Το επόμενο σαββατοκύριακο βάλτε στο πρόγραμμά σας και μια επίσκεψη σ’ ένα μουσείο με το παιδάκι σας.
Είναι μια καλή ευκαιρία να μάθει ενδιαφέροντα πράγματα μέσα από την παρατήρηση των εκθεμάτων και ταυτόχρονα να διασκεδάσει με τυχόν διαδραστικές δραστηριότητες, που μπορεί να προσφέρονται στο μουσείο.
Τα μουσεία αναμφισβήτητα αποτελούν πολύτιμη πηγή πολιτισμικής, ιστορικής, επιστημονικής και αισθητικής γνώσης. Σύμφωνα με τους σύγχρονους ορισμούς, είναι ιδρύματα στην υπηρεσία της κοινωνίας και της εξέλιξής της, ανοιχτά στο κοινό, που αποκτούν, συντηρούν, ερευνούν, τεκμηριώνουν, επικοινωνούν και εκθέτουν τις υλικές μαρτυρίες του ανθρώπου και του περιβάλλοντός του, με σκοπό τη μελέτη, την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία. Παρόλα αυτά στο μυαλό των περισσότερων ανθρώπων η επίσκεψη σε ένα μουσείο ακόμα χαρακτηρίζεται από παθητικότητα και περιορίζεται στο επίπεδο της απλής παρατήρησης των εκθεμάτων, όπου το κοινό δεν έχει τη δυνατότητα να συμμετέχει ή να αγγίξει. Πόσες φορές στη δική μας παιδική ηλικία είχαμε την ευκαιρία να νιώσουμε οικεία στο χώρο των μουσείων, να διασκεδάσουμε και να νιώσουμε την επίσκεψή μας ως μια ευχάριστη και θετική εμπειρία;
Τα τελευταία χρόνια τα μουσεία παγκοσμίως επαναπροσδιορίζουν τον εκπαιδευτικό τους ρόλο στην κοινωνία και προσπαθούν να ανατρέψουν αυτή την παραδοσιακή αντίληψη ότι δηλαδή πρόκειται για χώρους βαρετούς και απόμακρους που απευθύνονται μόνο σε λίγους ή ειδικούς. Τα σύγχρονα μουσεία ερευνούν τρόπους να γίνουν πιο φιλικά και ελκυστικά, να ζωντανέψουν τις συλλογές και τα εκθέματά τους και κυρίως να έρθουν πιο κοντά στο κοινό τους. Η μουσειακή εμπειρία αποτελεί μια εκπαιδευτική πρακτική που επιτρέπει στα μουσεία να αναπτύξουν εκπαιδευτικές υπηρεσίες που απευθύνονται στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των επισκεπτών τους. Έτσι το βάρος μετατοπίζεται από τις συλλογές και τα αντικείμενα στον ίδιο τον άνθρωπο και στο πώς θα μπορέσει να αξιοποιήσει ένα εναλλακτικό περιβάλλον μάθησης.
Το σχολείο στο μουσείο ή το μουσείο στο σχολείο;
Οι σχολικές τάξεις καλύπτουν το μεγαλύτερο ποσοστό των επισκέψεων κι αυτό γιατί η μουσειακή εμπειρία συμβάλλει στη διαμόρφωση της συνείδησης των παιδιών ότι τα μουσεία μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμο εργαλείο για την ανακάλυψη και κατανόηση του φυσικού και τεχνητού κόσμου. Τα σύγχρονα αναλυτικά προγράμματα των σχολείων ενθαρρύνουν τις εκπαιδευτικές επισκέψεις σε μουσεία, τα οποία αντιμετωπίζονται επισήμως πλέον ως ισάξιοι φορείς εκπαίδευσης. Για ποιο λόγο όμως είναι σημαντικό οι σχολικές τάξεις να επισκέπτονται τα μουσεία και τους ευρύτερα μουσειακούς χώρους;
1. Στα μουσεία προωθείται η αλληλεπίδραση με τα αυθεντικά αντικείμενα τα οποία αποτελούν σημαντικό εργαλείο μάθησης. Τα παιδιά οικοδομούν τη γνώση για το περιβάλλον τους πρωτίστως όταν έρχονται σε αλληλεπίδραση με αντικείμενα. Αυτά ενεργοποιούν τις αισθήσεις, προκαλούν ενδιαφέρον, ενισχύουν τον πειραματισμό και ενθαρρύνουν τη συμμετοχή στη διαδικασία της μάθησης. Τα παιδιά είναι εκ γενετής περίεργα και επιδεικνύουν αυθόρμητη εξερευνητική συμπεριφορά όπου οι συνθήκες το επιτρέπουν συνεπώς και τα μουσεία μπορούν να αποτελέσουν τέτοια εκπαιδευτικά περιβάλλοντα. Στη σύγχρονη εποχή η οποία κατακλύζεται από τεχνολογικά ερεθίσματα, η βιωματική μάθηση μέσω της χρήσης των αντικειμένων αποτελεί περισσότερο από ποτέ απαραίτητη εκπαιδευτική ανάγκη, ώστε να κατανοήσουν τα παιδιά τον πραγματικό κόσμο που τα περιβάλλει.
2. Τα μουσεία μπορούν να εμπλουτίσουν τη σχολική μάθηση και να ενισχύσουν το αναλυτικό πρόγραμμα του σχολείου. Μια επίσκεψη σε μια πινακοθήκη θα μπορούσε να αποτελέσει αφορμή για να συλλέξουν τα παιδιά ιστορικά στοιχεία μιας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου παρατηρώντας τους πίνακες.
3. Στο μουσείο η γνώση μπορεί να προσεγγιστεί διαθεματικά και σαν ενιαίο σύνολο. Τα αντικείμενα των μουσείων συνδέονται άμεσα με όλα τα μαθήματα. Μία συλλογή από αγγεία μπορεί να αξιοποιηθεί τόσο στο μάθημα της ιστορίας (π.χ. σε ποια ιστορική περίοδο ανήκουν), όσο και στο μάθημα των φυσικών επιστημών (π.χ. όταν επικεντρωθεί στα υλικά από τα οποία είναι φτιαγμένα και τις ιδιότητές τους).
4. Τα μουσεία δίνουν πολλές δυνατότητες για έρευνα και ανακάλυψη καθώς και γόνιμο έδαφος για να εφαρμοστούν ενεργητικές μέθοδοι μάθησης οι οποίες ξεφεύγουν από το παραδοσιακό πρότυπο διδασκαλίας. Τα μουσεία προωθούν τη χρήση μεθόδων που προκαλούν τη διατύπωση ερωτήσεων, τον προβληματισμό με την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης. Σε ιστορικά και αρχαιολογικά μουσεία, τα παιδιά μπορούν να γίνουν ερευνητές και ακολουθώντας τη μέθοδο του ιστορικού συλλέγουν στοιχεία για θέματα που τους ενδιαφέρουν. Οι ιστορικοί διατυπώνουν προβλήματα, μαζεύουν πληροφορίες, παρατηρούν τα αντικείμενα, αναλύουν, συνθέτουν και καταλήγουν σε συμπεράσματα με βάση τα δεδομένα. Αυτές οι επιστημονικές διαδικασίες και μέθοδοι, μπορούν να εξελιχθούν και στα παιδιά μέσα στο μουσείο δίνοντας τους τη δυνατότητα να δώσουν τις δικές τους ερμηνείες στα εκθέματα.
5. Τέλος, οι εκπαιδευτικές επισκέψεις σε μουσεία που πραγματοποιούνται με γνώμονα τα παραπάνω, βοηθούν τα παιδιά να εξοικειώνονται με την έννοια του μουσείου και συμβάλλουν στην καλλιέργεια της συναίσθησης ότι τα μουσεία μπορούν να αποτελέσουν συνειδητή επιλογή στον ελεύθερο χρόνο τους ως αυριανοί πολίτες. Εάν αποτελέσει από μικρή ηλικία η επίσκεψη στο μουσεία μια ευχάριστη εμπειρία υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να αξιοποιηθούν στο μέλλον ως πηγή γνώσης.
Παιδικά Μουσεία: ειδικά σχεδιασμένα για παιδιά
Τα Παιδικά Μουσεία αποτελούν έναν παγκόσμιο θεσμό πλέον στη μουσειακή κοινότητα. Βασικά χαρακτηριστικά τους είναι τα διαδραστικά εκθέματα, η άμεση επαφή του κοινού με τα αντικείμενα και ο σεβασμός στις ανάγκες και τις δυνατότητες της κάθε ηλικίας καθώς και στo διαφορετικό τρόπο μάθησης των επισκεπτών. Τα Παιδικά Μουσεία ενισχύουν την κοινή μάθηση παιδιών και ενηλίκων, εφόσον όλοι μπορούν να αισθανθούν άνετα και να λειτουργήσουν χωρίς άγχος, έχοντας την επιλογή του θέματος και του χρόνου που θα διαθέσουν. Τα εκθέματα και τα προγράμματά τους έχουν ως στόχο να διεγείρουν την περιέργεια και να παροτρύνουν τα παιδιά να μπουν στη διαδικασία της μάθησης, αναδεικνύοντας ότι η μάθηση είναι πιο αποτελεσματική όταν υπάρχει αλληλεπίδραση με το περιβάλλον. Σε ένα παραδοσιακό μουσείο που δεν επιτρέπει το άγγιγμα οι επισκέπτες έχουν πολλές επιλογές να δουν πράγματα, αλλά λίγες να δράσουν πάνω στα εκθέματα. Σε ένα παιδικό μουσείο όπου η ενεργός συμμετοχή των επισκεπτών είναι απαραίτητη, υπάρχει ποικιλία επιλογών όσον αφορά στον τρόπο προσέγγισης των εκθεμάτων.
Σήμερα υπάρχουν πάνω από 300 Παιδικά Μουσεία σε όλο τον κόσμο που εξυπηρετούν τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών. Κοινός στόχος τους είναι να εφοδιαστούν τα παιδιά με τρόπους ανεξάρτητης μελέτης, έρευνας και παρατήρησης των εκθεμάτων, που θα τους χρησιμεύσουν σε επόμενες επισκέψεις στα ίδια ή και σε άλλα μουσεία. Αυτός θα πρέπει να είναι άλλωστε ο στόχος όλων των μουσείων, εφόσον η έννοια της εκπαίδευσης περιλαμβάνεται στον ορισμό και την αποστολή τους.
Εξάλλου η μορφή που πήραν τα παιδικά μουσεία καθορίστηκε από την αναγνώριση του εκπαιδευτικού ρόλου των μουσείων και από τις παιδαγωγικές θεωρίες που διαμορφώθηκαν στο γύρισμα του αιώνα, όπως αυτές του J. Dewey, της M. Montessori και αργότερα του J. Piaget, οι οποίες υποστηρίζουν τον πειραματισμό, την αυτόνομη μάθηση και την επαφή των παιδιών με τον υλικό πολιτισμό.
Πάντως, σε όποιο μουσείο και αν επιλέξετε να πάτε, για ένα να είστε σίγουρη: Αξίζει τον κόπο.
Ελληνικό Παιδικό Μουσείο
Στο Ελληνικό Παιδικό Μουσείο η μάθηση υποστηρίζεται από τα πραγματικά αντικείμενα, τις χειροπιαστές εμπειρίες και το παιχνίδι. Tα εκθέματα αντλούν τις θεματικές τους από τον κόσμο των φυσικών επιστημών, τις τέχνες, τον πολιτισμό, την επικαιρότητα, καθώς και την καθημερινότητα των παιδιών και αξιοποιούνται ως εκπαιδευτικά εργαλεία με στόχο να βοηθήσουν τα παιδιά να καταλάβουν τον κόσμο μέσα στον οποίο ζουν. Τα εκθέματα ενισχύουν τη συνεργασία και αλληλεπίδραση ανάμεσα σε γονείς και παιδιά, μαθητές και εκπαιδευτικούς υποστηρίζοντας τη δια βίου μάθηση μέσα από τη φιλοσοφία του “Μαθαίνω πώς να μαθαίνω».
Info: τηλ. 210 3312995
Περισσότερες συμβουλές εδώ.