Ο όρος «ειδικές μαθησιακές δυσκολίες» (ΕMΔ) χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις δυσκολίες που συναντά ένα παιδί στους τομείς της φωνολογικής ενημερότητας, της ανάγνωσης, της γραφής, της ορθογραφίας, της κατανόησης κειμένου, της παραγωγής λόγου (προφορικού και γραπτού), των μαθηματικών, αλλά και της ολοκλήρωσης παραστάσεων, της μνήμης, της οργάνωσης, του οπτικο-κινητικού συντονισμού κ.ά.
Δεν εμφανίζουν όλα τα παιδιά με ΕΜΔ δυσκολίες σε όλους τους προαναφερθέντες τομείς. Ανάλογα με τον τομέα στον οποίο παρουσιάζεται η μαθησιακή δυσκολία, χρησιμοποιούνται οι όροι δυναναγνωσία, δυσγραφία, δυσορθογραφία, δυσλεξία –που ορθώς τείνει να εξαλειφτεί - δυσαριθμησία.
Στις ΕΜΔ η ανάπτυξη των μαθησιακών δεξιοτήτων είναι δυσανάλογη του νοητικού δυναμικού ή και της χρονολογικής ηλικίας του παιδιού και η ανεπάρκεια είναι σαφώς εμφανέστερη στο γραπτό λόγο.
Οι ΕΜΔ δεν οφείλονται σε νοητική καθυστέρηση, πολιτισμική αποστέρηση ή «κενά» μάθησης. Υπάρχουν πολλές θεωρίες σχετικά με την αιτία των ΕΜΔ και οι πιο πρόσφατες έρευνες κατατείνουν στην ύπαρξη ελλειμμάτων στη φωνολογική ενημερότητα.
Οι ΕΜΔ γίνονται συνήθως αντιληπτές κατά τη φοίτηση στο νηπιαγωγείο ή στην Α’ δημοτικού, καθώς το παιδί δυσκολεύεται να ανταποκριθεί επιτυχημένα στις εκπαιδευτικές απαιτήσεις. Η αποκατάσταση όμως των ΕΜΔ δεν αφορά μόνο στο δημοτικό σχολείο, παρά το γεγονός ότι αυτή είναι η επικρατούσα αντίληψη.
Δεν εμφανίζουν όλα τα παιδιά με ΕΜΔ δυσκολίες σε όλους τους προαναφερθέντες τομείς. Ανάλογα με τον τομέα στον οποίο παρουσιάζεται η μαθησιακή δυσκολία, χρησιμοποιούνται οι όροι δυναναγνωσία, δυσγραφία, δυσορθογραφία, δυσλεξία –που ορθώς τείνει να εξαλειφτεί - δυσαριθμησία.
Στις ΕΜΔ η ανάπτυξη των μαθησιακών δεξιοτήτων είναι δυσανάλογη του νοητικού δυναμικού ή και της χρονολογικής ηλικίας του παιδιού και η ανεπάρκεια είναι σαφώς εμφανέστερη στο γραπτό λόγο.
Οι ΕΜΔ δεν οφείλονται σε νοητική καθυστέρηση, πολιτισμική αποστέρηση ή «κενά» μάθησης. Υπάρχουν πολλές θεωρίες σχετικά με την αιτία των ΕΜΔ και οι πιο πρόσφατες έρευνες κατατείνουν στην ύπαρξη ελλειμμάτων στη φωνολογική ενημερότητα.
Οι ΕΜΔ γίνονται συνήθως αντιληπτές κατά τη φοίτηση στο νηπιαγωγείο ή στην Α’ δημοτικού, καθώς το παιδί δυσκολεύεται να ανταποκριθεί επιτυχημένα στις εκπαιδευτικές απαιτήσεις. Η αποκατάσταση όμως των ΕΜΔ δεν αφορά μόνο στο δημοτικό σχολείο, παρά το γεγονός ότι αυτή είναι η επικρατούσα αντίληψη.
Η είσοδος στο γυμνάσιο αποτελεί μια πρόκληση για τον έφηβο, ο οποίος καλείται να ανταποκριθεί σε λεκτικά μαθήματα -ιστορία, θρησκευτικά, γεωγραφία, βιολογία, τα οποία απαιτούν συγκεκριμένη μεθοδολογία, όπως εντοπισμό των κύριων και των δευτερευόντων σημείων του μαθήματος, σύνταξη περίληψης και ερωτήσεις προέκτασης που απλώς αφορμώνται από το δεδομένο κείμενο.
Στα αμιγώς φιλολογικά μαθήματα, το επίπεδο σε σχέση με το δημοτικό είναι σαφώς ανώτερο και οι συνεπακόλουθες απαιτήσεις περισσότερες. Και σε αυτά τα μαθήματα είναι αναγκαίο το παιδί να κατακτήσει την ενδεδειγμένη μεθοδολογία καθώς και μεταγνωστικές δεξιότητες, προκειμένου να ανταποκριθεί επιτυχώς και να μην ματαιωθεί. Να σημειωθεί ότι η αποκατάσταση των ΕΜΔ στο γυμνάσιο ή και στο λύκειο δεν πρέπει να συγχέεται με φροντιστηριακό μάθημα. Το παιδί διδάσκεται πώς να μελετά και να μαθαίνει αποτελεσματικά, αλλά δε μελετά με τον ειδικό παιδαγωγό για το σχολείο.
Τέλος, οι ΕΜΔ διαφοροποιούνται από τις Γενικές Μαθησιακές Δυσκολίες (ΓΜΔ), οι οποίες είναι περισσότερο εκτεταμένες και παρουσιάζονται σε πολλούς μαθησιακούς τομείς. ΓΜΔ αναμένεται να παρουσιάσουν τα παιδιά που έχουν νοητική καθυστέρηση ή διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές.
Τέλος, οι ΕΜΔ διαφοροποιούνται από τις Γενικές Μαθησιακές Δυσκολίες (ΓΜΔ), οι οποίες είναι περισσότερο εκτεταμένες και παρουσιάζονται σε πολλούς μαθησιακούς τομείς. ΓΜΔ αναμένεται να παρουσιάσουν τα παιδιά που έχουν νοητική καθυστέρηση ή διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές.
Από την Πλακίδα Έλλενα, Ειδική Παιδαγωγός
Περισσότερα θέματα για τις μαθησιακές δυσκολίες εδώ.