε.
Όλοι µας µπορούµε ν’ αντιληφθούµε τη σηµασία που αποδίδουν οι σύγχρονες
κοινωνίες στ’ ανθρώπινα δικαιώµατα. Η συνταγµατική τους κατοχύρωση, οι διεθνείς
οργανισµοί που είναι επιφορτισµένοι µε την προστασία τους αλλά και η µεγάλη
ηθικοπνευµατική πρόοδος των τελευταίων δεκαετιών αποτελούν ισχυρότατα τεκµήρια
αλλά και εχέγγυα της διάθεσής µας να ζήσουµε σε κοινωνικά περιβάλλοντα µε
αρµονία, γαλήνη και προπαντός ισοτιµία. Η ελπίδα αυτή όµως συνθλίβεται βάναυσα.
Όλοι οι αγώνες των λαών για την κατοχύρωση και την εφαρµογή των ανθρώπινων
δικαιωµάτων φαντάζουν σήµερα ατελέσφοροι. Η περιθωριοποίηση, οι διακρίσεις και
η εκµετάλλευση ανθρώπων και οµάδων είναι η καθηµερινή πραγµατικότητα. Το
δικαίωµα στη µόρφωση, οι ίσες ευκαιρίες και η ιδιωτική ζωή έχουν γίνει µαγική
εικόνα. Ακόµη χειρότερα οι διώξεις των πολιτικών φρονηµάτων, η στέρηση των
ατοµικών και συλλογικών ελευθεριών ακόµη και οι πόλεµοι είναι στην πρώτη γραµµή
της καθηµερινής ειδησεογραφίας. Και ας µη γελιόµαστε. Αυτά δε συµβαίνουν µόνο
σε τριτοκοσµικές χώρες. Συµβαίνουν και στις πιο αναπτυγµένες, δίπλα µας, στη
γειτονιά µας. Τα παιδιά µάλιστα φαίνεται ν’ αποτελούν τον πιο “αγαπηµένο” στόχο
των απανταχού επιβουλευτών της ανθρώπινης ελευθερίας. Ο προβληµατισµός για τα
φαινόµενα αυτά γίνεται ολοένα και πιο έντονος και οι φωνές αγωνίας και
αγανάκτησης πυκνώνουν διαρκώς. Η παρουσία όλων µας σήµερα νοµίζω ότι το
επιβεβαιώνει περίτρανα. Αξίζει λοιπόν να διερευνήσουµε την προέλευση αυτών των
καταδικαστέων φαινοµένων. ΑΙΤΙΑ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ∆ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ • Η
πολιτική των υπερδυνάµεων. Οι υπερδυνάµεις είναι φορείς ισχυρών οικονοµικών,
στρατιωτικών και πολιτικών συµφερόντων και ενδιαφέρονται για την υλοποίηση αλλά
και για τη διαιώνισή τους. Στην προσπάθειά τους αυτή δεν έχουν κανένα φραγµό
και κανένα εµπόδιο. Έτσι δε διστάζουν να προκαλέσουν πολέµους, να διασπείρουν
απειλές και εκβιασµούς, να διεγείρουν έριδες και συγκρούσεις µεταξύ των λαών.
Καταπιέζουν τους αδύναµους λαούς, τους εκµεταλλεύονται και τους στερούν τα
θεµελιώδη δικαιώµατά τους. • Η τάση του ανθρώπου για κέρδος και η απουσία της
ηθικής στην εποχή µας. Πολλοί συνάνθρωποί µας σκεπτόµενοι µόνο το προσωπικό
κέρδος λειτουργούν αµοραλιστικά και απάνθρωπα. ∆ε διστάζουν να εκµεταλλεύονται
τους ανθρώπους και ιδιαίτερα αυτούς που είναι οι πιο αδύναµοι. Έτσι µικρά
παιδιά εκπορνεύονται ή δουλεύουν σε δουλειές µε άθλιες συνθήκες και µηδενική
αµοιβή. Επίσης πολλοί εργαζόµενοι πέφτουν θύµατα εκµετάλλευσης και απάνθρωπης
µεταχείρισης ειδικά, αν ανήκουν σε κοινωνικές µειονότητες. • Οι κακές συνθήκες
διαβίωσης. Η ανεργία, η φτώχεια, η οικονοµική κρίση αποτελούν από µόνες τους
καταπάτηση των δικαιωµάτων µας. Παράλληλα, γεννούν ένα περιβάλλον πρόσφορο για
κάθε µορφή αδικίας και εκµετάλλευσης. Γεννούν εγκληµατικότητα, βία, αγανάκτηση
και ανθρώπους χωρίς προσωπική αξιοπρέπεια – εύκολα θύµατα του οποιουδήποτε για
ένα κοµµάτι ψωµί. • Οι συνθήκες ζωής στις σύγχρονες µεγαλουπόλεις. Οι γρήγοροι
ρυθµοί ζωής και ο ανταγωνισµός δηµιουργούν άγχος, φορτώνουν τους ανθρώπους µε
πίεση και ένταση, χάνεται η ψυχική ηρεµία και γαλήνη. Την ίδια στιγµή οι
άνθρωποι ξεπουλάν την ελευθερία τους στα ράφια του καταναλωτισµού και
οδηγούνται χωρίς αντίσταση στην αλλοτρίωση. Ταυτόχρονα η ανωνυµία και η απουσία
του κοινωνικού ελέγχου γεµίζουν τις ανθρώπινες ψυχές µε ανασφάλεια και φόβο και
ακυρώνουν την ανθρωπιά και τη ζεστασιά στις σχέσεις. • Η λειτουργία των
πολιτικών ηγετών. Πολύ συχνά εµφανίζονται ανίκανοι να συλλάβουν το πρόβληµα και
να το αντιµετωπίσουν δραστικά. Επίσης δεν τολµούν να κινηθούν για την επίλυση
τέτοιων προβληµάτων, γιατί θα πρέπει να συγκρουστούν µε ισχυρά συµφέροντα κάτι
για το οποίο δεν έχουν το ανάστηµα και το θάρρος. ∆εν είναι λίγες και οι φορές
που εκµεταλλεύονται αυτές τις συνθήκες ψηφοθηρικά κινδυνολογώντας ή υποσχόµενοι
την άµεση επίλυσή τους. • Η αδιαφορία των πολιτών για τα κοινά. Οι σύγχρονοι
άνθρωποι, περισσότερο υπήκοοι παρά πολίτες, αδιαφορούν για όσα συµβαίνουν γύρω
τους πιστεύοντας πως τέτοια φαινόµενα αφορούν µόνο άλλους ανθρώπους και άλλες
κοινωνίες. Ιδιωτεύουν αποζητώντας τα προσωπικά οφέλη και αφήνουν περίσσιο χώρο
στους επιτήδειους να δρουν ανεξέλεγκτα. Αντιδρούν µόνο, όταν και οι ίδιοι
γίνουν θύµατα, αλλά τότε είναι πολύ αργά. • Οι ∆ιεθνείς Οργανισµοί που είναι
επιφορτισµένοι µε την ευθύνη της προστασίας των ανθρώπινων δικαιωµάτων δεν
επιτελούν το ρόλο τους σωστά. Έχουν µετατραπεί σε πειθήνια όργανα και φερέφωνα
των ισχυρών και συµβάλλουν µε την αδράνεια και την υποτέλειά τους στη διόγκωση
του προβλήµατος αφήνοντας στην τύχη τους εκατοµµύρια ανθρώπους σε όλον τον
κόσµο. • Τα αυταρχικά καθεστώτα και οι αλαζόνες ηγέτες τους αποτελούν έναν
διαχρονικό παράγοντα του προβλήµατος. Παραβιάζουν τις ατοµικές ελευθερίες,
αναιρούν τα πολιτικά δικαιώµατα, ασκούν βασανιστήρια, προβαίνουν σε παράνοµες
φυλακίσεις, διώκουν τις πολιτικές πεποιθήσεις και τους εκφραστές τους, δολοφονούν
κλπ. • Τα Μ.Μ.Ε. έχουν έναν ξεχωριστό ρόλο στο πρόβληµα. Χρησιµοποιούνται ως
µοχλοί για την εξυπηρέτηση συµφερόντων. Αναιρούν την κρίση των ανθρώπων, τους
χειραγωγούν και οδηγούν στη µισαλλοδοξία και το δογµατισµό. Ακόµη συµβάλλουν
στη µαζοποίηση του πολιτισµού και την αλλοίωση της εθνικής φυσιογνωµίας και
ταυτότητας των λαών. • Η συντηρητικοποίηση της κοινωνίας και των αντιλήψεων που
οδηγούν τους ανθρώπους σε υιοθέτηση λανθασµένων συµπεριφορών όπως η ξενοφοβία,
ο ρατσισµός και οι κοινωνικές διακρίσεις. ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ; Οι νέοι
αποτελούν το πιο αγνό, ευαίσθητο, ζωντανό και ριζοσπαστικό κοµµάτι της
κοινωνίας. Έχουν ιδανικά, αξίες και όραµα για το µέλλον και φυσικά δεν
επιθυµούν ένα µέλλον ζοφερό και σκοτεινό όπως προδιαγράφεται σήµερα. Οφείλουν
λοιπόν: • Να αντισταθούν στα φαινόµενα αυτά και να διεκδικήσουν τα δικαιώµατά
τους. • Να συγκρουστούν µε τους κοινωνικούς µηχανισµούς και τις εξουσίες που
καλλιεργούν τέτοια φαινόµενα και αποκοµίζουν τέτοια οφέλη. • Να πιέσουν τις
πολιτικές ηγεσίες και να τις εξαναγκάσουν σε σύγκρουση µε τα συµφέροντα που
απεργάζονται τη συρρίκνωση των ανθρώπινων δικαιωµάτων. • Να οργανωθούν σε
µαζικά κινήµατα και οργανώσεις. • Να συνεργαστούν µε τους νέους όλης της
Ευρώπης και του κόσµου για να αναπτύξουν µία πανευρωπαϊκή και παγκόσµια
εκστρατεία για την ευαισθητοποίηση και την κινητοποίηση όλων των λαών ενάντια
στην καταστρατήγηση των δικαιωµάτων ανθρώπων και λαών. Η ευθύνη αυτή των νέων
είναι σίγουρα βαριά. Για να µπορέσουν να ανταποκριθούν µε επιτυχία είναι ανάγκη
να υπερβούν δυσκολίες που η πραγµατικότητα ορθώνει µπροστά τους. Και δεν είναι
µόνο τα µεγάλα συµφέροντα που δε θέλουν την ανατροπή. Είναι και οι ίδιοι οι
νέοι που οφείλουν να απεγκλωβιστούν από τα σύγχρονα πρότυπα που επιβάλλουν την
ατοµικότητα απέναντι στη συλλογικότητα, το προσωπικό απέναντι στο συλλογικό
συµφέρον, τον εφησυχασµό απέναντι στη δράση, το συντηρητισµό και το συµβιβασµό
απέναντι στην αµφισβήτηση, το όνειρο και τη φαντασία. Οι νέοι σήµερα µπορούν να
φέρουν την επανάσταση αρκεί να: • διακρίνονται από ανοιχτό µυαλό, χωρίς
δογµατισµό και στερεότυπα • συστρατευθούν και συµπορευθούν στον κοινό αγώνα
χωρίς αποκλεισµούς και έριδες και να θυµούνται τα λόγια του Μακρυγιάννη:
«Είµαστε εις το εµείς και όχι εις το εγώ». • βρουν συµπαράσταση από τους ανθρώπους
που δεν «λαδώνουν» τα γρανάζια των µηχανισµών της εξουσίας • θωρακιστούν µε
ηθικές αξίες και ενδυναµωθούν µε καλλιέργεια, γνώση και µόρφωση • αποδέχονται
τον έλεγχο και την αµφισβήτηση • βρουν συµµάχους τους πνευµατικούς ανθρώπους
και τους δασκάλους τους • µη δειλιάσουν και να µην ξεχνούν ότι µια χούφτα
τρελών ήταν πάντα οι πρωτεργάτες οποιασδήποτε επανάστασης • θέσουν αφειδώς τον
εαυτό τους στον αγώνα τους, χωρίς ιδιοτέλεια και υστεροβουλία, πιστοί στα
ιδανικά του εθελοντισµού • να θυµούνται τα λόγια του µεγάλου Τούρκου ποιητή
Ναζίµ Χικµέτ που λέει: «Αν δεν καώ εγώ, αν δεν καείς εσύ, πώς θες να αλλάξουµε
αδελφέ µου τον κόσµο»
Επιµέλεια: Πετροµελίδης Βασίλης, Ζερβός Σπύρος, Καραφώλα
Έφη, Τσογκίδου Αλεξία, Ζίγρα Εύα
Περισσότερο πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό για το Λύκειο εδώ.