ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο εμφανίζονται στα γράμματα πεζογράφοι, οι οποίοι έχουν σημαντικές διαφορές αλλά και πολλά κοινά γνωρίσματα με τη γενιά του' 30. Οι περισσότεροι μεταπολεμικοί πεζογράφοι φτάνουν στην ωριμότητά τους στην κρίσιμη δεκαετία του' 40, ενώ υπάρχουν και μερικοί μεγαλύτεροι σε ηλικία που δημοσίευσαν ποιητικές συλλογές πριν από τον πόλεμο, αλλά τα πεζά τους δημοσιεύονται αυτή την περίοδο (π.χ. Στρατής Τσίρκας 1911-1980).
Οι μεταπολεμικοί πεζογράφοι έχουν εμπειρίες από τη δικτατορία του Μεταξά (1936-1941), τον πόλεμο του' 40, την Κατοχή, την Αντίσταση και τον Εμφύλιο. Ορισμένοι από αυτούς διαδραμάτισαν κάποιο ρόλο στα γεγονότα εκείνα, ενώ πολλοί άλλοι, τοποθετημένοι ιδεολογικά στην Αριστερά, δοκιμάστηκαν από τις συνέπειες του Εμφυλίου.
Οι εμπειρίες από το πρόσφατο παρελθόν, τα αδιέξοδα του παρόντος και η άγνωστη έκβαση των μελλοντικών πραγμάτων ρίχνουν τη σκοτεινή σκιά τους στη μεταπολεμική πεζογραφία. `Ετσι η πεζογραφία αποκτά σκυθρωπό χαρακτήρα, καθώς προσεγγίζει την πραγματικότητα, είτε θεματικά είτε ψυχολογικά, και δεν αναζητά καταφύγιο σε θέματα ιστορικά και στη λυρική απεικόνιση της ζωής.
Τα πρώτα έργα των μεταπολεμικών πεζογράφων εκδίδονται ανάμεσα στα χρόνια 1944-47.
Ι. ΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑΣ
1. ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ
Χαρακτηριστικά των πεζογράφων αυτής της τάσης
- Στροφή στη μελέτη και απεικόνιση της πραγματικότητας.
- Κριτική διάθεση και απομάκρυνση από το αστικό περιβάλλον.
- Μερικοί επιμένουν στην απόδοση των πιο αποκρουστικών και ωμών πλευρών της πραγματικότητας, απογυμνώνοντάς την από κάθε συμβατικό εξωραϊσμό (π.χ. Κ. Ταχτσής, Αλέξ. Κοτζιάς, Αντρέας Φραγκιάς).
2. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ
Θέματα των πεζογράφων αυτής της τάσης
- Οι πολιτικές και κοινωνικές συγκρούσεις.
- Η αυταρχική εξουσία.
- Οι οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές.
- Η ανασφάλεια.
- Η αβεβαιότητα για το μέλλον.
- Οι επιπτώσεις των παραπάνω στη ζωή των ανθρώπων.
| Αποτέλεσμα: | Η μεταπολεμική πεζογραφία επανασυνδέεται με τη ρεαλιστική παράδοση της γενιάς του 1880 και τους πρώτους κοινωνικούς ηθογράφους. |
Χαρακτηριστικοί πεζογράφοι της τάσης αυτής είναι: Δημήτρης Χατζής, Κώστας Κοτζιάς, Αντρέας Φραγκιάς, Στρατής Τσίρκας κ.ά.
3. ΦΥΓΗ ΑΠΌ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Χαρακτηριστικά των πεζογράφων αυτής της τάσης
- Αποφυγή της ζοφερής πραγματικότητας με καταφύγιο στη λυρική πεζογραφία του κλειστού χώρου.
- Οι ήρωες ζουν τα ιδιωτικά τους προβλήματα ανεξάρτητα από τα εξωτερικά γεγονότα.
Κυριότεροι εκπρόσωποι (κυρίως γυναίκες): Μαργαρίτα Λυμπεράκη "Ψάθινα καπέλα" (1946), Μιμίκα Κρανάκη "Contre - temps" (1947), Τατιάνα Γκρίτση - Μιλλιέξ "Χωριάτες" (1951), Εύα Βλάμη "Γαλαξίδι" (1947), "Σκελετόβραχος" (1949), `Αγγελος Βλάχος "Ο κύριός μου ο Αλκιβιάδης" (1953), "Οι τελευταίοι γαληνότατοι" (1961).
4. ΝΕΕΣ ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙΣ
Χαρακτηριστικά των πεζογράφων αυτής της τάσης
- Καταφεύγουν στη φαντασία, για να απεικονίσουν εφιαλτικούς κόσμους.
- Αναζητούν τολμηρούς εκφραστικούς τρόπους.
- Επηρεάζονται από τα νέα ευρωπαϊκά λογοτεχνικά ρεύματα.
Εκπρόσωποι της τάσης αυτής είναι: Γιώργος Χειμώνας, Νίκος Μπακόλας.
5. ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Χαρακτηριστικά των πεζογράφων αυτής της τάσης
- Τα πράγματα δηλώνονται με το όνομά τους χωρίς σεμνοτυφία
- Εγκαταλείπεται η καλλιέπεια και η ωραιολογία των παλαιοτέρων.
- Η γλώσσα χρησιμοποιείται με τραχύτητα ή αποδιοργανώνεται συντακτικά και λογικά, για να αποδώσει καλύτερα βάναυσες, παράλογες και εφιαλτικές καταστάσεις.
Περισσότερα φιλολογικά θέματα εδώ.