Όταν, το 1596, ο Φλαμανδός χαρτογράφος και γεωγράφος Αβραάμ Ορτέλιους -ο οποίος αναγνωρίζεται γενικά ως ο δημιουργός του πρώτου σύγχρονου άτλαντα, του Theatrum Orbis Terrarum (Θέατρο του Κόσμου)- κοίταξε έναν χάρτη στον οποίο δούλευε, σημείωσε κάτι περίεργο: Οι ακτές των ηπείρων έμοιαζαν σαν κάποτε να είχαν συναρμολογηθεί. Ο Ορτέλιος σημείωσε στο ημερολόγιό του ότι "τα θραύσματα της ρήξης αποκαλύπτουν τον εαυτό τους". Θα περνούσαν πάνω από 300 χρόνια και μια μάχη στην επιστήμη πριν ο Ορτέλιος αποδειχθεί σωστός.
Παρά τις επικές αλλαγές που συμβαίνουν μπροστά στα μάτια μας -τα βουνά ψηλώνουν, τα είδη προσαρμόζονται, το σύμπαν επεκτείνεται- αυτοί οι μετασχηματισμοί παραμένουν συχνά αόρατοι για εμάς και συμβαίνουν σε μια χρονική κλίμακα μακριά από την ικανότητά μας να τις αντιλαμβανόμαστε.
Ως έναν τρόπος για να εξαπατήσουν αυτή τη δυσκολία και να εξερευνήσουν το χρόνο, οι επιστήμονες που θα δείτε πιο κάτω προχώρησαν σε μερικά πειράματα. Μερικά είναι λαμπρά, άλλα αστεία και μερικά απλώς... ανήθικα.
Δείτε μερικά επιστημονικά πειράματα που απλά δεν πρόκειται θα σταματήσουν.
The Pitch Drop Experiment - Αγία Λουκία, Αυστραλία
Ο καθηγητής Thomas Parnell είχε μια αποστολή: να αποδείξει ότι η πίσσα, μια στέρεη ουσία αρκετά σκληρή για να σπάσει από ένα σφυρί, ήταν στην πραγματικότητα ένα πολύ παχύρευστο υγρό που ρέει σε θερμοκρασία δωματίου.
Το πείραμα ξεκίνησε το 1927. Ο καθηγητής ζέστανε ένα δείγμα πίσσας σε σφραγισμένο χωνί και για τρία χρόνια το άφησε να κρυώσει και να σταθεροποιηθεί. Το 1930 έκοψε τον πυθμένα της χοάνης, απελευθερώνοντας την πίσσα ώστε να ξεκινήσει το εξωφρενικά αργό στάξιμό της.
Ο καθηγητής Parnell έζησε αρκετό καιρό για να καταγράψει μόλις δύο σταγόνες, με μέσο ρυθμό περίπου, μία κάθε 8,5 χρόνια. Ο Parnell πέθανε το 1948, αλλά το πείραμα συνέχισε χωρίς αυτόν. Μέχρι το 2009, η πίσσα έχει στάξει μόλις οκτώ φορές. Πάνω από 80 χρόνια μετά την έναρξη του πειράματος, τώρα αρχίζει να διαμορφώνεται η ένατη σταγόνα.
Αν και η πίσσα στάζει κάθε 8 με 9 χρόνια, κανείς δεν έχει δει έστω μια σταγόνα της. Το 2000 εγκαταστάθηκε μια web κάμερα, αλλά λόγω τεχνικών προβλημάτων, η σταγόνα δεν καταγράφτηκε.
Beverly Clock - Ντούνεντιν, Νέα Ζηλανδία
Αυτό το έξυπνο κομμάτι χρονομέτρησης, που επινοήθηκε από τον Arthur Beverly, δεν έχει ακόμη σταματήσει από τότε που τέθηκε στην "σχεδόν αέναη κίνησή του" το 1864.
Το σφραγισμένο γυάλινο περίβλημα του περιέχει ένα κιβώτιο που κάμπτεται με ατμοσφαιρική πίεση. Φωτίζεται τόσο όσο χρειάζεται για να μετακινηθούν τα βαρίδια του ρολογιού, διατηρώντας το σε λειτουργία και δημιουργώντας ένα από τα πιο βιώσιμα, αποτελεσματικά ρολόγια που έχει δει ο κόσμος.
Χρειάζεται μια αλλαγή θερμοκρασίας κατά 6οC σε μια ημέρα για να αυξήσει το ενός πάουντ βάρος του κατά μια ίντσα, τροφοδοτώντας το ρολόι για άλλη μια μέρα. Υπάρχει και μια εμπορική έκδοση αυτού του ρολογιού με το όνομα "Atmos Clock".
Oxford Electric Bell - Οξφόρδη, Αγγλία
Το Oxford Electric Bell (ή Clarendon Dry Pile) ακούγεται ήσυχα, αλλά συνεχώς, για πάνω από 170 χρόνια.
Δυο ορειχάλκινα κουδούνια κρέμονται κάτω από δύο ξηρές μπαταρίες άγνωστης σύνθεσης, ένα σε κάθε μια. Με αρχή το 1840, ένα μεταλλικό γλωσσίδι που ταλαντεύεται ανάμεσα στα κουδούνια, έχει κουδουνίσει 10 δισεκατομμύρια φορές. Δεν είναι γνωστό πότε θα τελειώσουν οι μπαταρίες.
Ένα γυάλινο δοχείο πνίγει τον ήχο του κουδουνίσματος -και κρατάει μακριά όσους προσπαθήσουν να το σταματήσουν.
Dr. Beal's Seed Viability Experiment - Ήστ Λάνσινγκ, Μίσιγκαν, ΗΠΑ
Το φθινόπωρο του 1879, ο Dr. William James Beal πήγε σε ένα μυστικό μέρος στην πανεπιστημιούπολη του Μίσιγκαν και φύτεψε μια παράξενη καλλιέργεια: 20 γυάλινα μπουκάλια με στενό λαιμό, το καθένα γεμάτο με ένα μείγμα υγρής άμμου και σπόρων. Το κάθε μπουκάλι "αφέθηκε ανοικτό και τοποθετήθηκε με το στόμιο προς τα κάτω, έτσι ώστε να μην μπορεί να συσσωρευτεί νερό γύρω από τους σπόρους", έγραψε ο δόκτορ.
Όταν ο Δρ Beal έθαψε αυτά τα μπουκάλια πριν από 137 χρόνια δεν σκόπευε να ξεκινήσει τα "πειράματα στην αλλαγή του αιώνα". Ελπίζοντας να καταλάβει με ακρίβεια πόσα χρόνια θα μπορούσαν να παραμείνουν τα τοπικά είδη σε ουδέτερες συνθήκες, ο Beal γέμισε 20 φιάλες με 50 σπόρους, από 23 διαφορετικούς τύπους φυτών η κάθε μια. Κάθε φορά, ένα από τα μπουκάλια βγαίνει από το έδαφος και οι σπόροι φυτεύονται.
Το τελευταίο μπουκάλι θα εκσκαφτεί το 2100 -ίσως όμως και πιο μετά. Σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο του Beal, τα μπουκάλια έπρεπε να βγαίνουν κάθε πέντε χρόνια, με την τελευταία εκσκαφή να σηματοδοτεί έναν αιώνα. Το 1920 όμως, μια δεκαετία μετά από την αποχώρηση του Beal, ο αντικαταστάτης του παρατήρησε ότι "το πείραμα φάνηκε να σταθεροποιείται", έτσι οι περίοδοι των εκσκαφών επεκτάθηκαν στα 20 χρόνια.
Henrietta Lacks
Αν και η Henrietta Lacks πέθανε από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και θάφτηκε το 1950, ίχνη της μπορούν να βρεθούν σε σχεδόν όλες τις κλινικές βιοϊατρικής έρευνας σε όλο τον κόσμο.
Πριν από το θάνατό της, κύτταρα του όγκου της Lacks ελήφθησαν χωρίς τη γνώση ή την άδειά της, μια κοινή πρακτική στα μέσα του 20ού αιώνα. Όταν ένας γιατρός συνειδητοποίησε ότι, αντίθετα από άλλα δείγματα, τα κύτταρά της είχαν τη σπάνια και αξιοσημείωτη ικανότητα να ζουν ακόμη και αφού έχουν διαιρεθεί επανειλημμένα, έχει την "τιμή" της δημιουργίας της "αθάνατης κυτταρικής γραμμής HeLa". Ουσιαστικά τα κύτταρα ήταν σε θέση να αναπαραχθούν και να αναπτυχθούν απεριόριστα, παρέχοντας στους επιστήμονες σταθερή και αξιόπιστη πρόσβαση σε μια καλλιέργεια ανθρώπινων κυττάρων.
Αρχικά χρησιμοποιήθηκαν για να δοκιμαστεί ένα εμβόλιο πολιομυελίτιδας, για τη μελάτη του καρκίνου, του AIDS, τις επιπτώσεις της ακτινοβολίας και των τοξικών ουσιών, την χαρτογράφηση γονιδίων και πολλές άλλες επιστημονικές αναζητήσεις. Υπάρχουν περίπου 11.000 διπλώματα ευρεσιτεχνίας που περιλαμβάνουν τα κύτταρα HeLa. Εκτιμάται ότι τα τελευταία 50 χρόνια οι επιστήμονες έχουν αναπτύξει περίπου 20 τόνους κυττάρων της Lacks.
Ωστόσο, υπάρχει κάτι ακόμα που αφορά την κυτταρική γραμμή της HeLa και είναι μια από τις μεγάλες ανησυχίες των επιστημόνων.
Λόγω της ικανότητας της κυτταρικής γραμμής να επιβιώνει και να αναπαράγεται, τα κύτταρα είναι δύσκολο να ελεγχθούν και να περιοριστούν. Η HeLa έχει βρεθεί ότι αποτελεί μόνιμο εργαστηριακό μολυσματικό, αναμειγνύεται με άλλες κυτταρικές γραμμές και αναγκάζει τους ερευνητές να δηλώσουν άκυρα τα αποτελέσματά τους. 10-20% άλλων ερευνητικών κυτταρικών σειρών μπορεί να μολυνθεί με κύτταρα HeLa. Ο αντίκτυπος αυτής της διαδεδομένης μόλυνσης από HeLa είναι ασαφής.
Lenski’s "Long-term Evolution Experiment"
Η διαδικασία της εξέλιξης συμβαίνει με ποικίλους ρυθμούς, ανάλογα με την περίσταση, αλλά βλέποντας ακόμη και μια μικρή αλλαγή σε ένα είδος, μέσα σε μία ανθρώπινη ζωή, μπορεί να είναι πολύ δύσκολο πράγμα. Ωστόσο, οι απίστευτα γρήγορες ζωές και τα ποσοστά αναπαραγωγής των βακτηρίων μπορούν να προσφέρουν στους επιστήμονες ένα παράθυρο στην "εξέλιξη σε πραγματικό χρόνο".
Ο ερευνητής Richard Lenski, με αρχή το 1988, πέρασε πάνω από δύο δεκαετίες αναπαραγωγής και συρραφής του E.Coli στο "μακροπρόθεσμο πείραμά του της εξέλιξης". Η ομάδα του σκοτώνει το 1% της βακτηριακής ανάπτυξης καθημερινά, μεταφέροντάς τα σε μια νέα φιάλη για να αναπτυχθεί ως νέος κλάδος εξέλιξης. Ο Lanksi παρακολουθεί τις εξελικτικές αλλαγές σε αυτό που άρχισε ως 12 σχεδόν ταυτόσημες κουλτούρες. Σε ένα κλάδο του εξελικτικού δέντρου, το Ε.Coli εξελίχθηκε ώστε να μπορεί να αναπτυχθεί σε κιτρικό οξύ, κάτι που κανένας από τους άλλους κλάδους δεν κατάφερε να κάνει.
Αν και τα βακτήρια έχουν παραγάγει εκατοντάδες εκατομμύρια μεταλλάξεις στο πέρασμα των χρόνων, μόνον 10 με 20 από αυτές τις μεταλλάξεις ήταν αρκετά ευεργετικές για την επίτευξη της σταθεροποίησης στα στελέχη του Ε. Coli.
Τον Φεβρουάριο του 2011, το πείραμα παρήγαγε την 50.000η γενιά του, την ώρα που ο Homo Sapiens είναι μόλις στην 7.500η γενιά του.
Biosphere Two - Όρακλ, Αριζόνα, ΗΠΑ
Για δύο χρόνια, μια ομάδα επιστημόνων μπήκαν οικειοθελώς στους θόλους Biosphere Two, που σχεδιάστηκαν για να προσομοιάζουν διάφορα περιβαλλοντικά κλίματα που θα μπορούσαν να αναδημιουργηθούν στον Άρη. Το εν λόγω πείραμα ήταν το μεγαλύτερο από οποιοδήποτε του είδους.
Αν και τα επίπεδα του οξυγόνου στους θόλους μειώθηκαν, το πείραμα θεωρήθηκε αποτυχία όχι λόγω των οικολογικών παραγόντων, αλλά μάλλον λόγω της ανθρώπινης ψυχολογίας. Στο τέλος του πειράματος, οι επιστήμονες έγιναν καταθλιπτικοί, ο ένας ενοχλούνταν από τον άλλο και η λογική τους ισορροπούσε σε μια λεπτή κλωστή. Αυτοί οι ψυχολογικοί παράγοντες αποδείχτηκαν πρόβλημα σε αυτούς τους τύπους περιβαλλόντων.
Σε μια πρόσφατη προσομοίωση διαστημικού σταθμού, τα 3/4 της διαδρομής μέσα από μια μελέτη 8 μηνών, δύο από τους συμμετέχοντες στην προσομοίωση τσακώθηκαν, ενώ μια Καναδή είπε ότι παρενοχλήθηκε σεξουαλικά από έναν Ρώσο συνάδελφο που προσπάθησε να την φιλήσει.
Άλλα μέρη όπου αυτά τα απομονωμένα περιβαλλοντικά ζητήματα είναι κοινά είναι στο σταθμό McMurdo στην Ανταρκτική, στα υποβρύχια, στο BIOS-3, στις προσομοιώσεις διαστήματος FMARS και στον MIR.
Περισσότερα αφιερώματα εδώ.