Η ιστορία της λέξης παξιμάδι

Πάντα είχα την εντύπωση ότι η λέξη «Παξιμάδι» δεν έχει ελληνική προέλευση.  Έκανα λάθος. Η λέξη προέρχεται από τον Έλληνα εφευρέτη του αρτοσκευάσματος ονόματι Παξαμάς.

Από την αρχαιότητα, οι φτωχές κοινωνικές τάξεις δεν έτρωγαν, πάντα, το πολυπόθητο ψωμί αλλά βολεύονταν, συνήθως, με την πιο φτηνή εκδοχή του, τα "κρίθινα" ή τις "κριθαρίδες" (άρτος με κριθάλευρο).
Τον 1ο αιώνα μ.Χ, ο Λόγιος Παξαμάς ή Πάξαμος από τη Βοιωτία πρότεινε να ψήνεται δύο φορές ο άρτος (άρτος διπυρίτης), ώστε να αποβάλλει όλο το νερό και να επιτευχθεί η μακροχρόνια διατήρηση του. Με αυτό τον τρόπο θα χόρταινε ψωμί τόσο ο φτωχός κοσμάκης όσο και οι ναυτικοί, οι ταξιδιώτες και όσοι εργάζονταν μακριά από το σπίτι τους.
Προς τιμή του "εφευρέτη", Παξάμου, το αρτοπαρασκεύασμα αυτό ονομάστηκε "παξαμάς", "παξαμάτιον", “παξιμάδιον", "παξαμίδα".
Ο Αndrew Dalby, στο βιβλίο του «Siren Feasts», υποστηρίζει ότι από την ελληνική λέξη παξιμάδι δημιουργήθηκαν: η Αραβική: bashmat ή basquimat, η Τούρκικη: beksemad, η Σερβοκροατική: peksimet, η Ρουμάνικη: pesmet και η Βενετσιάνικο: pasimata (στη διάλεκτο της Τοσκάνης το pasimata προσδιορίζει ένα παραδοσιακό γλυκό). O δίπυρος ή διπυρίτης άρτος στα Λατινικά μεταφράστηκε ως pane biscoctus< pane: ψωμί, bis: δύο φορές, coctus: ψημένο > biscoctus > biscotto> μπισκότο.

Γιώργος Δαμιανός

Περισσότερες ιστορίες λέξεων εδώ.