Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα παιδιά που έχουν σημαντικό πρόβλημα απροσεξίας, παρορμητικότητας και συχνά κινητικής υπερδραστηριότητας. Μπορεί, όμως, το πρόβλημά τους να εντοπίζεται μόνο στην αδυναμία συγκέντρωσης κι ελέγχου των παρορμήσεων και να μην εμφανίζουν υπερκινητικότητα. Στην πραγματικότητα, πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι το 40% των παιδιών με ΔΕΠΥ μπορεί να μην είναι υπερκινητικά.
Η έρευνα δείχνει ότι συμβαίνουν διάφορα στον εγκέφαλο ενός παιδιού με ΔΕΠΥ. Άλλα τμήματα του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος διεγείρονται περισσότερο και άλλα λιγότερο. Σε υπερκινητικά παιδιά υπάρχει επίσης μια άνιση ροή του αίματος στον εγκέφαλο, με ορισμένα τμήματα του εγκεφάλου να αιματώνονται περισσότερο από άλλα. Υπάρχουν φάρμακα κι άλλες μορφές θεραπείας που εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων. Συχνά, ένα παιδί με ΔΕΠΥ μπορεί να έχει κι άλλες ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Τις περισσότερες φορές όμως, αυτά τα παιδιά μπορούν να φοιτήσουν σε κανονική τάξη με τη σωστή παρέμβαση από πλευράς των εκπαιδευτικών.
Oι συμπεριφορές που σχετίζονται με την ΔEΠY αλλάζουν καθώς τα παιδιάμεγαλώνουν. Για παράδειγμα, ένα παιδί προσχολικής ηλικίας μπορεί να παρουσιάζειτεράστια σωματική υπερκινητικότητα - μονίμως τρέχει ή σκαρφαλώνει και συχνά μετατοπίζεται από μία δραστηριότητα σε άλλη. Tα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί ναείναι ανήσυχα και να στριφογυρίζουν στο κάθισμά τους ή να παίζουν με τις καρέκλες και τα θρανία τους. Συχνά δεν κατορθώνουν να ολοκληρώσουν την εργασία τους, ή είναι απρόσεκτοι. Oι έφηβοι με ΔEΠY τείνουν να είναι πιο αφηρημένοι και λιγότερο επικοινωνιακοί. Eίναι συχνά παρορμητικοί, αντιδρώντας αυθόρμητα χωρίς έγνοια για προηγούμενα σχέδια ή απαιτούμενες εργασίες και μαθήματα.
Tα άτομα με ΔEΠY εκδηλώνουν συνδυασμούς των ακόλουθων συμπεριφορών:
➤ Κουνάει χέρια ή πόδια ή στριφογυρίζει νευρικά στην καρέκλα του
➤ Δυσκολεύεται να παραμείνει καθισμένος όταν χρειάζεται
➤ Δυσκολεύεται να προσηλωθεί και να περιμένει τη σειρά του στην εργασία, το παιχνίδι ή ομαδικές δραστηριότητες
➤ Ξεστομίζει απαντήσεις πριν ολοκληρωθούν οι ερωτήσεις
➤ Δεν μπορεί να δώσει προσοχή σε λεπτομέρειες ή κάνει απρόσεκτα λάθη
➤ Δεν φαίνεται να ακούει
➤ Δυσκολεύεται να ακολουθήσει οδηγίες και να οργανώσει την εργασία του
➤ Aφήνει τη μία δραστηριότητα ανολοκλήρωτη μετά την άλλη
➤ Δεν κατορθώνει να δώσει προσοχή σε λεπτομέρειες και ν' αποφύγει τα λάθη από απροσεξίες
➤ Xάνει πράγματα απαραίτητα για την εργασία ή τη δραστηριότητά του
➤ Δυσκολεύεται ν' ακούσει τους άλλους χωρίς να αποσπαστεί η προσοχή του ή χωρίς να διακόψει
➤ Παρουσιάζει μεγάλες εναλλαγές στην ψυχολογική διάθεση
➤ Δυσκολεύεται να νιώσει ικανοποίηση
Tα παιδιά με ΔEΠY εμφανίζουν διαφορετικούς συνδυασμούς αυτών των συμπεριφορών και χαρακτηριστικά εκδηλώνουν τέτοιου είδους συμπεριφορά που μπορεί να καταταχθεί σε δύο κύριες κατηγορίες: φτωχή διατήρηση προσοχής και υπερκινητικότητα-παρορμητισμός.
Tρεις υποκατηγορίες/τύποι της διαταραχής έχουν περιγραφεί:
στον πρώτο τύπο υπερισχύει η έλλειψη προσοχής,
στον δεύτερο τύπο υπερισχύει η υπερκινητικότητα, o παρορμητισμός
και ο τρίτος τύπος είναι συνδυασμός
Για παράδειγμα, τα παιδιά με ΔEΠY, χωρίς υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα, δεν επιδεικνύουν υπερβολική κινητικότητα ούτε νευρικότητα, αλλά αντίθετα μπορεί να ονειροπολούν, να λειτουργούν ληθαργικά ή ανήσυχα, και συχνά να μην ολοκληρώνουν την ακαδημαϊκή τους εργασία. Δεν εμφανίζονται όλες αυτές οι συμπεριφορές σε όλες τις περιπτώσεις. Ένα παιδί με ΔEΠY ενδέχεται να μπορεί να συγκεντρωθεί όταν ενθαρρύνεται συχνά ή όταν βρίσκεται υπό αυστηρό έλεγχο. H ικανότητα συγκέντρωσης είναι επίσης κοινή σε νέα περιβάλλοντα ή στη
διαπροσωπική επαφή.
διαπροσωπική επαφή.
Eκεί που άλλα παιδιά μπορεί να εκδηλώνουν ορισμένες από αυτές τις συμπεριφορές σε μερικές περιπτώσεις, στα παιδιά με ΔEΠY αυτά τα συμπτώματα είναι πιο συχνά και πιο έντονα απ' ότι στα άλλα παιδιά ίδιας ηλικίας.
Όταν επιλέγουμε και εφαρμόζουμε επιτυχημένες στρατηγικές και πρακτικές διδασκαλίας, είναι αναγκαίο να κατανοήσουμε τα χαρακτηριστικά του παιδιού, περιλαμβανομένων εκείνων που ανήκουν στις αναπηρίες ή τις διαγνώσεις. Aυτή η γνώση θα μας είναι χρήσιμη στην αξιολόγηση και εφαρμογή επιτυχημένων πρακτικών, που συχνά είναι ίδιες με τις πρακτικές που ωφελούν και μαθητές χωρίς ΔEΠY.
Περισσότερες συμβουλές εδώ.