Γλωσσάρι Ιστορίας Ε' Δημοτικού

Άβαροι Ασιατικός λαός ουννικής καταγωγής. Εμφανίστηκαν τον 6ο αιώνα στις όχθες του Δούναβη και έκαναν πολλές επιδρομές στις βόρειες επαρχίες του Βυζαντίου. Αγιογραφία Κλάδος της Ζωγραφικής που έχει ως θέμα της την απεικόνιση αγίων προσώπων και θρησκευτικών παραστάσεων του Χριστιανισμού. Ακρόπολη Οχυρή θέση, συνήθως ύψωμα (λόφος), που τη χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι σαν καταφύγιο σε περίπτωση εχθρικής επιδρομής. Άλωση Η κυρίευση, η κατάκτηση, η κατάληψη. Αναγέννηση Η αναδημιουργία, η αναμόρφωση, η πνευματική και πολιτιστική άνθηση. Αναδιοργάνωση Η οργάνωση σε νέες βάσεις. Αναστήλωση εικόνων Η επαναφορά της λατρείας των εικόνων. Ανεφοδιασμός Η παροχή νέων εφοδίων σε όπλα, τρόφιμα, στράτευμα κ.ά. Ανθύπατος Διοικητικός τίτλος των Ρωμαίων. Τιμητικός τίτλος ανώτερων κρατικών υπαλλήλων στο Βυζάντιο. Αξίωμα Ανώτερη πολιτική ή κοινωνική θέση. Αξιωματούχος Αυτός που κατέχει κάποιο αξίωμα ή κάποιο βαθμό. Αποδιοργάνωση Η διάλυση, η παράλυση. Απόσχιση Ο αποχωρισμός ή η απόσπαση μιας επαρχίας από ένα κράτος Αριστοκρατία Πολίτευμα στο οποίο η εξουσία βρίσκεται στα χέρια των ευγενών (πλουσίων). Η κοινωνική τάξη που αποτελείται από ευγενείς. Αυτοκράτορας Αυτός που είναι απόλυτος μονάρχης μιας αυτοκρατορίας. Αυτοκρατορία Η χώρα ή οι χώρες που τη διακυβέρνησή τους την έχει ο αυτοκράτορας. Συνήθως έχει μεγάλη έκταση, όπου κατοικούν πολλοί λαοί. Βάνδαλοι Γερμανικός λαός που εμφανίζεται τον 1ο αιώνα και εγκαθίσταται στις ακτές της Βαλτικής θάλασσας. Από τις καταστροφές που προκάλεσαν προήλθε ο όρος βανδαλισμός. Βεβήλωση Ανόσια, ανίερη και ασεβής πράξη κατά ιερού προσώπου ή ιερού αντικειμένου. Βεδουίνοι Νομάδες που ζούσαν σε αραβικές χώρες.

Παράρτημα Βιοτεχνία Η κατασκευή χρήσιμων αντικειμένων με απλά εργαλεία ή μηχανήματα. Γότθοι Αρχαίος Γερμανικός λαός. Μετακινούνταν από χώρα σε χώρα και διασπάστηκε σε Οστρογότθους και Βησιγότθους. Δήμευση περιουσίας Η κατάσχεση περιουσίας από το δημόσιο. Δήμοι Οργανωμένες ομάδες λαού στην Κωνσταντινούπολη και σε άλλες βυζαντινές πόλεις που ανέπτυξαν αθλητικές και πολιτικές δραστηριότητες. Διακυβέρνηση Η διοίκηση μιας χώρας σύμφωνα με κάποιο πρόγραμμα. Διάταγμα Επίσημη έγγραφη διαταγή, που αναφέρεται στην εφαρμογή ή στην ερμηνεία του νόμου. Διπλωματία Η διαχείριση των εξωτερικών υποθέσεων ενός κράτους με ειρηνικά μέσα. Διωγμοί Τα σκληρά μέτρα που εφάρμοζαν οι ρωμαίοι αυτοκράτορες εναντίον των πρώτων χριστιανών. Δουλοπάροικος Χωρικός που καλλιεργούσε κτήματα ισχυρού αφέντη κρατώντας ελάχιστο μέρος της σοδειάς. Δεν μπορούσε να απομακρυνθεί από το κτήμα. Όταν πουλιόταν το κτήμα, πουλιόταν κι αυτός. Δυνατοί Οι μεγαλοκτηματίες, οι πλούσιοι. Εγνατία οδός Η οδός που ξεκινούσε από το Δυρράχιο της Αδριατικής και περνώντας από τη Θεσσαλονίκη κατέληγε στην Κωνσταντινούπολη. Έθνος Σύνολο ανθρώπων που έχουν κοινή ιστορία, κοινό πολιτισμό και κοινή θρησκεία. Εκθρόνιση Η αφαίρεση της εξουσίας από έναν ηγεμόνα, η καθαίρεση. Εκχριστιανίζω Κάνω κάποιον χριστιανό. Εμφύλια διαμάχη Η διαμάχη που γίνεται μεταξύ των ατόμων της ίδιας φυλής. Εξέγερση Η επανάσταση. Εξελληνίζω Μεταβάλλω κάποιον σε Έλληνα. Εξοπλισμός Ο εφοδιασμός με όπλα και πολεμικό υλικό. Εξισλαμίζω Κάνω κάποιον οπαδό του Ισλάμ. Επάλξεις Τα ψηλότερα τμήματα των τειχών φρουρίου ή πύργου, με ανοίγματα, από τα οποία πολεμούσαν οι αμυνόμενοι. Έπαρχος Ο διοικητής επαρχίας. Θεμελίωση Η έναρξη ενός έργου. Θεολογικές διαφορές Οι διαφορετικές απόψεις και αντιλήψεις για το θεό.

Ιερατείο Το σύνολο των ιερέων μιας θρησκείας, ο κλήρος. Καταπέλτης Πολεμική μηχανή που εξακόντιζε πέτρες. Κοράνιο Το ιερό βιβλίο των μουσουλμάνων. Λατίνοι Λαός που εγκαταστάθηκε στην ιταλική χερσόνησο. Στα βυζαντινά χρόνια, οι πιστοί της Καθολικής εκκλησίας, που μιλούσαν λατινικά. Λιποτάκτης Ο στρατιώτης που εγκαταλείπει αδικαιολόγητα τις τάξεις του στρατού. Μεταρρύθμιση Η αλλαγή, ο μετασχηματισμός, η τροποποίηση. Μικρογραφία Η μινιατούρα, η πολύ μικρών διαστάσεων εικόνα. Μισθοφόρος στρατιώτης Ο στρατιώτης που παίρνει μισθό για τις υπηρεσίες που παρέχει σε ξένη χώρα. Μονοθεϊσμός Η πίστη στην ύπαρξη ενός μόνου θεού. Μονόξυλο Στενόμακρο πλοιάριο που κατασκευαζόταν από ένα κορμό δέντρου. Νορμανδοί Γερμανικός λαός. Κατοικούσε στις σκανδιναβικές χώρες. Η εμφάνισή τους τον 11ο αιώνα στη Μεσόγειο ήταν ένα ισχυρό πλήγμα για το Βυζάντιο. Οθωμανοί Τούρκοι Τουρκική φυλή που μετακινήθηκε από την Αν. Περσία στη Μ. Ασία. Ιδρυτής τους ήταν ο Οσμάν. Οικουμενική σύνοδος Η σύνοδος στην οποία μετέχουν όλοι οι επίσκοποι της Εκκλησίας. Ούννοι Νομαδικός λαός μογγολικής καταγωγής, που με αρχηγό τους τον Αττίλα απείλησαν το Βυζάντιο και τη Ρώμη. Πανδιδακτήριο Ανώτατη σχολή στην Κωνσταντινούπολη των βυζαντινών χρόνων. Πανεπιστήμιο Μαγναύρας Ανώτατη σχολή στην Κωνσταντινούπολη, που ιδρύθηκε από τον καίσαρα Βάρδα τον 9ο αιώνα. Πάπας Ο αρχηγός της Δυτικής εκκλησίας και επίσκοπος της Ρώμης. Πάπυρος Είδος φυτού που φυτρώνει στις όχθες του Νείλου. Η κατεργασμένη φλούδα του χρησιμοποιείται ως υλικό γραφής. Πατριάρχης Τίτλος των ανώτατων αρχιεπισκόπων της ανατολικής εκκλησίας. Περγαμηνή Μεμβράνη από κατεργασμένο δέρμα που χρησιμοποιείται για γραφή. Πρεσβευτής Ανώτατος διπλωματικός αντιπρόσωπος που αποστέλλεται από τη χώρα του σε μια ξένη χώρα.

Παράρτημα Πριγκιπάτο Η χώρα που διοικείται από πρίγκιπα, δηλαδή από το γιο του βασιλιά ή από κάποιο μέλος της βασιλικής οικογένειας. Προσάρτηση Η υπαγωγή μιας χώρας ή τμήματός της σε μια άλλη χώρα. Σαρακηνοί Άραβες ναυτικοί που είχαν κύριο έργο τους την πειρατεία. Σλάβοι Ομάδα λαών που κατάγονταν από την ανατολική Ευρώπη. Με τις μεγάλες μεταναστεύσεις εγκαταστάθηκαν στη Μοραβία, Βοημία, Πολωνία, Βουλγαρία και στη νότια Βαλκανική. Συνθήκη Επίσημη συμφωνία μεταξύ κρατών. Σχίσμα Ο διαχωρισμός της χριστιανικής εκκλησίας σε Ανατολική και Δυτική που έγινε το 1054 μ.Χ. Yπήκοος Ο πολίτης που είναι κάτω από την εξουσία ενός κράτους. Φράγκοι Ομάδα γερμανικών φύλων που ήταν εγκατεστημένοι στις όχθες του Ρήνου ποταμού. Αργότερα μετακινήθηκαν στη Ρώμη και αρκετοί συγχωνεύτηκαν με τους Ρωμαίους. Φύλο Ομάδα ανθρώπων που ανήκουν στην ίδια φυλή και έχουν κοινά στοιχεία πολιτισμού (γλώσσα, θρησκεία, ήθη έθιμα). Χειρόγραφα Κείμενα γραμμένα με το χέρι σε πάπυρο, περγαμηνή, χαρτί ή άλλο υλικό. Ψηφιδωτό Παράσταση τοίχου ή δαπέδου από μικρά κομμάτια πέτρας ή γυαλιού που τα ονόμαζαν ψηφίδες. Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για το Δημοτικό εδώ.