Η μυθική παράδοση τον αναφέρει ως έναν από τους Γίγαντες, που ήταν παιδιά της Γαίας και του Ουρανού. Οι Γίγαντες δεν ήταν αθάνατοι, αλλά είχαν θεία καταγωγή. Έκαναν παρέα με τους θεούς και η δύναμη τους ήταν τέτοια, που κι αυτοί τρόμαζαν πολλές φορές.
Κάποτε όμως, Θεοί και Γίγαντες τσακώθηκαν μεταξύ τους και άρχισε μια φοβερή μάχη, που κράτησε 30 ολόκληρα χρόνια. Στον μεγάλο αυτόν αγώνα, αρχηγός των θεών ήταν η Αθηνά και των Γιγάντων ο Εγκέλαδος. Η μυθική παράδοση διαθέτει πολλές παραλλαγές και μια από αυτές λέει ότι η Αθηνά τον νίκησε, αφού έριξε πάνω του το νησί Σικελία και το σκέπασε με το όρος Αίτνα.
Οι αρχαίοι μυθογράφοι συμπληρώνοντας την παράδοση, έλεγαν ότι όταν ο Εγκέλαδος, που είχε καταπλακωθεί από την «πυρίπνοον» Αίτνα, γύριζε και ανέπνεε, το βουνό έτρεμε και τρανταζόταν και από τον κρατήρα του έβγαινε φωτιά, καπνός και λάβα.
Φαίνεται, ωστόσο, ότι, όποτε γίνεται μια μεγάλη καταστροφή από σεισμό , κυρίως, οι άνθρωποι θυμούνται τον καταπλακωμένο γίγαντα.
Πολλά βυζαντινά κείμενα και χρονικά αναφέρουν ότι ο «Εγκέλαδος θνήσκει διά μυριοστήν φοράν και θνήσκοντας διεξάγει αμείλικτον πόλεμον κάτωθεν του πυρακτωμένου φλοιού της γης».
Περισσότερα θέματα για την αρχαία Ελλάδα εδώ.