Τι μας προσφέρει αυτή η ηδονική κατάδυση στο «μαύρο», στα σκοτεινά, αβαθή, ακίνητα νερά της ανθρώπινης ψυχής; Την ανακούφιση της επιστροφής στην επιφάνεια– με εκείνη, την πρώτη ανάσα που γεμίζει ξανά τα πνευμόνια σου αέρα, τη στιγμή ακριβώς που νιώθεις πως δεν αντέχεις άλλο; Τη διανοητική απόλαυση του να λύνεις μεθοδικά, με περίτεχνες λογικές επαγωγές ένα δύσκολο γρίφο; Το διεστραμμένο φλερτ με ήρωες αρνητικούς, οριακούς, παρακμιακούς, γοητευτικούς; Την ανακούφιση, την ψευδαίσθηση της ασφάλειας, του φιλήσυχου, νομοταγούς νοικοκύρη, που ρίχνει κλεφτές ματιές στο Μεγάλο Κακό, ταμπουρωμένος, μες στο ζεστό καλυβάκι του ; Έναν καθρέφτη, μες στον οποίο αναγνωρίζουμε τον αδελφό μας, τον Κάιν; Λοιπόν, υποθέτω, πως η απάντηση για τον καθένα/καθεμία από μας είναι διαφορετική – όσο διαφορετικό, ανομοιογενές, ιδιόμορφο και ποικιλόχρωμο είναι και το ταξίδι της ανάγνωσης. Ή, το κάθε βιβλίο.
Για να πω την αλήθεια, εμένα μου αρέσουν όλα. Και το φτηνό pulp και τα παλιά, κλασικά detective stories. Τα σκληρά, τα απλά whodunnit, τα γκανγκστερικά, τα νουάρ που υπογράφουν οι μεγάλοι στυλίστες της γραφής (Τσάντλερ, Χάμετ, Ελρόι). Ο Πουαρό, ο Χολμς και ο Μεγκρέ, τα θρίλερ και τα dark, κλειστοφοβικά ψυχογραφήματα της νέας, «σκανδιναβικής σχολής». Έχω διαβάσει πολλά – η παρακάτω, απολύτως προσωπική λίστα περιλαμβάνει μόνο δέκα. Δεν είναι τα καλύτερα, ίσως όχι και τα πιο γνωστά, σίγουρα όχι τα πιο αντιπροσωπευτικά του κάθε συγγραφέα ή της κάθε κατηγορίας. Το κριτήριο της επιλογής τους ήταν απλό : όλα τους, μου πρόσφεραν μια ξεχωριστή, ιδιαίτερη αναγνωστική απόλαυση. Αν υπάρχει ένα τέτοιο crime novel και για σας, περιμένω τις προτάσεις σας.
1.«Ο ταλαντούχος κύριος Ρίπλεϊ», Πατρίτσια Χάισμιθ (εκδ. Άγρα)
Ο Tομ Ρίπλεϊ τα ήθελε όλα: τα χρήματα, την επιτυχία, την καλή ζωή. Και ήταν έτοιμος ακόμα και να σκοτώσει για να τα αποκτήσει. Όταν ένας πλούσιος Αμερικανός του ζητά να φέρει πίσω το γιό του, ο οποίος έχει εγκατασταθεί στην Ιταλία, θα καταστρώσει ένα διαβολικό σχέδιο: να πάρει τη θέση του «άσωτου υιού» και να ζήσει με την ταυτότητά του μια ζωή ονειρεμένη…
Ο «Ταλαντούχος κύριος Ρίπλεϊ», είναι το πρώτο μυθιστόρημα της «πενταλογίας Ρίπλεϊ», η οποία ξεκίνησε το 1955 και ολοκληρώθηκε το 1990. Στην ουσία, σε αυτό το βιβλίο η Χάισμιθ, «σκιτσάρει» για πρώτη φορά έναν από τους πιο απίθανους χαρακτήρες της αστυνομικής λογοτεχνίας: έναν «συμπαθητικό» αρνητικό ήρωα, ηδονιστή και κυνικό, έναν γοητευτικό εστέτ, που αψηφά κάθε ηθική, έναν δολοφόνο που σε ξελογιάζει, σε βάζει στο τσεπάκι του και σε τραβά μες στον περίεργο, κλειστοφοβικό, ανορθόδοξο κόσμο του. Ζωντάνια, πλοκή, ατμόσφαιρα, μαστόρικη λιτότητα στη γλώσσα, όλα θα τα βρείτε σ’αυτές τις σελίδες – αν έχετε δει την ταινία, μην κάνετε το λάθος και βαρεθείτε να διαβάσετε το βιβλίο.
2. «Ο ασώματος άνθρωπος», Τζον Ντίκσον- Καρ (εκδ. Tόπος)
Δυό φόνοι, ο ένας μέσα σε ένα κλειδωμένο δωμάτιο, ο άλλος στην μέση ενός έρημου, απάτητου, χιονισμένου δρόμου. Κανένα στοιχείο, κανένα ίχνος. Δυο «αδύνατα» εγκλήματα-σπαζοκεφαλιές, λες κι ο δολοφόνος ήταν φάντασμα, στοιχειό, κάτι καταχθόνιο, άπιαστο στο μάτι κι ελαφρύτερο από τον αέρα – αυτό είναι το μυστήριο που καλείται να λύσει ο ήρωας του βιβλίου, ο ιδιόρρυθμος λεξικογράφος – αυτοσχέδιος ντετέκτιβ δόκτωρ Φελ (και φυσικά και ο αναγνώστης), ακολουθώντας τον αστυνομικό μίτο, μέσα σε ένα λαβύρινθο από γεγονότα, παρατηρήσεις, ανατροπές, εικασίες και λογικές ακροβασίες.
Ο «Ασώματος άνθρωπος» κυκλοφόρησε το 1935 και - μαζί με τα «Εγκλήματα της οδού Μοργκ», του Έντγκαρ Άλαν Πόε- θεωρείται το αρχέτυπο των ιστοριών μυστηρίου τύπου «whodunnit». Ιδιαίτερα, η λύση του γρίφου θεωρείται από τις πιο πρωτότυπες που έχει δώσει ποτέ συγγραφέας σε βιβλίο με αστυνομική πλοκή, αναδεικνύοντας τον Τζον Ντίκσον-Καρ, ο οποίος υπέγραφε με ποικίλα ψευδώνυμα, σε αδιαμφισβήτητο μετρ του είδους. Κλασικό.
3. «Ο Υποβολέας», Ντονάτο Καρίζι, (εκδ. Ωκεανίδα)
«Αποκαλούμε τους δολοφόνους “τέρατα”» σημειώνει ο Καρίζι, «γιατί τους νιώθουμε μακριά από μας, γιατί τους θέλουμε “διαφορετικούς”. Αντίθετα μας μοιάζουν στα πάντα. Εμείς όμως απωθούμε την ιδέα ότι ένας όμοιός μας είναι ικανός να κάνει τέτοια πράγματα. Κι αυτό, για να δώσουμε εν μέρει άφεση στη φύση μας».
Υποθέτω πως όλοι κάπως, κάπου, κάποτε, έχετε διαβάσει ένα βιβλίο που με έναν παράξενο τρόπο έμοιαζε γραμμένο από σας ή για σας – σαν να σας μιλούσε μυστικά, σε μια μυστήρια, ακατάληπτη στους άλλους, γλώσσα. Ένα τέτοιο βιβλίο ήταν για μένα ο «Υποβολέας». Σκοτεινό, πανέξυπνο ψυχολογικό θρίλερ με διαρκείς ανατροπές, που ξεφεύγει από τα στενά πλαίσια του αστυνομικού μυθιστορήματος -φανταστείτε κάτι σαν «λογοτεχνικό CSI», αλλά πολύ πιο dark και περίπλοκο. Σε αυτό το πρώτο του βιβλίο, ο Καρίζι (ο οποίος έχει στο βιογραφικό του σπουδές στη νομική και την εγκληματολογία), χτίζει αργά, μεθοδικά, έναν εφιαλτικό κόσμο, όπου όλοι -οι καλοί και οι κακοί, οι υγιείς και οι διεστραμμένοι, οι υπηρέτες του νόμου και οι παραβάτες του- έχουν το μερίδιό τους στη σκοτεινή πλευρά και πίσω από κάθε έγκλημα που εξιχνιάζεται, κρύβεται κάτι ακόμα πιο φριχτό. Πυκνή πλοκή, γρήγοροι ρυθμοί, αγωνία και στοχασμός πάνω στο Κακό και την ανθρώπινη φύση. Το λάτρεψα.
Α ναι, και το στόρι σε δυο γραμμές: ένας εγκληματολόγος και μια γυναίκα αστυνομικός, προσπαθούν από κοινού να λύσουν ένα παζλ εξαφάνισης παιδιών και αποτρόπαιων εγκλημάτων.
4. «Αιχμηρά αντικείμενα», Τζίλιαν Φλιν, (εκδ. Μεταίχμιο)
Γι’αυτό δεν χρειάζεται να πει κανείς πολλά. Ένα εντυπωσιακό ψυχολογικό θρίλερ χαρακτήρων –best seller στην Ελλάδα και σε πολλές άλλες χώρες – το οποίο πήρε παντού διθυραμβικές κριτικές, σάρωσε τα σχετικά βραβεία και χάρισε στην πρωτοεμφανιζόμενη (τότε) Φλιν, δόξα, πλούτο, διασημότητα και τον «πολύ» Ντέιβιντ Φίντσερ, ο οποίος υπογράφει σκηνοθετικά τη μεταφορά στο σινεμά, του τρίτου της –πια- βιβλίου, του «Gone Girl».
Το στόρι θέλει την ηρωίδα του βιβλίου, τη δημοσιογράφο Καμίλ Πρίκερ, να επιστρέφει ύστερα από χρόνια στη γενέτειρά της, το Γουιντ Καμπ, στο Μισούρι, με αφορμή τους φόνους δύο νεαρών κοριτσιών την εξιχνίαση των οποίων καλείται να καλύψει για λογαριασμό της εφημερίδας της. Η επιστροφή της θα την αναγκάσει να αποκαταστήσει την επαφή με την οικογένειά της από την οποία έχει αποξενωθεί, ξυπνώντας τις μνήμες της οικογενειακής τραγωδίας που βαραίνει το παρελθόν της. Το «Αιχμηρά αντικείμενα» είναι μια ιστορία βίας και διαστροφής, άγριων ενστίκτων, συγκαλυμμένης οικογενειακή βίας. Μα περισσότερο είναι μια ιστορία για τις αδυναμίες και τους μύχιους φόβους μας – αυτούς που κατοικούν μέσα και κάτω από το δέρμα μας, κατατρώγοντας ό,τι ανθρώπινο μπορεί να έχει μείνει εκεί, για να μας σώσει. Εθιστικό ως την τελευταία σελίδα.
5. «Μετά θάνατον», Μπεν Έλτον (Intro Books)
«Με τέτοιους φίλους από το παρελθόν, τι να τους κάνεις τους εχθρούς;» Αυτό αναρωτιέται ο αστυνόμος Edward Newson, καθώς γκουγκλάρει στο Ίντερνετ τις παλιές του φιλενάδες. Αλλά μάλλον ο αστυνόμος δεν είναι ο μοναδικός απόφοιτος της τάξης του '86 που ανασκαλεύει τις στάχτες της παλιάς φωτιάς. Καθώς η τάξη των αποφοίτων του σχολείου συγκεντρώνεται ξανά - αυτή τη φορά στον κυβερνοχώρο- οι έρωτες, οι έχθρες και τα ξεθυμασμένα πάθη ξαναφουντώνουν. Παράλληλα, ο Newson, επιχειρεί να διαλευκάνει μια σειρά μυστηριωδών και φρικιαστικών φόνων – κατά σύμπτωση, όλα τα πρόσωπα που δολοφονούνται, ήταν οι bullies του σχολείου. Και όλοι τους πεθαίνουν με τον τρόπο που συνήθιζαν να βασανίζουν τα “θύματά” τους.
Με αυτό το βιβλίο συμβαίνουν τα εξής δύο απίθανα και απίστευτα πράγματα : πρώτον, δεν πιστεύεις πως ο συγγραφέας ( ένας σούπερ επιτυχημένος σεναριογράφος, θεατρικός συγγραφέας και – κυρίως – stand up comedian), έγραψε ένα τόσο «ώριμο», αγωνιώδες, αστείο, απολαυστικό αστυνομικό ανάγνωσμα. Και δεύτερον δεν πιστεύεις πως ο κόσμος δεν το έχει ανακαλύψει ακόμα.
6. «Άμυνα Ζώνης», Πέτρος Μάρκαρης (εκδ. Γαβριηλίδης)
Το «Άμυνα Ζώνης» - το μοναδικό ελληνικό αστυνομικό λογοτέχνημα της λίστας, με την υπογραφή του Έλληνα «μετρ» του είδους, Πέτρου Μάρκαρη- δεν είναι ένα αστυνομικό βιβλίο. Όχι μόνο. Είναι ρεπορτάζ, αιχμηρό πολιτικό και κοινωνικό σχόλιο και ένα συναρπαστικό ταξίδι- περιήγηση στη σύγχρονη Αθήνα, με οδηγό έναν ακούραστο, χαρισματικό γραφιά.
Με πρόσχημα δύο δολοφονίες που καλείται να εξιχνιάσει το τμήμα Ανθρωποκτονιών, ο αστυνόμος Χαρίτος, περιφέρεται σε γραφεία και γήπεδα, σε διαδρόμους της εξουσίας, πνιγηρά υπόγεια της νύχτας και ιδρωμένες αθηναϊκές λεωφόρους. Η αφήγηση του Μάρκαρη είναι ολοζώντανη και η γραφή του εξαιρετική - αν κατ’εμέ, το μεγαλύτερο ατού του είναι ο ήρωας φοβάται τους γιατρούς, τρώει γεμιστά και διαβάζει λεξικά για να χαλαρώσει, είναι ένας καθημερινός, άκρως ρεαλιστικός χαρακτήρας - πιθανόν ο συμπαθητικός μεσήλικας που μένει στο διπλανό σας διαμέρισμα. Τι; Όχι;
7. «Η Θεραπεία», Σεμπάστιαν Φίτσεκ (εκδ.Διήγηση)
Ζοφερό, ατμοσφαιρικό, κλειστοφοβικό, το πρώτο αυτό βιβλίο του – γενικά άγνωστου στην Ελλάδα – Βερολινέζου συγγραφέα, υπήρξε ένα τεράστιο best seller στη Γερμανία, πριν μεταφραστεί και «κάνει καριέρα» και στο εξωτερικό.
Κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας είναι ο Βίκτορ Πάρεντς, ένας διάσημος ψυχίατρος, του οποίου η 12χρονη κόρη αρρωσταίνει ξαφνικά από μια ανεξήγητη ασθένεια, και κατόπιν εξαφανίζεται από την αίθουσα αναμονής ενός ιατρείου, χωρίς ν’ αφήσει κανένα ίχνος. Τέσσερα χρόνια αργότερα ο Βίκτορ– ο οποίος έχει απομονωθεί σ ένα νησάκι της Βόρειας Θάλασσας για να κλείσει τις πληγές της τραγωδίας που τον έπληξε - δέχεται την απρόσμενη επίσκεψη μιας πανέμορφης άγνωστης. Η Άννα Σπίγκελ είναι μυθιστοριογράφος, η οποία πάσχει από μια ασυνήθιστη μορφή σχιζοφρένειας :όλοι οι χαρακτήρες που επινοεί στα μυθιστορήματά της παίρνουν σάρκα και οστά κι εμφανίζονται στη ζωή της. Στο τελευταίο βιβλίο της, ηρωίδα είναι η Σαρλότ, ένα κοριτσάκι που έπασχε από μια άγνωστη ασθένεια κι εξαφανίστηκε χωρίς να αφήσει ίχνη... Μπορεί το αδιανόητο να γίνει δυνατό; Είναι δυνατόν οι παραισθήσεις που ζει η Άννα να περιγράφουν τις τελευταίες ημέρες της Γιόζι πριν την εξαφάνισή της; Ο Βίκτορ δέχεται με απροθυμία να αναλάβει τη θεραπεία της γυναίκας σε μια τελευταία απόπειρα να ανακαλύψει την τρομακτική αλήθεια που κρύβεται πίσω από την ανεξήγητη εξαφάνιση της κόρης του...
Αιφνίδιο, ανατρεπτικό, αγωνιώδες, εξαιρετικά καλοδομημένο ψυχολογικό θρίλερ και ένα σκληρό mind game που θα σας προβληματίσει, θα σας παρασύρει, θα σας καθηλώσει, θα σας σπαζοκεφαλιάσει μέχρι να βρείτε τη λύση του. Θα τα καταφέρετε;
8. «Ο μεγάλος ύπνος», Ρέιμοντ Τσάντλερ (εκδ. Κέδρος)
«Κανένας από τους δύο ανθρώπους που βρίσκονταν μέσα στο δωμάτιο δεν έδωσε σημασία στον τρόπο που μπήκα, παρότι μόνο ο ένας ήταν νεκρός».
Λος Άντζελες. O ιδιωτικός ντετέκτιβ Φίλιπ Mάρλοου αναλαμβάνει μια υπόθεση για λογαριασμό της οικογένειας Στέρνγουντ. O γέρος Στέρνγουντ, καθηλωμένος σε αναπηρική καρέκλα, δέχεται εκβιασμό και ζητά από τον Mάρλοου να δώσει λύση στο πρόβλημά του. Όμως ο Mάρλοου έρχεται αντιμέτωπος και με ένα άλλου είδους πρόβλημα: οι δύο ατίθασες, ανέμελες κόρες του Στέρνγουντ τριγυρίζουν στα κακόφημα στέκια της Πόλης των Aγγέλων. O Mάρλοου τις ακολουθεί κι αποσπάται από τη δουλειά του - και αυτό πριν καν σκοντάψει στο πρώτο πτώμα...
Αγαπημένος, στιλίστας συγγραφέας πρώτης κλάσης, ο Ρέιμοντ Τσάντλερ, σου ανοίγει την πόρτα στον νουάρ κόσμο της βρώμικης μεγαλούπολης - εκεί όπου το αλκοόλ ρέει άφθονο, οι σφαίρες ανοίγουν τρύπες στο παλτό σου και το έγκλημα «ανήκει» στους γκάνγκστερ ή τους διεφθαρμένους αστούς, όχι σε εκκεντρικούς δολοφόνους, με ψυχολογικά προβλήματα. Με δυο λόγια: ίσως ένα από τα καλύτερα αστυνομικά μυθιστορήματα που θα διαβάσετε ποτέ.
9. «Ο χιονάνθρωπος», Tζο Νέσμπο, (εκδ. Μεταίχμιο)
Αν δεν έχετε ακόμα συστηθεί με τον «βασιλιά» αυτού που καλείται «σκανδιναβικό κύμα εγκλήματος», είναι μια ευκαιρία να κάνετε την αρχή με αυτό το βιβλίο. Αν και πολλοί εκτιμούν πως ο «Κοκκινολαίμης», είναι το αριστούργημα του Γιο Νέσμπε (σ.σ. όπως προφέρεται ορθά το όνομά του), ο «Χιονάνθρωπος» με την εξαιρετική γραφή, τη σκοτεινή ατμόσφαιρα, την αριστοτεχνικά δομημένη πλοκή είναι σίγουρα αστυνομική λογοτεχνία at its best.
Πάρτε μια ιδέα από το στόρι : ένα αγοράκι ξυπνά και αναζητά τη μητέρα του, σε ένα άδειο σπίτι. Στον κήπο τους ανακαλύπτει έναν χιονάνθρωπο με το αγαπημένο φουλάρι της μητέρας του τυλιγμένο στον λαιμό του. Καθώς ο Χάρι Χόλε και η ομάδα του ξεκινούν την έρευνά τους, για να λύσουν το μυστήριο της εξαφάνισης, ανακαλύπτουν έναν ανησυχητικό αριθμό γυναικών που έχουν χαθεί στη διάρκεια των τελευταίων χρόνων. Πολύ σύντομα, οι χειρότερες υποψίες του Χόλε επιβεβαιώνονται: για πρώτη φορά στην καριέρα του θα πρέπει να αντιμετωπίσει έναν σίριαλ κίλερ – έναν «παγωμένο» δολοφόνο που θα τον προκαλέσει σε ένα επικίνδυνο, νοσηρό παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι….
Κι αυτό εξηγεί γιατί - όπως έγραψε και η κριτική -«ο “Xιονάνθρωπος”, ανήκει στα βιβλία που τα καταβροχθίζεις με λαίμαργες μπουκιές, αλλά σε συντροφεύουν για καιρό, αφού τα τελειώσεις…»
10. «Εφτά φόνοι στο φόρουμ», Τζον Μάντοξ Ρόμπερτς, (εκδ. Περίπλους)
Ένας δαιμόνιος νεαρός αξιωματούχος του ρωμαϊκού κράτους – ο Δέκιος Καικίλιος Μέτελλος ο νεότερος - αναλαμβάνει να εξιχνιάσει εφτά αλλεπάλληλους, φαινομενικά ασύνδετους φόνους στην αρχαία Ρώμη. Επτά εγκλήματα, που στο τέλος αποδεικνύεται πως αποτελούν μέρος μιας μεγάλης πολιτικής συνωμοσίας.
Αυτό το απολαυστικό αστυνομικό ιστορικό μυθιστόρημα – ένα από τα πολλά της σειράς SPQR του ίδιου συγγραφέα - έχει ένα εξαιρετικό asset: ο Ρόμπερτς γνωρίζει την ιστορία, την καθημερινή ζωή, τα ήθη, τα έθιμα, το δημόσιο βίο, το λεξιλόγιο, το σκηνικό της εποχής που περιγράφει καλύτερα κι από την τσέπη του. Κι αυτό του δίνει την ευκαιρία να αναπτύξει μια ενδιαφέρουσα πλοκή, διανθισμένη με δράση, αγωνία ιδιαίτερο χιούμορ. Διότι, «όταν η Ρώμη κυβερνούσε τον κόσμο, το έγκλημα κυβερνούσε τη Ρώμη»…