Λίγα χρόνια πριν ξεσπάσει ο Β Παγκόσμιος Πόλεμος ο Σινο-Ιαπωνικός πόλεμος βρίσκονταν στο αποκορύφωμα του. Η καλοκουρδισμένη ιαπωνική πολεμική μηχανή είχε βάλει στο στόχαστρο την Σαγκάη, της πλέον πυκνοκατοικημένης πόλης και την οικονομική καρδιά της Κίνας.
Το Σάββατο 28 Αυγούστου του 1937 – που πέρασε στην ιστορία της Κίνας αλλά και της φωτογραφίας ως Ματωμένο Σάββατο - τρία ιαπωνικά βομβαρδιστικά αεροσκάφη “χτύπησαν” στην οδό Νάνκινγκ όπου φιλοξενούνταν τα πιο επιβλητικά ξενοδοχεία της πόλης.
Στον ήχο των βομβαρδισμών ο φωτογράφος H.S. “Newsreel” Wong, ο οποίος διέθετε και κατάστημα με φωτογραφικά είδη, παίρνει μία 35mm Eyemo και την αγαπημένη του Leica, κλείνει το μαγαζί και κατευθύνεται προς το σημείο όπου ήταν συγκεντρωμένοι οι περισσότεροι ξένοι δημοσιογράφοι και φωτογράφοι που κατέγραφαν τις εχθροπραξίες. Στην πορεία του είδε ότι οι Γιαπωνέζοι πιλότοι επέστρεψαν, αυτή την φορά για να χτυπήσουν τον σιδηροδρομικό σταθμό στον οποίο συναθροίζονταν χιλιάδες προσφύγων.
Περιδιάβαινα τον σταθμό απαθανατίζοντας τις φλεγόμενες γέφυρες στο βάθος. Ξάφνου εντόπισα έναν άνδρα να σηκώνει ένα μωρό από τις ράγες και να το αποθέτει στην πλατφόρμα. Ο άνδρας έφυγε για να πάει να φέρει και ένα άλλο βαριά χτυπημένο παιδί. Η μητέρα του κείτονταν νεκρή στις ράγες. Γρήγορα, χρησιμοποίησα τα ελάχιστα εκατοστά που είχαν εναπομείνει στο φιλμ για να φωτογραφίσω το μωρό που έκλαιγε μόνο στην αποβάθρα. Στην συνέχεια πήγα να πάρω το παιδί σε ένα πιο ασφαλές σημείο όμως ο πατέρας επέστρεψε και ανέλαβε αυτός. Τα αεροπλάνα πέρασαν πάλι πάνω από το κεφάλι μας αλλά αυτή την φορά χωρίς να βομβαρδίσουν”. Ο Wong δεν ξαναείδε το μωρό και όπως ανέφερε δεν έμαθε τίποτα για την τύχη του, ούτε καν το φύλο του.
Όπως θυμάται ο φωτογράφος “την επόμενη ημέρα οι εφημερίδες έγραφαν ότι την στιγμή του βομβαρδισμού στον σιδηροδρομικό σταθμό βρίσκονταν περισσότερα από 1800 άτομα, τα περισσότερα γυναίκες και παιδιά που ήθελαν να προωθηθούν στην ενδοχώρα. Οι Ιάπωνες πιλότοι θεώρησαν ότι πρόκειται για μετακίνηση στρατευμάτων”. Κάτι λιγότερο από 300 άτομα κατάφεραν να επιβιώσουν οι περισσότεροι με βαριά τραύματα.
Για τον Wong, που θεωρείται από τους πρωτοπόρους της δημοσιογραφικής φωτογραφίας στην Ασία, τα βάσανα μόλις ξεκινούσαν. Οι Ιάπωνες εθνικιστές θεώρησαν την φωτογραφία του σκηνοθετημένη ενώ η ίδια κυβέρνηση της Ιαπωνίας τον επικήρυξε για 50.000 δολάρια (σ.σ. περίπου 820.000 δολάρια σε σημερινή αξία). Όπως σημείωσε ο ίδιος ο φωτογράφος: “πάνω στην αμηχανία τους (σ.σ. όταν δημοσιεύθηκε η φωτογραφία και έγινε παγκοσμίως γνωστό τι είχε συμβεί) οι Ιάπωνες με κατηγόρησαν ότι η φωτογραφία μου ήταν πλαστή και για να υποστηρίξουν περαιτέρω αυτή τους την άποψη επικήρυξαν το κεφάλι μου. Ο Wong αμέσως έτυχε της προστασίας της Βρετανικής κυβέρνησης και λίγο μετά από το γεγονός, μαζί με την οικογένεια του πέταξε για το Χονγκ Κονγκ που ήταν βρετανική αποικία. Αποσύρθηκε από την φωτογραφία την δεκαετία του '70 – είχε γεννηθεί το 1900 – και πέθανε στο σπίτι του στην Ταϊπέι από διαβήτη.
Το 2003 η Time -Life συμπεριέλαβε την φωτογραφία στο λεύκωμα που εξέδωσε με τις 100 φωτογραφίες που άλλαξαν τον κόσμο ενώ το National Geographic στην έκδοση του 2006 που έφερε τον τίτλο Συνοπτική ιστορία του Κόσμου.
- Με πληροφορίες από το βιβλίο Great News Photos and the stories behind them
Περισσότερα αφιερώματα εδώ.