Η πρωτεύουσα με τα μεγάλα έργα, η Αθήνα των εκατομμυρίων τουριστών. Έχετε σκεφτεί πόσο διαφορετική ήταν η πόλη πριν γεμίσει με κόσμο, από την εσωτερική μετανάστευση;
Τα πρώτα σπίτια στο Κολωνάκι κτίστηκαν στα μέσα του 19ου αιώνα. Αθηναίοι και επαρχιώτες έκτιζαν σπίτια κοντά στα ανάκτορα ανάμεσα σε αμπελώνες, στάνες και χωράφια. Πολύ πριν η κοσμικότητα χαρακτηρίσει την περιοχή, ο μεγάλος βοσκότοπος κάτω από τον Λυκαβηττό ονομαζόταν «Κατσικάδικα». Εκεί που βρίσκεται σήμερα η Δεξαμενή δεν υπήρχαν παρά καλύβες βοσκών. Μάλιστα, τα κατσίκια τους, ήταν οι ένοχοι της πρώτης δενδροφύτευσης του Λυκαβηττού αφού δεν άφησαν κυριολεκτικά... φύλλο.
Ενώ τα αρβανίτικα τοπωνύμια χάνονται και τα Λιόσια γίνονται Ίλιον, η Χασιά Φυλή, το Μενίδι Αχαρνές και το Λιόπεσι Παιανία, οι Κουκουβάουνες όπως ακόμα τις αποκαλούν οι παλιοί, γίνονται Μεταμόρφωση. Πρόκειται για τον εργατικό συνοικισμό στη δυτική περιφέρεια του βορείου τομέα της Αθήνας, στους πρόποδες της Πάρνηθας, ο οποίος εξυπηρετείται συγκοινωνιακά κυρίως μέσω της εθνικής οδού Αθηνών-Λαμίας.
Το Ελληνικό λεγόταν Λοιμικό. Οφείλει το όνομά του σε ένα λοιμοκαθαρτήριο που υπήρχε εκεί μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα. Πρόκειται για αρχαίο Δήμο της Αττικής.
Στα σχέδια των Κλεάνθη και Σάουμπερτ, όταν εκπόνησαν το πρώτο σχέδιο πόλης, στην πλατεία που υπάρχει σήμερα έξω από το σταθμό του Θησείου, βλέπει κανείς αλώνια. Τα Αλώνια είχαν δώσει το όνομά τους σε όλη την περιοχή που σήμερα βρίσκεται το δημοφιλές Θησείο. Κατά τα νεότερα χρόνια στην Πλατεία του Θησείου κάθε Δευτέρα, γινόταν το αλογοπάζαρο. Σ' αυτό το παζάρι συνωστίζονταν όσοι ήθελαν να πουλήσουν ή να αγοράσουν άλογα και γαϊδούρια.
Τα δεύτερα Κατσικάδικα της Αθήνας υπήρχαν στα Κάτω Πετράλωνα. Η συνοικία των Κάτω Πετραλώνων πέριξ της Αγίας Αικατερίνης, τις προηγούμενες δεκαετίες ονομάζονταν «Τα Κατσικάδικα», λόγω του πλήθους των στανών που υπήρχαν στην περιοχή. Μάλιστα, οι βοσκοί με τις κατσίκες τους μαζί, έπαιρναν γύρα όλη την Αθήνα και πωλούσαν το γάλα τους, που το άρμεγαν επί τόπου. Από το 1920 το γεγονός αυτό για λόγους δημοσίας υγείας, απαγορεύτηκε αυστηρώς. Στην συνοικία επίσης των Κάτω Πετραλώνων υπήρχε πλήθος από βουστάσια.
Το Γεράνι, είναι η περιοχή κάτω από την κεντρική αγορά της Αθήνας. Υπάρχει η οδός Γερανίου, αλλά λίγοι ξέρουν ότι οι γερανοί που χρησιμοποιούσαν οι παλιοί Αθηναίοι για να αντλούν νερό από τα πηγάδια, βρίσκονταν στην περιοχή. Σήμερα είναι το τρίγωνο ανάμεσα στην Αθηνάς, την Πειραιώς και την Ευριπίδου. Στα στενά της υπάρχει η σημερινή Κινέζικη αγορά της Αθήνας.
Το όνομα «Μαγκουφάνα», η σημερινή Πεύκη, προέρχεται και ετυμολογικά από την παραφθορά του ονόματος της βυζαντινής οικογένειας Μαγκαφά, των οποίων οι απόγονοι είχαν κατοικήσει την περιοχή. Μία άλλη εκδοχή είναι εκείνη που ξεκίνησε το 1843 όταν ο ευρισκόμενος στην Αθήνα περιηγητής Ραούλ Μαλέρμπ διέδιδε κατά την άποψή του ότι τελικά το όνομα προήλθε από κάποια «Μαγκούφα Άννα» η οποία κατοίκησε στην περιοχή μόνη της πιθανόν κωφή και άρρωστη από φυματίωση προκειμένου να θεραπευθεί, όπου και τελικά τα κατάφερε και επέζησε στην περιοχή μέχρι τον θάνατό της. Υπάρχουν αναφορές σε επιτύμβια πλάκα, της «Άννας της Μαγκούφας» που βρίσκονταν μέσα στο κτήμα Αργύρη.
Το σημερινό Μικρολίμανο, άλλαξε πολλά ονόματα στην διάρκεια της ιστορίας του. Με το όνομα Φανάρι φέρονταν κατά τους βυζαντινούς χρόνους πιθανώς από την ύπαρξη φάρου ή φανού στην είσοδό του. Τουρκολίμανο λεγόταν από τους χρόνους της ελληνικής επανάστασης του 1821 και μετά, ενώ λιμένας Κουμουνδούρου λεγόταν στους νεότερους χρόνους επειδή στο νότιο άκρο του υπήρχε η έπαυλη του Κουμουνδούρου μετά την κατεδάφιση της οποίας ανεγέρθηκε ο Ναυτικός Όμιλος Ελλάδος. Το 1925 η ειδική επιτροπή που συστάθηκε τότε για την διόρθωση τοπωνυμιών και σημείων του Πειραιά ονομάτισε επίσημα τον λιμένα αυτόν επαναφέροντας την αρχαία ονομασία Λιμένας Μουνιχίας. Η νέα όμως ονομασία δεν κατάφερε να καθιερωθεί, λόγω του κακόηχου στη νεοελληνική, έναντι του επικρατέστερου Τουρκολίμανο, ενώ το 1967 καθιερώθηκε το όνομα Μικρολίμανο.
Κακοσάλεσι είναι η παλαιότερη ονομασία της περιοχής της Αττικής Αυλώνας. Η αρχαία ελληνική ονομασία του χωριού είναι Αυλών που σημαίνει «πέρασμα». Το όνομα Αυλών διασώζεται σε μαρμάρινη αναθηματική πλάκα αφιερωμένη στο Θεό Διόνυσο τον Αυλωνέα. Η λέξη Σάλεσι, Σαλισάτι που σημαίνει «πέρασμα» είναι λατινική και με αυτήν μεταφράστηκε η λέξη Αυλών στα χρόνια της Φραγκοκρατίας. H ονομασία Κακοσάλεσι έμεινε από τα χρόνια της τουρκοκρατίας επειδή ακριβώς ο υπερκείμενος της σημερινής κωμόπολης ορεινός όγκος αποτελούσε παρατηρητήριο και ορμητήριο των επαναστατών κλεφτών με συνέπεια να αποτελεί κακό πέρασμα για τους Τούρκους. Η ονομασία αυτή διατηρήθηκε ως επίσημη ονομασία του οικισμού μέχρι το 1927 οπότε ο οικισμός ανέκτησε την αρχαία του ονομασία Αυλών (ο Αυλώνας) από τη μακρόστενη κοιλάδα που υφίσταται προ αυτού την οποία διαρρέει ο Ασωπός ποταμός.
Η σημερινή Αμφιθέα είχε την ονομασία Βουρλοπόταμος. Η ονομασία Βουρλοπόταμος που είχε η συνοικία κατά την χρονική περίοδο 1950-1960 οφείλεται στο ρέμα που διέσχιζε την περιοχή. Το ρέμα αυτό διέσχιζε την οδό Τυρταίου - Γοργοποτάμου (η ονομασία έχει προέρθει από το ρέμα) - Λ. Αμφιθέας και Αγίας Κυριακής. Εκβάλει στο Δέλτα Φαλήρου. Σήμερα το ρέμα δεν υπάρχει στην παλαιά μορφή καθώς πάνω σε αυτό χτίστηκαν πολυκατοικίες, αλλά συνεχίζει να ρέει υπογείως.
Τα προσφυγικά του Νέου Κόσμου που κατοικούνται και βρίσκονται σε καλή κατάσταση και σήμερα, όριζαν την περιοχή του σημερινού Νέου Κόσμου, που ονομαζόταν Δουργούτι. Οι πολυκατοικίες αυτής της εποχής χτίστηκαν τη δεκαετία του '60 για να αντικαταστήσουν τα παραπήγματα που στέγαζαν από το 1922 τους πρόσφυγες από τη Σμύρνη.
Χαυτεία ονομάστηκαν τα οικοδομικά τετράγωνα γύρω από το καφεκοπτείο του Λουμίδη, στη συμβολή των οδών Πανεπιστημίου και Αιόλου. Την ονομασία διατηρούν μέχρι σήμερα και πήραν το όνομά τους από το καφενείο του Ιωάννη Χάφτα. «Δεν ζη κανείς εις τας Αθήνας αν δεν περνά μίαν τουλάχιστον ώραν την ημέραν εις τα Χαυτεία. Είναι πράγματι το κέντρον, η καρδιά των Αθηνών» έγραφαν οι εφημερίδες της εποχής.
Μπύθουλας: Μπούθουλα ή Μπύθουλα ονόμαζαν οι παλιοί Αθηναίοι μια γειτονιά του Κολωνού, όπου λίμναζαν στάσιμα νερά σε ξεροπόταμο. Το όνομα της γειτονιάς όπου έμενε η Μαντάμ Σουσού κάνει ωραία ηχητική αντίθεση με τον Βούθουλα, τη γειτονιά δίπλα στην Αγία Φωτεινή. Υπάρχει η λαϊκή έκφραση «ο Βούθουλας κι ο Μπούθουλας» όπως λέμε «λαός και Κολωνάκι».
Το Βατραχονήσι ήταν νησί του ποταμού Ιλισού, στη σημερινή ομώνυμη συνοικία του Παγκρατίου στην Αθήνα. Αποτελούσε μια κατάφυτη επίπεδη λωρίδα γης ανάμεσα στις δύο όχθες του ποταμού που διασχίζει σήμερα υπόγεια τη πόλη. Το Βατρανονήσι εκτεινόταν από το Ολυμπιακό Κολυμβητήριο του Ζαππείου μέχρι το Προεδρικό Μέγαρο. Η ευρύτερη περιοχή σήμερα είναι γνωστή ως Μετς. Στη νησίδα αυτή, υπήρχαν ιερά της αρχαιότητας και χριστιανικοί ναοί. Στα νεότερα χρόνια η περιοχή ήταν αδόμητη, μέχρι περίπου τη δεκαετία του 1870 που κατασκευάστηκε το θέατρο του «Παραδείσου», το πρώτο θέατρο στην Αθήνα, ενώ αργότερα λειτούργησαν καφωδεία.
Περισσότερα αφιερώματα εδώ.